The London Kelt

GWADDOLI ENWADAETH. Gwaddoli enwadaeth yw gweithred olaf y Weinyddiaeth bresenol. Yr oedd eisoes, yn y blynyddau diweddaf hyn, wedi gwaddoli y iirfeddianwyr a'r clerigwyr ond yn ei gwaith yn pasio adranau y gfed a'r iofed o'r Mesur Addysg, y mae wedi gwaddoli Eglwysyddiaeth ac Enwadaeth mewn modd digywilydd dros ben. Cri mawr y Toriaid ar ddechreu yr ym- drafodaeth bresenol oedd fod genym ysgolion enwadol yn y wlad, ac nis gellid eu halltudio o'r tir. Addefent yn rhwydd eu gwedid fel cyfryngau i gyfranu addysg ond yr oeddent yn well na dim. Dtrmygent y syniad o bar- hau ysgolion o'r natur yma, ac mewn gair, yr oeddent am eu hysgubo ymaith yn hollol o fod dan bawenau yr offeiriaid. Pan gododd yr Ymneillduwyr i ddangos eu gwegi, hawyr codasant eu dwylaw mewn rhith syndod, gan ddywyd mai anwybodaeth a rhagfard oedd gyfrifol am eiriau Dr Clifford ac ereill. Ond beth a wneir ganddynt yn awr. Y maent wedi rhoddi hwylusdod i bob enwad, ,i'r Eglwyswyr a phawb ereill, i godi ysgolioz ym mha ardal y mynont, ac wedi codi'r ,adeilad y mae'r Llywodraeth yn addaw eu cynhal o arian y cyhoedd. Gan mai Eglwys- wyr yw perchenogion y nifer luosocaf o ys- golion heddyw, gwelir ar unwaith mai er eu llles hwy y gwnaed y 4waddol hwn. Mae'n wir fod yna fath o ryddid i'r holl enwadau, ond gan mai gwan a thylawd ydyw y rheini ni -fanteisir arno i'r graddau ag y gellid eu .g-wneyd yn effeithiol i wrthwynebu daliadau •Uchel-Eglwysyddol yn y wiad. Paham nas gwnaed rheol fod holl ysgoldai mewyddion i fod yn eiddo y werin, nid oes ond gweinyddiaeth Doriaidd yn unig a all ateb, ac mae'r syniad o roddi cefnogaeth o'r natur yma er parhau anghyfiawnder ac anghyson- "deb yn dirmygus i'r eithaf. Hyderwn y gwna em Cynghorau Sirol pan y defnyddir yr adran bon, weled rhyw ffordd y glir a sicrhau fod yr holl arian a gyfrenir gan y cyhoedd yn cael eu treulio yn llwyr ac yn hollol at wasan- aeth ac er budd i'r cyhoedd.

