Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
18 erthygl ar y dudalen hon
YR WYTHNOS.
YR WYTHNOS. MAE ynadon Reading wedi dirwyo dan faclio-enyn i 10s. a ehostau am omedd myned i'r Eglwys, er fod yr amaethwr gyda'r hwn yr oeddent yn byw wedi dweyd wrthynt beidio. CAFODD menyw o'r enw Young ei saethn mewn tafarndy yn Poliock Shaws, Renfrewshire, nos Sadwrn di- weddaf gan ddyn o'r enw Thompson, yr hwn sydd yn awr yn y ddalfa. Bu farw y fenyw dydd Linn. MAE menyw o'r enw Ireland wedi cael ei chymeryd i fyny yn Torquay am losgi plentyn. Rhedodd i'r heol y dydd o'r blaen gan waeddi, "Yr wyf wedi ei wneud." Wedi chwilio ei hys- tafell, cafwyd penglog a darnau ereill o blentyn llosgedig yno. DYDD Gwcnerdiweddaf darfu i lofeistri Durham benderfynu gostwug cyflogau eu gweithwyr 20 y cant, y gostyngiad i gymeryd lie yn nghanol Mawrth. Y MAE Manes Bywycl Crist, gan Dr. Farrar, wedi cyrhaedd y 12fed argraff- iad, yr hyn sydd yn amgylchiad hynod iawn pan ystyrir fod y gwaith yn werth 24s., ac nadydywwedibod allan ond oddeutu blwyddyn. Y MAE yr elfen gydweithredol ar gy- nydd. Hysbysa y Civil Service Re- view fod y Civil Service Supply Asso- ciation ar enill iddynt en hunain safle newydd i'r de-orllewin o Bedford-street a Chandos-street, Covent Garden. Bydd ei werth tua 15,000. Cynaliwyd cyfar- fod poblogaidd yn y Rhondda yr wyth- nos ddiweddaf, o dan lywyddiaeth D. Rosser, Ysw., er cymeryd i ystyriaeth y priodoldeb o gael gweithiau glo a haiarn yn eiddo gweithwyr, &c., drwy yr elfen gydweithredol. Efurfiwyd pwyllgor, a bwriedir gychwyn yn y blaen a'r gwaith. Nid oes unrhyw am- heuaeth na allasai pob gweithiwr ddyfod yn ran-berchenog ar weithiau glo a haiarn ond iddo fod dipyn yn ddar- bodus. Golygir fod yn Aberdar a Merthyr o weithwyr o bob gradd rywle tua 40,000 mewn sefyllfa i osod mewn cronfa pe ond deg swllt bob mis am flwyddyn, yr hyn a gyrhaeddai y swm anrhydeddus o £ 240,000.
■" ' SP AIN.
■" SP AIN. Y MAE llywodraeth y Brenin Alfonso wedi cael ei chydnabod yn swyddogol gan Hwsia, ac y mae achos ei fawrhydi yn myned rhagddo yn dda yn mhlith y Navarriaid. Nid oes un gwrth- darawiad o bwys wedi cymeryd lie rhwng y Carlistiaid a'r milwyr breninol; ond dywed hysbysiad o San Sebastian fod y Carlistiaid wedi eu gyru yn ol i'r aswy o Ozia, a bod Uzurbili wedi ei garcharu.
CHINA.
CHINA. Y MAE hysbysiad swyddogol wedi cyrhaedd y wlad hon fod Amerawdwr China wedi maiw; ac mewn brys- bysbysiad arall, dywedir fod yr Amer- odres wedi cyflawni hunanladdiad o herwydd gofid ar ol ei gwr. Y mae bachgenyn tair oed wedi cael ei gyhoeddi yn Amerawdwr.
DIRWEST A'R EGLWYS SEFYDLEDIG.
DIRWEST A'R EGLWYS SEFYDLEDIG. Nos Fawrth diweddaf yn Bath, dan lywyddiaeth yr Arglwydd Esgob, cynal- iwyd cyfarfod dylanwadol mewn cysyllt- iad a'r achos dirwestol, pryd y sefydl- wyd Cymdeithas Ddirwestol perthynol i'r eglwys.
AGORIAD Y SENEDD.
AGORIAD Y SENEDD. Y JIAE y Senedd yn cyfarfod heddyw, pryd y dysgwylir yn| bryderus am Araeth y Frenines. Tra y mae y blaid Ryddfrydol yn wasgaredig, ac erbyn heddyw hefyd heb arweillydd, y mae y blaid Doriaidd yn unol, a'r gwahanol Weinidogion hyd yma yn cyflawni eu swyddogaethau yn y fath fodd fel ag i enill cymeradwyaeth cylTredinol ywlad.
