Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

20 erthygl ar y dudalen hon

AT EIN DARLLENWYR.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

AT EIN DARLLENWYR. Cyfeirier pob gohobiaoth Gymreig ar bynciau dyddovol, lleol, iieu weit-hfaol, yn nghyd a'r ferddoniaeth, i'r swyddfa fel y canlyn :— IORWERTH," Merthjir Times Office, < Merthyr. -+-- COLOFN Y BEIRDD. YHADAWJAD CYFAILL.Y11 ein nesaf. "DEJGHTX CYNON."—Yn ein neaaf. TAXCHWA CILFYNYDD. 0, danchwa eehryslon mor fynych mae'n gwlad Yn gorwedd yn glwyfus o herwydd dy frad Yu dy ofnadwyaeth mor fynych y byddi, Heb roddi un rhybudd, fel mcllten yn tori 0 nefoedd ddigwmwl, gan wasgar galanas A dinystr ofnadwy mewn eiliad o'th gwmpas. Yr ydwyt yn tnarchog ar edyn g-wyllt nwyan, A'th mad arswydus fel mil o daranau, A'th anadl ddeitiol fel fflam t-ragwyddolfyd, A'i chiiban brarlwrnR yn angau disyfyd. Dy garnau dychrynllvd sangasant yn drymion Ac ami yn nglofeuaydd Cynuu. A'n dynion A fathraist yn ddegau a chanoedd ar dro; Torf o'th laddedig-ion a geir yn In hob hro, Nes Uenwir ein calon ag arswyd a hiraeth, Wrth wel'd 11a wer glofa yn rhandir marwolaeth. A d'wed tafod hanes am In o danchvraoedd, Daenasant eu dinystr anaele drwy'n cymoedd Ond Ow nid oes un drwy ein gwlad gwi bwygil}-dd, Mor fpithed ei lleehres a lleehres Cilfynydd Hyll anadl angau Pa hyd y hn yno Yn nghonglan y lofa, yn aroa gan wylio Cyficusdra i elivvythu ei ddinyscr ar ddynion, O'ent yno yn gweithio'n ddibryder eu calon? Ond Ow JSIor ddisymwth, fel meilten o'r nefoedd, Ar unwaith y torodd yr erchyll daranfloedd Ar glustian y glowyr dinodded ar unwaith Hwy deimlent ergydion caledion marwolaeth Cyn iddynt amgyffred en halaeth a'u cyni, A'r dinystr erchyll o'u cylch wnaeth ymdaenu Ysprydion dinystriol ar edyn o fflamau Felltenent eu halaeth drwy'r caddug ororau A chwaon inarwolaeth yn anadl pob un Chwyth wenwyn angeuol i ffrex-nau pob dyn. Fel Ú" o Haen corwynt ysgubir |X)b by wyd, Dros drothwy serth amser i wyll tragwyddolfyd. Y tagnwy ofnadwy yn awr gyniweiria Yn Jlwyr drwy'r holl gonglan, a hollol ddiffodda Bob fflam fach o fywyd withsafodd y danchwa, Ei erchyll ddiffoddydd ar bob anadl rodda. Rhyw Saul ydyw'r tan ereh, a'i filoedd a laddodd Ond hwn ei fyrddiynau yn feirwon a rodclodd. 0 danchwa ofnadwy Ei hechrys daranfloedd Asynai, wefreiddiai, ddychrynni'r arngylchoedd Ei hadsain hylldreiddiol, adroddodd yr hanes Am erchyll alanas yn glir wi th bob mynwes A glywodd ei thwrw. Amdddd ing a braw Bob calon a'i cly wodd. A phawb oedd gerllaw Wvlltredent mewn arswyd i fan y gyflafan, I.wvbod ei heffaith bob un drosto'i hunan. Ac Ow yno'r danchwa fel pe'i wawdio'u galar A^wthiai ei thafod du fyny o'r ddaear A'i hanadl echrys a doai bob calon, Dan gymyl anobaith am bawbo'r dewrddynion Oedd lawr yn yr oddaith ofnadwy wyllt hono Hyll gwmwl y danchwa oedd hefyd yn duo Y wybren u web ben fe ymgodai i'r nefoedd, Fel pe yn ymestyn 1 hebrwng ysprydoedd Y rhai a aberthwyd hyc1 ymyl y nef, Ery heibio i alar y byd ato Ef- Ef, Trefnwr elfenau'r bydysawd, a llyw ¡ By wydau a thynged poh creadur byw. Y tawchion pygddtiaidd y'nt 'nawr fel pe'n herio, a bod i fyn'd lawr i'r bell addaith i chwilio Yr hanes am danynt. Ond wele, dyngarwch Wefreiddia gaiona-.i ag yspryd beiddgarwch,— Beiddgarwch a heric y tagnwy a'r fflaman, Beiddgarwch drwv gariad, a lawr i'r dyfnderau I helpu'r dyoddcfydd heiddganych fesura Ei fywyd wrth faint y daioni weithreda. Nid cyfrif yn ol y hlynydd&u all fyw Yn llwfraidd ei g-aion ond cyfrif fel Duw Rhoi gwerth ar yr atncan a' weithred a wneir Yn hanes pob tanchwa yr yabryd