The London Kelt

Y Dyfodolm [14r Dymunir ar i ysgrifenyddion a threfnwyr y gwahanol Gyfarfodydd anfon gwybodaeth yn brydlon ■am unrhyw gynulliad a fwriedir gynhal, er mwyn ffhoddi hysbysrwydd amserol yn y golofn hon.] 1904. ———— Medi. „ 23. Walthamstow. Darlith gan Parch. H. Barow Williams, Llandudno. „ 29. Falmouth Road, Te a Chyngherdd Blynyddol. Hydref 3, 23. Cyfarfod Pregethu Clapham Junction, Principal Owen Prys, M.A., Trefecca, ac eraill. t, 26. Cyngherdd Blynyddol Clapham Junction. „ 27. (Nos Iau), Tabernacl, King's Cross, Darlith gan y Parch. G. Eyre Evans (Philip Sydney y Welsh Gazette. Tachwedd JJ 3. Cyngherdd Mawr Eglwys Walham Green yn Fulham Town Hall. 10. Cyngherdd Blynyddol Eglwys Mile End End Road. n 14. St. Benet, Cyngherdd Blynyddol. 17. (Nos Iau), Cyfarfod Te Blynyddol Radnor Street, Chelsea. » 19. Tabernacl, King's Cross. Darlith gan yr Athro. J. E. Lloyd, M.A.

ynhadledd Oll-Geltaidd. Llwyddiant a brwdfrydedd arbenig oedd nodwedd cyfarfyddiad y pum' cenedl yn Nghymanfa yr Oll-Geltiaid yn Nghaernar- ton yr wythnos hon. Nid oedd y tvwydd yn ffafriol ar y dechreu wylai natur ddagrau wrth adgofio am yr amser, ganrifoedd yn ol, Pan oedd y pum' cenedl ond llwythau un vgenedl dan awyr las Prydain, ond sydd ^fbyn hyn wedi cartrefu yn yr Iwerddon, Cymru, Ucheldir Ysgotland, Llydaw ac Ynys Manaw. Daeth cynrychiolwyr y pum' cen- edl hyn i Gaernarfon, yn eu hamrywiol lyisgoedd o'r hen wr a gwallt llaes a'r dillad amLliwiog a'r kilt" o'r Ucheldir Ysgotaidd i'r Llydawwr a'i glos llydan. Y mae y ^ymry yn canu yn anterth eu hwyl, y Gwyddel yn dawnsio i'r bib gydag ymgoll- iant gwresog, y Gaelics o'r Ysgotland yn siarad eu hiaith yn fan ac yn fuan ac yn adgofio y naill a'r Hall am ganeuon gwerth- fawr eu cenedloedd. Dechreuwyd yr Wyl trwy orymdaith pryd- ferth a golygus o orsaf y rheilffordd i hen Gastell y dre yna adeiladwyd y Lia Cineil (maen y genedl) o bum' rhan maen, tra y chwyfiai banerau y rhanbarthau yn yr awel. Clywyd son am undeb yr il Anglo-Saxon World"; ond prin y gellir ystyried fod y peth eto wedi dod i ffurf cyfarfyddiad os na ystyrir y ddwy Jubilee yn gyfryw. Nid oedd rhwysg milwrol yn undeb a chyfarfyddiad yr Oll-Geltiaid; nid oedd yna gleddyfau ond cleddyf heddwch a thros y cyfan taenai prydferthwch ei haden. Wrth agor y cyfarfod cyntaf, dywedai Arglwydd Castletown, o Upper Ossory, yr hwn sydd yn Wyddel pybyr, fod hen nod- wedd henafol y Celtiaid wedi cael ei ar- ddangos yn Nghymru, sef yr hen groesawiad calon a lletygarwch a nodweddai y cyff. Amcan y Gymanfa oedd dwyn y naill gen- edl i wybod pi beth oedd y llall yn ei wneuthur, a thrwv hyny ddod i gydweith- redu ac hefyd i estyn cynorthwy y naill i'r llall, fel ag y byddai, pe angen, Iwerddon, Cymru, Ucheldir Ysgotland, Llydaw ac Ynys Manaw yn erbyn y byd." Y rheswm na werthfawrogai rhai lenydd. yddiaeth v Celtiaid oadd, nas gallent ei darllen. Ond yr oedd ef yn sicr fod yn haws cael o hyd i Poet Laureate Cymreig nac un Seisnig. Siaradodd y