The London Welshman

Lien a Chan. CYMRU DEG.* Mewn riyddiau. pan nad oes diben ar law- lyfrau i ymwelwyr a Chymru y mae'n werth diolch am gael gweled a darllen llyfrna cheir dim o ol llaw yr arweinydd ar ei dudalenau nac adlais o acen y cyfarwyddwr ar ei eiriau. Nid yw cyfres y Meistri Black o gyfrolau gyda dar- luniau lliwiedig—y gyfres y mae "Cymru Deg" yr ychwanegiad diweddaf ati-wedi ei bwriadu i'r ymwelwyr prysur a di-aros. Yn hytrach, cyfr, ,lau ydynt wedi eu darpar ar gyfer y rhai a ddymunant ddeall y dinasoedd a'r gwledydd a bortreadir ac a ddesgrifir ynddynt—deall neill- duolion eu tegwch, a deall y nodweddion a wnant y preswylwyr mor Uawn o swyn i bwy bynnag a edrycho arnynt gyda llygaid dirag- ZD farn. 0 ran argraffwaith, papyr, a rhw\ miad, y mae y gyfrol hon yr hyn a d lylai cyfrol yn ymdrin a'r fath bwnc fod. C) frol nodedig o brydferth ydyw, yn deilwng o'r wlad brydferth a ddarlunir ynddi, a chanmoliaeth uwch nis gallwn roddi iddi. Ac y mae mwy yn allanolion llyfr nag a feddylia llawer. Dylai ymddangosiad llyfr fod yn gydnaws a'i gynwys, a dylai yr \mddangosiad a'r cynwys fod yn gydnaws a'r, pwnc. Ni' chafodd Cymru Deg erioed ei gosod allan mewn cyfrol decach na hon. Prin y gellir galw y ddau foneddwr sy,ld yn gyfrifol am gynwysiad y gyfrol hon yn gyd- weithwyr. Nid yw y geiriau yn egluro y darluniau, na'r dariuniau yn gyrru adref feddwl y geiriau. Gallasai y naill a'r Hall, o ran dim perthynas sydd cydrhwng eu cynyrchion, eu cyhoeddi ar wahan. Yr unig beth cyffredin i gynyrchion y ddwy athrylith ydyw prydferthwch a cheinder, a thrwy ymuno a'u gilydd y maent wedi ein hanrhegu a deuparth mwy o dtgwch Gwlad y Bryniau." Ond y mae annibyniaeth y naill ar y llall yn dod i'r amlwg yn y ffaith mai nid Cymru Mr. Robert Fowler ydyw Cymru Mr. Edward Thomas. Daeth yr arlunydd o hyd i fwy na saith o bob wyth o'r golygfeydd ac a swynodd ei lygad ac a gaethiwodd ei bwyntel yn Ngogledd Cymru, tra mai yn y Deheubarth, llai amrywiol ond cydradd ramantus y cafodd y -Henor ei ddefnyddiau. Mae y ddau yn blant diamheuol yr awen ni buasai yn bosibl i rai heb fod felly gynyrchu y gyfrol hon Medd y naill a'r Hall ddychymyg bywiog a chryf, y math hwnnw o ddychymyg sydd yn medru delfrydu. Dyna y ddychymyg chwedionol, y ddychymyg a gynyrchodd y Mabinogi n a'r Rhamantau. Perthyn i'r Romantic School of Painters y mae Mr. Fowler. Nid yw canonau cyffredin celf yn cyfrif nemawr yn ei olwg ef. Edrycha ar olygfa o'i safbwy: t neillduol ei hun, a phortreada hi fel yr ym- ddengys iddo o'r safbwynt hwnnw, neu yn h) trach fel y dywed ei ddychymyg wrtho y dylai ym- ddangos. Mae yn credu mewn digon o baent a lltw, beth hynnag. Teimlwn fod lliwiad rhai o'r darluniau yn rhy danbaid, yn gyfryw na welsom ei debyg erioed yn v mangreoedd a bortreadir. Ond digon tebyg mai arnom ni y mae'r bai, ac y gwelsem lanau'r Menai a'r Mawdd- ach yn union fel yr ymddangosant ar y tudalenau hyn pe medrem edrych arnynt gyda llygaid Mr. Fowler. Ond y mae yma ddarluniau ereill, liaws o honynt, sydd yn caethiwo ein meddwl yn llwyr, ac yn dwyn ger ein bron rai o olygfeydd tecaf a mwyaf awgrymiadol y wlad decaf o dan haul. Er cystal y gwnaeth yr arlunydd ei waith, rhaid i ni gyfaddef mai rhan y llenor a esyd y gwerth mwyaf arno. Gwyddem o'r blaen am fedr Mr. Edward Thomas fel ysgrifenwr, fod ganddo arddull arbenig iddo ei hun, a'i fod wedi ennill safle anrhydeddus ym) sg ysgrifenwyr ieuainc goreu y Saeson. Iddo ef yr ymddir- iedasid y gwaith o ysgrifenu y gyfrol ar Rhyd- ychen yn y gyfres hon, a gwnaeth hynny mor ragorol nes i fwy nag un adolygydd ei restru yn drydydd i John Ruskin a Matthew Arnold fel ) sgrifenwr darluniado'l. Ond