The London Welshman

Y CORACHOD. Ca Prydeinwyr gyfle yn fuan i gael golwg ar wir gorachod. Bu y Cyrnol J. J. Harrison yn teithio am fisoedd yng nghoedwig fawr y Congo, lie y trigant, a llwyddodd i ddenu nifer o honynt i'w ddilyn. Mae wedi cael caniatad y Swyddfa Dramor i'w dwyn drosodd i'r wlad hon. Diau nad annyddorol i'n darllenwyr fydd y desgrifiad canlynol a ddyry y Cyrnol o honynt:— Wedi i mi unwaith ennill eu hymddiriedaeth, yr oeddynt yn dra chyfeillgar; a darfu i chwech o honynt—pedwar dyn a dwy ddynes-addo dyfod gyda mi i Brydain. Pobl ryfedd ydynt; ar ol bod yn eu mysg yn y goedwig am dair wythnos daethum i ddeall tipyn o'u hanes. Yn rhydd iawn yr arweiniasant fi i'w pentrefi bychain, ac yn y nos codasant adeilad deilog i mi i gysgu. Pobl o radd isel o ddealltwriaeth ydynt, ac ni wyddant ddim am yr hyn sydd yn myned yn mlaen o'u cylch. Ymddengys nad oes ganddynt reddfau crefyddol, ac ni feddant syniad am fod dwyfol. Eu taldra ar gyfartaledd ydyw o bedwar troedfedd i bedwar troedfedd a hanner; a dyna sydd yn rhyfedd, fel rheol y mae'r merched yn dalach na'r dynion. Y mae y merched hefyd yn meddu gwell dadblygiad corphorol. Ym- ddangosai y dynion i mi fel yn newynu. Ffynai peswch dychrynllyd yn eu mysg, mewn canlyniad, hwyrach, i leithder yr awyr. Blinid y corachod gan beswch yn y nos, fel yr oedd yn anodd cysgu. Disgwyliais y buaswn yn eu cael yn dioddef oddiwrth afiechyd yr ysgyfaint, ond deallais wedi hyn fod eu hysgyfaint yn iach. Mewn un pentref bychan cefais gan rai o'r corachod i ddyfod i'm gwersyll i ddawnsio, a gallant wneyd hyn am oriau heb ddiffygio. "Un o nodweddion arbenig y corachod yw eu bod yn bobl ddistaw. Eisteddant am oriau heb yngan gair. Pobl grwydrol ydynt, a'u hunig gyfoeth ydyw gwaewffyn. Y mae rhif y gwaew- ffyn yn penderfynu rhif y gwragedd y medr dynion eu cynhal. Bron nad yd)nt yn noeth. Ychydig o ddail yn unig yw gwisg y merched, tra mai darn o groen a wisg y dynion o gylch y wasg. Eu holl eiddo personol ydyw un neu ddau o waewffyn wedi eu trochi mewn gwenwyn a rhyw hen lestr pridd i goginio. Arfera y merched gario eu babanod ar draws eu hochrau. Helwyr diofn ydynt, ac ymosodant yn hyf ar eliffant, gan ei drywanu gyda'r gwaew- ffyn gwenwynedig. Pobl ryfelgar hefyd ydynt. Ychydig cyn i mi gyrhaedd y goedwig, yr oedd- ynt wedi lladd dau ar bymtheg o bersonau perthynol i garafan Belgaidd. Bwyty y corachod fel anifeiliaid, a hyd yn nod cnoant esgyrn eu hysglyfaeth. Pan ddelir anifail ganddynt, bydd- ant yn eu dori, drwy y croen a'r cwbl, ac yn ei roddi yn y llestr pridd. Bywyd blin anghyffredin sydd yn y goedwig. Bob amser yn wyll. Ni threiddia yr haul drwy y doraeth o ddail, a gwlawia am naw mis yn y flwyddyn."

