Tarian Y Gweithiwr

Y DYDD HWNW YN NHREFORIS. MRI. TARIANWYR,—Deliwch y DAMAN rhyngwyf ag Ysgrifenydd y Parti fu yn yllehwnyn adrodd "Y Dydd Hwnw." Mae yn ddigon trech na mi ar drin. Medr ef logic, ac yna rhaid tewi; ond y gair ymadawol yw hwn. Rhoddasom ormod o ymddiried yn eu hunan-ymwadiad, drwy gredu eu bod hwy yn mwy hunan- ymwadol na'u cymydogion oeddyn ceisio o gyleh y drysau yr hyn gaent. Do, ni fuom yn ffol yn credu y cawsem weled hunanymwadiad mewn giveithrecl yn gys- tal ag mewn adroddiad. Dyna iaith calon ddiolchgar, ynte, son am yr hyn^ gafwyd mewn llythvr er dangos ei bychander—ei galw yn rhodd "dywysogaidd," a'i chyfrif wrth y frac- tions. Nid iaith diolch sydd yn y llythyr. Beth bynag, swn dirmyg sydd yn y cyntaf. Dau ddiwrnod i gerdded ugain milldir o ffordd, a methu ei wneud yn hyny Un a wnaeth ychydig dros i chwi gael cynulliad yn un o'r lleoedd a enwyd yw yr ysgrifenydd; ac er i chwi gyflawni eich addewid, rhoddwch y swm i lawr, fel y gellir gwybod a allasech ai ni allas- ech anfon ychydig gartref. Os nad oedd- ech yn dyfod yn enw rhyw bwyllgor cy- northwyol, onid oedd yn ddrwg genych fod yr ardaloedd yr elech iddynt yn credu hyny? Cawsoch ystafell lawn yn yr ymyl yma, a hyny yn unig am eich bod yn dyfod droe ddyoddefwyr. Nid oedd neb yn gwybod yn amgen cyn eich dyfod- iad. Y chwi sydd yn hollwybodol ac nid ysgrifenydd y llinellau hyn. Mae eich ymweliad a'r ardaloedd hyn yn ffeithiau gweledig i'r cyhoedd, a'r cynulliadau yn bysbys, a thrwy byny yr oedd genyf siawns lied dda i wybod mai nid llafur ofer fu eich ymweliad ag Abertawe a'r gymydogaeth. Oni wyddocb chwi mai yr hyn a ysgrifenwyd yw yr hyn a ar- graffwydp Nid yr hyn ysgrifenwyd a argraffwyd. Dyna un haeriad yr erbyn y Hall. Pwy sydd t'r cyfle goreu i wybod pwy sydd gywir, gadawaf i chwi farnu. Atebasoch chwi ofyniad y cadeirydd fel pe buasai awydd arnoch i symud y dyb- iaeth ffiwrdd eich bod yn weision i'ch brodyr. Beth yr ydych yn ymofyn a'r enw priodol ? A fyddai hyny yn fanteis- 101 i chwi roddi trinfa bersoiiol iddop Good bye yn awr, Evan. YN WOULD-BE GOHEBYDD.