ARWEINYDD Y BLAID RYDDFRYDOL.
ARWEINYDD Y BLAID RYDDFRYDOL. HEDDYW (dydd Mercher) yr ymgyfer- fydd y blaid Ryddfrydol i'r dyben o ddewis arweinydd yn lie Mr. Glad- stone. Y mae cryn drafferth wedi cael ei gymeryd er dyfod o hyd i deimlad mwyafrif y blaid mewn cysylltiad a'r pwnc, a boddlonrwydd wedi ei gael fod mwyafrif mawr y blaid yn cyfyngu eu meddyliau i ddau, sef Arglwydd Har- tington a Mr. Forster. Erbyn gwueud ail ymchwil, cafwyd fod y mwyafrif drachefn o blaid Arglwydd Hartington. Wedi i Mr. Forster ddyfod i ddeall hyn, y mae wedi cymeryd y fantais hysbysu na fydd yn ymgeisydd o gwbl am y flaenoriaeth, ond y bydd iddo roddi pob dylanwad a chynorthwy yn ei allu ef i Arglwydd Hartington fel arweinydd y blaid. Y mae yn fwy na thebyg y bydd i'r weithred hon o eiddo Mr. Forster fod yn fendith i gadw undeb y blaid yn dda; canys bellach, wedi iddo ef roddi i fyny a bodyn ymgeisydd, ni fydd neb arall oedd yn llai tebyg yn meiddio dangos anfoddlonrwydd. Y mae yn fwy na thebyg felly mai Arglwydd Hartiugton a ddewisir i gymeryd lie Mr. Gladstone fel arweinydd y blaid.
COLLIAD TYBIEDIG LLONG ARALL.
COLLIAD TYBIEDIG LLONG ARALL. Y MAE ofnau mawr yn awr yn cael eu coleddu fod yr agerlong Calabar, o LUll- dain i Singapore, wedi ei cholli. Ga- dawodd Gravesend, gyda 56 o fywydau ar ei bwrdd, aryr 11 eg o Dacliwedd. Yr hyn a glywyd olaf yn ei chylch oedd ei mynediad i Gamlas Suez ar yr ail o Ragfyr, ac nid oedd wedi cyrhaedd pen ei thaith ar y 27ain o'r mis diweddaf, yr adeg hono pum' diwrnod ar hugain wedi y dyddiad priodol.
HUNANLADDIAD HEN DROSEDDWR.
HUNANLADDIAD HEN DROSEDDWR. PEYDNAWN dydd Sul diweddaf, yn Nar- berth, cyflawnodd dyn o'r enw William Williams, saer, hunanladdiad trwy ym- grogi. Gweddw ydoedd y traucedig. Ychydig cyn cyflawniad y weithredjgyr- odd ei blant bychain allan, a phan y dychwelasant mewn oddeutu deg mynyd cawsent eu tad yn grogedig. Ychydig flynycldoedd yn ol, yn mhrawflys Hwl- ffordd, safodd ei brawf am lofruddio yn wirfoddol un Thomas Phillips. Dygwyd dedfryd o ddynladdiad yn ei erbyn, a chafodd bum' mlynedd o alltudiaeth L benydiol. Cafodd marwolaeth ei wraig hefyd gryn ddylanwad ar ei feddwl.
MARWOLAETIIAU DYCHRYN-LLYD…
MARWOLAETIIAU DYCHRYN- LLYD TRWY FEDDWDOD. Y MAE un Mary Ann M' Anile, 68 oed, newydd farw yn nghlafdy Bradford o niweidiau a clderbyniocld trwy losgi. Oddentu haner nos nos Sadwrn gwel- odd yr lieddgeidwad. fwg yn dyfod allan o'r ty y preswyliai ynddo, ac wedi tori i mewn cafodd hi yn gorwedd yn feddw ar y Hawr, y tan wedi cymeryd gafael yn ei dillad, a photelaid o rum wrt-h ei hochr. Yr oedd ei gwr yn eistedd yn feddw ar ochr y gwely. Dydd Gwener diweddaf yr oedd un John Stack, 22 oed, yn bresenol mewn priodas yn Dundee, a dychwelodd adref dan ddylanwad diodydd. Eis- teddodd i lawr a chysgodd ar sill ffenestr agored. Dcifi-odd yn y tywyllwch, a syrthiodd i ddyfnder o 50 troedfedd. Torodd ei ddwy goes, a drylliodd ei benglog yn ddarnau.
L IMEDDWDOD A THRUENI.
