Y Gwladgarwr

GAIR AT DEWI ALAW. ANWYL SYR,— Byddwch gystal ag anfon eich beirniadaeth ar y traethodau cystadleuol yn Eisteddfod Ffynon Taf i'r GWLADGARWR mor fuan ag y gellwch, fel y gallo y rhai nad oeddynt yn bresenol i'w chlywed a'i gweled Yn ngwyneb haul a llygad goleuni."—Yr eiddoch, CYSTADLEUWR.

AT NATHAN BY FED. MR. GOL.Caniatewch i mi ofyn i frenin beirdd Cymru—" 'r hen Nathan-a ydyw'r si sydd ar led gwlad ei fod wedi goddef ei wobr- wyo amrywiol weithiau am yr englynion ar y "Cwmwl" yn wirionedd ? Yr ydym yn gobeithio ei fod wedi rhagori ar fardd y Rhondda (35p.), oblegyd ni charem iddo gael ei guro gan neb. Ychydig o hanes teithiau yr englynion uchod a fyddai yn ddyddorol iawn gan luaws heblaw HWNTW.

GEIBIAU PILAT. MR. GOL. ,-Anfonodd cyfeillion o gymyd- ogaeth Ystalyfera ataf trwy y GWLADGARWR, dro yn ol, am eglurhad ar pa un a ydyw yr hyn a ysgrifenodd Pilat ar y Groes dan ys- brydoliaeth ai na. Dymunaf hysbysu i'm cyfeillion y bydd penod bur faith ar y pwnc uchod yn y llyfr sydd genyf ar waith ar y Beibl, yr hwn lyfr a gyhoeddir cyn hir. Y mae yr hyn sydd genyf i ddweyd yn rhy faith, a rhy sych (i rai) i fod mewn newyddiadur. Bydd y llyfr yn werth tua thri neu bed war swllt.-Yr eiddoch, E. GURNOS JONES.

COFGOLOFN ISLWYN. At Lengarwyr Cymru Benbaladr. ANWYL FRODYR,—Yr wyf yn cymeryd yn ganiataol fod pob lienor yn Nghymru yn gwybod rhywbeth am yr awenydd uchod. Nid oes eisieu i mi, gan hyny, geisio ei baentio ger bron fy nghydgenedl, canys ni byddai hyny ond ffug; ond y mae delw Islwyn yn hongian ar ben adwydd cysegredig calon pob gwir lengarwr heddyw yn ein gwlad wen. Ond hyn oeddwn yn geisio hel ato-beth am gofgolofn iddo ? Y mae wedi marw bellach er's yn agos i ddwy flynedd, a phan y bu farw Islwyn, parlyswyd y genedl. Bwriadwyd cyfodi cofadail iddo ar draul gwlad, a diau y gwneir hyny ond pa le y mae pethau yn sefyll ? Goreu i gyd po gyntaf, oblegyd po hwyaf yr arosir, bydd y t&n yn debyg o fyned allan o'r aelwyd. Cenedl gynes, boeth, wen- fflam ydym ni, ac os na ddelir ar y cyfleusdra pan y b'om yn gynes, nid oes sicrwydd dra- chefn am ein cyflawniadau. Fy anwyl frodyr, y chwi sydd wedi cael cardiau i gasglu, gwnewch hyny ar frys. Ewch allan at y bobl, ac os gwneir hyny, ceir digon at y gofgolofn ond os y gadewir i'r peth farw, fe fydd y gof- erolofn farw fel v bardd ei hun Da genyf ddeall fod yn Haw y Parch. Edward Matthews, lOp. o Chili, o galonau cynes rhai o'n cenedl anwyl yno ond gresyn os bydd y peth farw yn rhandir gysegredig y bardd ei hun Gwn am rai sydd wedi anfon yr hyn a ymddiriedwyd iddynt er's yn agos i fiwyddyn, a dichon fod mwy mewn Haw na wn i, a gobeithio ei fod ond gan fod y peth mor ddystaw yn y Wasg Gymreig, anturiais i'r maes, gan fod genyf y parch llwyraf i'r bardd er's deng mlynedd ar ugain, a bydd byth mwy Carwn weled sylw buan yn cael ei wneyd ohono.—Yr eiddoch, frodyr, BLEDDYN.

