Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
11 erthygl ar y dudalen hon
LLYFRGELL Y BWTHYN.
LLYFRGELL Y BWTHYN. PENOn II. DR. Smith, arlywydd y coleg ym Phila- delphia, wedi ei alw i Lancaster i drefnu myfyrdodau yr ysgol ramadegol,, a welodd y darlun, ac wedi ymddy- ddan a'r arlunydd ieuanc, cynyg- iodd ei gynorthwyo i gyrhaedd y ddysg- eidiaeth hono, pa un yr oedd yn awr yn teimlo mewn angen o honi. Can- lyniad y cynygiad hwn oedd i Ben- jamin fyned i Philadelphia, a thrigianu gyda'i frawd-yn-nghyfraith, Mr. Clarkson. Yn mhrif ddinas Pennsylvania, lla- fariodd yn ddyfal wrth yr alwedigaeth, yr hon yr oedd yn awr wedi ei dewis, ac o dan amgylcbiadau manteisiol inwn. Cafodd ganiatad i weled nifer o baentiadau cain, yn neillduol casgliad y Llywydd Hamilton, yn yr hwn yr oedd un St. Ignatius, gan Murillo. Yr oedd wedi ei gymeryd o long Ysbaen- aidd, a ehopiodd West ef, heb fod yn hysbys o'i awdwr, na llawn ystyried ei werth. Hanesvn, yr hwn a adroddir am dano yn y cyfnod hwn o'i fywyd, a ddengys ei foreuol arferiad o sylwad- aeth. Tra yn nheulu Mr. -Clarkson, cymerwyd ef yn glaf; ac ohtrwydd ei fod mewn sefyllfa wan, ni chaniateid ddim goleu i'r ystafell, ond yr hyn oedd yn gweithio ei ffordd drwy yr agenau yn y ffenestr-gauadau. Pan ymlonyddodd ei dwymyn, ac yntau yn gorwedd yn y gwely, rhyfeddwyd ef wrth weled "ffurf o fuwch wen yn dyfod i mewn ar un ochr i'r nen, gan gerdded uwch ben y gwely, a diflanu yn raddol yr ochr arall. Synwyd ef yn ddirfawr gan y phenomenon, ac ofnodd fod ei alluoedd meddyliol wedi eu niweidio gan ei aftechyd, yr hyn a dybiodd ei chwaer hefyd, pan, ar ei mynediad i mewn i'r ystafell, yr ad- roddodd wrthi yr hyn oedd wedi ei weled. Gadawodd yr ystafell yn ddi- atreg, a hysbysodd ei gwr, yr hwn a ddychwelodd gyda hi i'r ystafell; ac fel yr oeddynt ill dau yn sefyll wrth ochr y gwely, ail adroddodd West y stori, gan waeddi ei fod yn ei weled y pryd hyny, pan oedd yn siarad, amryw o foch bychain yn rhedeg ar hyd y nenfwd. Cadarnhaodd hyn hwynt yn eu hofnau o'i orphwylldra, ac anfon- asant am feddyg; ond yr oedd curiad .9 ei waed yn gyson. y cnawd yn dyner a thymerus, y syched wedi lleddfu, ac, yn wir, yr oedd pob peth o amgylch y ZIY dyoddefydd yn arwyddo gwellhad. Eto parhaodd yr arlunydd yn ei stori, a sicrhaodd hwynt ei fod y pryd hyny yn canfod cysgod o amryw o'i gyd-gyfeill- ion yn myned heibio ar hyd y nenfwd, uwch y gwely, a'i fod hyd yn nod yn canfod y dofednod yn pigo, a cheryg yr heol. Ymddangosai y cyfan iddynt yn hynod anarferol, am nad oedd eu llygaid yn gynefin a thywyllni yr ys- tafell, ac ni allasent ddirnad dim; a'r meddyg ei hunan, er gwaethaf yr ar- goeliou, a dechreuodd dybio fod y gwell- had yn wir orphwylldra. Gan sylwi, o herwydd hyny, ycymysgiadcyfansoddol a gymerodd Ie, ymadawodd, gan ddeisyf ar Mrs. Clarkson a'i gwr i ddyfod oddi yno, a pbeidio aflonyddu y dyoddefydd. Wedi iddynt ymneillduo, cododd yr arlunydd, yn benderfynol o gael allan yr achos o'r drychiolaethau dieithr, pa rai oeddynt wedi eu brawychu gymaint i gyd. Ynmhen ychydig amser, canfyddodd cwlwm-dwll trionglog yn un o'r ffenestr- gauadau; ac wrth osod ei law arno, diflanodd y paentiadau ffugiol oedd ar y nenfwd; ac wedi cael sicrwydd o'r ffordd yn mha un yr oeddynt yn gweith- redu, galwodd ei chwaer a'i gwr i'r ys- tafell, ac eglurodd iddynt." Ar ei ddychweliad, yn fuan wedi hyn, i dy ei dad, yr oedd ganddo flwch wedi ei wneud gydag un o'i ochrau yn dyllog, ac wedi bwriadu, heb erioed glywed son am yr offeryn, i ddyfeisio y CAMERA OBSCURA. Pan yn adrodd, yn mhen amser ar ol hyny, wrth gyfaill am ei ddadgudd- iad, cafodd ei synu wrth ganfod nad oedd ond yn unig wedi dyfeisio yr hyn oedd yn hysbys i ereill yn flaenorol. Ond er iddo gael ei brofi ei fod yn "new-found old invention," nid