CYFARFOD DIGHIF YN RHYMNI JBwriad i gynyg Cwrw i'r dynion am fyned f)- Y yn troi yn siomiant! DYDD Ian, y 29ain o'r mis diweddaf, cynhyrfwyd tipyn ar dawelwch y lie ar Avaith rhyw fodyn gy da chloch, yn galw cyfarfod o fwnwyr a glowyr i fod am bump y prydnawn hwnw yn ymyl y Castell, tafarn tra adnabyddns yn y lie. A chan fod y dynion allan er's amryw wythnosau beilacb, ac yn dyheu am fyned at eu gwaith, ond cael cynyg rhyw delerau tebyg i degwch, creodd y cyfryw hysbysiad ddysgwyliad pry- derus am yr amser apwyntiedig, gan feddwl y caAvsent rhyw newydd "da. Gobeithient mai yr awdurdodau oedd wedi anfon y cyfryw, gan fod yr Un- debwyr yn ddigon didaraw am waith, nad oedd a fynent hwy a ga]w y cyfar- fod. Erbyn yr adeg a nodwyd dyma y dynion yn dechreu cyfeirio eu cam- rau tua'r fan, ond wedi y cyfan yn dra gochelgar, gan fod amheuaeth obarth- ed cywirdeb amcan y cyfryw gyfarfod, ar yr un pryd yn sefylfo hirbell i wylio yr ysgogiadau. O'r diwedd dyma ychydig bersonau yn dechreu cynull at eu gilydd, a bechgynach a phlant, a rhywbeth pen cyrliog barfog yn ceisio sefyll ar ei draed i anerch ei dorf, ond yr oedd ei ben yn rhy drwm dan ddylanwad yr hen ddioden, fel yr oedd yn ddigon/o waith i'r dorf i'w gadw ar ei draed. Pryd hwnw dyma rhyw greadur mor sobr a phren ar ei draed, a'i goesau mor ddued a bran, yn galw am chwareu teg i arwr y cyfarfod i draethu yr hyn oedd gan Mr. Good-for-nothing i'w ddywedyd wrthynt. Ar hyny dywedai fod gan ei gyfaill lythyr yn ei logell a garai ei ddarllen, os caniataent, oddiwrth ein parchus so-and-so, i'w hysbysu os aent i'r gwaith yn blant da, y caent lon'd bola o ddiod fe ddichon. Ar hyn dyna waedd o'r dorf, yn gofya pwy roddodd awdurdod i alw cyfarfod o'r fath hwn yn enw mwnwyr a glowyr tybed. Yr atebiad ydoedd Masnachwr—Mr. Llygad y Geiniog, yn nghyda Mr. Glanweithdra a Mr. J. Heiddyn, y rhai a ddenodd Mr. Llygad y Geiniog i ddyfod allan er terjynu yr anghydfod presenol. Dywedir fod Mr. Llygad. y Geiniog yn ymffrostio ond iddo gael Mr. Heiddvn o'i 1)1 aid y gyrai efe y dynion, bob copa byw, i'w gwaith am lon'd bola o gwrw. Beth bynag am eirwiredd y dywediad, prof- odd yn fethiant llwyr y tro hwn. Nis gallwn amheu y fath ddywediad, gan fod gweith red debyg wedi ei gwneud yn flaerorol yma er's ychydig fisoedd yn ol, ac wedi ateb dyben da y pryd hwnw. Credaf y dylem fel gweithwyr if- eiddio y fath gynygiadau i'r eithaf, a dangos yr anghyrneradwyaeth mwyaf i'r cyfryw yn y dyfodol, am geisio ein bradychu mor feiddgar, ac am eu meddwl isel am danom, pan yn ceisio ein cael i werthu ein hiawnderau am folied o gawl coch. Gwroldeb, fechgyn; ac os rhoddi i fyny, gadewch i ni wneud hyny heb gymhorth eu CAVTW hwy beth bynag. Cywilyddiwn na fyddem UAVchlaw iddynt i gynyg y fath drwyth o'n blaen. Gair yn mhellacih at weithwyr y Waenfawr. Yr wyf am gymhell y