ATEBIAD I YMOFYNYDD. MR. GOL.Byddaf ddiolchgar i chwi am ychydig o'ch gofod, er mwyn ateb gofyniadau y brawd uchod. Yn gyntaf, gofyna, Paham yr ydych yn cynal eich Eisteddfod ar yr un dydd a Li- banus, Craigberthlwyd? Ai er mwyn op- position?" Wel, oherwydd na wyddem am eu Heisteddfod hwy hyd nes i'r hysbysiad am ein Heisteddfod ni fyned i'r Wasg. Dyna paham, ac nid oblegyd unrhyw deimlad o op- position, fel y lledawgryma Ymofynydd. Yn ail, gofyna, "Paham y mae 'Their sound is gone out' yn brif ddarn, a'r cor yna wedi enill amryw weithiau o'r blaen arno 1" Wn i ddim pa un ai sarhad ar y cor hwn sydd o, mewn golwg gan Ymofynydd yn y gofyniad uchod neu beidio. Os na, rhaid ei fod wedi breuddwydio yn ofnatsan cyn y buasai yn gwneuthur y fath blunder, oblegyd nid yw ei "amryw weithiau" ond dwy waith i gyd! Ond os yw Ymofynydd a'i gyfeillion, fel cor, yn bwriadu cystadlu, fel y dywed yn ei lith (ond yr wyf yn mhell o gredu eu bod), dywedaf hyl. er anogaeth iddynt, sef nad oes a fyno y cor hwn a'r Eisteddfod, ac hefyd, nad ydynt yn bwriadu cystadlu yno ogwbl. Felly, na ddi- galoned Ymofynydd a'i gor, nac unrhyw gor arall chwaith, ond ymwroled pob un gyferbyn a'r ymdrechfa. Yn drydydd, gofyna, "Pa ham y mae Eos Cynlais yn feirniad 1" Yn wir, Mr. Gol., y mae y gofyniad hwn o eiddo Ymofynydd yn dangos eangder (?) ei wybodaeth, neu ynte heb ddihuno o'i gwsg y mae. Wel, Mr. Ymofynydd, dyma i ti resymau y pwyllgor dros ddewis Eos Cynlais yn feirniad :—(1.) Am nad yw wedi cael y fraint o feirniadu yn y lie hwn erioed o'r blaen. (2.) Am ein bod ninau heb gael y fraint o'i glywed, ac felly yn awyddus am ei glywed yn ein Heisteddfod fiynyddol gyntaf. (3.) Am ein bod yn ei gyfrif yn un o brif gerddorion a chor-arwein- wyr y genedl. Ond nid oes angen i mi fyned i baentio'r lili na lliwio'r rhosyn, na dweyd eu bod yn edrych yn dlws. Felly am ein campus feirniad, nid oes raid iddo wrth gan- moliaeth, oblegyd y mae ei alluoedd yn adna- byddus i'r wlad yn gyffredinol. Am hyny, na fydded i unrhyw gor sydd yn bwriadu cystadlu wneyd y sylw lleiaf o ofyniadau di- werth fel hyn, ond gobeithiwn y cawn eich gweled yn treulio eich gwyl Nadolig yn mhlwyf henafol Llanfabon am y tro cyntaf erioed. Ac os yw Ymofynydd am fanylion pellach, diosged y gorchudd ffugyddol oddiam dano, a deued allan yn amlwg o flaen y cy- hoedd, ac fe a'u caiff bob yr un.—Yr eiddoch, YSG. GOHEBOL.

