Tarian Y Gweithiwr

Y GWALLGOF. YB oedd gweddw dylawd yn ngogledd Lloegr, yr hon er ei chynaliaeth, a gad- wai farchnad-fainc i werthu afalau a theisenau byehain. Yr oedd gan y weddw hon blentyn yn wallgof, ag mor resynns o ymddibynol a diamddi- ffyn, fel nad ymddangosai un math o fywycl i nwyd ddigllawn neu o allu i aniddiltyn- ei hun. Tra byddai ei fam wrth y bwrdd yn y farchnacl, eisteddai yntau drwy gydol y dydd wrth ei thraed, ac nid ymddangosai ei fod yn feddianol ar un gyneddf ddynol, ond yn unig ymddiriedaeth yn nghariad a gofal ei fam ato, yn nghyda dychryn o blant yr ysgol, pa rai a'i niweidient yn ami. Yr oil a wnai tra yn eistedd yn y cyflwr yma ar y ddaear ydoedd siglo ei hun yn ol a blaen, gan ganu Pol lol" mewn llais isel, eto cynhyrfus. Yr unig aflonyddwch a ddangosai oedd pan fyddai rhai o'i boenydwyr yn y golwg, pryd y glynai wrth ei fam yn anarferol o ddychrynedig. Ie, o'r boreu hyd yr hwyr y canai ei ddolefus, ond diegniol, gerdd, nes y tynai sylw a thosturi pawb. Yn yr hwyr, pan gasglai y fenyw dlawd ei hychydig bethau i fyned adref, 0 mor druenus yr ymddangosai ei dddiffygion. Gor- fodid hi i gario ei bwrdd ar ei phen, yr ychydig nwyddau fyddai ganddi dros ben en gwerthu yn ei harffedog, ei hystol mewn un llaw, tra yr arweiniai yntau yn y Haw arall. Ond gan nad pa le y byddent, os ymddangosai un o blant yr ysgol, glynai wrth ei fam yn arswydol ac yn ddychrynedig, gan guddio ei wyneb yn ei mynwes am nodded. 0 greadur tylawd, mor isel ydoedd yn ngraddfa dynoliaeth fel na welwyd ei gyffelyb erioed. Nid oedd ynddo y radd leiaf o'r cyfrwysder a welir mewn dynion o'r fath. 0 na, yr oedd ei ddiniweidrwydd gymaint fel nas gellld ei gyffelybu ond ag eiddo yr oen bach neu y golomen, eto yr oedd gan- ddo deimlad mwy gwresog nag a dda- ngosir gan y eyfeillgar a'r serchoglawn gi, a gellir dweyd fod ei wybodaeth yn uwch nag eiddo y creadur, canys yr oedd yn synwyrol o dynerweh ei fam ato, a gwyddai ei ddyledswydd iddi am ei gofal. Y nos, tra y taenai hi ei wely, 0! mor ryfedd yr oedd, er nas gwyddai weddi, ac nad allai amgyifred difrifol- deb addoliad, eto, ymostyngai wrth draed ei fam; a thra yn ei chusanu, mwmianai rywbeth, ac ymddangosai fel pe yn mwynhau yr ysbrydol, ac mewn duwioldeb dwyfol. Yn y boreu, cyn bod ei fam yn myned allan i gymeryd ei lie yn y farchnadfa, byddai ef bob amser yn fanwl a gofalus i edrych i'r heol, ac os dygwyddai iddo weled un o fechgyn yr ysgol gerllaw, daliai ei fam yn ol yn ddiysgog, a chanai ei don fechan "Pol lol, pol lol" yn hynod o efl'eithiol a thorcalonus, fel pe buasai rhywbeth, ofnadwy gerllaw. Ond un diwrnod, collwyd y wraig galonrwygol, gyda'r plentyn gwallgof, o'r farchnad ac wedi gweled eu beis- ieu, tueddwyd rhai o'r cymydogion, trwy eu gofal a'u tynerwch atynt, i ymweled a'u bwthyn, pryd, er eu mawr syndod, y eawsant y fenyw dyner yn gorwedd ar ei mainc yn farw, wedi