personau canlynol i gyfarfod er tynu cynllun i gynorthwyo y rhai hyny sydd o honom ni yr anundebwyr yn dyoddef, sef Mri. Thomas W. Evans (Hen Gy- mro), David Williams, C. E., Isaac Eees, Thomas Davies, Llangerig, a David Jones, Brynbrith. Gwyddoch fod yr Undebwyr a'u holl egni yn go- falu am eu plaid hwy, a gwyddoch mai rhai wedi eu cau allan ydym ni, am na fyddai y dynion yn gweithio; dim yn gweled yn werth cadw y pwll er ein mwyn ni ychydig bersonau. Gwydd- och fod y wlad yn teimlo i'r byw at ddynion y cload allan, ao yn idiamheu- ol y bydd i ninau gael cydymdeimlad ond i ni apelio. Gwyddoch ei bod yn cael ei ddweyd fod rhai o honom yn foddlon gweithio am chwecheiniog y dynell cyn y deuem allan, ac wrthym ein hunain pe cawsem. Gallai hyny fod yn fantais i ni gael cydymdeimlad ein masnachwyr a'n meistri. Dewch allan, fechgyn, gad- ewch i ni ddangos ein bod yn teimlo dros ein gilydd yn lie ymladd am ffrwyth a llafur y rhai hyny yr ydym yn elynion perffaith iddynt. Y mae yn wir ddrwg genyf ein bod wedi ymddwyn mor anheilwng pan yn gweithio, tra y gallasem gyfiwyno £15 yr wythnos i gynorthwyo ein cyd- ddynion, pe na buasem yn talu ond swllt yr wythnos. Ond pan feddyliaf na ddaeth hyny oddiwrthym am 12 neu 18 o wythnosau, yr wyf yn gwrido. Dewch allan o unfryd, fechgyn, neu yr wyf yn rhoddi rhybudd i bydd i mi eich gadael, a dwyn tystiolaeth mai am arian yr ydym, ac nad oes a fynom a a rhoddi dim.—Ydwyf ar hyn, ANUNDEBWR. ■ +

Y PABYDDION A GWAHAEDD- IAD YR YSGRYTHYRAU. CYFEIRIODD Mr. Jones yn ei lythyr ei fod am i mi i ddeall "mai nid Pabydd ydyw, ond Protestant i'r pen hwnt, ac nad oes neb o fewn cylch ei adnabydd- iaeth yn fwy gwrthwynebol i ormes a thra-arglwyddiaeth crefyddol, nid yn Eglwys Rufain yn unig, ond yn mhlith Ymneillduwyr Cymru yn ogystal." Dymunaf finau ei hysbysu na lochesais y meddwl hAvmv am foment am dano, ond mai dyn o egwyddorion eang a rhyddfrydig, a thrwynerth a dylanwacl egwyddorion pur a dyrchafedig wedi arwain buchedd ddichlynaidd trwy ei oes. Hefyd, na thybied neb o ddar- llenwyr TAEIAN Y GAVEITHIWR fy mod inau am bleidio yr hyn a ystyriaf yn ddifFygiol neu feius mewn Ymneilldu- aeth neu Ymneillduwyr. Odid na chydunwn ein dau yn hyn—fod yr Ymneillduwyr wedi gwneud daioni anhraethol i'r byd, ac yn gorbwyso pob drwg a ddygwyddasant wneud i neb. Dywed Mr. Jones fod canoedd o beth- au bollol anysgrythyrol yn y gyfundrefn Babycldol. Y mae Credo Pius iv. yn ffiaidd i'w dyb a'i farn ef, ac yn ddigon i gondemnio y gyfundrefn Babyddol. Barna hefyd fod digon o bethau gwrth- un, yn ol barn Protestaniaid, yn y gyf- undrefn Babyddol, ac y byddai ein gwrthwynebiad i'r rhai hyny yn llaAver mwy effeithiol na'u cyhuddo o wahardd darlleniad y Beibl, yr hyn nas gellir ei brofi medd Mr. Jones. Gwrthwyneb- wyd laAveroedd o weithiau y pethau uchod wyneh yn wyneb ac mewn