credwn ei fod wedi cyrhaedd tir uwch y tro hwn nag a gyrhaeddasai erioed o'r blaen. Ac nid yw yn anhawdd cyfrif am hynny. Awgryma ei enw mai Cymro ydyw, ac er y dywed mewn nodiad arweiniol nad yw yn gwybod gair o Gymraeg, eto mae'n eglur fod yr anianawd Gymreig mor gref ynddo, a theithi ei feddwl mor drwyadl Geltaidd, fel mai wrth ddesgrifio tegwch Cymru a rh imant bywyd syml ei phreswylwyr y medrodd ei athrylith, ymddatod o bob llyffethair. Faint bynnag o swyn sydd iddo yn Rhydychen, ac ar wastadeddau Caint, estron yw ef yn y mannau hynny wedi'r cwbl. Ond ar hyd dyffryn Tywi, ar odreu y Mynydd Du, a gianau Llyn y Fan, y mae yn ei fangre naturiol ei hun. Ac os nad yw yn medru ein hiaith, y mae yn gwybod ein traddodiadau ac mewn llawn cydnawsedd a'r ysbryd a'u creodd ac a'u cadwodd yn fyw; a gwyr hefyd pa fodd i'w cydwau a desgrifiadau o ohgfeydd ac o gymeriadau y wlad fel ag i wneyd un cyfanwaith diwniad. Mae ceinder ein hen lenyddiaeth yn ei arddull, trochodd ei ysgrifell yn phiol cyfriniaeth y Mabinogion. Cym- erer y darlun canlynol o gegin amaethdy el Cymreig The floor was of sanded slate flags, and on them a long, many-legged table, an oak settle, a table piano, and some Chippendale chairs. There were also two tall clocks and they were the most human clocks I ever met, for they ticked with effort and uneasiness they seemed to think nd sorrow over time, as if they caused it, .and did not go on thoughtlessly or imprudently like most clocks, which are insufferable they found the hours troublesome, and did not twitter mechanically over them and at midnight the twelve strokes always nearly ruined them, so great was the effort. On the wall were a large portrait of Spurgeon, several sets of verses printed and framed in memory of dead members of the family, an allegorical tree watered by the devil, and photographs of a bard and of Air. Lloyd George. There were about fifty well-used books near the fire, and two or three men moking and one man reading some serious book aloud, by the only lamp; and a white girl wa, carrying out the week's baking, of large loaves, flat fruit tarts of black- berry, apple, and whinberry, plain golden cakes, large soft currant biscuits, and curled oat cakes. And out- side, the noises of a West wind and a flooded stream, the whimper of an otter, and the long, slow laugh of an owl; and always silent, but never forgotten, the restless towering outline of a mountain. Mae yn amhosibl anghofio darlun fel yna, a buasai yn hawdd i ni ddyfynnu lliaws o ddar- luniau eraill yr un mor darawiadol. Portreadir cymeriadau gyda'r unrhyw fedrusrwydd. Yn wir, bron na ddywedwn fod Mr. Thomas yn fwy o feistr ar ddarlunio cymeriadau nag yw ar ddarlunio golygfeydd a thymhorau'r flwyddyn. Mae'r pregethwr, y bardd, yr amaethwr, y tafarnwr, y telynor, a'r helwheliwr yn fyw ger ein bron ar y tudalenau hyn. Yr unig beth y tueddir ni i'w ddywedyd mewn ffordd o feirn- iadaeth ) dyw, fod y cymeriadau yn dwyn braidd ormod efallai o ddelw pobl un rhanbarth o Gymru i fod yn bortreadau perffaith o'r cymeriad Cymreig. Credwn pe buasai yr awdwr mor gydnabyddus a gwyr Arfon a Meirion ag ydyw a gwyr Caerfyrddin a Morganwg y buasai rhai llinellau yn y darluniau dipyn bach yn wahanol, ac o gymaint a hynny yn berffeithiach. Brysied i ymweled ar Gogleddbarth, a rhoed i ni ddes- grifiad o aruthredd y Wyddfa ac o fugeiliaid cymoedd Eryri. Dylai y gyfrol hon fod yn nwylaw pob Cymro sydd yn caru ceinion ei wlad, ac yn medru gwerthfawrogi llenyddiaeth ddesgrifiadol o'r teilyngdod uchaf. BEAUTIFUL WALES." Painted by Robert Fowler, R.I. described by Edward Thomas. London A. and C. Black, 1905.