L MEDDWDOD A THRUENI. CAFODD merch fechan o'r enw Eliza- beth Whittle ei dwyn o flacn Mr. Raffles, Liverpool, dan y cyhuddiad o fod wedi lladrata par o esgidiau perthynol i Miss Susanah Reece, yn byw yn Newland-street. Galwyd mam y. ferch, a dywedodd Mr. Raffles wrthi —" Yr ydwyf yn cael, pan yr ymwelodd yr lieddgeidwad a'ch ty yn Low Wood- street, iddynt ei gael yn y sefyllfa fwyaf truenus, a chwi, eich gwr, a dau blentyn, yn haner noeth yn eistedd ar y llawr. Y mae eich gwr yn flaenor ar seiri maen, yn enill £ 1 13s. 3rr wythnos, ac yr yclwyf am gael gwybod pa fodd yr ydych yn y fath sefyllfa druenus ?" "Nis gallaf wrtho, syr," meddai y wraig "Dim wrtho," meddai Mr. Raffles, "a ellwch chwi ddim cadw o'r tafarndy ? Y mae yn beth ofuadAvy Pobl a chanddynt blant i edrych ar eu holau a'u dwyn i iyny yn myned i wario eu hamser a'n harian mewn tafarndai, a'u plant yn cael eu gadael i wneud fel y mynont, ac i ddyfod i afael y gyf- raith. Bydd i mi anfon y plentyn i le y caiff ei dysgu os na fydd i chwi edrych ar ei hoi." "Bydd i mi edrych ar ei hol," ebey fam. Ni bydd i mi ei rhoddi yn oti chwi," ebai Mr. Raffles "yr ydych chwi wedi pallu gwneud eich dyledswyddau tuag at Dduw a dyn, ac yr ydych yn dwyn eich plant i fyny i fod yn faich ac yn haint ar gym- deithas. Ewch ymaith a .chucldiAvcli eich hunan. Y mae yn warth fod y fath beth yn cael ei wnend mewn gwlad Avareiddiedig fel hon, yn cymeryd ami fod yn wareiddiedig modd by nag. Cafodd y ferch ei hanfon i ysgol ddi- wygiadol y Llywodraeth am bedair blynedd.
CUMBERLAND ORLLEWINOL.
CUMBERLAND ORLLEWINOL. MAE y strike yn mhlith y glowyr yn y lie uchod yn parhau hyd yn hyn, ac yn effeithio yn fawr ar bob math o fasnach. Dywedir fod y glowyr a'u teuiuoedd mewn llawer o fan an yn neAvynu o eisieu ymborth, a bod meistri y gwa- hanol weithfeydd yn gorfcd cael glo o gwmydogaethau ereill er carlo yn mlaen eu masnach. Mae hyn yn gwneud pethau yn llawer gwaeth, gan ei fod o angenrheidrwydd yn rhwym o fod yn achosi gwneuthuriad haiarn yn fwy costus. Mae masnach o bob math yn farwaidd, a phob sefyllfa yn ym- ddangos yn brnddaidd.
--_.. COLLIAD CIIWECH O FYWYDAU…
COLLIAD CIIWECH O FYWYD- AU YN Y CHANNEL. DYDD Mercher yr wythnos' ddlweddaf aeth llong arall yn ddryllian ar dueddau Linney Head. Yr oedd y dwylaw yn gynwysedig o driarddeg- cleuddeg o honynt yn negroaid. Ni achubAvyd ond chwech. Yr oedd y llestr yn llwythog o olew palmwydd.
-----TALIAD UNDEBOL ARALL…
TALIAD UNDEBOL ARALL YN ABERDAR. DERBYNIODD cin cyfeillion nnbcbol dal arall o drysorfa yr uudeb ddydd Mercher diweddaf. Dealhvn nad oedd ond yr ychydig oedd yn nhrysorfa y dosbarth, yr hyn a ranwyd er aros am daliad sydd fwy o gyfeiriad arall.
Y CAUAD ALLAN.