ys- grifau ond os ydyw v Pabyddion fel dosbarth o ddynion wedi gwrthwynebu a gwahardd darlleniad yr ysgrythyrau i'r werin, fel y dangosaf trwy ffeithiau a thystiolaethau dynion gwybodus a theg am danynt, nid anmhriodol yw cyhoeddi hyn fel ffaith at y "canoedd o bethau hollol anysgrythyrol ereill sydd y11 y gyfundrefn Babyddol." Yn awr, gan fod y grefydd Babaidd mor anys- grythol, ac mor groes i rediad cyffred- inol y Beibl, nis gall sefyll yn ngwyneb eibelydrangogoneddus. Dywed y Parch. H. Koberts, Bangor, yn ei lyfr ar Manes yr Eglwys Grist- ionogol mai yn y tywyllwch y mae y grefydd Babaidd yn gadarn a lhvydd- ianus. mae yn wrthwynebus i'r goleuni, ac y mae goleuni yn ddinystriol i'w hegwyddorion. Yn ngwyneb syniad Mr. Jones am eu cyfeiliornadau, a ydyw yn rhesymol casglu nad ydynt yn wrth- wynebol i'r werin i ddarllen y Beibl, a thrwy hyny ddyfod i'r goleuni ? Argy- hoeddai hyn ynfydrwydd eu gweith- redoedd. Ni dcleilgweithredoedd aflall y Babaeth oleuni y Beibl, ac yn ym- wybodol o hyn y mae eu gelyniaeth yn anghymodol at y Beibl. Dywed y Dr. Hodge, gan fod Eg- lwys Rhufain yn dysgu cyfundraeth sydd yn hollol anghyson ag ystyr eglur a diymwad yr Y sgrythyran Sanctaidd, fel y dengys athrawiaethu y grefydd Babaidd gyda golwg ar yr ofreren, penyd, gweithredoedd, ac addoliad Mair. Oblegyd hyn, y mae Eglwys Rhufain yn cuddio y Beibl rhag y bobl." JPVJ orphen yn ein nesaf.

LLOFFION 0 LANILLTYD FARDBEF. MAE y lie hwn, fel pob lie arall, a'i amryw- iaethau yn perthyn iddo. Mae yn amlwg' iawn i'r craft fod dyfodiad y Parch. E. Rees wedi bod yn fendith i'r gymydog- aeth. Clywsom oddiar awdurdod dda fod yr eglwys yn lluosogi yn ei rhifedi oddiar pan y mae Mr. Rees wedi cymeryd gofal y weinidogaeth yn Bryntirion. Y mae adgyweiriad i gymeryd lie ar eglwys Salem, capel y Bedyddwyr, a'r gost yn cyrhaedd y swm o £ 1,300. Y mae yr hen dy enwog, Heolycawl, yn y lie hwn, yn hysbys bellach i filoedd. Dydd Mercher, yr wythnos ddiweddaf, cymer- odd dan ond yn ffodus, ni chollsvyd yr un bywyd na dodrefn. Teimlem yn ddiolchgar iawn i fas- nachwyr Llanilltyd am. eu rhoddion da yn y cyfwng presenol, a gobeithio yr ad- delir hwynt am eu caredigrwydd. Y mae yn hysbys i'r rhan fwyaf o honom yn y cymydogaethau hyn am y drafferth y mae yr hen dad Llyfnwy wedi bod ynddo yn ddiweddar, ac yr wyf fel un yn cynyg fod pwyllgor i gael ei ffurfio yn y gy- mydogaeth, er ystyried pa gynllun i gymeryd i roddi Haw o gymhorth iddo. Yr wyf yn apelio at lenorion Pontypridd a Llantrisant hefyd. LL--L.

HENGOED. DAMWAIN AN&EUOL.—Dydd Llun Mai y 3ydd, cyfarfu bach gen ieuanc 18aw oed, o'r enw Charles Jenkins, a'i ddiwedd yn ngwaith glo Hengoed. Cynelir treng- holiad ar y corff. Y GWEITHEBYDD.—Fel yr oeddynt yn Eonawr, y maent yr awr hon, ond y mae Maesycwmwr yn ffortunus, trwy fod amryw leoedd by chain yn gweithio.

