Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
3 erthygl ar y dudalen hon
6yd y law.
6yd y law. Gan PEDR ALAW. [« PENDENNIS," LOUGHTON.] CERDDORIAETH A CHERDDORION CYMREIG. Fel y sylwasom yr wythnos ddiweddaf, ar y testyn dyddorol hwn bu Mr. David Jones, Com- mercial Road, yn darllen papyr y noson o'r blaen. Oherwydd prinder gofod yn ein rhifyn diweddaf, methasom a chyhoeddi sylwadau Mr. Jones yn llawn; gan hyny, wele'r gweddill:— "Ceir gyda ni fath o gerddoriaeth nas ceir gyda chenedloedd ereill, sef y math a genir i I Benillion,l a buasai 'Llewelyn' yn bresenol i ddangos ei allu diamheuol mewn canu Penillion, ond fod amgylchiadau yn anffafriol. Mewn canu digrifol nid yw ein cenedl wedi ymenwogi o gwbl; ond y mae ein hystor o alawon cenedlaethol yn gyfryw ag y gallwn ymfalchio ynddi." (Yma canodd Mr. Jones yr alaw, Yn uwch yr eled Cymru Wen,' a'r gwrandawyr yn ymuno yn y cydgan). Dywedai mai mewn cerddoriaeth gysegr- redig yr oeddym yn rhagori, ac y mae y math hwn wedi bod yn foddion o ras i ni filwaith. (Yma canwyd y don gynulleidfaol Burford,' Pursell, fel engraifft ragorol o don o'r math hwn). Y mae canu cynulleidfaol wedi gwella yn fawr yn y blynyddoedd diweddaf hyn. Cofiai Mr. Jones am yr adeg pan yr arferid cau neu agor y ffenestri a'r drysau yn ystod y canu.' Yn awr, caiff y canu well chwareu teg ond eto y mae lie i'w wella: rhaid wrth fwy o 4 ddarpariaeth' er gwneyd y gan mor at-dyn- iadol i fynychwyr y capel ag yw y comic opera i fynychwyr y chwareudy. Fel engraifft o'r don gynulleidfaol ar ei goreu, crybwyllai Mr. Jones 'Sandon.' Y mae canu tonau fel hon yn sicr o fod yn ddyrchafiad i chwaeth dyn, a chafwyd bias ar y dadganiad o honi yn y cyfarfod, Am y chant, gofidiau Mr. Jones nad oeddym yn ymwneyd mwy a'r math hwn. Credai na ddylem ei hanwybyddu oherwydd fod Eglwysi Rhufain a Lloegr yn ei ymarfer. Y mae y chant yn gyfrwng i addoli, ac, fel y cyfryw, dylai gael lie amlwg yng ngwasanaeth y jcysegr. Ystyriai Mr. Jones mai Tanymarian ydoedd y genius naturiol cerddorol mwyaf a anwyd i'r Cymry. Cyhoeddwyd ei oratorio Ystorm Tiberias' pan oedd yn Hencyn; ac y mae yn y gwaith hwn gydganau nad oes genym eu gwell yn awr. Yr hwn oedd yn ddyn mawr fel cerddor, fel arweinydd, fel darlithydd, fel pregethwr. (Canwyd un darn o'i waith gan Mrs. Nellie Jones, sef y gan Hen gadair freichiau fy mam'—can effeithiol iawn yn wir. Adnabu Mr. Jones gerddor pwysig arall— sef John Ambrose Lloyd; a llawer gwaith y treuliodd Mr. Lloyd Sul yn y Drefnewydd, ac y ceid ganddo i arwain y gan. Pan ymddang- osodd yr anfarwol Y Blodeuyn Olaf gyntaf byddent yn ei chanu yn y Drefnewydd bob nos Sul. Byddai un hen wreigan yn daer am y darn hwn-" glee neu beidio I derfynu'r cyfarfod hwn, danganwyd y bedwarawd glasurol, "God is a Spirit," gan Mrs. Williams, Mrs. Price, Mr. Bowen a Mr. Humphreys. Fel y gellir casglu oddiwrth y sylwadau uchod, yr oedd papyr Mr. Jones yn dderbyn- iol iawn, a threuliwyd noson ddifyr iawn yn Barrett's Grove-y waith gyntaf i ni fod yno, ni gredwn. CYNGHERDD CAPEL ROMFORD