tori ei chalon dan wasgfeuon a tbroion celyd y byd, a'r plentyn druan yn eis- tedd yn ei hochr, gan ddal gafael yn ei Haw a siglo yn ol a blaen, fel y gwel- sid ef droion cyn hyn, ac yn canu yr un druenus bruddgan, ond yn fwy torcalonus yn awr nag erioed o'r blaen. Sibrydai ryw hurtwch annealladwy, er hyny edrychai ar brydiau fel pe yn gallu amgyffred yr hyn a siaredid a phob tro y dywedid rhywbeth wrtho codai ei olygon i fyny, a'i lygaid yn llawn dagrau, a gwasgai y Haw oer yn fwy-fwy i'w fynwes, tra suddai sain ei brudd Pol lol" yn ddyfnach-dyfnach, nes cyrhaedd nod eithafol truenus- rwydd, nes peri i galonau yr edrychwyr deimlo mor ddwfn, fel o'r braidd y gallent symud llaw na throed er myned ag ef oddiwrth gorph marwol ei fam. Ond gollyngodd afael o'r ddaearol law yn ddiwrthwynebiad, ac ymneillduodd i gongl dywell o'r ystafell, pryd y dy- wedodd un o'r gwyddfodolion, tra yn syllu y naill ar y llall, Ow, druan tlawd, pa beth wnawn o hono. Ond cyn fod y gair olaf yn cael ei ddywedyd, clyw- id ei gan drachefn, a gwelid ef yn plygu i'r lJawr, a chododd lonaid ei ddwylaw o'r baw i fyny, ac a'i gosododd dros ei ben, fel pe yn rhoddi arwydd ei fod am gael ei gladdu gyda'i fam, a chlywid ef yn tywallt allan ffrydlif-n oedd ei gan "Pol lol, pol lol" gyda llymder gwresogrwydd a thruenus- rwydd aughydmarol. OYNONFRYN.

Gohebiaethau. [Nid ydym yn gyfrifol am nyniadau a golygiadau ein gohebwyr, oud yr vdym am adael rhyddid barn i bob dyn, a rhyddid ysgrif-bin befyd can belled ag y goddef terfynau cyfraith a moes- oldeb.—GOL.]

MERTHYRIAN YN CANU El GLOCH. MR. GOL.,—Ymddengys fod y dyn Merthyrian yn canu cloch buddugol- iaeth dipyn yn -rhy gynar, oblegyd y cyhoedd sydd i farnu y mater cyd- rhyngom, ac nid efe na minau. Ym- osododd arnaf o dan ffugenw, a chan- iatawyd iddo y rbyddid hwnw o ddwyn cyhuddiad i'm erbyn o dan fantell ffug- iol. Wel, ni'm dawr, am hyny; cynyg- iais wobr iddo am brofi yr haeriadau, ond methodd a gwneud. Wedi cy- hoeddiad yr ymosodiad, ai nid rhesymol i mi oedd ceisio cael allan pwy a ddan- fonodd y papyr argraffedig i Ferthyr Tydfil, ac oddiar y wybodaeth a gefais i herio Merthyrian i brofi ei ensyniad- au haerllug a chelwyddog. Wedi methu yn yr amcan o faglu y Cymro, rhaid iddo neidio o gwmpas fel ceiliog y gwair. Dywed ei fod wedi gorfod dyoddef toraeth o enllib y Cymro fel ereill a fu yn ymgomio ag ef. Barned y byd Cymreig pwy ydyw yr enllibwr —ai y Cymro ynte Merthyrian ? Efe ymosododd gyntaf, a thelais ef yn ol goreu ag y medrwn, er fy mod yn gor- fod ymladd a dyn trwy'r pared, am na fynai ddyfod allan fel dyn gwyneb- agored i amddiffyn ei osodiadau. Haeriad Merthyrian yw fy mod yn euog am fy mod wedi cael allan y gweithredydd; ondfe wel y darllenydd sydd yn darllen y ffrwgwd nad oes a wnelwyf mewn un modd a'r gath na'r cwd; o ganlyniad, nid oedd genyf ddim i'w wneud yn ei gollyngfad allan. Gyda