The London Kelt

Cspdrem ar yr WyL Bu Eisteddfod Rhyl yn llwyddiant arianol, ond, a fu hi yn llwyddiant cenedlaethol? Llesoli y genedl, wedi'r cyfan, ddylai fod yn brif amcan yr hen sefydliad; ond rhaid addef mai prin lawn ydoedd y nodweddion Cymreig ynglyn a hi o'i dechreuad i'r di- 'Wedd. Alltudiwyd y corau Cymreig o'r ym- drechfeydd am mai safonau Seisnig a ddefn- yddid i'w clorianu distawyd yr areithwyr Cymreig am na allasai y dorf wrando ar bersonau yn siarad yr iaith hono; a churwyd y beirniaid llenyddol o'r llwyfan am mai a materion Cymreig yr ymdrinient. Mae y pethau hyn yn dod yn rhy gyffredin ynglyn oâ hi er's amser, ond ni fuont yn fwy amlwg erioed nag oeddynt yn Rhyl eleni. Aeth pres y prif ddarn cerddorol i LJegr, ond ataliwyd y brif wobr lenyddol. Y rheswm hyn ydoedd, nad oedd yr un o'r gweith- iau a anfonwyd i mewn,yndeilwng. Credwn ^ai anheg iawn ydyw ymddygiad o'r fath, yn enwedig pan y gwyddai'r pwyllgor a'r beirniaid fod llafar enfawr wedi boi ynglyn a'r cyfansoddiadau ac fod mwy na gwerth y wobr o amser wedi ei dreulio ynglyn a rhai 0 honynt. Addefid fod yr amser yn rhy brin at y fath destyn. Os felly, ni ddylid cosbi'r ynigeiswyr. Byddai yn fwy anogol i chwilotwyr y dyfodol, pe gwobrwyasid y goreu, hyd yn oed pe gorfodid y pwyllgor a atal rhan o'r arian. Fel y saif yn awr, y Itlae'r gystadleuaeth yn anfoddhaol iawn. Bu'r beirdd yn fwy ffortunus. Yn eu had ran hwy anaml yr atelir gwobr, eithr ca'r goreu ei dal. Ni chaed rhyw safon uchel iawn eleni, medd y beirniaid, eto yr oedd yr oil yn deilwng o gydnabyddiaeth. Os am gadw cymeriad yr hen Wyl, rhaid dysgu y bobl i dalu mwy o sylw i'r adran lenyddol, a rhoddi gwell gwrandawiad i Gymry blaen- llaw ond os na wneir hyn. fe aiff yr oil yn fath o ornestau canu na fyddant o ddyddor- deb i neb ond haid o las-lanciau terfysglyd, heb ronyn o garc dros les na llwyddiant ein pobl.

Y Cynghor Rhyddfrydig Cymreig- LLWYDDIANT ANARFEROL Y DRY- SORFA AMDDIFFYNOL. MAE CYMRU'N EFFRO Mae arwyddion ar bob Haw fod meibion a merched Cymru ar y tyrau yn disgwyl am y rhybudd lleiaf o orfodaeth bellach llyw- odraeth Balfour i orthrymu ein hawdur- dodau lleol o dan y Ddeddf Addysg newydd. Un o'r arwyddion amlycaf fod yr alwad i'r gad a seiniwyd gan yr Aelodau Seneddol Rhyddfrydig pan yr ymadawsant a Thy y Cyffredin yn ddiweddar fel gwrthdystiad yn erbyn afreoleiddiwch Balfour a'i ganlynwyr, ydyw parodrwydd y werin i gyfranu at y Drysorfa Amddiffynol a gychwvnwyd yn Mhenybont-ar-Ogwy yn mis Mehefin di- weddaf. Gwyddis fod Mr. Lloyd-George wedi llwyddo i gasglu dros bum' cant o banoedd yn mis Gorphenaf diweidaf. Oiiiar hyny y mae swyddogion y Cynghrair Rhydd- frydig, sef yr Henadur Edward Thomas (Cochfarf) a'r Henadur W H Hughes (Pont- ypwl), wedi trefnu cyfarfodydd ar hyd a lied y wlad, ynghyd a phwyllgorau i gasglu o dy i dy at y drysorfa wir genedlaethol hon. Mae yn agos i saith gant o bunoeid yn awr yn y drysorfa. Nid yw y gwaith o gasglu wedi mwy na dechreu er hyny, a cheir brwdfryd- edd na phrofwyd ei fath o'r blaen yn hanes diweddar Cymru yn mhob man lie y mae wedi ei gychwyn. Mewn amryw ardaloedd mae pwyllgorau wedi ymgymeryd a chasglu o ddrws i ddrws at y drysorfa hon. Cyr- haedda y cynllun hwn amcan deublyg, sef cynull I cregyn rhyfel' a phregethu rhyddid crefyddol ar bob trothwy drwy y wlad! Dyma beth newydd yn hanes gwleidyddiaeth Gymreig yn ddiau, a phe buasai'r ysbryd hwn wedimeddianau ein cymdeithasu Rhyddfryd- ig yn y gorphenol, ni fuasai genym Aelodau Seneddol Toriaidd —pleidwyr gorfodaeth- yncamgynrychioli'n gwlad.' Rhyn syddeisieu yn awr yw i bleidwyr egwyddorion Rhydd- frydig ffurfio pwyllgorau c/ffelyb i'r uchod yn ddioed, a thrwy hyny hyrwyddo gwaith swyddDgion y Cynghor Cinedlaethol. Yn Z> awr yw yr amser i gisglu cyn y byddo yr ergyd cyntaf yn cael ei diro yn y frwydr sydd wrth Jaw-" brwydr" (fel y d/wed Mr. Lloyd-George) a effeithia ar hane3 dyfodol Cymru am genedlaethau." Yr etholiad nesaf, hefyd, a benderfyna pa un a yw ein hysgol- ion, lie y mae miloedd o blant yn derbyn addysg, i fod o dan iau offeiriadol, neu yn rhydd oddiwrth ddylanwad trais y clerig- wyr. Cydnebydd pleidwyr rhyddid cref- yddol drwy yr holl fyd mai Cymru sydd yn arwain yn y mater hwn ar hyn o bryd. A ddiffygiwn ni, ynte, gan roddi y fraint a'r anrhydedd sydd i ni i ereill ? Na wnawn. yn siwr Am hyny, torched pawb eu llewys i ychwanegu at y Drysorfa Amddiffynol, ac yn ddiweddarach i daro ergyd dros ryddid cydwybod, a fydd yn destyn i haneswyr yn hir ar ol i'r frwydr gael ei henill. Anfoner cyfraniadau i,- MR. EDWARD THOMAS (Cochfarf), Caerdydd (Cadeirydd Pwyllgor y Cynghor). MB. C. E. BREESE, Morfa Lodge, Porth- madog (Trysorydd). Neu i'r Ysgrifenydd, MR. W. H. HUGHES, Y.H., Ltwyn-Onn, Pontypool.

