Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
2 erthygl ar y dudalen hon
Steddfad Aberpenar (1905)
Steddfad Aberpenar (1905) Mae'r enw hyll Mountain Ash" wedi ei ysgubo o gyntedd gorseddol y Derwjddon, ac o hyn allan gelwir y lie yn Aberpenar. Yno, ddydd Sadwin diweddaf, bu'r hit farddol yn cyhoeddi Eisteddfod Genedl- aethol 1905, ac os try'r Wyl ei hun allan mor llwyddianus a'r cyhoeddiad ni fydd angen pryderu am ei llwyddiant yn mhob ystyr. Daeth y tyrfaoedd i'r lie yn gynar a chafwyd gwenau haul llygad goleuni ar y gweithrediadau, a dangosai pobl Mountain Ash—begian pardwn, Aberpenar-eu bod yn cymeryd llawer o ddyddordeb yn y gwaith, oherwydd addurnwyd y tai am y tro gyda banerau amryliw a phob arwydd o laweny dd a chroesaw. Y beirdd a gymerasant ran yn y cyhoeddi oeddent a ganlyn HWFA M6N, yr Archdderwydd, wrth gwrs, yn rhinedd ei swydd urddasol Eifionydd y Cofiadur; Cadfan Arlunydd Penygarn, a llu o rai llai enwog-ond yn fwy o feirdd-yn ogystal a chynrychiolwyr o wahanol adranau lien a chelf. Yr oedd cylch gorseddol ar gynllun penigamp wedi ei drefnu ar Clwyd y Ffridd; man tra dymunol a roed at wasanaeth y pwyllgor gan Arglwydd Aberdar. Yno cyfarf)ddwyd yn gynar yn y prydnawn, a chaed araeth amserol gan yr Archdderwydd ar werth a rhagoriaeth yr Eisteddfod; ac wedi gofyn a oedd Heddwch, cyhoeddodd fod Aberpenar yn lie campus i gynal gwyl 1905 ynddo. Ac a hyn cytunwyd gan bawb. Methodd Watcyn Wyn a bod yn bresenol -er hyny, yr oedd ei ysbryd awenyddol yno, a chanwyd y penillion a ganlyn oli- waith gan Eos bar yn y cylch gorseddol :— Tyred hen Eisteddfod Cymru, Ti gei help pob bryn i ganu, A phob dyffryn, ar holl ada.r I roi can yn Aberpenar. Ni raid i ti ofni dyfod, Ry'm yn erfyn dy gyfarfod' Cyn fod son am 'Steddfod Cymru Aberpenar oedd yn canu. Yma mae cor, ac yma mae can, Yma mae cwmni o fechgyn glan, Yma mae plant y gan yn byw, Meibion a merched yn moli Duw. Hen ganeuon y dyfnderau, 'Nawr sy'n tori i'r uchelderau, 0 lo byllau dyfnaf Cymru Mae'r gerdd uchaf yn dyrchafu. Cyn bod llwyfan wedi ei godi, 'Roedd y bryniau wedi eu dodi, A'r mynyddoedd wedi eu gosod, Fel pabelli mawr Eisteddfod. Ferched glan, a bechgyn hawddgar, Ar y twyni, a than y ddaear, 0 Par'towch gan ar dant a thafod I groesawu'r Hen Eisteddfod. Anerehwyd y dorf gan amryw o wyr enwog:; y lie, a chanodd y beirdd fel a ganl yn:- Walia deg, wele y dydd Y Ilona bardd a llenydd, Pan daw'r awen wen, anwyl, Gydag aidd i gadw gwyl- Gwyl, a'i defion ysgared Fel ffrwyth aur o'r oesau red. Bron, er Babel a'i helynt-Ah I cynrhwysg. Hyna'r Aipht yr oeddynt! Bu'n deddfu i Gymru gynt-Orseddau- Cynadleddau ein cenedl oeddynt. Drwy'u taith yn eu gwaith i gyd-dilynodd". Hud-oleuni hyfryd; Hil Gomer, er bore'r byd, 0 der wynfa dwyreinfydd.—CADVAN. A geiriau teg i greu tan—yr awen, Gyda rhywiog gynghan Heddyw o lys Gorsedd lan—doed cyfwng 0 hedd da i ollwng cyhoeddiad allan. Daw gwaedd, Eisteddfod gyhoeddir—a llawn O'r Maen Llog y clywir Llais Hwfa n daran frwd hir, Heibio i Benrhiwceibir. Da. gwrs ein gwiwdeg orsadd—yw rhoi hedd, A hyrwyddiant mawredd; Gwir gariad a gwawr gwiredd, Ar binacl aur heb wyn oledd.-PELIDRos- Gorsedd y beirdd a'i gwerai-yn rhinion Dan y brieniol dderi; Byw fydd hon a'i daioni- Yn hir 'nol ein marw ni.
Pythefnos yn Nghymru.