LLITH FAOH ODDI AR Y MYNYDD MA WE. RHYEEDD mor ddiaddurn a difywyd y mae pobpeth wedi myned yma mae y cwbl oil fel pe wedi cael ei droi o chwith gan effeithiau ag echryslonderau yr hen ellylles fythgofiadwy bresenol, sef y strike. Pan yr edrychom i benau y gweithfeydd oedd yn arferol o fyned yn mlaen gyda'r hwylusdod a'r cyflymdra mwyaf ag oedd yn ddichonadwy, ameib- iod llafur yn ymwthio un heibio y llall yn llawn chwys a llndded, fel pe buasent yn ceisio dal eu hanadliad olaf. 'Does dim yno i'w ganfod yn awr ond y dys- tawrwydd mwyaf, yn nghydag ad- feilion ambell i bwysdy yn sefyll yn grynedig rhwng swn yr awelon, fel pe byddai yn ofni ystorm i'w chwythu yn chwilfriw i gofres o gyfrifon y pethau a fu; a swn y peiriant dwfr, pan fyddo ambell gareg yn disgyn arno o'r nenfwd, gan fygwth ei chwilfriwio, ac yntau fel yn ocheneidio wrth fyned yn ol ag yn mlaen, mewn gofid a galar o herwydd colli anwyliaid ag oedd yn arfer gofalu am dano yn mhob rhan o'i symudiadau; ond trwy fod cymaint o allu yn hen ddwy- law haiarnaidd gormes, mae yntau yn cael gwneud y goreu o'r gwaethaf. Ni welwyd yn y lie hwn y fath amser erioed o'r blaen teuluoedd yn cael eu rhwygo, trwy eu bod yn cael eu taflu bendramw- nwgl i ofid a thrafferth; tad tyner yn gorfod ymadael a chartref hoffi, oddiwrth ei wraig a'i blant anwyl, a bechgyn di- wyd a gofalus yn ymadael a mam a chwiorydd, er chwilio am fodd i gadw'r undeb rhwng y corff a'r enaid. yn nghyda diolch fod He i droi. Gobeithio fod y cymylau sydd yn gorchuddio awyrgylch y gweithiwr tylawd ar gael eu gwasgaru, a bod haul cyfiawnder ar ddyfod i daflu ei belydrau euraidd unwaith eto, fel y byddo baner heddwch yn cael ei chwifio ar uchelfanau y Mynydd Mawr a phob mynydd arall, ag fel y gallom ryddhau hen lyff etheiriau gormes a strike, a'u taflu i ganol y Mor Marw fel na chyfodant i aflonyddu yr hil ddynol mwyach. Hyn yna y tro hwn, gyda'r diolchgarwch gwresocaf i bob un sydd wedi cyfranu tuag at ein cynorthwyo mewn adeg mor gyfyng a'r presenol, pa rai sydd fel y canlyn :—PwIlylord, £15 lis. 6c.; Coal- brook, Pontyberem, £4 28. 6c.; Pentre- mawr, t3 14s. 9c.; Oapelevan, £ 3 Is. 6c.; Dynant Colliery, 18s.; Griffith Evans, darllawydd y Tumble. 10s.—J. J., Ysg.

ODDIWRTH adroddiad haner blynyddol Cwmni y Gadlys, Aberdar, yr ydym yn cael fod y cyfarwyddwyr yn cynyg 8] y cant' o log, yn rhydd oddiwrth Income, Tax, i'r cyfrandalwyr. YN Ilys heddgeidwaid Marylebone, dydd Mawrth diweddaf, cyhuddid dyn o'r enw George Cole, o fod wedi gosod ei wraig ar dan tra yn feddw.

MAEWOLAETH. Boreu dydd Mercher diweddaf, yn 58 oed, yn Aberdar, Mr. William Davies, Argraffydd. Brodor ydoedd 0 Lan- ymddyfri, ond wedi bod yn Aberdar er's deunaw neu ugain mlynedd. Yr oedd yn dad i un o dri wyr y DARIAN, ac y mae mab arall iddo-Dyngad J. Davies — yn ysgolfeistr yn Tanymar- ian, Betwsycoed; a'i unig ferch— Claudia, yn ngwasanaeth yr Esgob Cynireig, yn- Llanelwi. Ydoluro'r hwn y bu farw, oedd yr inflammation. Gadawodd ar ei ol weddw a phlant wylofns.

