The London Welshman

Mr. Merlin Morgan, Conductor of the London Welsh Male Choir. Conductor of the London Welsh Musical Society. Organist and Choirmaster of Charing Cross Welsh Chapel. Challen Gold Medallist of the R.C.M. Professor of Pianoforte, Organ and Singing at the L.C.M. Lessons given in Pianoforte playing, Organ playing, Accompanying, c and Singing. EXceptional opportunities for Organ practice given to Organ pupils Engagements accepted as Solo Pianist, Accompanist, and for l: Organ Recitals. Also as Adjudicator for Eisteddfodau. Fir terms and vacant dates, apply to- 6, Colville Mansions, Bayswater, W. Teaching Rooms- 136, Shaftesbury Avenue, W.

ESGOB NEWYDD LLANDAF. Ar ol rhai wythnosau o oedi mae y Prif Weinidog wedi pennodi olynydd i'r diweddar Esgob Lewis, o Landaf. I ran y Parch. Joshua Pritchard Hughes, M.A., ficer Llantrisant, y daeth yr anrhydedd. Ni feddyliodd neb am dano ef i lanw y swydd bwysig, o leiaf nid ymddangosodd ei enw mewn unrhyw restr a welsom ni o'r rhai a allent gael eu dewis- Gwelir ei fod yn wr wedi treulio ei holl fywyd offeiriadol o fewn yr esgobaeth y bydd bellach yn arolygu drosti. Y mae yr Esgob yn Gymro ymhob ystyr, o. ran tymher, calon a thafod. Medr lefaru yn hyawdl yn yr hen iaith. Bu bron i ni ddweyd "iaitheifam" Ond ni byddai hynny yn wir, oblegid Gwyddeles ydoedd ei fam, merch Syr Thomas McKenna, fu un adeg yr Arglwydd Faer yn Nublin. Mae y Proffeswr T. McKenna Hughes, o Gaergrawnt, yn frawd iddo. Felly, os nad yw yn Gymro o waed coch cyfa'" y mae yn rhydd oddiwrth lygriad Sacsonaidd. Dywedir ei fod wedi profi ei hun yn weithiwr difefl yn yr holl gylchoedd y bu ynddynt. Er yr ymsefydlodd yn Llantrisant mae poblogaeth y plwyf, yr hwn a gynwysa ranau isaf y Rhon- dda, wedi lliosogi yn ddirfawr. Gwelodd fod angen eglwysi newyddion yn yr ardaloedd poblog. A thrwy ei lafur ef codwyd nifer fawr o honynt, a ffurfiwyd y cymydogaethau o'u cylch yn biwyfi ar wahan. Ni wyr neb i ba blaid neu adran eglwysig y perthyna- Dichon y buasai rhai yn ei alw yn Isel-Eglwyswr, tra y dywedai eraill mai Llydan ydyw. Ond y mae yn wybyddus na fedd ddim cydymdeimlad a'r clerigwyr hynny a fynnant ddadymchwelyd Protestaniaeth Eglwys Loegr, a'i gosod drachefn o dan awdurdod y Pab. Gwr cymedrol ydyw yr Esgob Hughes ym mhob ystyr ond mewn gwneuthur daioni. Nid ysgafn fydd y cyfrifol- deb a orphwys arno yn wyneb y sefyllfa bresennol yng Nghymru, eto hyderwn y dengys fod lies uchaf ei genedl yn bwysicach yn ei olwg nag unrhyw fantais i'r adran ohoni sydd o'r unrhyw olygiadau crefyddol ag ef ei hun. Mewn ymddiddan ag un gohebydd, ar ol ei bennodi, ynghylch y Ddeddf Addysg, dywedodd ei fod yn obeithiol iawn y byddai i synwyr,. chwareu teg ac iawnder oruchafiaethu ar bobpeth arall yn fuan. Yr ydym yn awr," meddai, yn myhd drwy argyfwng, ac y mae pethau yn dra annymunol." Datganodd yn gryf dros barhau i roddi addysg grefyddolyn yr Y sgolion Elfenol, ond gwrthododd yn bendant ddweyd ei farn ynghylch y Polisi Cenedlaethol. Siomir ni yn fawr, fodd bynnag, os na bydd ei ddylanwad ef yr un ochr ag eiddo Esgob Llanelwy yn ffafr cymodi ar dir cenedlaethol.

LLANRHY5TYD. THE funeral of Mrs. Mary Welham, the wife of Mr. Fred Welham, of 150, Powerscroft Road" London, and youngest daughter of Mr. and Mrs. Thomas Lloyd, Tanllan, Llanrhystyd, Cardigan, took place on Monday, the 13th inst., at the above parish churchyard at 2.30 p.m., the Rev. T. Evans, Vicar, officiating. The body was conveyed from Euston Station by rail to, Aberystwyth, thence by hearse to Llanrhystyd,. The deceased had been suffering from heart affection for a long time, which was the cause of her death, which came quite unexpected on the night of the 8th inst. The late Mrs. WelhaiYt was much respected and esteemed amongst the: many friends she had made in the Metropolis,, as well as at her native village in Wales, and. this was shown by the large number of friends. that accompanied the cortege to Euston Station to pay their last tribute on Sunday night, also the great number that had assembled and had gone out over a mile from Llanrhystyd to meet the hearse en route from Aberystwyth. Much sympathy is felt for the family, especially her aged parents and husband, in their sorrow anct sad bereavement. Floral tributes and wreaths were sent by relatives and numerous triends,.