ROAD. Cynhal- iwyd hwn ncs lau, yr 2ofed cyfisol, ac yr oedd yn llwyddiant mawr. Yr unawdwyr oeddynt Miss Gwladys Roberts, Mr. Seth Hughes a Mr. David Evans. Mrs. Marion Williams yn cyfeilio. Am Mr. Seth Hughes, ni raid iddo wrth ganmoliaeth gwyr pawb fel y gall ganu ac yr oedd ar ei oreu y noson hon. Dyma'r tro cyntaf i ni glywed Miss Roberts, ac y mae yn canu mor dda fel y gallwn ei chymhell yn galonog i'r cyfryw sydd yn edrych allan am ddadgeiniaid newyddion da. Hoffem gael ychydig o'i hanes' Mr. David Evans hefyd sydd yn ganwr wedi ei fwriadu i'r alwedigaeth. Mr. Maengwyn Davies fu yn ei hyfforddi, ac y mae yn gredyd mawr i'w athraw. Dymunwn i'r baritone hwn bob llwyddiant. Deallwn ddarfod i Mr. Evans ddechreu ei yrfa gyda chor Mr. Richards, Pontycymer. Pryd hyny canai denor. Ni chafodd lawer o lwyddiant fel cystadleuydd pan yn denor; ond wedi dod i'r maes cystadleuol fel baritone, enillodd lawer o wobrwyon. Mewn Eisteddfod bwysig yn Barry Dock, yr oedd yn ail allan o 40. Yn Eisteddfod Genedlaethol Merthyr, 1901, efe enillodd y wobr am ganu unawd i faritone, yr hyn sydd ddigon o brawf o'i allu a'i deilyngdod. Dechreuodd enill ei fara drwy weithio mewn pwll glo, ond credwn na raid iddo droi at y gorchwyl hwnw byth mwyach: y mae cloddio am seiniau melus yn waith mwy aruchel a mwy enillgar. Wedi'r cyfan, ni cheir o wres y glo ond cynhesrwydd i'r corph, tra y rhydd gwres y nodau a genir londer i enaid dyd! Yn y cyngherdd hwn yr oedd tair cystad- leuaeth. Yr enillwyr oeddynt: Tenor, Mr. Dan Davies, Barnsbury soprano, Miss Jennie Lewis, Stratford; baritone, Mr. John Evans, Jewin. Cafwyd hefyd ddau unawd ar y crwth gan Mr. Rudling. Y cadeirydd ydoedd D. W. Morgans, Ysw., a'r ysgrifenydd Mr. W. Morgans, Ilford-i'r hwn yr ydym yn ddyledus am wledd gerdd- orol dda.
CYNGHERDD " CWCWLL."
CYNGHERDD CWCWLL." Nos Wener yr wythnos ddiweddaf y cym- erodd y cyngherdd hwn le yn Neuadd Drefol Holborn, ac, yn ddiau, yr oedd yn un o'r cyngherddau mwyaf dyddorol a gynhaliwyd yn ein plith er's llawer dydd. Hardd ydoedd gweled yn y gadair neb llai na'n cydwladwr caredig-Mr. Timothy Davies, C.S.LI, (cyn faer Fulham). Hyfrydwch, hefyd, ydoedd gweled nifer go lew o bobl yn bresenol, gan mai noson anghyfleus ydyw nos Wener i gynhal cyngherdd. Ni wyddis eto faint o fudd a wnaed o'r anturiaeth. Yn gwasanaethu, yr oedd y rhai canlynol: Miss Gertrude Hughes, Madame Juanita Jones, Mr. Thomas Thomas Mr. Meurig James, Cor Merched y Kymric a Mr. Philip Lewis y crythor, yn yr adran gerddorol; Mrs Albert S. Bradshaw yn adrodd, a Miss Jennie Jones a Mr. Merlin Morgan yn cyfeilio. Y mae eu henwau yn ddigon adnabyddus i bawb, fel mai afraid ydyw dyweyd i bob un o honynt wneyd eu rhan yn ganmoladwy. Ond dylid dyweyd mai talent ieuanc yw Miss Jennie Jones, a dyma'r tro cyntaf i ni ei gweled ar Iwyfan cyhoeddus ond y mae yn addawol iawn. Merch ydyw i Mr. D. R. Jones, Old Kent Road, a dymunwn iddi bob llwyddiant. Mr. Maengwyn Davies oedd yn beirniadu yn nghystadleuaeth y cwpan, a dyfarnodd Mr W. Rees, Castle Street, yn