Y CAUAD ALLAN. NID oes dim newyddd ag sydd o ddyddordeb i'w Itysbysu yr WytbLOS hon eto o barthed yr annealldwriaeth rhwng meistti a gweithwyr ein glo- feydd. Y mae yr helynt yn anam- gyfiredadwry. Nid oes ond ychydig o lowyr ein gweithfeydd i'w gweled, ac y mae y rhai hyny yn vinddangos rnor ddifater yn nghylch y pwnc, fel pe na pherthynai iddynt o gwbl. Mae yn wir fod gweithwyr y gweithfeydd baiarn yn wahanol, gan nad oes gan- ddynt hwy cldim i'w wneud ond dys- gwyl Avrth y gloAryr, gan eu bod yn foddlon myned i mewn ar y gostyng- iad. Yn nghylch terfyniad yr an- nealltwriaetii, nid ees deAvin a all ddweyd dim am dano, gan fod y naill a'r Hall o'r pleidiau yn ymddangos yr un mor benderfynol a'u gilydd. Modd bynag, y mae angen maAvr, bron hyd at newyn, wedi meddianu ami i deulu yn ein plith, a'r angen hwnw yn hel- aethu ei derfynau yn ddyddiol. Mae yr undebwyr Avedi derbyn ychydig dal, sef LOs. yr Avythnos am y pythef- nos cyntaf y bnont allan, ac y maent yr wythnos hon eto i dderbyn rhyw gymaint. Dywedir hefyd fod yr an- undebwyr i gael rhyw gymaint yn ystod yr wythnos hon. Yr hyn sydd yn para yn anesbon- iadwy mewn cysylltiad a'r anghytnn- deb presenol ydyw, ystyfnigrwydd y meistri i roddi yr achos i gyf- iafareddiad. Yn 1871, nid yn unigyr oeddynt yn foddlon i gyflafareddiad, ond hefycl yn aAvyddus ond yn aAvr, yn 1875, yn ei wrthod ar bob telerau. Nid yw glowyr y glo mor yn gofyn hyd y nod hyny, ond y maent yn fodd- lon myned at eu gwaith ond i'r meistri ddangos iddynt trwy figures fod yr hyn a geisiant yn deilwng a rhesymol.
PENDERFYNIAD Y MEISTRI YN…
PENDERFYNIAD Y MEISTRI YN NGHAERDYD. DYDD Gwenerdiwe<ldaf, cynaliwyd cyf- arfod gan Gyngor Undeb y Meistri, ac wedi hyny, gan yr lioll Undeb, er mabwysiadu peuderfyniad terfynol mewn" cysylltiad a'r annealltwriaeth sydd rbyngddynt a'u gweithwyr. Ymgjiiullodd y Cyngor am 1 o'r gloch, danlywyddiaeth R. Fothergill, Ysw., A.S., Abernant House. Gwnawd cais gan rai o ohcbwyr newyddiaduron Llundain am gael mynediad i mewn er rhoddi o flaen y eyhoedd wir sefyllfa yr achos, yn nghyda rhesymau y meistri dros weithred oedd yn debyg o effeithio ar gymaint o filoedd o'r boblogaeth. Ni fu y cais, modd bynag, ond aflwydd- ianus fel arfer, a chariwyd AT oil yn mlaen a drysau .cauedig. Parhaodd cyfarfod y Cyngor hyd haner awr wedi dau, ac vvedi hyny, ymgyf'arfyddodd yr holl Undeb, yr IIAYII gyfarfbd a bar- haodd hyd dri o'r gloch. Peuderfyn- iad y cyfarfod oedd :— :Mown cyfarfod cyffrediuol ivcillduol o Undeb Meistri Gweithfeydd Glo a Haiarn SAATydd Fynwy a Deheudir Cymru, a gynaliwyd yn y Royal Hotel, Caerdydd, 110ddpv (dydd Gwener,) mabwysiadAvyd y peuderfyniad canlynol yn unfrydol,—Fod y cyhirfod presenol o'r Undeb, wedi ystyried y cynygiad a fabwysiadwyd gan Gyngor yr Undeb heddyw, yn anog cauad allan yr boll lofeydd perthyuol i'r Undeb, yn pcn- derfYLlll yn unfrydol fod yr unrhyw yn cael ei fabAvysiadu; a bod y cyfarfod hwn hefyd yn unfrydol, mewn cydym- ffurSad a'r 52aill adran o Wcithrediad- au yr Undeb, yn cyfarwyddo fod y canad allan cyifrcdin01 hwn i gymeryd lie yn boll lofeydd yr U Ildeb ar ac wedi y oOaiuo Ionawr. Yr eiddoch, ALEXANDER DALZIEL, Ysg." Nis gcllid mcddwl oddiwrth ym- ddangosiad y meistri fod dim ag oedd oildus yn pcrthyn i'w cynulliad, er fod gobaith bara bcunyddiol yn agos i gan' mil 0 Aveitlrwyr a'u teuiuoedd yn ym- ddibynu ar yr hyn a wnelent. Y mae yn rhaid i bob dyn o reswnr cylfredin gyfaddcf aT unAvaith Had yw y meistri yn yr annealltwriaeth. presenol wed: gwneud a allasent ac a ddylaEenfr e. dyfod i ddealitAvriaeth. Os ydy* eu hachos yn dda,, beth Avaetli a fyddai o gael ei, roddi i berson ueu bersonaTi diduedd fel eyfla-fareddwyr, yn hytrach nag ymddwyn at y gweithwyr fel pe na fyddai gauddynt na ilais na llaw yn ngwerthiad en llafur, ond eu bod yn rhwym o dderbyn, fel creaduriaid di- reswm, yr hyn a roddididdynt. Yn eisteddiad Cynadledd Manches- ter ddydd lau diweddaf. penderfynodd y eynryehiolwyr yno, yn gymaint a bod ein cydweithwyr y gloAAryr wedi dyfod allan heb ganiatad yr undeb, nad alleut gael eu cynorthwyo trwy levies; ond penderfynAvyd rhoddi eu hachos o flaen gwahanol \mdebau, ac anog y rhai hyny i gynorthwyo y dynion sydd allan yn bresenol.