Barddoniaeth. Y BOREU. O'r dywell nos yn dlos daw'r wawr Oleua lawr ein dolydd; Rhydd wen ar ael y mynydd mawr Daw'n gorawr yn ysblenydd. Agora y gymylog nen A'r niwl uwchben ymgilia; Yr huan ter a gwyd ei ben A'r lleuad wen noswylia. Ymohwala y cymylau erch A nefol serch ymchwydda; Diflanant uwch mynyddau derch Gwedd nen fel merch ymhardda. Yn gadarn wr ymgoda'r haul Ac araul ymddisgleiria; 0 dan ei wres ar dyner sail Dail anian a benlinia. Yr'hedydd per a esgyn fry v A'i delyn gu chwareua; ,» Ei seiniau ter yn swyn a dry Llanerchau lu fendithia. Y ceiliog rydd foreuol gan Yn ddiddan dan ei gronglwyd A geilw'n nghyd ei deulu glan Heb arian i'w boreufwyd. Harrow-on-the-Hill. LLINOS WYRE. CAN BRIODASOL I Mr. Benjamin James, Claremont-rd., Queen's Park a Miss Dolly Richards, Malvern-rd., Kilburn. Tarawyd James fy nghyfaill Yn wael gan dwymyn serch, A'r unig beth i'w wella Oedd sicrhau ei ferch Fe welodd lawer geneth Rinweddol-uchel fri; Ond un a aeth â'i galon, A Dolly ydoedd hi. Fe ddaeth i'r penderfyniad (Trwy ganiatad y fun) Mai gwell oedd prynu modrwy A mwyach fod yn un; Fe ddaeth yr adeg ddedwydd I wneyd y cwlwm tyn,- Y cwlwm nas datodir Yr ochr hon i'r glyn. Ar ddeehreu'u cyfnod newydd Boed iddynt fod yn un, I deithio llwybrau rhinwedd Yn wrol a chytun; Maent heddyw wedi cychwyn Ar yrfa bywyd maith, Boed iddynt hedd a gwynfyd A llwyddiant ar eu taith. Mae Ben yn fachgen gweithgar, Caredig, parchus iawn, Tra Dolly'n ferch dalentog, A doniau ynddi'n llawn; Wel llwyddiant iddynt mwyach, A mwyniant is y nen; A goreu nef a daear A f'o i Doll" a Ben. Notting Hill. LEM LLOYD JAMES.

DOCTORIAID YN GWAHANIAETHU. Cafwyd engraifft nodedig 0 wahanol farnau rhwng meddygon mewn achos o flaen y llys yn Ffestiniog yr wythnos ddiweddaf. Bu farw chwarelwr, a hawliau ei weddw swm o arian am ei cholled, gan dystio mai damwain a gafodd yn y chwarel ydoedd achos ei dranc- edigaeth. Cadarnheid hyn gan feddyg lleol, ond honai dau ddoctor o du'r cwmni mai marw o achosion naturiol wnaeth, ac nad oedd a fynai'r ddamwain fechan a gafodd a'r anhwyldeb. Y diwedd fu i'r barnwr gredu fod meddyg Ileol y Llan yn agos i'w le, a rhowd i Sop i'r weddw. LLOFRUDDIAETH YN Y RHONDDA. Boreu Sul diweddaf, lladdwyd perchenog Gwesty'r Bridgend, Pentre, Rhondda, gan leidr beidd- gar. Clywodd y wraig swn cerddediad yn yr ystafell oddeutu tri o'r gloch y boreu, a galwodd yn gyffrous ar ei phriod. Tarawyd y wraig gan y lleidr, a phan ymaflwyd ynddo gan y gwr bu'n ymdrechfa galed rhyngddynt. Y diwedd fu i'r lleidr ei dry- wanu, a bu'r truan farw cyn pen chwarter awr. Wedi cyflawni yr anfadwaith diang- odd yr adyn, ond yn ei frys gadawodd ei esgidiau ar ol. Cyn pen ychydig oriau llwyddwyd i ddod o hyd i berson heb es- gidiau ar reilffordd y Taff, a chaed allan mai morwr Norwegaidd ydoedd. Pan ddyg- wyd hwn ger bron y wraig, adnabu ef fel y dyhiryn a laddodd ei phriod. Y mae'r gwr yn awr wedi cyffesu ei drosedd ac yn aros ei brawf.