Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
5 erthygl ar y dudalen hon
---Y Sais.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y Sais. Nid yw y Sais yn hollol ddiystyr o'r rhai a'i haadolant ac a offrymant iddo. Yr amod yw ymostwng yn llwyr a chydnabod ei benarglwydd- iaeth a'i fawredd. Gair pwysig yng ngeiriadur y Sais yw suzerainty. Er fod ei ddigoiaint fel tan ysol, gall y duw safnrwth hwn fod yn eitha haelfrydig wrth y rhai a benliniant ger ei fron ac a ufuddhant i'w orchymynion. Gwelwyd et yn ddigon rhydd ei galon, ar brydiau, i ddych- welyd rhan o'r offrwm a roddwyd iddo. Cyfrifir hyn yn haelioni ynddo gan ei wenieithwyr ac y maent hwy yn llu afrifed. Bron na ddywedwn mai hwn yw y mwyaf rhagrithiol yn mysg )r eilun-dduwiau ond y mae ef yn rhy bendew i wybod hynny. Cyflym odiaeth yw i ddarganfod brycheuyn yn llygad ei gymydog, ond ni wel byth mo'r trawst yn ei lygad ei hun. Onid efe yw y bod hunan-gyfiawn nad yw yn blino ar ddinoetni anudoniaeth yn y llysoedd yng Nghymru? Ond nid yw erioed wedi plymio eigion celwydd ei lysoedd ei hun. Nid yw wedi mesur y twyll sydd yn pydru ei fasnach, na'r aniweirdeb sydd yn edwino ei ddinasoedd, na'r ffieiddiwch sydd yn gwisgo'r enw ffasiwn yng nghylchoedd uchaf ei gymdeithas. Yr hyn a ystyria yn wladgarwch ynddo ei hun, trachwant a haerllugrwydd yw ym mhob cenedlddyn arall. Pan osododd ei fryd ar feddianu gwlad eang a chyfoethog y Boer, dywedai mai dyled- swydd a dyngarwch oedd yn ei symbylu. Pan ysbeiliodd yr Aipht oddiar yr Aiphtiaid, honnai mai cariad at drefn ac iawn-lywodraeth oedd y peth mwyaf yn ei olwg ond pan wel y "Russian Bear" yn dylyfu ei weflau uwchben Manchuria a Korea, gwaedda "Lleidr" nerth esgyrn ei ben. Pregethodd lawer wrth y Germaniaid a'r Rwssiaid am orthrymu'r Pol; ond ni weles fai arno ei hun am sarnu ar iawnderau y Gwyddel a'r Cymro a diystyru pobpeth sydd anwyl gan- ddynt. Dyma ddywed John Morley yn ei Life of Gladstone," am ymddygiad y Sais tuagat China yn 1840:- "British subjects insisted on smuggling opium into China in the teeth of Chinese law. The British agent on the spot began war against China for protecting herself against these malpractices. China was compelled to open four ports, to cede Hong Kong, and to pay an indemnity of six hundred thousand pounds. So true is it that statefmen have no concern with pater nosters, the Sermon on the Mount, or the vade mecum of the moralist. Dyma syniad y Sais am onestrwydd a chyfiawn- der. Dechreua ei foesgarwch pan lesteirir ei raib. Ni fedd ronyn o barch at deimladau pobl ereill. Lle bynag yr elo, disgwylia i bawb gyfaddasu eu hunain i'w arferion a'i fympwyon ef, heb ystyried am foment fod i bob cenedl ei neillduolion ei hun. Nid oes fawr ddim yn fwy atgas ganddo na'r iaith Gymraeg. Mae ei chyndynrwydd i fyw yn ddolur i'w falchder mae ei seiniau yn flinder i'w glust. Yn ei gylchgronau a'i bapyrau fe geir am bell sylw ar len-gwerin Ynysoedd Mor y De; ond nid eddyf fod y fath beth yn bod a Llenyddiaeth Gym- raeg. Serch ei fod yn hollol anwybodus o'n hiaith, ni phetrusa ddatgan mai pethau barbar- aidd yw cynyrchion ein hawduron goreu. Eto i gyd, dyma'r duw sydd fwyaf ei rwysg yn mysg holl eilun-dduwiau Cymru. Dywedaf eto mai ffaith ryfedd iawn yw hon yn ein hanes. Paham y gwnawn greadur mor drahaus, mor dra- chwantus, ac mor hurt, a "John Bull" yn wrthrych addoliad, sydd fwy nag allaf ei esbonio. Paham y rhoddwn weniaith am sarhad a siriol- deb am sen, sydd annodd i feddwl dynol ei ddirnad. Cablwn ef yn ei gefn; ond tynwn ein hetiau yn ei wyddfod. Gelwir y math hwn o eilun-addoliad yn Ddic Sion Dafyddiaeth." Y mae wedi mynd yn glwy cenedlaethol. Sudd- odd i gyfansoddiad yr Eisteddfod er's llawer dydd. Os byddwch yn aelod o'r pwyllgor llenyddol fo'n dewis testynau a phenodi beirn- iaid, wiw i chwi siarad Cymraeg na bydd rhywun yn eich cornio yn ebrwydd. Pan ddelo gwyr o wledydd tramor i'r wyl, gan ddisgwyl clywed araeth Gymraeg, fe gant eu siomi, achos