llai canmoliaeth a deilynga am ei athrylith. Pan tua deunaw oed, trallodwyd West gan farwolaeth ei fam. Lleiha- wvd llawer ar atyniadau cartref gan yr amgylchiad blinderog hwn, buan yr ymsefydlodd yn Philadelphia fel portrait-painter, lie y tynodd ei y ieuenctyd, ei fedrusrwydd, a'i brisoedd cymedrol, nifer dda ko eisteddwyr. Y mae rhai o'r paentiadau boreuol hyn ar gael eto. Aeth o Philadelphia i -New York, lie y dyblodd ei brisoedd, a buna y canfyddodd ei liun yn pen- tyrn digon i'w alluogi i foddhau dy- muniad mwyaf angherddol ei en aid, yr hyn oedd ymweliad ag Itali. Dygwyd yr amgylchiad hwn o anigylch yil gynt nag y dysgwyliodd. Mr. Allen, masnachydd cyfoethog o Philadelphia, oedd yn gosod allan long ar gyfer Leghorn, yn mha un yr oedd ei fab yn myned allan ar bleserdaith. Clywodd West am y Hong tra yn New York, a phenderfynodd ddal ar y cyf- leustra o ymweled agwladyrarlunwyr. Yn y cyfamser, cafodd ei gyfaill a'i y athraw blaenorol, Dr. Smith, ganiatad gan berchenogion y llong iddo gydym- deithio a'r masnachydd ieuanc. Yr oedd pob peth fel hyn yn ddymunol iawn, ac yr oedd yn arfaethu drachefn i dderbyn profion ereill o garedigrwydd ei gyfeillion a'i gydnabyddion. 0 bawb arlunwyr, yr oedd, feaUai, trwy ei fywyd y mwyaf llwydd'anus i eniil serchiadau dynion, gyda'r rhai yr oedd bron yn gyffredinol barchus. Yr oedd yn ddyledus am hyn, yn rhanol, i'w dalentau uchel, ac hefyd i'w ymddyg- iadau tawel, anymwthgar, a llednais, ac i'r gonestrwydd manwl wrth ba un yr oedd yn cael ei nodweddu yn was- tad. Daeth ei gydnabyddion yn gyf- eillion, ac ymdrechodd ei gyfeillion fod er mantais iddo, oherwvdd gwelsant nad oedd llwyddiant yn ei ddyrchafu yn anamserol, ac fod pob mantais yn cael ei defnyddio yn ddoeth. Yr oedd West yn rhwym gyda'r gorchwyl o dynu darlun Mr. Kelly, masnachydd o New York, pan y penderfynodd hwylio o Philadelphia. Crybwyllodd ei gynllun wrth Mr. Kelly, yr hwn a gymeradwyodd ei benderfyniad, a thai- odd iddo am y paentiad ddeg gini, a rhoddodd iddo lythyr i'w roddi i'w brwywyr yn Philadelphia. Pan yn cyflwyno y llythyr, canfyddodd ei fod yn cynwys archeb am haner ca' gini,— A present to aid in his equipment for Italy." Croniclo y fath weithredoedd o gar- edigrwydd ydyw un o'r pethau mwyaf boddhaol yn mywgraffiad dyn o ath- rylith. Yn 1760, pan yn un mlwydd ar hugain oed, gadawodd yr arlunydd ei wlad, i ba un ni ddychwelodd byth wedi hyny. Bu ei daith yn llwydd- ianus, a derbyniwyd ef yn garedig gan Mri. Jackson a Rutherford, gohebwyr Mr. Allen. 4
Y "PERMISSIVE BILL" A'R ,…
Y "PERMISSIVE BILL" A'R SENEDD. CANIATEWCH i mi ddiolch yn wresog, drwy gyfrwng eich newyddiadur, i'r cyfeillion caredig sydd wedi ymgy- meryd a deisebu o blaid Permissive Bill Syr Wilfred Lawson, yn Neheudir Cymru, ac i'w hysbysu fod ail ddar- lleniad y mesur i gael ei ddwyn ger y brony Senedd ar ddydd Mercher, yr 16eg cyfisol, ac felly ei bod yn angen- rheidiol ac o'r pwys mwyaf i orphen y deisebau anorphenedig, a'u hanfon i fyny yn ddioed i'w gwahanol aelodau seneddol i'w cyflwyno i Dy y Cyffredin. Yn ychwanegol at y deisebu, byddai yn fuddiol i etholwyr ac ereill i anfon llythyrau at eu cynrychiolwyr seneddol i erfyn arnynt fyned i'r un lobby, a phleidleisio gyda Syr W. Lawson. Gan nad oes ond ychydig ddyddiau eto i weithio, maddeuer i mi am wasgu yn ddifrifol ar i bob un wneuthur ei ran yn y mudiad hwn. Os na wnawn yn awr, bydd y cyfleusdra wedi myned o'n gafael; a chan ei fod yn ein meddiant yn bresenol, bydded i ni ymaflyd ynddo, ac felly gynorthwyo mewn gwaith y bydd ein holafiaid yn ein bendithio am dano, trwy ein bod wedi symud o'u ffordd un o'r rhwystrau mwyaf sydd mewn cymdeithas yn erbyn dyrchafiad inoesol, crefyddol, a gwleidyddol y bobl. Yr eiddoch yn gywir, Merthyr. JOHN BOWEN. »
MINION Y DARIAN.