Marquis de L'Estourbillion yn Llydawaeg, a chyfieithiwyd ei araeth mewn geiriau Cymreigaidd braf gan M. Jaffrennon, Llydawr arall. Cafwyd cyfarfodydd dyddorol ar bynciau cenedlaethol, megis mater yr iaith, diwyg a choelhanes, hen donau, ac ymgais i gael un iaith i'w harfer gan y pum' cenedl, ddyddiau Mercher a lau yn cael eu dilyn gan gyng- herdd pum' cenedl; ac ymweliadau a'r wlad oddiamgylch. Dyddorol neillduol oedd clywed rhai o'r pum' rhanbarth yn ymgolli yn nwysder teimlad hen gan "Gwlad fy Nhadau." Yr ysgrifenyddion oeddynt Mr T Gwynn Jones a Mr. Gwyneddon Davies.

Y GENINEN EISTEDDFODOL." Er's blynyddoedd lawer, bellach, y mae Eifionydd wedi gwnevd gwaith pwysig yn nglyn a'n man Eisteddfodau drwy gyhoeddi, mewn argraffiad arbenig o'r Geninen, rai o'r darnau barddonol a wobrwyir o bryd i bryd yn y cynulliadau hyn. Fel rheol, ni cha' neb ond yr awdwr a'r beirniad unrhyw fudd oddiwth y cynyrchion o'r dosbarth hwn, am fod mwyafrif yr Eisteddfodau yn troi yn fethiant arianol, neu, am fod y pwyllgorau ynglyn a hwy heb ronyn o barch tuagat lenyddiaeth i dalu unrhyw sylw o barth cy- hoeddi gwaith goreu yr wyl. Y mae llawer i ganig dlos wedi myn'd ar goll drwy esgeul- usdra y man bivyligorau ac y mae'r gwa- hanol awdlau a wobrwyir yn anaddas i new- yddiadur, neu gylchgrawn, fel na chaiff y bobl gyffredin y fantais oddarllen y gwaith a ddyfernir yn oreu. Oad, o dipyn i beth, y mae Eifionydd yn gwneyd y diffyg i fyny. Y mae'n casglu, y naill flwyddyn ar ol y Hall, amryw ddarnau i'w gosod yn ei gasgliad, ac wele'r rhifyn am Awst (eleni) ger eia bron yn awr. Beth ddywedwn am dano ? Y mae ei gynwys yn amrywiol. Cynwysa awdlau a phryddestau, englynion a chywyddau,—pa rai, ryw dro, fuont dan bwys a mesur y beirniad doeth. Anheg, feallai, a'r gwyr fuont yn eu clorianu ac yn eu cyhoeddi fel clasuron yr iaith neu yn werth gwobr yn yr Eisteddfod Genedlaethol," a brawddegau cyffelyb, fyddai i ni daflu ein llinyn mesur drostynt. Ond gellir dyweyd fod yma am- rywiol dalentau, yn ogystal ag amrywiol gyf- nodau, yn cael eu cynrychioli. Yn wir, ceir yma un dernyn a wobrwywyd yn 1861 yn cael goleu dydd am y waith gyntaf mewn dull safonol, tra y mae amryw yn cynrych- ioli talentau enwog rhyw chwarter canrif yn ol. Dechreuir gyda phryddest ar Orfoledd," yr hon a enillodd y gadair yn Nolgellau y Calan diweddaf. Er mai newydd ydyw, nid cynyrch y Bardd newydd mo honi; oher- wydd dilyna yr un hen gynllun ystrydebol o rigymu llawer heb ddyweyd fawr o ddim. Awdl fywiog ydyw yr awdl fuddugol ar Y Bugail yn Eisteddfod Dyffrynoedd yr Aled a'r Elwy y llynedd ac y mae pryddest cadair Glynderwen yn brawf fod yr awdwr yn fardd gwych. Am y mân ddarnau, y maent yn llu mawr gydag ami i berl tlws yn eu mysg. Dylai rhifyn yr Eisteddfod o'r cylchgrawn poblog- aidd hwn gael derbyniad parod gan ein beirdd ieuainc, oherwydd ca'nt bortread lied gywir ynddo o'r hyn a gydnabyddir gan ein beirniaid fel barddoniaeth. Y mae'n llawn gwerth y swllt a ofynir am dano.