Saeson neu Ddic Sion Dafyddion mingam fydd y llywyddion yn fwyaf cyffredin. Caneuon Seisnig hefyd genir bron yn ddieithriad yn y cyngherddau. Ceir ambell i gan Gymraeg, hwyrach, fel tamaid o encore a thyna'r cwbl. Yn Eisteddfod Llanelli fe godwyd cor i ddat- ganu Cantata Dewi Sant," gwaith Mr. D. Jenkins ond nid oedd y Gymraeg yn ddigon respectable,"—bu raid canu yn Saesneg. Druan o hen nawddsant Cymru n;d oedd neb yn ei adnabod mewn "evening dress." Saesneg, eto, yw y ffasiwn yn ein capelau,- fel y gwyddys yn dda ddigon yn Llundain yma. Fe wna'r Gymraeg y tro i'r bregeth, a'r weddi, a'r. emyn; ond gynted ag y bydd yr oedfa drosodd, How a-r-r youV glywir ar bob Ilaw. Mae y chwiw anwladgar hon wedi gafael hyd yn oed yn y cymdeithasau llenyddol a chenedlaethol. A welodd neb erioed olygfa ryfeddach na'r Conversazione Cymreig ? Y fath fursendod, y fath rodres, y fath ragrith! Pawb eisieu gwadu'r Gymraeg cyn hanner dysgu Saesneg. Ni fynwn fod yn Gymry, nis gallwn fod yn Saeson. A'r gwaethaf yw, gwneir y cwbl yn enw gwladgarwch. Yr ydym i gyd yn euog o'r gwrthuni hwn: nis gall neb ohonom daflu carreg at y llall. Dro yn ol, derbyniais gerdyn yn fy ngwahodd i rywbeth a elwid "inaugural meeting." Parodd dipyn o benbleth i mi; a holais gyfaill mwy cyfarwydd mewn pethau o'r fath na mi fy hun, beth allai fod. Ond Cwrdd Cychwynol y Cymru Fydd," atebodd yntau. "Paham y mae y gwahoddiad yn Saesneg?" holais wedyn. Nid Saesneg mono," ebai fy nghyfaill, eithr Cymraeg y Cymru Fydd. O'r Geninen am Ebrill.
"Y GENINEN" AM EBRILL.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
"Y GENINEN" AM EBRILL. Fel y gallesid yn bur naturiol ddisgwyl mewn cylchgrawn cenedlaethol, rhoddir cryn lawer o le i'r Diwygiad yn y rhifyn hwn o'r Geninen. Ceir ynddo bedair o ysgrifau yn ymdrin a'r mater yn ei wahanol agweddau, wedi eu hysgrifenu gan y Parchn. D. Griffith, Bethel Dr. Phillips, Tylorstown Dr. W. Morris, Treorci; a Mr. D. Da vies, Ton, ac y maent oil yn dra darllen- adwy. Dyddorol dros ben ydyw y bennod gyntaf o adgofion yr hen solffaydd, Mr. Eleazar Roberts. Traetha Gwyllt y Mynydd ar Dref- nyddiaeth Wesleyaidd," lolo Caernarfon ar Formoniaeth," y Fonesig Hettie Williams ar Yr Iaith Gymraeg yn yr Ysgolion," a "C." ar Y Weinidogaeth." Ysgrif ryfedd ydyw eiddo Sion Saer ar "'Oil Synwyr Pen' Pwy?" Nis gallwn gael synwyr ynddi o gwbl. Os nad yw y Sion hwn yn fwy o grefftwr ar saernio coed nag yw ar saernio geiriau, dyn helpo y rhai a hyderant ar ei forteisiau. Ond yr ysgrif a dyn fwyaf o sylw yn ddiau yw eiddo Elphin ar Eilun-dduwiau Cymru." Traddodwyd y syl- wadau yn y ffurf o ddarlith mewn amryw fanau, a bu tipyn o son am dani. Mae yn ddoniol ac yn wawdus dros ben. Ond, fel ysgrifau "Siluriad" gynt, mae y don ddirmygus ac eithafol sydd ynddi yn debycach o sicrhau mwy o addolwyr i'r eilun-dduwiau" hyn nag i leihau eu nifer. Nid yw cenedl y Cymry wedi myned eto i ystad y gwrendy ar sweeping accusa- tions yn erbyn y rhai, faint bynag o ddiffygion a all fod ynddynt, sydd er hynny yn addurniadau disglaer iddi. A beth yw yr ysbryd sydd yn cymhell rhyw ddosbarth o ysgriblwyr i ddef- nyddio pob cyfle a ddaw i'w ffordd, ac a wnant gyfle oni ddaw, i sarhau pregethwyr ? Yr ydym yn dweyd yn bendant naill nad yw Elphin yn adnabod pregethwyr Cymru neu ynte ei fod yn bwrpasol yn eu camddesgrifio, drwy osod arnynt fel corph bechodau yr eithriadau sydd yn rhyfedd o anaml. Ond yr ydym wedi deall ers blynyddoedd fod eiddigedd creulon o safle a dylanwad y pregethwyr yng nghalonau rhyw clic bychan o ymhonwyr uchelgeisiol na feddant allu i'w efelychu yn ei wasanaeth nag ysbryd i'w efelychu yn ei hunanaberth, ac y mae yn ofid inni fod golygydd y Geninen yn rhoddi benthyg tudalenau y cyhoeddiad iddynt mor ami. Ceir yn y rhifyn hefyd dipyn o farddoniaeth Hwfa Mon, Rhuddfryn, Isgaer, Syr Marchant Williams, ac eraill, ynghyda Gwehelyth Prifion, Llythyrau Enwogion, &c., fel y mae ynddo ddigon o amrywiaeth i gyfarfod pob rhyw chwaeth.