Y BEIBL A SYNIADAU AN- FFYDDOL. LLTYHYR I. ARWEINIOL. MR. GOL., Gwelaf fod rhyw D.J. yn awyddus am ein gweled ar y maes eto yn dadleu ar y pwnc hwn. Nid gwir fy mod wedi digaloni, oblegyd addewais, pe na buasai Lex yn sefyll ei dir wedi i mi roddi mater ac amodau y ddadl iddo, y buaswn yn dyfod allan fy hun. Yr wyf, ar ol aros ysbaid am ymddangosiad Lex, yn cyflawni fy addewid ond nid wyf yn bwriadu dadleu a neb os na ddaw y gwrthwynebwr allan dan ei enw priodol. Nid gormod ydyw dysgwyl hyny, gan fy mod i yn gwneyd yr un peth. Pan yn ymdrin a gwirionedd Cristionog- aeth, y mae yn ofyniad pwysig, A oes rhyw wahaniaeth neu annghysondeb yn bodoli rhwng ei ffeithiau tybiedig a rhyw gangen o wybodaeth ddynol ? Y mae Cristionogaeth wedi ei throsglwyddo o'r naill genedlaeth i'r llall, ac yn bodoli heddyw fel ffaith, ac y mae yn dal perthynas mor agos a. ffeithiau gwydd- onol, fel y gelwir arnom i ddwyn prawfion o'r holl wyddonau i amddiffyn ei gwirionedd. A thra y mae cysylltiad mor agos yn bodoli rhyngddynt, byddai yn ffolineb i ddysgwyl i neb i dderbyn Cristionogaeth os ydyw ei hathrawiaethau yn gwrthwynebu rhyw gangen o wybodaeth ddynol,' gan dderbyn yr ym- adrodd olaf, modd bynag, mewn ystyr gyfyng- edig. Y mae yn amlwg nad ydym i gadarnhau ei gwirionedd ar un gangen yn unig ond os ceir ei bod hi yn gyson a'r ffeithiau a edrychir arnynt fel safon gwirionedd, rhaid derbyn ei gwirionedd hithau. Pan yn ystyried gwirionedd y gyfundrefn Gristionogol, y mae ysgrifeniadau yn dyfod dan ein sylw, sef yr Ysgrythyrau, pa rai sydd wedi eu trosglwyddo i ni ar hyd yr oesoedd oddiwrth eu hawduron tybiedig. Gyda golwg ar yr ysgrifeniadau hyn, y mae y gofyniad yn dyfod, A ydynt yn wirioneddau, wedi eu hysgrifenu dan ddwyfol ysbrydoliaeth, ai nad ydynt ? A ydynt wedi eu hysgrifenu gan eu hawduron tybiedig, neu a ydynt yn ffug- ysgrifeniadau rhyw oesoedd diweddarach ? A ydyw yn ofynol cael rhyw brawf neillduol i ddangos fod tystiolaeth y Beibl yn unol a ffeithiau gwyddonol ? Mor bell ag yr ydym yn alluog i farnu, nid oes yr un annghyson- deb rhwng gwyddoniaeth a'r Beibl. Bydd ymholiad arall yn dal cysylltiad a'r unoliaeth sydd rhwng yr ysgrifeniadau a'r ffeithiau y maent yn eu cofnodi. Dywed rhai, os nad ydyw tystiolaeth y Beibl yn unol ag athron- iaeth (science), fod tystiolaeth y Beibl i'w gwrthod. Tystiolaeth y Beibl am ddyn ydyw iddo gael ei greu allan o bridd y ddaear. Dywed gwyddoniaeth rhai na chafodd ei greu o gwbl, ond cyfrifant am ei fodolaeth ar y 11 egwyddor troellysgogiad (evolution). Dywed ereill mai yn wirfoddol (?) y daeth i fodol- aeth, heb neb na dim yn ei gynyrchu. A dywed y trydydd eto mai troellysgogiad a roddodd fodolaeth iddo-ei fod wedi raddio oddiwrth ryw epa neu gilydd i ddyn, fel y gwelir ef yn bresenol, ac wedi colli ei gynffon trwy eistedd arno. Modd bynag, cawn edrych eto ar y ddamcaniaeth hon. Pan yn edrych eto ar ddirgelion y Beibl gyda golwg ar Dduw, y dyfodol, &c., tueddir ni i edrych