golwg ar y triciau y sonia am danynt, y mae iddo roesaw i gyhoeddi trwy y D ARIAN bob drygair ag sydd ganddo ar gof a chadw am danaf yn yn fy nghysylltiadau eymdeithasol a masnachol. Nid wyf yn hawlio per- ffeithrwydd mwy nag ereill o blant y byd hwn; ond hyn sydd sicr, na wnaethum un cam bwriadol a neb pa bynag. Ond hyn a ddywedaf, fy mod ami i dro wedi niweidio fy hun trwy fod yn rhy wyneb-agored. Dyma fi yn awr yn ei wahodd i ddyfod allan i arsylweddu ei gyhuddiadau mantellawg yn fy erbyn, neu ynte ymguddio yn ei gywilydd ffugiol o'r golwg. Gweith- iais fy ffordd hyd yma trwy fod yn blaen a gwyneb-agored, a gwn fod miloedd yn y wlad hon a gwledydd ereill all ddwyn tystiolaeth i'r hyn a ddywedaf, a beiddiaf ddweyd yn mhell- ach nad oes arnaf ofn gwyneb, dyn, dynes, na phlentyn ag sydd wedi bod mewn ymdrafodaeth fasnachol a mi. Os oes gan Merthyrian rhywbeth yn wahanol i'w ddweyd, allan ag ef fel dyn, ac nid fel, lleehgi, gan ei fod wedi awgrymn syniad yn y eyfeiriad hwnw. Cymered hyn at ei ystyriaeth,. a therfynaf y tro hwn eto rhag myned a gormod o Ie. Yr eiddoch, Lerpwl, Mai 1. CYMpo GWYLLT.

BRYNFAB A PHWYLLGOR EIS- TEDDFOD Y GROGLITH TRE- HERBERT. HEIGH, Heijih the devil rides upon a fiddle- stick What's the matter p" FONEDDIGION,-Goddefwch i mi vmeud adolygiad ar lythyr Brynfab yn y DAR- IAN am Ebrill 23ain. Mae y llythyr drwyddo yn un o'r rhai bryntaf, maleis- usaf, ac anwireddusafa ddarllenaiserioed Ac os ydym i gymeryd y llytbyr yn specimen o'i arddull yn ysgrifenu bob amser, yn bendifaddeu, nis gallaf lai na chyduno a chlochydd y Llan, a dweyd, oddiwrth y fath arddull "gwared fi Arglwydd daionus." Os oedd genych rywbeth i achwyn am dano, frawd, buasai yn llawer mwy bon- eddigaidd i chwi wneud hyny mewn ys- bryd hynaws, na myned yn nwydwyllt i geisio taflu eich llysnafedd ar draws cymdeithas. Nid wyf yn gwybod mab i ba fryn ydych, ond hawdd tybied mai rhyw fryn eyfagos i fynydd Ebal—myn- ydd y felldith—ydyw; oblegyd yr ydych wedi dysgu melldithio mor dda. Dywedasoch yn eich llythyr "fod y trysorydd wedi dweyd yn eich clust, pan ar yr esgynlawr ddydd yr Eistedd- fod, y buasai'r pwyllgor yn anfon y wobr i chwi ar ol Haw." Ni fu y trysorydd yn siarad a chwi o gwbl, eadeirydd y pwyllgor wnaeth hyny; a'r hyn ddy- wedodd oedd, ein bod fel pwyllgor wedi penderfynu atal y wobr, gan nad oedd- i ych wedi eystadlu yn ol yr amodau; felly, haeriad anwireddus oedd dweyd fod y trysorydd wedi addaw anfon y wobr i chwi. Gofynwch, Beth gwell fuasai y pwyllgor pe buasai fy enwganyr ysgrif- enydd, gan fy mod yn bresenol yn yr Eisteddfod pan alwyd y ifugenwau p" Atebaf eich ewestivvn trwy ofyn un arall, Beth gwaeth fuasech chwithau o anfon eich enw i'r ysgrifenydd, yn ol yr amodau ? Yr ydych yn gofyn, i ba beth y'ch galwyd i fyny i'r esgynlawr, a phaham na buasem yn hysbysu'r gynulleidfa; fod yr ymgeisydd wedi tori y rheolau, ac