PREQETHWYR Y SABBOTH NESAF. YR EGLWYS SEFYDLEDIG. Eglwys St. Benet, Queen Victoria-street— 11.0 a 6.30, Parch. J. Crowle Ellis. Eglwys Dewi Sant, Paddington- 11.0 a 6.30, Parch. W. Richards. Eglwys St. Padarn, Hornsey Road- 11.0 a 6 30, Parch. W. Davies. Eglwys St. Mary, Camberwell New Road- 11.0 a 6.30, Parch. Lewis Roderick. Cenhadaeth y Dwyrain, Bridge Street, Bow- i i. o a 6.30, Parch. Howell Watkins, B. A. Y METHODISTIAID CALFINAIDD. Jewin Newydd 10.45, Parch. J. E. Davies, M.A. 6.30, Supply Lewish m. Charing Cross Rd. 10.45 a 6.30, D. H. Williams, New- port. Wilton Square 10.30, Parch. G. H. Havard, M.A. 6.30, J. Talog Davies, Cendl. Falmouth Road 10.45, Parch. S. E. Prytherch. 6.30, LI. Edwards, M.A. Mile End Road 11.0 a 6.30, Miss Maggie Davies a'r Misses Jones, Efeng- ylesau. Shirland Road 10.45 a 6.30, Parch. J. T. Williams, M.A. Holloway 10.30, Parch. R. O. Williams. 6.30, F. Knoyle, B.A. Hammersmith 11.0, Parch. F. Knoyle, B.A. 6.30, R. O. Williams. Stratford 11.0, Parch. J. Wilson Roberts. 6.30, J. Garnon Owen. Clapham Junction 11.0, Parch. J. Talog Davies, Cendl. 6.30, G. H. Havard, M.A. Walham Green 11.0, Parch. J. T. Williams, M.A. 6.30, Supply Shirland Road. Willesden Green 11.0, Parch. 6.30, Supply Wood Green. Lewisham 11.0, 6.30, Parch. J. E. Davies, M.A. Tottenham 11.0, Parch. J. Garnon Owen. 6*30, J. Wilson Roberts. Walthamstow 11.0, Parch. LI. Edwards, M.A. 6.30, S. E. Prytherch. Wood Green 1 I. 0, 6.30, Supply Willesden Green. YR ANNIBYNWYR. Y Tabernacl, King's Cross- 11.0 a 6.30, Parch. H. Elvet Lewis. Y Boro', Southwark Bridge Road- i i. o a 6.30, Parch. D. C. Jones. Radnor Street, Chelsea- Cyfarfod Pregethu. Parchn. W. James, Aber- tawe a D. Stanley Jones, Caernarfon. Barrett's Grove, Stoke Newington- 11.0 a 6.30, Parch. E. Owen, B.A. East Ham, Sibley Grove- 11.0 a 6.30, Woolwich, Parson's Hill- I I. ° a 6.30, Parch. Llewelyn Bowyer. Battersea Town Hall- 11.0 a 6.30, Mr. Williams, Richmond. Y BEDYDDWYR. Castle Street, Oxford Circus- 11.0 a 6.30, Parch. Little Alie Street, Aldgate- 11.0 a 6.30, Parch. B. Arberth Evans. Tottenham—1x.0a6.30, Parch. W. Rees. Norman Hall, 252, Harrow Road- 3, Ysgol Sul. Y WESLEY AID. City Road- 11.0, Parch. T. Jones. 6.30, Mr. J. Griffith. Gothic Hall, St. Thomas Street, W.- 11.0, Mr. D. Owen. 6.30, Parch. T. Jones. Poplar, Duff Street- 3.0. Parch. T. Jones. 6.30, Mr. D. N. Evans. Dymunir am i bob hysbysrwydd ar gyfer y golofn hon gael ei anfon i'r Swyddfa erbyn Dydd Mawrth y fan bellaf

The influence of Wordsworth on Wales has been very great. It is true that this poet, next to Shakespeare and Milton, the greatest in English literature, has not described Wales, with the exception of the valley of the Wye, as he has described Cumberland; but the thought of the Welsh mountaineer is the same as that of the Cumbrian mountaineer, and his appealed to in the same way. The Welsh school of Islwyn is a Wordsworthian school; Wordsworth appealed as strongly to Islwyn as Burns appealed to Ceiriog. On the other hand, Wordsworth's own thought is due partly to the influence of two Welshmen-Henry Vaughan and John Dyer.