Mae tref Caerdydd yn enwog am ei ham- rywiaeth pobloedd. Rhaid i'r swyddogion cyhoeddus yno, nid yn unig ddeall Saesneg a Chymraeg, eithr, hefyd, rhyw ddwsin o ieithoedd y cyfandir agos. Nid rhvfedd fod rhai o Ryddfrydwyr prif dref y Deheudir yn siarad llawer am eu hysbryd" cosmo- politanaidd "-beth by nag yw hyny. Yn ol y rhagolygon diweddaraf, ni fydd Eisteddfod Rhyl yn llwyddiant arianol en- fawr. Y mae'r costau eisoes wedi rhedeg yn dra uchel, ac nid yw'r dref wedi rhoddi yn hael iawn tuagat y mudiad, fel, rhwng pob peth a'u gilydd, bydd eisieu cynulliadau mawr er gwneyd y pwyllgor yn ddigolled. 'Does ond llwyddiant yn aros Eisteddfod Aberpenar yn 1935. Y mae'r Brenin a Thywysogog Cymru wedi dyfod yn noddwyr i'r wyl; ac, ond cael nodded gwyr mawr fel hyn, daw ceiniogach y bobl gyffredin yn llu. Trefnir i gael Mabon yn un o arweinwyr Gwyl 1905, yn Aberpenar. Yn wir, nis gellid cael Eisteddfod yn y Sowth heb Mabon. Hawdd, feallai, fydd cael gwr o'r North i'w hudo i drefn am foment; ond, os am gael llawn hwyl drwy'r dydd, rhaid dibynu am gymorth Mabon. Dywed yr enwog F. C. Gould, fod gwyneb Mr. Lloyd-George yn rhy blaen i'r gwawd- arlunydd wneyd fawr o hono. Pe gwisgai haner spectol fel Chamberlain, neu roddi tro i'w fwstash fel y diweddar Randolph Churchill, gellid gwneyd defnydd priodol wedyn o'i hynodrwydd. F'alle ond gwell genym ni wyneb plaen, a chalon onest, na holl arbenigion yr arlunwyr hyn. Son am ddamweiniau a cholli bywyd sydd o lawer i for-fan yn Nghymru y dyddiau hyn, a'r Sul diweddaf boddodd dau frawd yn y Teifi wrth ymdrochi. Ar eu ffordd i'r Ysgol Sul yr oeddent, a chaed eu cyrph mewn trobwll yn mhen ychydig oriau. Parhau i ymledu y mae'r mudiad ynglyn. a'r Gwrthodiad Goddefol i Ddeddf Addysg, a hysbysir fod yn agos i ddwy fil o wysion wedi eu gwasgaru drwy Bryste, un o'r dyddiau diweddaf yma. 0 dipyn i beth, fe fydd yn rhaid eangu ein llysoedd er mwyn rhoi digon o le i'r deddf-dorwyr. Gwneir parotoadau helaeth gogyfer ag ymweliad Mr. Winston Churchill a Gogledd Cymru. Tua chanol mis Hydref, y mae wedi trefnu i anerch cynulliadau yn Nghaer- narfon, Llandudno a Rhyl.