oedd lie i obeithio nad oedd Perchen mawr y gwaith yn anfoddlawn. D. HOPKINS, Ysgrifenydd." Y Gweinidogion Cartrefol Cyntaf. WILLIAM WILLIAMS.—Traddodwyd y bregeth olaf yn hen gapel Wilderness Row gan y Parch. John Elias, nos Sul y Pasg, 1806, a chadwyd cyfarfod eglwysig yno nos Lun. Trannoeth fe ddechreuwyd tynu yr adeilad i lawr, i'w ail- adeiladu yn helaethach. Symudodd y gynull- eidfa, tra yr helaethid y capel, i Snow Fields, yn y Boro', lie yr oedd y gweddill Methodistaidd o gynulleidfa Gravel Lane eisoes yn addoli. Yn y lie hwn y dechreuodd William Williams bregethu oddeutu yr adeg hon. Dewisasid ef yn flaenor yn flaenorol. Brodor o le ydoedd nis gwn i, ond tebygol mai o'r Deheudir, gan iddo gael ei ordeinio yn Llangeitho yn y flwyddyn 1827. Yma y treuliodd ei holl oes weinidogaethol, yn fugail effro, defnyddiol a gofalus—un wedi ei ddonio i raddau helaeth a chymhwysderau i borthi praidd Duw, yr hyn a wnaeth gyda sel a ffyddlondeb. Bu farw, ar ol cystudd maith, mewn tangnefedd, Ionawr 1847, wedi bod yn pregethu am 40 mlynedd, ac yn 70 mlwydd oed. JOHN LEWIS.-—Ganwyd John Lewis yn sir Aberteifi yn y flwyddyn 1775. Cylchwr ydoedd wrth ei ahvedigaeth, a daeth i Lundain i ddilyn ei grefft, a chafodd waith dan y Llywodraeth yn Deptford. Derbyniwyd ef i gymundeb yn Eglwys Wilderness Row yn y flwyddyn 1799, set y flwyddyn y dechreuwyd pregethu Cymreig yn Deptford, ac ar sefydliad yr Eglwys yno yn y flwyddyn ganlynol ymaelododd yno yn un o'r rhai cyntaf. Dewiswyd ef yn flaenor yn 1806, a dechreuodd bregethu yn 1809. Ordeiniwyd ef i gyflawn waith y weinidogaeth yn y Bala, 1826. Bu farw Tachwedd 13, 1829, yn 54 mlwydd oed. Dyn llariaidd a hynaws oedd Mr. Lewis, er nad o ddoniau helaeth. Prysurwyd ei farwolaeth trwy iddo gael damwain pan ar daith yn y Deheudir wrth ddisgyn oddiar farch a niweidio ei gefn. JAMES HUGHES, yr Esboniwr.—Y mwyaf o'r tri. Adnabyddid ef yn y byd barddonol fel "Iago Trichrug." Ysgrifenodd lawer hefyd dan ffugenwau eraill. Ganwyd ef ym mhlwyf Ciliau Aeron, yn sir Aberteifi, yn y flwyddyn 1779. Dysgodd waith gof a daeth yntau i weithio i Deptford yn 1800. Yr oedd efe y pryd hwnnw yn aelod eglwysig, ond fel llawer o'i gyfoedion troes allan yn afradlon, a diarddelwyd ef. Bu yn y wlad bell hyd adeg y diwygiad mawr ynglyn a gweinidogaeth John Elias yn 1806, pryd y derbyniwyd ef yn ol. Dechreuodd bre- gethu ym mhen tair blynedd a pharhaodd hyd ddiwedd ei oes. Fe'i hordeiniwyd ef yn Llan- geitho yn 1816, a bu farw yn 1844. Dyn o dalentau disglaer ydoedd-yn fardd ac yn llenor da yn ogystal a phregethwr rhagorol. Cyfieith- odd amryw lyfrau a chyfansoddodd lawer o farddoniaeth, a rhai hymnau a genir hyd heddyw. Ond y gwaith a roddodd enwogrwydd arno ydyw ei Esboniad ar yr Hen Destament a'r Newydd. Nid yn ei ymenydd ef y cynnyrchwyd y drych- feddwl am ysgrife: u Esboniad, ond ym meddwl bachgen deuddeng mlwydd oed, mab i hen bregethwr yn sir Fflint, a'r hwn oedd yn yr un dosbarth ag ef yn yr Ysgol Sul. Gwnaed cytundeb rhwng y ddau ym mhen blynyddoedd i ddwyn allan y gwaith—Hughes i gael pum punt y rhifyn am ei ysgrifenu a Lloyd i'w gyhoeddi. Daeth y rhifyn cyntaf allan yn y flwyddyn 1829, pris chwe' cheiniog, a gor- phenwyd y Testament Newydd yn 1835. Ac yna aeth rhagddo a'r Hen Destament, ond cafodd ei luddias gan afiechyd angeuol i fyned ddim pellach na Liyfr Jeremiah. Cyfieithiad, mewn iaith lithrig ac ystwyth, yn hytrach na gwaith gwreiddiol, ydyw y rhan fwyaf o'r Esbon- iad hwn. Arferai Hughes ddweyd na fuasai gystal cyfieithydd o'r Saesneg oni buasai am amgylchiad neillduol. Yn fuan ar ol dyfod i Lundain, dechreuodd gyfeillachu amerchieuanc yr hon oedd Saesnes, a chan nad allai efe ar- llwys ei galon iddi yn yr iaith fain, ymroddodd i ddysgu Saesneg trwy ddarllen nofelau; a rhaid cydnabod fod lies i'w gael ambell waith, hyd yn nod trwy ddarllen novels. (T barhau).