nad oedd i gael y wobr ? Yr ydych yn methu aros am atebiad, ond yr ydych yn y modd mwyaf boneddigaidd (!) yn cyhoeddi mai ofn dangos y swindling trick i'r gynulleidfa oedd arnom. Na, gyfaill, nid yw'r cyfiawn yn breuddwydio am ofn; yr euog sydd yn ofni. Yr oeddym wedi hysbysu Mynyddog y boreu hwnw am y penderfyniad, a chan mai efe oedd arweinydd yr Eisteddfod, dys- gwyliem iddo wneud y peth yn hysbys ac felly nis gall sail fod i'ch tybiaeth mai ofn oedd arnom. Dywedwch mai "gwreiddyn y drwg oedd, fod y pwyllgor yn ofni na fuasai yr Eisteddfod yn talu ei ffordd; a chan nad oeddwn wedi anfon fy enw i'r ys- grifenydd, penderfynasant atal y wobr, heb ofalu am ddeddfau egwyddor a chyf- iawnder." Pa beth a olygwch wrth ddeddfau egwyddor a, chyfiawnder?" Ai golygu yr ydych nad oedd amodau yr Eisteddfod yn unol a deddf cyfiawnder egwyddorol? neu ynte, na ddarfu i'r pwyllgor weithredu yn ol deddf cyfiawn- der tuag atoch chwi. Os mai at amodau yr Eisteddfod y cyfeiriwch, yr oedd can croesaw i chwi beidio cystadlu, os nad oeddynt yn eich suito chwi. Ond os mai at rhyw anghyfiawnder yn y pwyllgor mewn peidio gweithredu yn ol yr amod- au y cyfeiriwch, byddwch cystal a nodi un reol y darfu i'r pwyllgor ei thori yn anghyfiawn. Os darfu i chwi gystadlu ac enill, yn ol yr amodau, gellwch hawlio y wobr mewn Ilys gwladol; ond os naddo, na feiwch y pwyllgor am eich esgeulus- dra eich hun. Gofynwch eto, A gadael fy mod wedi tori y rheol, a oedd hyn yr ddigon i gyf- iawnhau y weithred hyn o'u heiddo ? Gan bwyll, Brynfab, gan bwyll; yn sicr yr ydych wedi dyrysu. Yn awr yr oedd- ych yn son am gyfiawnder, ond erbyn hyn trugaredd yw eich motto. 0 ddifrif, a ydyw eich deall yn ddigon cryf i ddir- nad fod gwahaniaeth gwreiddiol a thra- gwyddol rhwng cyfiawnder a thrugaredd. Os mai meddwl yr oeddych am drugar- edd, camsyniasoch y ffordd i ofyn am dani. Heb lol, yr ydych yn ymresymwr diail. Prawf,—" Addawodd y pwyllgor wobr am Bryddest ar y Newyn yn India, ar amodau penodol. Cystadleuais inau, ond nid yn ol yr amodau. Swindlers, brigandiaid ydyw y pwyllgor, am na baent yn rhoddi y wobr i mi." Well done, teilwng o John Stuart Mill neu Fawcett. Teimla Brynfab i'r byw wrth feddwl fod ei lafur wedi myned yn ofer. Os mai y nod uchaf ganddo wrth gyfansoddi oedd enill y wobr, yn sicr y mae i dos- turio wrtho mewn mwy nag un ystyr. Ond dyna, beth dal siarad, bydd raid i ni dalu ymweliad a Brynfab tua Pont- ypridd, ac yn ol pob arwyddion, yn mhellach fyth, i ni gael gwybod yn brof- iadol beth yw county crop. Pwyllgor,—" Sow now, lad ? Is the wind in that door: i' faith must we all march ? Brynfab,—"Yea, two and two, New- gate fashion." Nid oes genyf ddim yn well i ddy- muno i Brynfab wrth derfynu hyn o lythyi, ond gofyn gyda'r bardd,- Heaven give thee rest! And penitence restore thee to thyself; My prayers shall be for thee." Yr eiddoch, &c., D. M. JONES.