Y DIWYGIAD YN INDIA. FKL y canlyn yr ysgrifena Miss Lizzie M. Lloyd, B.A., brodores o Fachynlleth, yr hon sydd yn gweithio yn y maes cenhadol yn Nwyrain Cassia Dim ond rhyw air i fynegi am y newyddion gogoneddus y gwn y bydd yn llawen genych eu clywed. Torodd y Diwygiad allan mewn nerth mawr ar Fryniau Cassia. O diolch Iddo. Meddyliwcn beth y mae yn ei olygu. Trugarha- odd Duw wrth India, y wlad fawr yma gyda'i miliynau pobl; caerfa gadarn Hindwaeth a Mahometaniaeth; ac yn nghongl pell gogledd Assam, tywalltwyd yr Ysbryd Glan ar yr eglwys Gristionogol frodorol. Teimlaf yn gryfach mewn ffydd yn awr na chyn hyn. Yr ydym yn ngafael gweddi. Cafodd llu mawr olwg newydd ar ein Harglwydd Iesu Grist; a phan ddaw yr Ysbryd (nid wyf mwyach yn arfer y gair 'os,' fel yrarferwn), daw gyda nerth ofnadwy. Ysgydwyd pentrefi cyfain i'w dyfnderoedd ae nid yn unig adfywiwyd yr eglwys Gristionogol, ond daw y pagan hefyd at Grist. Pan ddywed- odd Miss Roberts hyn nos Sul wythnos i'r diweddaf, daeth yr Ysbryd Glan fel gwynt nerthol gan ysgubo pobpeth o'i flaen. Bu yno gyfarfod dychrynllyd; gruddfanai a wylai y bobl am faddeuant. Rhedai y paganiaid i mewn ac allan heb ddeall beth oedd yn myned yn mlaen. Nos- waith arall, hwy a ganasant, 'Edrych a bydd fyw,' a golygfa ryfeddol oedd gweled yr holl gynulleidfa yn edrych i fyny, i fyny, fel pe yn ceisio ei weled Ef. Berwai yr holl le drosodd gan deimlad a chyffesiad. Cyffrowyd y bobl hyn yn ddirfawr gan y newyddion o Gymru. Gallwn ei deimlo pan yn Cherra yn mis Chwefror. Cawsom gyfarfod tra effeithiol yno. Pan roddodd Dr. Roberts hanes am y Diwygiad gartref, yna agorwyd y cyfartod i weddi. Gweddiodd llawer o'r bobl heb gael eu galw, a peth newydd oedd hyn i'r Cassiaid. Pa le y terfyna ?

MARWOLAETH DAFYDD MORGANWG. Y mae yn ofidus genym orfod cofnodi marwolaeth y bardd a'r llenor adnabyddus, Dafydd Morganwg, yr hyn a gymerodd le yr wythnos ddiweddaf yn ei gartref yn Nghaer- dydd. Er ei fod yn cwyno ers peth amser daeth y diwedd yn dra sydyn. Yr oedd allan ryw dridiau cyn ei farwolaeth. Prin efallai y rhestrid Dafydd Morganwg yn rhestr flaenaf cymeriadau llenyddol Cymru, eto yr oedd, ac fe fydd iddo safle barehusiawn yn eu mysg. Gwnaeth y defnydd goreu a fedrai o'r talentau a rodded iddo, a hynny yn wyneb myrdd o anhawsderau. Ennill- odd Haws o wobrau a chadeiriau mewn eistedd- fodau lleol a thalaethol. Anaml y daeth allan yn fuddugwr yn yr Wyl Genedlaethol, er iddo wasanaethu fel beirniad ynddi ar lawer achlysur. El brif waith yw "HanesMorganwg." Traethawd buddugol mewn eisteddfod yn Aberdar ydoedd ar y cyntaf, ond rhoes yr awdwr flynyddau Wedyn i ychwanegu ato a'i berffeithio, ac y mae yn waith safonol. Ond fel athraw a chyfar- wyddwr beirdd ac awenyddion yr adwaenid ef Jreu, ac fel y cyfryw, ni gredwn, y cofir ef •hefyd. Gwnaeth fwy na neb arall, nid yn ei oes yn unig, ond a fu o'i flaen hefyd i boblog- elddio y grefft yng Nghymru. Bu yr holl do Presenol o arweinyddion Cymreig- a phwy a ydichon eu rhifo-yn derbyn hyfforddiant yn ei Ysgol Farddol" ef, ac yn pendroni uwch ^lrgelion dyrus cynghanedd, cyhydedd, a mesur. °rfododd yr "Ysgol" bob cyfarwyddwr arall yn y Pynciau hyn i gilio o'r maes. Os nad oedd y gwersi a roddid ynddi yn ysgolheigaidd a Qaanwl iawn, nac efallai yn arddangos cyfar- ydd-deb digonol a gweithiau awdwyr henach 1 9 a r bedwaredd ganrif ar bymtheg, eto yr oedd- Ynt yn syml a hawdd eu deall. Llawlyfr elfenol y bwriadwyd i'r "Ysgol"fod, ac fel y cyfryw Yr oedd yn deilwng o'r poblogrwydd a ennill- a Deallwn fod yr awdwr wrthi yn parotoi rgrafifiad newydd diwygiedig o'r llyfr ychydig aills,r yn ol. Nis gwyddom pa un a gafodd lei orphen neu beidio. Bydd yn chwith heb a ydd Morganwg mewn llawer cylch, a'r rhai 1 adwaenent oreu a hiraethant ar ei ol.