arnynt fel yn cadarnhau yn hytrach na gwanhau dwyfoldeb Cristionog- aeth, oblegyd pe byddem yn barnu ac yn di- secto ryw lyfr cyffredin, fel y mae Anffyddwyr yn gwneyd yn fynych a'r Beibl, cawn yr un annghysonderau tybiedig yn gwneyd eu hym- ddangosiad. Dywedir hefyd yn y dyddiau hyn gan Anffyddwyr fod gwyddoniaeth wedi dangos fod gweithred oruwchnaturiol yn an- mhosibl, a chan fod gwirionedd y Beibl yn gorphwys arnynt, y mae o ganlyniad yn gel- wyddog, ac fel y cyfryw y dylid eu gwrthod. Y mae gwyddonwyr hefyd, wrth ymgydna- byddu a, deddfau natur, wedi dywedyd ei bod yn anmhosibl dinystrio neu ddiddymu mater, ac felly gallu (force) hefyd. Dywedir yn mhellach fod holl alluoedd natur wedi eu cyd- gysylltu, ac mai un ddeddf, a hono fel eiddo y Mediaid a'r Persiaid, sydd yn llywodraethu natur. Wedi darganfod y rhai hyn, y mae yn ddyledswydd ar yr hwn sydd yn credu yn y Beibl i ofyn beth yw eu cysylltiad ag egwyddorion sylfaenol duwinyddiaeth, ac y mae yr atebiad, i raddau pell iawn, yn ym- ddibynu ar yr hyder y gellir roddi yn yr egwyddorion rhag-grybwylledig. Gall y duwinydd gredu mor gryf a neb yn y casgl- iadau gwyddonol yma, a chredu yn ddiysgog hefyd yn mhurdeb a gwirionedd ei grefydd. Gall gredu yn y casgliadau gwyddonol, a'u derbyn yn eu hystyr anianyddol, ac ar yr un pryd gredu mewn egwyddorion o natur or- uwchnaturiol, pa rai sydd yn dwyn cymaint o wirionedd annghyfnewidiol i'w feddwl a'r lleill. Dywedir, modd bynag, gan rai fod egwyddor sylfaenol gwyddoniaeth mewn gwrthwynebiad uniongyrchol i egwyddor sylfaenol y Beibl. Haeriad y gwyddom ydyw hwn Y mae mewn natur reol neu ddeddf annghyfnewidiol; y mae un eithriad i'r rheol hon yn anmhosibl, ac nis gellir mewn un modd roddi coel i un dystiolaeth am y fath eithriadau." Y mae yr haeriad hwn ar un- waith yn agor maes y frwydr. Os ydyw yn wirionedd, y mae y grefydd Gristionogol yn syrthio i'r llawr yn garnedd, oblegyd, fel Cristionogion, yr ydym yn dal fod eithriadau i'r ddeddf wedi cymeryd lle-fod gwyrthiau yn wirioneddau, ac yn ganlyniadau gweith- rediad gallu meddyliol ar alluoedd anian- yddol. Y mae tystiolaethau nas gellir eu gwadu fod gallu goruwchnaturiol wedi bod yn gweithio. Os ydym yn credu yn modol- aeth a phersonoliaeth Duw, rhaid i ni gyf- addef nad oes yr un anmhosiblrwydd naturiol i wyrthiau gael eu gweithio ac nid ydyw an- nghyfnewidioldeb Duw ychwaith yn profi fod deddfau natur yn cyfranogi o'r un briodoledd. Canlyniad y frwydr ydyw hyn, os ydyw un- ffurfiaeth natur yn wirionedd, ac os na chy- merodd yr un eithriad erioed Ie, yna nid yw y grefydd Gristionogol ond ryw gruglwyth o anwireddau. Dyna ddigon fel rhagarweiniad i'r gyfres lythyrau, a chawn edrych, yr wythnos nesaf, ar Fodolaeth Duw," fel y peth cyntaf sydd genym i benderfynu pan yn edrych ar wirion- eddolrwydd Cristionogaeth. Os nad ydyw Duw yn bodoli, dyna'r fuddugoliaeth yn eiddo yr Anffyddiwr.-Yn iach hyd hyny, HUGH S. GRIFFITHS (Gwynlais). Llanilltyd Faerdref.