AT MR. 1. JONES, TREBERBERT. SYR,-Drwg genyf i mi wneud nodiad anghywir o barthed Llawlyfr Mr. H. Davies. Hysbyswyd fi ei fod yn y gys- tadleuaeth, a chan ei fod ar destyn cys- tadleuol Eisteddfod y Coedpoeth, yr oedd y wlad yn lied gyffredinol yn credu ei fod yn gystadleuol; o ganlyniad, gwnaeth- och yn gall i hysbysu y ffaith yn ei gylch. Mae eisieu darllen ac efrydu mwy ar lyfrau da o fath hwn. Yr ciddoch, &c., DAFYDD MORGANWG,

METON A'R TEMLWYR DA. SYR,-Ymddangosodd 22 o ofyniadau o'r eiddoch at y Temlwyr Da yny DARIAN am Ebrill y 23ain, y rhai sydd ddelwedd- au byw o'ch meddwl coethedig a diwyll- iedig eto nis gallaf ar fy llw ar ol eu darlleu yn fanwl ac ystyriol, a hyny lawer gwaith drosodd, lai na chredu nad oeddech pan yn eu eyfansoddi dan ddylanwad rhyw ysbrydiaeth y gwr bon- eddig pur ireiddiog hwnw! Er eich bod yn eich gofyniadau yn amgylchu mor a mynydd," fel y dywedir, eto nis gallaf weled fawr synwyr ynddynt oil. Os ydych am ddadl wyneb yn wyneb, neu trwy gyfrwng y DAIUAX, ar Demlyddiaeth Dda, bydd yn hawdd i chwi gael hyny ac er nad wyf fi yn adnabod Mr. Gol. mwy na phe buaswn yn un o breswylwyr y lleuad, eto boddlon wyf iddo ef fod yn farnwr rhyngom. Gan nad ydyw fy 11 est r yn ddigon ysgafn i bob awel ddylanwadu arno, beth pe cymerem un gosodiad yn destyn ym- ddiddan, a boddlon wyf i gymeryd Amcan Temlyddiaeth Dda" yn destyn, ac os bydd i un o honom wyro oddiwrth y pwnc, bydd hawl gan Mr. Gol. ein bwrw i'r fasged. Os profwch chwi fod "Amcan Temlyddiaeth yn ddrwg, bydd hyny yn ddigonol esgusawd i chwi a'ch tylwyth i ddweyd yn ei herbyn; ond os profaf finau fod ei hamcan yn dda, profaf trwy hyny eich anffyddlondcb chwi i'ch cyf- amod eglwysig, a dyledswydd pob cref- yddwr i'w hamddiffyn. Gair oddiwrth- ych a foddlona. BRAGWK.

MR. GOL.Wrth daflu golwg dros golofnau y DARIAN cyn y diweddaf, can- fyddais res o ofyniadau gan Meton, a meddyliais ar yr olwg gyntaf ei fod yn agor maes helaeth i gael dadl fuddiol ar Demlyddiaetb Dda; ond erbyn darllen y gyfres ddifrifol, nid oedd yno ddim ond gwaith i'r pesriant chwerthin. Di- chon ei fod ef yn meddwl iddynt greu daeargryn drwy yr holl greadigaeth, a chwalu sylfaen Temlyddiaeth yn deilch- ion, ac yntau i gael ei godi i ddeheulaw duw Bacchus, a'r holl dafarnwyr yn gwaeddi, "Mawr yw Meton, CwmRhon- dda," yr hwn a'i ddau ofyniad ar ugain a chwalodd Demlyddiaeth Dda i bedwar gwynt y nefoedd. Cynghorem ef i astudio y substruction, ac ail ystyried y testyn, yna mae digon yn barod i amddiffyn Teml- yddiaeth neu yr egwyddor ddirwestol yn y wedd hon, fel yr amddiffynwyd hi gan ein tadau yn ei gwedd flaenorol. Ond cofied, nid amddffyn dirwest yw amddi- ffyn holl ddyledswyddau dyn. Y mae ei ofyniadau ar Demlyddiaeth Dda neu yr egwyddor ddirwestol wedi cael eu hateb drosodd a throsodd, a'r wlad wedi eu cydnabod fel rhai digonol erys blynydd- au bellach. Ond gwybydded Meton, os ywyn foddlon sicrhau cylchrediad digon- ol i mi gyhoeddi cyfrol gwerth 10s., gwnaf ateb ei holl ofyniadau. UN AR FABSIDD PuR FOESAU.