HYSBYSIAD PWYSIG I DRIGOL. ION BLAENLLECHAU. YMAE Mr. WATKIN POWELL, London JL House, Heol Fawr, wedi ymgymeiyd a derbyn arcliebion am GOFFINIAU, a'a cael oddiwrth Mr. ISAAC THOMAS, Aberdar, yr bwn sydd yn hollol adnabyddus tiwy y gymyd- ogaetb. Cofier y gellir gweled rheetr o'r gwahanol bris- oedd gan Mr. Powell am bob quality ac oedran. [14 Y NEB SYDD MEWN ANGEN DILLAD PAROD DA, AM BRISOEDD ISEL, YKOPYNES A < ROBERT JONES, YN MAIICHNAFA ABERDAR, BOB DYDD SADWRN. [16 REES EVANS, DILLEF-DITDD; 45, COMMERCIAL STREET ABERDAR. ADDYMUNA ddatgan ei ddiolcbgarwch am y gefnogaelh y mae wedi ei derbyn oddiar law y cyhoedd yn gyffredinol. Felyn y gorphenol, felly yn y dyfodol, gwaith da a defuyddiau o'r fath oreu am y prisoedd iselaf. l17 INMAN LINE OF ROYAL MAIL STEAMERS. PASSENGERS BOOKED AT ABBRDAKE BY D. P. DAVIES, 17, Commercial Street. Authorized Agent for the Company. [12 J. M. WILLIAMS, TAILOR & DRAPER, UNION STREET, TRECYNON, ABERDARE. ALL ORDEHS PUNCTUALLY ATTENDED TO. MORRIS MORRIS, 64, BUTE STREET, ABERDARE, ADDYMUNA hysbysu y cyhoedd ei fodyn ymgymeryd a thynu Plans anedd-dai, yn nghyd aphobmathoAdeiladaua Chyfnewidiadau angenrheidiol en pasio gan Fyrddau Iechyd. M. M. a hydera, gan y bydd iddo roddi y sylw buanaf i archebion o'r fath, ac na bydd iddo ofyn crogbris am ei waitb, gael rhan 0 gefnog- aeth y cyhoedd yn ycyfeiriad hwn. [13 YMFUDIAETH I QUEENSLAND! YN EISIAU, 5,000 o Amaethwyr, Glowyr, Mwnwyr, Gwasanaeth-ddynion, Peirian- wyr, Gofiaid, Seiri Coed, Chwarelwyr Adeiladwyr Llongau, a Chrefftwyr ereill, i ymfudo i Queens- land, Australia, ar delerau rhad a chynorthwyol. Gellir cael pob manylion o barthed i'r cludiad, manteision y wlad, cyflogau, &c., gan Mt", W. J. Presswell a Mr. John James, Crown Hotel, Aber- dare. Mae Goruchwylwyr Lleol wedi eu penodi yn mhob ardal yn Nghwm Rhondda a Phonty- pridd, y rhai a weithredant ar ran Mri. James a Presswell. At Mwyllgorau Eisteddfodau a Ohyngherdclau. DAVID BO WEN, Organist, DOWLAIS, A DDYMUNA hysbysu ei fod yn barod i wasanaethu fel SOLO P ANIST a ACCOMPANIST ar delerau rhesymol. Cyfeirier fel uchod. [11 Newydd ei gyhoeddi, Pris Tair Ceiniog, SOBRWYDD A'R GOOD TEMPLARS, GAN JOHN DAVIES, SOAR, ABERDAR. -0- I'W GAEL gan y llyfrwerthwyr yn -R- Merthyr ac Aberdar. Anfonir un- rhyw nifer drwy y Llythyrfa, ar dder- byniad eu gwerth mewn stttmpiau dimai. Pob orders i'w gyru i'r Cyhoeddwr, Mr. Joseph Williams, Swyddfa'r Tyst a'r Dydd, Merthyr. Rhoddir yr elw arferol i lyfrwerthwyr. SPEII.G FASHIONS, IS75. HENRY LEWIS HAS NOW RE-OPENED his SHOWROOMS WITH THE LATEST NOVELTIES IN MILLINERY, COSTUMES, SKIRTS, MANTLES, DRESSES, SILKS, FANCY GOODS, &c. 11 j Commercial Placej ABERDARE.