oreu. Rheolydd y gerddoriaeth oedd Mr. R. O. Jones, Wilton Square, a gwnaeth ei ran yn hwylus iawn. Yn ystod anerchiad byr ond hynod bwrpasol gan y cadeirydd mewn cyngherdd o'r fath, dywedai y buasai anerchiad gan Cwcwll ar gyflwr cymdeithasol a llenyddol Cymry Llundain pan ddaeth ef i fyny gyntaf, 34. mlynedd yn ol, yn rhwym o fod yn ddyddoroi. Barnai ef fod cryn gynydd mewn ysbryd dyn- garol a haelionus yn ein plith. Ugain mlyn- edd yn ol buasai yn bur anhawdd, os nad yn amhosibl, cael cyfarfod fel yr un a gaed y noson hono, pryd yr oedd pob enwad yn ym- uno i achlesu hen wr oedd yn meddu ar gryn allu a thalent, ac yn ei amser goreu oedd wedi bod yn Jlafurus a llwyddianus gydag achosion llenyddoi a dyngarol, ond sydd erbyn hyn wedi ei ddal gan afiechyd a methiantwch. Yr oedd yn falch o gael bod yn gadeirydd, a hyny am y tro cyntaf mewn cyngherdd, yn enwedig gan fod hwn yn arddangosiad tar- awiadol o'r cynydd ydym wedi wedi ei wneyd mewn haelioni tuagat y tylawd a'r teilwng. Anogai ar i bawb oeddynt yn teimlo eu bod wedi cael mwy nagwerth eu harian yn y cyng- herdd godidog hwnw, i roddi faint a fynont yn ychwaneg na'r geiniog a ofynid am y gan bert o eiddo Cwcwll i'r Gloyn Byw Crwydrol yn Llundain" a werthid gan y rhianod a ofalent am y rhagleni. Yna gofynai i Cwcwll ddod i'r llwyfan, yr hyn a wnaeth yr hen fardd, ac ni roddwyd i neb erioed dderbyniad mwy brwdfrydig nag a roddwyd iddo ef gan y gyn- ulleidfa. Edrychai yr hen wr yn bur siriol, er yn grynedig. Wedi moesgrymu i'r dorf, dywedai ei fod yn diolch o waelod ei galon i bawb yn ddiwahaniaeth am eu caredigrwydd mawr tuag ato yn ei lesgedd, ond gan fod ei feddyg, Dr. Evans, Homerton, wedi ei ry- buddio rhag cynyg gwneyd anerchiad cy- hoeddus, dymunai arnynt ei esgusodi o dan yr amgylchiadau. Gyda hyny, gofynai y cadeirydd am three cheers i Cwcwll, a rhodd- wyd hwy yn galonog. Clywsom fod rhai o'r beirdd wedi parotoi anerchiadau iddo, a bod un bardd ieuanc o gymydogaeth Kingsland Road yn teimlo yn siomedig am na chafodd gyfle i ymfflamychu. Ond rhaid oedd brysio ymlaen gan fod rhan helaeth o'r rhaglen yn ol. Diangodd y cadeirydd rywfodd cyn i neb gael y cyfle a'r pleser o dalu y diolchgarwch arferol am ei wasanaeth,-a gwasanaeth syl- weddol a wnaeth, gan ei fod yn gweithredu fel arweinydd yn ogystal a chadeirydd ac, yn ol fel y clywsom, yr oedd ei gyfraniad at amcan y cyfarfod yn sylweddol iawn hefyd. Ond, o ran hyny, nid gwr yw Mr. Davies sydd eisieu cael udganu o'i flaen ac ar ei ol: y mae ei haelioni diymhongar yn ddigon adnabyddus ac yn cael ei werthfawrogi. Gobeithiwn y bydd ei lwyddiant yn y dyfodol yn helaeth iawn, ac y" digonir ef a hir ddyddiau" i wneuthur daioni; ac y mae y dymuniad yma yn cael ei ddwyshau wrth feddwl am yr en- wogion Cymreig yn y cylch masnachol a gwympwyd gan angau yn ddiweddar, oddiwrth ba rai y disgwyliem lawer. Terfynwyd y cyngherdd dyddorol trwy ganu "Hen Wlad fy Nhadau," Mr. Meurig James yn arwain. Credwn i bawb fwynhau eu hunain yn fawr.
Advertising
GRELLIER A'I FAB, ARGRAFFWYR, 211, GRAY'S INN ROAD,