MINION Y DARIAN. COLLI DIWRNOD. Yr oedd yn arferiad gan Fespasian, ymherawdwr Rhufain, trwy ei holl fywyd, i alw ei hun i gyfrif bob nos am weithrediadau y diwrnod blaenorol, a phryd bynag y cai allan ei fod wedi treulio diwrnod heb wneud dim daioni, ysgrifenai yn ei ddyddlyfr y cofnodiad, Collaig ddiwmod." )
dtoddefgxrwch A. natub DDA.
dtoddefgxrwch A. natub DDA. Dywedir fod gan Syr Isaac Newton y fath iywodraeth ar ei dymeraa, M na wr ai dim braidd e* eyiahyrfa. Yr .edd ganddo gi bychan o'r enw Dia-1 mond, o'r hwn yr oedd yn dra hot. Galwyd ef un diwrnod o'i lyfrgell i'r ystafell nesaf, gan adael y ci ar 01. Pan y dychwelodd yn mhen ychydig fynydau, canfu fod Diamond weditaflu y ganwyll ar draws ei bapyrau, y rhai oeddynt bron a llosgi yn ulw. Y pap- yrau hyn oeddynt ffrwyth Hafur llawer o flynyddoedd, ac yr oedd y golled yn anadferadwy ond yn lie cospi y ci, ni wnaeth ond gwaeddi allan, Diamond, Diamond, ychydig a wyddost am y drwg a wnaethost."
ANWYBODAETH ENWOGIOX
ANWYBODAETH ENWOGIOX Deng-ys yr hanesyn canlynol mor an- wybodus y mae dynion enwog mewn pethau cyffredin. Yr oedd Cottle, y cyhoeddwr, a Wordsworth a Coleridge, y beirdd enwog, unwaith yn teithio gyda'u gylydd o Gaerodor i Alfozden. Wedi cyrhaedd pen y daith tvnwyd yr anifail o'r cerbyd gan Coleridge, ac wedi hyny aeth Cottle at y gorchwyl o dynu y coler oddi ar ei wddf. Trodd y gorchwyl allan yn ormod o gamp i'r cyhoeddwyr, a galwodd ar Wordsworth i'wgynnorthwyo, ond methodd y ddau. Yna daeth Coleridge atynt, ond can- fyddent y buasai yn haws iddynt dynu pen y ceffyl oddiar ei gorff, na thynu ei goler oddiam ei wddf, a rhyfeddent yn fawr pa fodd y rhoddwyd ef erioed yno! "Pw," fy meistri, ebe geneth o forwyn a ddygwyddodd ddyfod heibio, "nid dyna'r ffordd i dynu coler a chan droi y pen byraf i fyny, hi a'i tyiiodd ymaith mewn tarawiad, a hyny er syndod annhraethol i'r tri doethwr
CYNGOR TRWY DWLL Y CLO.