CYMRY LLUNDAIN. CEFNOQWCH GYMRO. R. H. JONES, From POOLE'S. LADIES'& GENTLEMEN'S TAILOR, 8, ELEPHANT ROAD (Close to Elephant and Castle Station), NEW KENT ROAD, S.E. On receipt of a postcard, R. H. J. will call on Customers living at a distance. SUITS from 35/ OVERCOATS from 35/ LADIES' COSTUMES from 2! Gns. LADIES' TAILORING a Speciality. BREIHYN DA. GWAITH DA, TORIAO FFAalYNOL

a cordial welcome. His Royal Highness, who was again received with cheers, replied, in a voice which could be heard all over the great hall, as follows I thank you, the Court, and the Guild of Graduates of the University for the welcome you offer me here to-day. It is a pleasant duty of my office as Chancellor to be present in this congregation. I am especially glad to be able to assist in doing honour to men of such eminence and distinction as those who are to be the recipients of honorary degrees. The Vice-Chancellor (Principal Griffiths) introduced to His Royal Highness collectively the five graduands, viz., Lord Tredegar, Mr. Joseph Chamberlain, M.P., Dr. < avenogfryn Evans, Professor Henry Jones, and Sir John Williams, in the following terms "May it please your Royal Highness, our Prince and Chancellor, I here present to you these men of recognised eminence in their several spheres, ardent supporters and promoters of science and arts, to be to-day admitted on the recommendation of your Senate and by the decree of your Court to the degree of Doctor, honoris causa in the University of Wales." The graduands were then presented in- dividually by Principal Griffiths in the following terms Mr. John Gwenogfryn Evans, for the degree of Doctor in Letters, as a man uf extraordinary erudition, a writer who has done signal service to Wales and to Welsh literature, in that by his skill and ability he has discovered, elucidated, and disseminated most trustworthy evidence on many matters concerning the history and antiquities of Wales. Professor Henry Jones, for the degree of Doctor in Letters, as a Welshman by birth and by name, whose writings have shed light on subjects of considerable difficulty and obscurity, Professor of Philosophy, formerly in the Univer- sity of Wales and now in the University of Glasgow, remarkable as a teacher for the en- thusiasm and affection which he inspires in his students, and as a man for the penetration of his intellect, the simplicity of his character and the fire and vigour of his personality. Sir John Williams for the degree of Doctor in Science, as a doctor of pre-eminent distinc- tion, sprung from a medical stock-a man who has amply deserved and nobly sustained the honours conferred on him, and who has borne high and unsullied the standard of a profession which he inherited from the famous founder of the art of medicine in Wales. Lord Tredegar, for the degree of Doctor in 0 Law, as ex-president of the University College of South Wales and Monmouthshire, a patriot who has won laurels both in peace and war; in other days a hero in the forefront of battle, in his ilattr years a zealous supporter of the gentle arts of peace; one of the most chivalrous, the most generous, and the best beloved (If men. Mr. Joseph Chamberlain, the Chancellor of Birmingham, for the degree of Doctor in Law, as the distinguished Chancellor, if not founder, of the great University of the Midlands, a brilliant advocate of applied arts and science, an orator with a matchless power of kindling and convincing his hearers, who, by his excep- tional experience and mastery of public life, has made himself a name throughout all the Britains, and may in fact be said to have stirred well nigh the whole world to its depths a man of fiery aild untiring and indomitable vigour. Each graduand, who was cordially applauded as he stepped forward, was then admitted by his ^°yal Highness to the degree. At the conclu- sion of the ceremony the choir, accompanied hy the organ, sang Hen YVlad fy Nhadau," and subsequently God Save the King," in which *he congregation joined with great heartiness.