GAIB AT ABTHUB WYN, LLANELLI. SYR,-Y mae yn ymddangos eich bod am sefyll at eich iawnderau tybiedig yn y gystadleu- aeth. Os wyf yn iawn, dywed y beirniaid mai Profiadol oedd yr unig un yn y gystadleuaeth oedd wedi deall y testyn heblaw y buddugol, ac mai ei fai oedd ei fyrdra. Er mai traethawd byr a phoblogaidd oedd geiriau y programme, noda y dyfyniad eich bod yn "eang," ac nad oedd neb yn gafaelyd yn y pwnc mor rymus ag y dymunasid, ac mai ei brif ragoriaeth yw "eglurder a symlrwydd." Yn awr, os yw yr eiddoch yn eang," nis gall, yn ol logic, fod yn fyr, yn ol yr amodau, ac os ydyw yn eglur a syml, nid oes gair ei fod yn boblogaidd yn eich dyfyniad a pha mor bell yr wyf fi wedi llwyddo i ysgrifenu yn boblogaidd, caiff y bonedd- wr a roddodd y wobr, a'r darllenwr, gyfle i farnu, ond am fyrder, fy nod oedd Multum in Parvo," ac y mae genyf naw neu ddeg o benran- au byrion o gyffelyb hyd a'r cyfryw sydd wedi ymddangos yn y HWLADGARWR diweddaf. Y neb sydd a'r feirniadaeth ganddynt wrth law a welant nad oedd y beirniaid wedi eu nodi yn ol eu teilyngdod, wrth eu dosbarthu neu eu rhif- nodi; felly, mae yr un fantais ganddynt i farnu pa un ai mi neu Arthur Wyn yw yr ail-oreu. Yn nghlorian y cyhoedd mae mantais rhagorol I dori y ddadl rhwng Arthur a Phrofiadol. -Yr eiddoch yn rhwymau llengarwch, PROFIADOL.

EISTEDDFOD CARMEL, TRE- HERBERT. MR. GOL. ,-Caniatewch i mi hysbysu eich lluaws ddarllenwyr fod pwyllgor yr Eisteddfod uchod wedi penderfynu ei gohirio o'r 25ain i'r 27ain o Ragfyr, sef dydd Llun ar ol y Nadolig, er mantais i'r c6rau sydd yn gofyn am wneyd hyny. Gan fod yr un darn mewn Eisteddfodau ereill dydd Nadolig, dyma gyfle iddynt eilwaith y dydd Llun canlynol, ac hyderwn gael cys- tadleuaeth ragorol. Eto, ar gais llawer, yr wyf yn dymuno arnoch gyhoeddi y darn canlynol o waith Mr. D. Weeks (Honddu), am yr adroddiad goreu o ba un y rhoddir 5s. o wobr. Y llinellau a ganlyn fydd safon y beirnidod Y DANCHWA. I lawr rhwng creigiau cedyrn byd Mae glowyr ganoedd wrth eu gwaith, A'r gyrwyr, bywiog y'nt o hyd, Yn canu'n llawen ar eu taith. Ond Ha dyna drwst erch y danchwa gerth, Yn taro pawb a dychryn gan ei nerth Tan! tân! ta.n! fel mellt yn gwibio drwy bob man, A phawb yn ffoi-yn ffoi am fywyd tua'r Ian. Er ffoi a ffoi, nid ffoi i fywyd wnant, Ond ffoi i danllyd fynwes angau gant; 0 frigau gwerddlas fflam y llama'r llu, I fythol dystio cam y ddamwain ddu. Dyngarwch wyla ddagrau eydymdeimlad pur Ar geulan bedd y dewrion dan eu cur, Ac angel hoff haelioni ddyry falmaidd hedd I lwm galonau pruddaidd teulu glan y bedd. Cyd-roddwn floedd o barch i'r glowyr dewrion sydd Yn dwyn trysoraa o'r dyfnderau caeth yn rhydd; Adseinied banau bri eu clodydd hwy o hyd Am gyrchu'r glo—y glo yn fywyd masnach byd; Tra ager ddyrch yn dorchau gwynion tua'r nen, Yn dyrehu bydded clodydd glowyr byd yn ben. —Yr eiddoch, &c., R. T. WILLIAMS, Ysg. Tachwedd 6ed, 1880.