Pythefnos yn Nghymru. v.-y BERMO. Nis gall neb ddymuno gwell lie i dreulio ei wyliau na'r Abermaw,-tref yn gorwedd wrth y mor ar lkn afon Mawddach yn sir Feirionydd. Dyma'r lie, o bob man, i'r naturiaethwr a'r gwyddonwr,-yn wir, y mae yn nefoedd techan i'r botanist, gyda'i chyfoeth o flodau gwylltion,mwswg a rhedyn. Dyma'r lie i'r daearegwr gael mwynhau ei hun uwchben olion o oes yr la, pa rai nad oes eu cyffelyb yn Mhrjdain Fawr. Dyma, hefyd, y lie i bysgotwr-digon o bysgota mewn mor, afon, a Ilyn ac os yw'r lechyd yn pallu, pa Ie all gydmaru a'r Bermo ? Y pellder o Lundain ydyw 220 o filldiroedd a'r ffordd hawddaf i'w gyrhaedd yw gyda'r gerbydres sydd yn gadael gorsaf Paddington am 9.30 y boreu ac yn cyrhaedd yr Aber- maw erbyn 3.40 y prydnawn-y gost yn 21S am bythefnos. Yn mhlith rhai o brif atdyniadau y lie y mae Ty'n-y-Groes, lie y mae Rhaiadr y Mawddach, a gwaith aur Gwynfynydd. Ar y ffordd yno y mae y Bont ddu, lie y mae gwaith aur y Clogau; ac ar hyd yr un ffordd eir trwy bentref bychan Llanelltyd, lie mae Cymmer Abbey a'r Hengwrt Hen-plas hen- afol iawn ac ynddo lawer o hen lyfrau, yn ogystal ag un o'r hen welyau a ddefnydctid yn y Cymmer Abbey. (Nid oes ond un gwely cyffelyb iddo, ac y mae hwnw yn y South Kensington Museum). Y mae Llyn Cwm- bychan, hefyd, yn gyrchfan llawer o ddi- eithriaid yn yr haf. Ar y ftordd yno eir heibio hen eglwys y plwyf,sef Eglwys Llan- eber, yr hon a adelladw) d yn y drydedd ganrif ar ddeg a thua milldir oddiwrthi, y mae Carneddau Hengwm ac adfeilion Egryn Abbey. Yn y dyffryn mae Plas Corsygedol, un o hynodion yr hwn yw y gate-way o flaen y ty wedi ei chynllunio gan Inigo Jones. Yn Llaneber mae Hafod-y-bryn,—palas lie y bu y diweddar Samuel Pope, Q.C., yn trigianu. Gellir myned o Gwmbychan I fyny y Roman Steps (tua 20CO mevn nifer) i Faes y Garn- edd, lie trigianodd Col. Jones, yr hwn a ymbriododd a chwaer Cromwell ac a ar- wyddcdd death warrant Sior y Cyntaf. Y mae Arthog yn lie gwerth talu ymweliad ag ef, er gweled y Rhaiadr ac oddi yno gellir esgyn 1 ben mynydd mawr Cader Idris. Yn mhlith y lleoedd ereill sydd o fewn cyrhaedd yr Abermaw, y mae y Panorama Walk, y Friar's Glen Walk, Llynau Corsy- gedol, Friog, Rhaiadr Pant Philip, Fair- bourne, Ciomlechau y Dyffryn, Mochras a'i chregin, Cwm Ardudwy, Castell Harlech, Dyffryn Maentwrog, Ffestiniog, Bettws-y- coed, Aberglaslyn, Criccieth, Pwllheli, Craig yr Aderyn, Towyn, Talyllyn, Coriis, Dinas Mawddwy a thief henafol Dolgellau. Y mae yn y dref ddigon o g) chod er mwyn cael myned hefo'r dwfr i fyny i Pen- maenpool. Y mae yma golf links, tennis courts, Hockey clubs, &c. Y mae yma, hefyd, recreation grounds adlonir yr ymwelwyr gan y Bcyal Magnet's Band ar y tywod, ac y mae Johnny Osbourne a'i white coons yn y Pafil- ion. Y mae yma ddigon o gyfleusderau i addoli mewn eglwysi a chapeli perthynol i'r gwahanol enwadau. Yma y mae library y ddiweddar Miss Francis Power Cobbe. Rhoddodd y fonedd- iges dalentog ei holl lyfrau yn anrheg i'r Abermaw. Cyflenwir y dref hefo digonedd o ddwfr pur o lyn Bodlyn, yr hwn gostiodd i'r dref ^30,000. Gellir ymdrochi yn y mor neu'r aton bob amser; a gellir treulio pythefnos o wyliau fel hyn ar y draul o bump punt. D. JOKES. VI.