Y MEISTR A'R GWEITHIWR. SYR,—Pan y byddom yn edrych ar sefyllfa masnach yn Morganwg a Mynwy, yr ydym yn gweled yn eglur fod meistr a gweithiwr yn ddau allu cryf yn nghanolbwynt y byd mas- nachol, a bod cysylltiad agos rhwng y naill a'r iall, fel ag y mae yn anmhosibl gwneud bebddynt; oblegyd trwy gyf- alaf a Uafur y mae y byd i fyned yn mlaen, ac felly y mae wedi bod yn mhob oes o'r byd o ddechreuad amser hyd yn bresenol. Ond nid yw y gweithiwr yn anfoddlawn i'r meistr i fod yn llai na meistr, ond iddo fod yn feistr cyf- iawn a rhesymol, ac nid anghyfiawn a gormesol, fef ag y mae arfer rhai. Y mae hon yn hen egwyddor sydd wedi ymddangos yn y byd er yn fore, ac felly yn parhau hyd yr awr hon, er fod y pulpud a'r argraffwasg wedi dyweyd, ac yn parhau i ddweyd yn barhaus yn yn ei herbyn. 0, ie, pa beth sydd i'w feddwl am y gweithiwr tlawd sydd yn gorfod teimlo mwy oddiwrth ormes ac anghyfiawnder na neb arall. Efe sydd o dan y baich bob amser, ac ar ei gefn ef y mae pawb yn byw, ac yn ymddibynu arno, a phe darfyddai pob gweithiwr weithio, safai pob peth yn llonydc1 a digyffro. Suddai masnach i ddiddymdra am byth. Ond er mor werthfawr yw y gweithiwr, fe edrychir arno gan y meistri fel pe bai efe yn berson heb enaid nac ewyllys, na rheswm, na chydwybod, nac nn hawl i ofyn am ei iawnderau, ond bod yn foddlawn ar yr hyn a fyddo ei leistr yn foddlawn roddi iddo. Y mae rheswm a chyfiawnder yn tystio mewn modd anwrthwynebol fod gan y gweithiwr hawl yn ei lafur, yr un fath a'r meistr yn ei gyfalaf. Nid yw y gweithiwr yn ddarostyngedig i'r meistr ond ar dir cyfiawnder a rh-swn-i oblegyd y mae dynoliaeth y gweithiwr a'r meistr yn gydwerth o ran sefyllfa creadigol, ac nid yw aur nac arian yn gosod un urddasrwydd creadigol ar y naill na'r llall, ond cymeriad moesol a chrefyddol sydd yn gwneud dyn yn ddyn, ac y mae hwn yn fwy o werth na mynydd- oedd o arian. BARCUD MORGANWG.

TANWYR NANTMELYN. YR ydym yn ystyried Un o'r Lluaws islaw sylw. Nid yw y gofyniad yn per- thyn dim iddo ef o gwbl, os ydyw yrhyn a dystia ei fod mewn gwirionedd. Nid oes a fynwyf a neb ond Tanwyr Nant- melyn yn y drafodaeth hon, a byddant yn llai na dynion os na atebant fy ngo- fyniad. Nid at un o hen lowyr Nant- melyn y cyfeiriais fy llythyr blaenorol, ac nid yw Un o'r Lluaws yn ddim amgen nag ymyrwr o'r iawn ryw, gan ei fod yn ceisio ateb yn llechwraidd dros ereill. Dywed ein bod ni, fel hen lowyr y lofa, wedi gomedd tori glo yno am y pris cynygiedig. Gwyddai y Iluaws hyny gystal ag yntau, a da fydd iddynt hwythau beidio gwneud dim a'r gorchwyl o dori glo, onide ni welant ddigon o amser yn y byd sydd yr awr hon i edi- farhau am y weithred; oblegyd nid yw yn perthyn i'w swydd hwy o gwbl. Nis gallaf gymeradwyo ymddygiad Un o'r Lluaws" yn ei waith yn llu8go enwau swyddogionparchus y gwaith i'r cyhoedd. Nid oes gwell swyddogion na hwynthwy -pob parch