ATALIWYD cyhoeddiad newyddiadur yn Nghaercystenyn gan y Llywodraeth Dyrcaidd, am ymosod ar Mr. Goschen. DYWEDIR fod Garibaldi yn wael iawn ei iechyd, ac y mae wedi danfon am ei fab. Y MAE mynydd Vesuvius eto yn para mewn cyflwr cynhyrfus, a ffrydiau o lava yn llifo i lawr yr ochr orllewinol. ADRODDIR fod nifer y llongau a'r pysgod- fadau a suddasant yn y Baltic yn ystod yr ystorm ddiweddar yn 100. I TEIMLWYD ysgydwad enbyd o ddaeargryn yn Schaffhausen yn ddiweddar, yn cael ei ddilyn gan daranau tanddaearol.

BYR EBION 0 L'ERPWL. YR EISTEDDFOD GENEDLAETHOL. Pell oeddwn o feddwl y buaswn yn tynu Ilid neb pwy bynag ar fy mhen wrth wneyd ychydig nodion ar gerddoriaeth gystadleuol yr Eisteddfod ddyfodol. Yn ol nodyn Un o'r Pwyllgor, deall wyf fy mod wedi troseddu wrth anturio i'r cylch cysegredig, a myntumio fod dim allan o le yn ngweithredoedd anffaeledig y pwyllgor bendigedig yn Merthyr Tydfil. Os gwnaethum gamsyniad, snt na fuasai Un o'r Pwyllgor yn taflu ychydig oleuni ar y mater, gan ei fod ef yn gwybod, a minau yn y tywyllwch ? Gwyddwn gystal ag yntau fod rhai o'r prif ddarnau cystadleuol wedi neu i gael eu dewis o weithiau awduron Seisnig neu dramor. Os cecraeth a chenfigen ydyw arwyddair y pwyllgor cenedlaethol, gwell lladd y mudiad cyn myned yn mhellach. Yr oeddwn wedi meddwl gwneyd cymaint allaswn dros lwyddiant yr Eisteddfod ond gan y deallwyf fod y llywodraeth yn nwylaw plaid benodol, mae iddynt bob croesaw i wneyd potes ohoni, os mynant. Tybiais fod i mi gyfeillion cerddorol ar y pwyllgor, ac na charaswn fod neb o gyfeillion cerddorol y Gogledd yn cael lie i ddweyd dim fod plant y De yn hunanol ac unochrog. Na feddylied 11 y neb ohonoch fy mod am dynu yn ol ddim iota o'r hyn a ddywedais yn flaenorol. Dylasai Un o'r Pwyllgor fod yn ddigon o ddyn i ddangos i'r byd fy mod yn gamsyniol o dan enw adnabyddus. Os nad yw yr Eisteddfod yn deilwng o gefnogaeth blaen a gwyneb- agored, gwell bod hebddi, gan droi at ymar- 11 ferion Seisnigaidd a thramor. Credwyf fod yr Eisteddfod yn sefydliad ag y gall wn fel cenedl fod yn falch ohoni, a mawrhau y fraint i ni gael ein bodolaeth ar y ddaear yn ngwlad yr Eisteddfod. Gall y caf wybod gan un o foneddigion y pwyllgor faint fy mhechod am wneyd y sylwadau a wnaethum. Ac yn mhellach, dywedaf ddarfod i mi glywed rhai o gerddorion y Gogledd yn cwyno, a braidd yn sarhau y frawdoliaeth gerddorol yn y De am fod yn hunanol ac unochrog yn newisiad y darnau cystadleuol. Pwnc bob Cymro ddylai fod-gwneyd ei oreu i berffeithio y sefydliad, a chael mwy o gyfanrwydd cenedl- aethol rhwng De a Gogledd. Un uchelwyl a feddwn fel cenedl, a dylai yr wvl hono fod yn deilwng o'r hen Frytaniaid. Poered a fyno ar fy mhen, nid wyf am ymostwng y mymryn lleiaf o flaen un dyn sydd yn meddwl neu yn tybio ei hun yn oracl cerddorol a llenyddol, am fy mod yn credu nad oes dim humbugol- iaeth i fod o fewn terfyngylch yr Eisteddfod na'r Orsedd. Os nad yw yr Eisteddfod i gael ei chynal a'i dwyn yn mlaen ar raddfa genedl- aethol, na fydded iddi gael ei galw felly ond