--CYFARFOD Y GLOWYR YN NGHWMAFON.
CYFARFOD Y GLOWYR YN NGHWMAFON. DECKREU yr wythnos hon cynaliwyd cyfarfod gan lowyr Cwmafon er cymeryd i ystyriaeth pa un a ganiateid i labrwyr y ffyrdd o dan ddaear, tan- wyr, a'r sincAvyr i weithio yn ystod y cauad nllan. Wedi dadleu am yn agos i dair awr, penderfynwyd nad oedd y cyfryw weithwyr i fyned yn mlaen yn ystod yr annealltwriaeth bresenol. Os na fydd i bethau gael eu tynu i derfyniad buan, bydd i ni- weidiau inawri on gymeryd lie yn y glofeydd, ac amser mawr yn angen- rheidiol cyn ail ddechreu gweithio.
-----CYFARFOD TRIMISOL UXDEB-WYR…
CYFARFOD TRIMISOL UXDEB- WYR ABERDAR. OYNALnVYD Cyfarfod Trin-nsol Unbeb- wyr Aberdar yn Cwnmeol Inn, Cwm- aman, dydd Lluu diweddaf, pryd yr oedd yn bresenol Mf. Evan Vaughan, llywydd; Mr. Evan Davies, is-lywydd; Mr. Edward Williams, trysorydd; a Mr. Samuel Davies, ysgrifenydd. Yn mhlith nethan ereill, penderfymvyd,— 1. Nad oes ychwaneg o arian i'w hanfon i Lcegr lies newid y rheolau. 2. Nad ydyw y cyfarfod yn gweled y priodoldeb 0 dalu mwy yn fisol iies cael gweled beth fydd cynwys y rheolau newyddion. 3. Fod etholiad is-bwyllgor y dos- barth i'w gyflawui gan y gwahanol adranau yn y dosbarth, a pliob adra-n i ethol y dynion goreu i^resenoli en. liuuain yn y cyfryw bwyllgorau. 4. Mai Mri. Roger Ashton, Aberdar; John Morgan, Trecynon; a John Bate- man, Aberaman, sydd i fod yn arolyg- wyr llyfrau y dosbarth am y chwarter a a rh heibio. 5. Fod y dosbarth i'w rami, a plier- sonan cymhwys i'w penodi i fyned drwyddo er casglu tanysgriliadau at yr achos gofidns ac anghenus presenol. G. rod galwad neilldiiol ar bob gweitliiwr tauddaearol i fyned i'r cyf- rinfaoedd yr arferent fod yn aelodau o honynt, a'r rhai na fuont yn aelodan" i fyned i'r cyÏrinfaoedd irzi -vaf cyfleus iddynt er rhoddi en hemvaii, fel y der- byniont ychydig gynorthAvy yn ystod y cauad allan presenol. Pob un idaln y gyfran fisol with roddi ei enw.
NEWYDD DA 0 LANSAMLET.
NEWYDD DA 0 LANSAMLET. EITHRIAD ydyw cael newydd da yn bresenol, ond y mae yn hoir genyf hysbysu fod dau waith glo yn y lie uchod wedi ailgyclnvyn at- yr hen bris, Chwefror laf, sef eiddo Mil. Jones a Saunders, ar ol bod dros fis yn segur. Y mae si ar led fod y cwmiri wedi ymddatod oddrwrth Undeb y Meistii, onide na tuasent yn gallu rhoddi yr hen bris i'w gweithwyr. Os ydynt, ereill wnelo en hefelychu. Y mae y gAveithwyr hyn Avedi ymddwyn yn hynod h, yii deilwng o undeb- wyr, cyn ail v lafiya yn ca gorc-hwyl- dra bnan.~Yr eid< 'j.uc'vu CoiiisDYi;!).-