Gohebiaethau.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Gohebiaethau. [Nid ydym mewn un modd yn gyfrifol am syniadau ein gwahanol ohebwyr.] To the Editor of THE LONDON WELSHMAN." SIR,—May I be allowed to say that the new Board- ing House Geometry" which your South Wales corre- spondent, in a recent issue, attributed to Cap and Gown, is not original. The same appeared in the Mornijig Leader, about two years ago, with the following additional axioms and pos ulates :— All boarding houses are the same boarding houses. Boarders in 'the same boarding house and on the same flat are equal to one another. A single room is that which hath no parts and no magnitude. The clothes of a boarding house bed, stretched ever so far both ways, will not meet. If there be two boarders on the same floor, and the amount of side of the one be equal to the amount of side of the other, and the wrangle between the one boarder and the landlady be e jual to the wrangle between the landlady and the other boarder, then shall the weekly bills of the two boarders be equal. For if not, let one bill be the greater, then the other bill is less than it might have been, which is absurd. I am, yours faithfully, BEYNON DAVIES. 10, Heyford Avenue, Vauxhall Park, S.W. SHIRLAND ROAD EISTEDDFOD. To the Editor of "THE LONDON WELSHMAN." DEAR SIR, —I beg to call your attention to an article by "Critic" in a recent issue relating to the merits of the two choirs which competed in the Chief Choral Competition at Shirland Road Eisteddfod. This article is very misleading. I cannot believe that Critic was present, or, if so, it would appear that he has taken one choir for the other. To anyone with a little know- ledge of music who heard the two choirs sing, and who followed the adjudication of Pedr Alaw, it was quite plain which of the choirs gave the better rendering of the piece. The choir adjudged to have given the more correct rendering and worthy of the prize was the Porto- bello Road Choir, conducted by Mr. W. Harris. I am sure that all followers of Eisteddfodau will agree with me that no one will question the abilities and fairness of Pedr Alaw to competitors. I fail to understand why" Critic" should write such an article. It may be that he was so positive of the success of his favourite choir, that he had written the article previous to the competition. Allow me to suggest that it would be well for the success of your valuable paper, if correspondents, when contributing, would bear in mind that their articles should be a fair criticism. Such an article as the one referred to is only a source of much annoyance to some, and the means of creating ill-feeling towards the most valued of Welsh institutions-the Eisteddfod. Yours :.ruly, W. DAVIES
CHWEDL AM HARRI'R WYTHFED.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
CHWEDL AM HARRI'R WYTHFED. 'Roedd Harri'r Wythfed yn hynod am el wylltineb. Gorchymynodd un tro i'w Gang- hellydd, Syr Thomas More, f) ned ac adrodd ryW gennadwri anerbyniol a digllon wrth Ffransis, Brenin Ffrainc, gwr mor nwydwyllt ag yntau. Atebodd Syr Thomas ei fod yn ofni y torral Brenin Ffrainc ei ben, os adroddai wrtho y fath eiriau. "Nacofnwch fymryn," ebai Harri, "oS tyrr ef eich pen chwi, minnau a dorraf ben pob Ffrencyn yn fy nghyrhaedd." Diolch yn fawr i'ch Mawrhydi," ebe y Canghellydd, ond yr wyf yn ofni na wna yr un o'u penau hwy tftttO fy ysgwyddau i."
Advertising
Hysbysebu
Dyfynnu
Rhannu
Mr. Merlin Morgan, Conductor of the London Welsh Male Choir. Conductor of the London Welsh Mu,ical Society. Organist and Choirmaster of Charing Cra-s Welsh Chapel. Challen Gold Medallist of the K.C.M. Professor of Pianoforte, Organ and Singing at the L.C.M. igg Lessons given in Pianoforte playing, Organ playing, Accompanying and Singing. ils Exceptional opportunities for Organ practice given to Organ pop Engagements accepted as Solo Pianist, Accompanist, and for Organ Recitals. Also as Adjudicator for Eisteddfodau. For terms and vacant dates, apply to- 6, Colville Mansions, Bayswater, Teaching Rooms- 136, Shaftesbury Avenue, W.