The London Welshman

Cyfeirierpob Gohebiaeth a fwriedir t'ncolofnau, The Editor"; pob Hysbysiad,, "The Adver- tising Managera phob Archeb, "The Manager," a'r oll i'r Swyddfa, 45, 46, 47, St. Margin's Lane, W.C. Bydd yn hyfrydwch gan y Golygvdd dderbyn gohebiaethau ac erthyglau i'w hystyried, ond nis gellir ymrwymo i ddychwelyd ysgrifau gwrthod- edig. The Editor invites correspondence. All letters must be signed with the full name of the writer, and the address must also be given, not necessarily for publication, but as a guarantee of good faith.

Nodiadau Golygyddol. BRWYDR Y SAFLEOEDD. Mae Arglwydd Londonderry, Arglwydd Lywydd y Cyngor, wedi anfon allan fynegiad ychwanegol sydd yn eglurhad pellach ar waith y Pwyllgor pennodedig i benderfynu ym mha le y sefydlir y Llyfrgell ac Amgueddfa yng Nghymru. Yr oedd y mynegiad cyntaf yn dweyd fod y Pwyllgor i ymchwilio pa faint o gyfraniadau a ellid ddisgwyl mewn gwahanol leoedd, naill a'i mewn tir, arian, neu adeiladau, tuagat godi a chynal y fath sefydliadau." Ond cododd am heuaeth pa un a oedd y Pwyllgor yn- meddu hawl i ystyried cyfraniadau o natur wahanol. Ni bydd Llyfrgell neu Amgueddfa o fawr o werth cenedlaethol oni cheir i'r naill neu y llall y rhan fwyaf beth bynnag o'r trysorau llenyddol a hynafiaethol sydd ar hyn o bryd yn wasgaredig yma a thraw ym meddiant personau unigol. Mae rhai o'r personau hynny wedi gwneyd yn hysbys eu bod hwy yn barod i dros- glwyddo y trysorau yn eu meddiant i'r genedl os sefydlir y man i'w derbyn yn y lie a gymer- adwyant hwy. Ond nid oedd neb yn sicr a feddai y Pwyllgor hawl i ystyried cynygion felly o gwbl. Mae y mynegiad swyddogol a wnaed ddechreu yr wythnos yn dweyd fod. Dyma y geiriau:—"It is hereby made known that gifts in kind, from whatever quarter for the purpose of either institution, are not to be deemed excluded by the said Order of Reference from the purview of the Committee." Gwelir ar unwaith fod y mynegiad hwn yn rhwym o effeithio yn ddirfawr ar ragolygon amryw o'r lleoedd sydd yn gornestu am gael rhoddi cartref i'r ddau sefydliad. Pe buasai y pwnc i gael ei benderfynu yn ol swm y cyfraniadau arianol tuagat godi adeiladau, a chyfraniadau lleol tuagat eu cynnal, rhaid cyfaddef mai ychydig iawn o obaith feddai unlle heblaw Caerdydd i'w sicrhau. Yn y dref honno a'i chylchoedd y triga golud. Onid yno y preswylia Ardalydd Bute, un o bendefigion cyfoethocaf y deyrnas ? Ac ym Morganwg y mae y doraeth ddihysbydd o haiarn a glo sydd yn gwneyd y perchenogion yn filiwnyddion megis mewn un dydd. Yn wir, yr oedd papyrau a phobl Caerdydd mor sicr yn eu meddyliau eu hunain o nerth anorchfygol eu cyfoeth arianol fel y dadleuent nad oedd y pwyllgor i ystyried unrhyw deilyngdod arall, a gwawdient bob cais am y naill sefydliad na'r llall oddigerth eu cais eu hunain Ac y mae eu haddewidion yn barod yn agos i ddeugain mil o bunnau. Swm rhagorol, eithr nid mwy na dyferyn o'i gymharu a chyfanswm aruthrol golud y dref. Ond bydd raid i Gaerdydd foddloni i ystyriaethau eraill gael eu cymeryd i'r cyfrif, ac nid yw rhagolygon y dref borthladdol yn agos mor ddisglaer ag oeddynt wythnos yn ol. Ychydig iawn o'r personau a feddant gasgliadau o hen lyfrau, llawysgrifau, a chreiriau gwerthfawr sydd wedi addaw eu rhoddi i Lyfrgell neu Amgueddfa yng Nghaerdydd, tra y mae lliaws wedi addaw gwneyd hynny os lleolir y sefydliadau mewn manau eraill. Wrth edrych ar y pwnc o'r safbwynt hwn Aberystwyth yn ddiddadl a fedd y case cryfaf mor bell ac y mae y Llyfrgell yn y cwestiwn. Ni ellid cael casgliadau Peniarth, Cwrtmawr, a Phlas Llanstephan i Gaerdydd ar unrhyw delerau, ond y maent