CYNGHERDD CLAPHAM JUNCTION. Hydref 29ain, 1902. Teimlid cryn bryder, am lwyddiant y cyng- fierdd hwn eleni, oherwydd absenoldeb Tom Jenkins-arwr cyngherddau llwyddianus y He yn y gorphenol. Yr oedd ef ar ymweliad a Chymru-yn chwilio, ni a obeithiwn, am Myfanwy fun, fad, ail i Efa'r cread. Ond er ymhell o dir, dangosodd ei gydymdeimlad a'r gwaith drwy rodd sylweddol i'r gronfa. Ymddiriedwyd y gwaith eleni i ddau wr ieuanc cymhwys i'r gwaith-Mr. R L Davies, Beauchamp Road, a Mr. Tom Jones, Tyne- ham Road. Ac os nad oeddynt wedi cael pronad Tom gyda'r gwaith, yr oeddynt yn meddu ar y penderfyniad meddwl hwnw sydd yn sicr o lwyddo yn y gwaith yr ymgymerir ag ef, a llwyddiant perffaith fu yr holl drefn- iadau yn nwylaw y ddau frawd hyn. Gwnaed cyfnewidiad trwyadl hefyd yn nod- wedd y cyngherdd eleni, yn lie y llu mawr o ;gantorion, good, better, best, a arferid eu sicr- hau, penderfynwyd i gael pedwar o gantorion iproffesedig yn cynrychioli y pedwar llais. Soprano, Miss Bessie Lewis, R.A.M.; mezzo- soprano, Miss Morfydd Williams, R.C.M.; tenor, Mr Seth Hughes, R.A.M. baritone, Mr Emlyn Davies, A.R.C.M.; cyfeilydd, Mr Gwilym Rowlands. Nid oes raid i un o'r rhai hyn wnh lythyr canmoliaeth. Maet oil yn adnabyddus i Gymry Llundain ac wedi enill iddynt eu hun- ain radd dda. Ond anfynych, os erioed, y clywsom hwy yn well nac yn y cyngherdd hwn. Trwy ganu Cymraeg, rhoddasant eu hunain yn ffafr y gynulleidfa ar y dechreu. Aeth yr "encores" yn frwdfrydig, a chadwyd yr hwyl yn uchel i ddiwedd y cyfarfod. I'n tyb ni, y penaf beth oedd dadganiad Emlyn Davies o'r Old Veteran Song." Nid aiff I fought for his mother, and I will fight for the king yn fuan o'n cof. Hen alaw ag sydd yn wastad yn newydd i ni yw Gyda'r Wawr," a rhoddodd Miss Morfydd Williams iddi ystyr a theimlad llawn. Llawn mor bur a theimladwy oedd dadganiad Seth Hughes o'r gan odidog "0, na byddai'n haf o hyd," a rhoddodd i ni ystyr newydd i a Fwthyn yr Amddifad." Artiste ieuanc yw Bessie Lewis, ac nid oedd yn gwneyd cyfiawn- der a hi ei hun y nos hon; ond nid rhaid wrth lawer o'r ddawn brophwydol i ddyweyd fod dyfodol disglaer i'r gantores ieuanc hon. Yr oedd swyn yn ei chan, a'i detholiad a'i dadganiad yn dangos chwaeth uchel. Rhan ddyddorol o'r rhaglen oedd yr unawd i fechgyn, i'r goreu o ba rai y rhoddodd Mr. D Edwards, Blackmoor Street, wobr o gini. Dewiswyd tri o saith i ganu yn y cyfarfod, ond o'r tri, Mr Jones (Hew Caron), Jewin, aeth a'r wobr. Yr oedd bsirniadaeth addysg- iadol, ond humourous, Emlyn o'r dadganiad hwn yn fwynhad nwyfus iawn. Nis gellir meddwl am gyfirfod blynydiol nac unrhyw gyfarfoi poblogaiid yn Clapham Junction heb adroidiad gan Mrs D 0 Evans, ac fel arfer gwefreiddiodi y gynulliadfa y tro hwn pan yn portreadu The heroic deeds of the women of mumbles head." Ond yn sicr nid y lleiaf ym mhlith noi- weddion arbenig y cyfarfod llwyddianus hwn oedi parch ac anrhvdedd y gwr a lywyddai y cyfarfod. M te anrhydeddu gwr fel Edward Jones yn wers foesol i'n pobl ieuanc. Fel pob dyn gwir fawr, gwr yn ymguddio yw Mr. Jones, ond y mae wedi dal ei gysylltiad ac yn addurn i'n heglwysi Cymreig yn gystal ac i'w genedl. Gwr sydd trwy hunan- ddiwylliant ac er gwaethaf anfanteision, diffyg addysg foreu oes, wedi codi ac enill safle uchel iddo ei hun fel lienor gwych. Er's blynyddoedd nid oes neb yn dyfod i fyny ag ef ar lwyfan ein Heisteddfodau Ileol. I "Athrawydd" yr a gwobr yn gyson. Ond yn ddiweddar mae yn dwyn y dorch yn y prif Eisteddfodau Cenedlaethol, a chredwn y cawn weled pethau mwy yn ei hanes. Mae yn gerddor gwych. Dyma y tro cyntaf i ni ei adnabod yn y cymeriad o lywydd, ond Ywyf yn sicr nid dyma'r tro diweddaf. Dangosodd yntau ei gydymdeimlad ag amcan y cyngherdd drwy rodd sylweddol i'r gronfa. Dymunwn o galon bur iddo hir oes i ddyrchafu ei genedl. Credwn fod Clapham Junction wedi dyrch- afu safon ei chyngherdd blynyddol drwy y cyngherdd go lidog hwn, ac y mae hyn i'w briodoli yn benaf i lafur ei dau ysgrifenydd. GOHEBYDD.

MAGGIE JANE. Merch fechan Mr. a Mrs. Griffiths, 79, Goldhcmk Boadf Shepherd's Bush. Gwyn a glan yw gruddiau denol Maggie Jane, Fel yn wylaidd lili siriol Bur ei gwen. Caf yn myw ei llygad llawen Dlysni ter, Harddach yw na'r loewaf seren Luniodd Ner. Gwynach fyddo rhiniau calon Maggie dlos, Na grudd wen y dyner fanon Lloer y nos. Buan daw ei chan hudolus Rian der Fel murmuron swynol, melus, Gornant ber. Ei thalentau fo'n disgleirio Yn y byd, Dwyfol Ysbryd a'i harweinio 'N uwch 0 hyd. Caraf sii ei seroh-gyfrinion Tyner syw, Hardd angyles deg ei swynion I mi yw. Mola beirdd brydferthion anian Lawn ei swyn, Molaf finau'r lili burlan Maggie fwyn. Dyma berl y greadigaeth Delw Duw, Nid oes diwedd i fodolaeth Enaid byw. Willesden. LLINOS WYRE,

"HEN DDWINIAID GYMRU" (GAN PENARDD). Yn llawn straeon am yr hen ddewinwyr Cym- reig, ynghyd a'u hanes, wedi eu casglu o hen lawysgrifau a llyfrau anghyhoedd. Pris 6/- (Nis argraffwyd ond 50 o gopiau o'r gwaith). I'w cael yn Llundain gan W. H. ROBERTS,