iddynt. Ac os llwyddant i ail gychwyn y gwaith, bydd yn barchus gan lawer teulu tra byddo y byd yn troi. Ond fy mhwnc i ydyw, paham na wna y Tanwyr ateb fy ngofyniad fel dewrion ? Ac wrth derfynu gofynaf eto, pwy fu a llaw yn tori y glo a welsom ni, a chan. oedd ereill, ar ben y pwll boreu Llun, Ebrill 26ain ? Hyd oni atebwch fy ngo- fyniad bydd y lluaws yn credu fod rhyw beth yn rotten in Denmark." Yr eidd- och yn dysgwyl am atebiad, UN O'R YMYRWYR.,

Y GOFYNIAD AT DANWYR NANT.- MELYN YN AROS. Y GOFYNIAD a nodwyd yn y DARIAN yd- oedd, pwy fu a Haw yn tori y glo, os gwir fod glo wedi ei dori oddiar ddechreu y strike ? Ac os oes, a ydyw rheolau tan- wyr yn caniatau iddynt wneud rhywbeth heblaw eu gwaith eu hunain? Ac ai gwaith tanwyr ydyw tori glo ? Ie, Mr. Un o'r Lluaws, ymyrwyr, ai ie ai ym- yraeth ydyw chwilio pwy sydd gar a phwy sydd elyn; pwy sydd ddu a phwy sydd wyn; neu pwy sydd gyfaill y gweithiwr a phwy sydd gyfaill y meistr? Dyn mawr ydyw Un o'r Lluaws ag sydd yn deall rhesymeg (?); mae yn deall dyledswyddau y gweithwyr i'r dim. Ond cyn ein bod yn ei adael, carem ddweyd gair yn ei glust yn ddystaw, a dyma fe, sef ei fod wedi myned i'r un crochan a'r traed moch, felly nid oes ganddo ond dyoddef berwad da, fel ag yr arferir gwneud a'r cyfryw.—Yr eidd- och hyd y nesaf, LLU O'R LLUAWS*

gwybodaeth yn guddiedig. Os ydyw y gweithiwr am ymddyrchafu, ac am gasglu gwybodaeth, rhaid iddo ddysgu edrych—dysgu sylwi ar bob peth o'i gwmpas, gofyn cwestiynau i'r gwrth- ddrychau aneiryf mewn natur a chelf- yddyd sydd yn ei amgylchynu. Dyma fel y daeth yr enwog Hugh Miller yn rati o ddaearegwyr penaf ei oes, trwy sylwi ar y ceryg y byddai yn gweithio arnynt, ac y mae yr un cyfleusderau gan bob un sydd yn dilyn yr un gelf- yddyd ag oedd ganddo yntau. Y mae gan y gweithiwr fanteision mawr yn y cyfeiriad hwn. Y mae Dr. Gregory yn dweyd y gall dyn gyclag ychydig iawn o eithriadau, ddysgu a meistroli unrhyw beth, ond iddo osod ei feddwl ar hyny. Hefyd, y mae ymgais am gyrhaedd sefyllfa o ymddiried a dylanwad yn ddyledswydd gymdeithasol. Rhyw un gadwen fawr ydyw cymdeithas, nid oes modd i ddyn geisio yr eiddo ei hun heb effeithio rywfodd ar eiddo ereill, Y mae cym- deithas yn debyg i'r llyn i'r hwn y teflir careg, yr hwn a ffurfia gylch ar ol cylch nes cyrhaedd ei derfynau eithaf; felly y mae dylanwad ymddyg- iadau pob dyn, y mae iddynt hwy eu cylch au, y rhai a ymestynant yn ddi- ddiwedd. Y mae y dyn sydd wedi cyrhaedd sefyllfa o ymddiried a dylan- wad yn alluog i wnenthur mwy na'i gyd-ddyn esgeulus dros gymdeithas. Ganddo ef y mae mantais i amddiffyn y tlawd, ac i liniaru ei ddyoddefiadau, i sirioli calon y weddw a'r araddifad, ac i roddi help Haw i'r dyn ieuanc ymroddgar sydd yn dringo y bryn ar ei ol, ac nid dyledswydd fechan ar ddyn yw cyrhaedd sefyllfa a fydd yn fanteisiol iddo i gyfranu y fath gy- mwynasau mawrion.