hwn geir Yn yspryd arwrol, a ahertha hunan Ar allor dyngarwch er helpu y truan. A bys hane-syddiaeth, a bwyntia yn gyson At rhai'n fel arwriaid yn mhlith rhagorolion. Ymffurfiant yn gwmni, a chyda gweddiau Y llu am nawdd drostynt, ant lawr i'r dyfnderau. Mhen yapaid dychwelant, ac Ow'r awgrym chwerw A roddant, G\vne'.vch!ei'r rhai clwyfusa'rmeirw." YAc yna drwy ddewrwych ddihafal wroldeb, meirwon a ddygir yn araf i'r wyncb, Ac ynoyn rhengoedd wrth rengosdd, gosodir Rwy'n ddegau a degau, hyd nes y'n hadwaenir ^jwnend twyIl wna'r alanas o lem lygad cariad, methai hi adwaen, mewn llawer amgylchiad, Pli heiddo ei hunan. Anadnabyddadwy Oedd llu pan y'u dygwyd o fan y rhyferthwy Ond cysurgai'r f^ri^tion—'roedd En yn y nef, Adwaenai bob un a'r oedd eiddo Ef. Ar chwim edyn mellt fe ddanfonwyd y newydd, I adrodd yr hanes drwy'r wlad gwrbwygilydd. Ae 0 wele galon y byd yn cyd-deimlo, A theyrnas yn welw inewn hiraeth yn wylo ETwch tynged y glowyr dewrgaton a gollwyd, Ac yna cortynau y pyrsau agorvvyd, Nes llifodd yraur o dan wir gydymdeimlad Yn gysur i'r weddw, yn fwyd i'r amddifad. Duw lor Cofia'r glowyr Rho'th nawdd dros- ty tynt beunydd, c O na udoed eileb i Danchwa Cilfynydd ^berdar. DEWI VYCHAN. YSBRYD CYMRU SYDD. ri Parllemvyd a ganlyn yn nghyfarfod blynyddol ywrodorion Merthyr nos Gwyl Dewi Sant, 1895. "he gwlad yr hen Geninen Werdd, Oil drwyddi heddyw'n foliant, Yn arllwys swynion tanau cerdd, Dan wenau haul ei llwyddiant; Mae hen ysbrydiaeth ocsau gynt, Yn gwneyd i'w meib ymhoywi, A'i chan yn suo yn y gwynt, Er cof am Ddydd Gwyl Dewi. Aeth Cymru lan ar allor brad Yn aberth rhad i'r gelyn, A siglwyd geiliau Cymru fad, I'an syrthiodd ein Llewelyn Daeth gwyll anobaith droa ei gwedd, I'an huddwyd gwawl ei huan, Brwdfrydedd Cymru aeth i'r !)cdd Yn nghol ei Harwr eirian. If off Walia Wen, er iddi'n hir, FocI yn ei gwaed yn gorwedd, Ac er i frad warthruddo'i thir, A'i llethu i ddinodedd, Mae ysbryd Cymru eto'n fyw, A gwylia heddyw'n effro, Ac arwydd-air ei Human yw Cael Cymru'n eiddo'r Cyriro." Mae'r gauaf brochus wedi ffoi, Daeth gwauwyn i'n sirioli, A'r hirfaith rew fu yn ein cloi, Rydd bellach yn nieirioli; I A buan gwawria dyddiau braf, Y ddaear wisg ei cheinion 0 croesaw iti, dymlior haf, I'n swyno a'th ddillynion. Cyfnodol auaf Cymru Fu," A gafwyd ar y llechres, A phlygion anwybodaeth du Sydd yn gordoi yr haues Ond torodd frwawj ein gwauwyn mwyn, Y caddug sydd yn cilio, A Chyrnru Sydd a geir yn dwyn Ei heuliau j'n goleuo. Yn ngwres brwdfrydedd "Cymru Sydd," Gwnawn bawb ein dyledswyddau, Un fyddo'n bwriad, 1111 ein ffydd I fyuu ein hiawnderau Eel Cymry gynt awn eto 'r gad, Dan arwydd y geninen, Ein hani'iyniaeth, iaith, a'n gwlad Fo ar ein baner glaerwen. Bu "Cymru Eu clan draed y Sais Yn dyoddef ysgelerder, Ond cyfyd "Cymru Sydd" ei llais A sathra anghyfiawnder; A buan gwawrio wnelo'r dydd Y cawn ein Hymreolaeth," A theilwng feibion "Cymru Eydd Gant dymlior braf, haf liclaeth. Dirmygwn fradwyr "Cymru Eu," Ond parchwn fyth ei dewrion, Ddiffynent fel ardderchog hI, Eu gwlad a'l\ hegwyddorion Eu dewrder traethwn wrth ein plant Nes yn eu calon enyn, Anhyfel barch i Dewi Sant" A'n holaf Lyw Llewelyn. Georgetown. BKN JONES (Merthyrfab).

Y CONFFHENS.

THE HEARTS OF OAK MEDICAL…

[No title]

fPLAIN POLITICS.

GRAND THEATRE, CARDIFF.

Advertising

COUNTY COUNCIL ELECTIONS.

THEATRE ROYAL, CARDIFF.

[No title]

[No title]

THE LATE LORD ABERDARE.

TERRIBLE FATALITY AT RHYMNEY.

RHYMNEY COUNCIL

EXTRAORDINARY SUCCESS IN THE…

Advertising

THE REV. PEDR WILLIAMS' YlSIT.

[No title]

Advertising

THE CHRONICLES OF DOWLAIS.