galwer hi yn Eisteddfod Dalaethol Gwent a Morganwg, a gall ein cyfeillion yn y Gogledd wneyd yr un modd trwy alw yr eiddynt hwythau yn Eisteddfod Dalaethol Gwynedd. Maddened y darllenydd i mi am ymyraeth & phwnc yr Eisteddfod ond yn gymaint a bod y bel yn y chwareu, rhaid eu dilyn yn awr, nes ei bwrw i bared. Pa le mae Emlyn, Morlais, Alaw Ddu, ac ereill o'r fintai gerdd- orol a breswyliant yn Mynwy, Morganwg, Brycheiniog, a Gwlad Myrddin ? A fynant hwy fod yn gul a chrebachlyd ar y pwnc hwn ? Os mynant, ni allwn fod yn sicr na fydd genym Eisteddfod ar gylch cenedlaethol cyn hir. Rhaid wrth gydymuniad a chydweith- rediad, cyn y llwyddir i osod y sefydliad ar safon barhaus. Cefnoger talent gartrefol, ac os bydd y Saeson yn dewis cyfranogi o fwyn- iant yr Eisteddfod, bydded iddynt bob croesaw ond na fydded iddynt gael y bras- der i gyd, a gadael yr esgyrn i'r Cymry. Gofaled y pwyllgor gadw yr ysbryd unbenol yn ei le priodol, rhag iddo ymddyrchafu yn ormodol. NEWYDDION DINASOL. Aeth yr etholiad drosodd gyda thwrf ar- uthrol, a chafodd y Ceidwadwyr fuddugol- iaeth fawr. Gan nad yw newyddion fel hyn yn cynwys llawer o ddyddordeb i'r darllenydd yn y wlad, ni af i fanylu yn mhellach na chrybwyll am y frwydr. Ceidwadwr fydd y Maer nesaf, a thebyg mai yn nwylaw y Ceid- wadwyr y bydd llywodraeth Cynghor y ddinas am dymor maith. Collwyd ami i sedd gan Rhyddfrydwr, oblegyd mympwy a dwlni plaid eithafol sydd am draws-arglwyddiaethu ar bawb a phobpeth. Torfynyglwyd yr ym- gyrch gan gymysgedd Gwyddelig, y rhai sydd yn dyheu am gael llywodraeth gartrefol a senedd Wyddelig yn yr Iwerddon. Mae gan y Cymry ddylanwad a gallu yn y ddinas ond cyhyd ag y gwnant ymgymysgu a'r Gwyddel- od, ni byddant ond yn ail-raddol mewn safle yn y ddinas. Collodd yr aelod Rhyddfrydig ei eisteddle dros ranbarth St. Paul trwv ddylanwad gwenwynig hen bapyrau sarhaus a osodwyd ar hyd y muriau gan ei ffug-gefn- ogwyr, y rhai a dybiant nad oes neb ond y nhw all ymladd brwydrau, a chario barn i fuddugoliaeth. Teimlant, erbyn hyn, wirion- edd yr hen ddiareb, Mwyaf eu trwst llestri gweigion." Mae yn ymddangos fod llygred- igaeth yn nglyn ag etholiadau trefol, dinasol, a chenedlaethol, ac nid oes gan y naill blaid mwy na'r llall fwy o barch i'r tagel-fiwch na phe byddai yn fi weh budreddi. Edryched y darllenydd ystyriol a meddylgar ar y mater yn ddiragfarn, a gwn y gwel yn amlwg gyn- llwynion dichellgar dynion sydd heb un parch i gyfiawnder a gwirionedd, os gallant gyrhaedd yr ymgais mewn golwg. Cyfarfyddwn a'r bobl hyn mewn amryfal gylchoedd yn mhlith pob gradd a dosbarth o gymdeithas ond rhaid cofio mai Shon-llygad-y-geiniog, neu fel y cyfenwir hwynt yn fwyaf mynych yn mhlith y dosbarth llygadog, yn ddysgyblion y torth- au. Ceir ami i argraffiad ohonynt yn mhlith plant; ond mae y naill mor debyg i'r llall, fel nas gellir eu camsynied wrth oleuni'r Uoer. Wedi ymddiosg oddiwrth y pwys o gymeryd un rhan neillduol gyda phethau cyhoeddus heblaw fy llafur dyddiol gydag ymfudwyr. byddaf yn cael llawer o ddifyrwch a chymorth