—ABERYSTWYTH (2). Y lie mwyaf dymunol a hwylus i dreulio pythefnos o wyliau'r haf ydyw Aberystwyth. Y mae y lie yn meddu ar awyr iach a phur ynghyda rhodfa awelaidd o'r Castell hyd Constitution Bill, He y gellir yn bamddenol fwynhau jr awjr fwynaidd felus )ma; a dyddorcl iawn jdyw y traeth hefyd gan gym- aint y clogwyni serth sydd yn ei fritho. Ceir rbodfeydd heirddion yn cyfeirio i wahanol ranau o'r gym>dogaeth deg a thlws. Y Castell )w'r lie fynychir amlaf gan yr ymwelwyr yn ystod eu harosiad yn Aber- ystwyth, ac nid rhyfedd paham, gan mor ardderchog yw treulio awr neu ddwy yno yn ngwres y dydd pan y mae yr awelon yn dyner chwythu dros y mor arnoch. Rhyf- eddol, hef) d, yw aros yma i edrych ar yr haul yn machludo pan yr ymwincia'n gar- iadus ar y mor a hwnw yn gwenu'n arian- aidd arno'n ol. Pan yn aros ar lethrau Constitution Hill gellir gweled oddiamgylch y dyffrynoedd, y pantiau a'r bryniau yn eu llawn rwysg, tra y gwelir yn ddistaw lithro drwy y dolydd tua'r mor, yr Ystwyth a'r Rheidiol. 0 gopa y bryn ar ddiwrnod hyfryd, pan y mae yr awyr yn lathrlas, gwelir ynysoedd, bryniau, mynyddoedd a morgeinciau megis: Ynys Enlli, Mynydd Hevin, Y Cym Du, Llwyd Mawr, Y Garnedd Goch, Mynyddoedd Yn- alog ac Ystum,—Yr Wyddfa a Phlynlimon, ynghyda llawer ereill. Rhydd Pendinas olygfa ardderchog hefyd o'r mor a'r wlad oddiamgylch pan yn rhodio ar ei gopa ac ar ei lethrau. Ar 01 ymweliad a Phendinas am dru, cytuna yr awyr yn iawnadymuniadaugoreu yr ymwelwr, nes peri iddo ar ol c) thaedd adret i'w dy am bryd-bwyd, fw)ta gyda gwanc anesgrifiad- wy. C ynwys y g) m) dogaeth 1iaws drifedi 0 rodfeydd hyfryd nas gellir eu henwi yn awr, ac nas gellir eu curo efallai yn un man arall. Mae Aberystwyth yn hynod am ei gwib- deithiau i'r wlad mewn cerbydau. Digymar yw y golygfeydd rhamantus a welir ar y naill law pan yn teithio. Pan ar ymwel- iadau a lleoedd oddiamgylch; ac nid oes gwahaniaeth pa Ie, gweled blodau amrywiog ac aml-liwiog ) n mhob man. Gwelir myrdd- iynau o ffluron gwyrtidlawr a briallu tlysion heblaw blan y gwew ) n gwenu yn hyfryd. Yn mon y coedydd a'r llwyni gwelir yr anemoni hardd heblaw lliaws aneirif o flodau arianaidd-eurog ereill. Rhaid yw, yn ddiddadl, myned am dro i Devil's Bridge, a phont ardderchog ydyw hon. Dyma lie mae golygfa ramantus a hoff gyrchle bron yr oil o ymwelwyr Aber- ystwyth ar eu tro. Ar gyfer eu gilydd, saif dwy graig uchel ac aruthrol gan wneuthur bwlch cul rhyngddynt, ac yn lledu i raddau tua'r pen uchaf. Rhed ffrydlif i lawr dros y dibyn drwy y culni ) ma. Rhaid yw ym- ffrostio mewn natur wrth edrych ar y creig- iau clogwynag h) n mewn lie mor goediog, lie y gwelir y canghenau deiliog cysgodfawr yn gwisgo r dyffryn a harddwch. Yn uno y ddwy graig yn y pen uchaf y mae dwy bont geryg, un islaw y Hall; ac yn wir, cy merir dyddordeb anarferol yn aruthredd a phryd- ferthwch gwyllt adeiladwaith naturiol yr isaf (yn awr yn cael ei chryfhau i raddau gan ieini gosodedig). Mae rhyw hyfrydwch rhyfeddol i'w gael wrth syllu ar y cymysg- edd dieithr o wrthddrychau rhamantus sydd yn gorwedd o gwmpas y clogwrn fan. Gellir cyrhaedd y fangre yma yn awr drwy gyf- rwng y rheilffordd ysgafn. Y flordd hawddaf i fyned yno o Lundain yw, o orsaf Euston (L. & N. W.). Y pris i fyned yno ac yn ol ydyw tua £1. Gellir cael lluestai, neu dai i aros ynddynt, am brisiau rhesymol. Rhywbeth tebyg i bym- theg neu ddeunaw swllt yr wythnos am ystafell. O. DAVIES. [Dyna i ti ddarllenydd gwych farn rhai o'n gohebwyr am leoedd prydferth eu hen- wlad. Tyred dithau yno i fwynhau o awelon ei bryniau ac i ymddifyru yn ei Uanerchau llonydd. Ac ar ol cael adgyfnerthiad i'th gorff a'th ysbrydoedd, hwyrach y deui yn well Cymro ac yn well dyn yn awyddus i wneyd rhywbeth dros dy wlad.]