CYNGOR TRWY DWLL Y CLO. Yr oedd unwaith grydd ieuanc, yr hwn oedd mor hoff o lywod-ddysg, fel y llenwid ei dy o'r boreu hyd yr hwyr gan segurwyr yn siarad ac yn ymresymu yn Bghylch y peth hwn a'r peth arall; ac yr oedd yntau yn ami yn gorfod gweithio yn galed hyd haner nos er gwneud i fyny am yr amser a gollasai mewn siarad a dadleu yn ystod y dydd. Un noson, pan oedd y crydd yn gweith- io yn ddiwyd, a'r ffenestri wedi eil cau, daeth l'hyw lane y ffordd hono, yr hwn, wedi gosod ei enau wrth dwll y clo, a waeddodd, Y crydd, y crydd, yn gweithio ar hyd y nos, ac yn segura y dydd." Pe tanid llawddryll wrth fy nghlnst," meddai y crydd wedi jiyny, "nis gwnai fy mrawychu yn fwy. Gadewais fy ngwaith, gan ddweyd wrthyf fy huii I Gwir, gwir, ond ni chei ddywedyd hynyna am danafbyth mwy- ach." Ni WIes byth ei anghofio i mi nid oedd yn amgen na llais Duw, ac y mae wedi bod yn air yn ei amser trwy fy holl fywyd. Dysgais oddiwrtho i beidio gadael hyd y fory yr hyn a allaf ei waeuthur heddyw, ac i beidio segura, pan y dylwn fod- yn gweithio. Er yr amser hwnw, troais ddalen newydd.
Y CYMYDOG PERYGLUS.
Y CYMYDOG PERYGLUS. Derwen gangheuog a gyfaneddid un- waith gan dri theulu: ar y gang-en uchaf eryr a nythai, ac a ddygai i fyny ei chywion mewn twll yn y canot yr oedd cath a'i rhai bychain yn preswylio; ac wrth ei bon cartrefai hwch a'i pher- chyll. Gallasent fod mewn dedwydd- wch parhaus, am nad oedd y naill o dan un angenrheidrwydd i ormesu ar y Hall, heblaw ei bod yn gyfleus iddynt amddiffyn eu gilydd os yinosodid ar- nynt gan unrhyw elyn. Ond nid hir y parhaodd eu llonyddwch; ystryw y gath a achlysurodd ddinystr y lleill. Yn gyntaf aeth i'r gwaelod atyr hwch, a dywedodd, Och, fy nghymydog, a ydwyt yn bwriadu myned oddicartref heddyw?" "Paham lai?" meddai yr hwch. "Am," ebai y gath, "im' glywed yr eryr neithiwr yn dweyd wrth ei chywion yr anrhegai hi hwynt a pharchell cyn gynted ag y gwelai chwi yn myned oddicartref; a chan, fe allai, y cymer un o'm cathod yr un ffordd, arosaf gartref i'w diogelu. Wedi dychrynu o Honi yr hwch fel hyn, dringodd i fyny at yr eryr. "A pha fodd," meddai, y mae fy nghymydog ar frig y pren ? Fel arferol," atebai yr eryr. "Y mae ein sefyllfa yn beryglus," ychwanegai y gath. "Pa fodd ?" dywedai yr eryr. Am," ebe hi, fod yr hwch yn tirio wrth wraidd y goeden yn barhaus, fel y byddo iddi syrtbio. ac y gallo gael ein rhai bach yn ysglyfaeth i'w pherchyll; nis gallaf lai na meddwl aros gartref, a chyng- horwn chwithau i wneuthur yr un aaodd." Fel" hyn, wedi taflu o honi ei chymydogesau i ddychryn ac ofnau, aroeai hi gartref y dydd, ac ai allan y iiori, ond yr hwch a ofaau yr eryr, a'r eryr inown braw ohJegid yr hwch nid aetaenfc oddiwrth eu rhai bychain na dydd na nos, ac felly llewygasant o eisiau, a syrthiasant yn "byrth i ystryw y gath fradychus. Cyn i gymydogion fyned yn benben, gwnelent yn dda i ymholi a oes dim cathod wedi bod yn ban hadau anghydfod ac eiddigeddo'r uaill dy i'r llall. Pe rhoddid llai o dderbyniad a gwrandawiad i gathod, darfyddai yr ymryson, a pheidiai yr ymrafaelion rhwng cymydogion.
♦ Y GALON DOREDIG.
♦ Y GALON DOREDIG. PA sawl llygad dysgleirwych bylodd, pa sawl boch rosynaidd a lwydodd, a pha sawl corff iachus wywodd i fedd anamserol, ac nad oes neb a wyr pa beth a fu fel trydan yn deffroi ac yn cyffroi y serch a'r cariad tyner, ac felly a ddeifiodd ymaith y gogoniant, yr harddweh, a'r bywyd. Fel y gwna y golomen wasgu ei hadenydd at ei hochr, gan ymdoi a gorchuddio y pilwrn sydd yn anrheithio ei bywyd, felly y mae natur gwyryf i guddio o wydd y byd loesion a briwion ei chalon glwyfus a chystuddiol. Cariad y rhian dyner sydd wastad yn gywilyddgar adystaw; ac hyd yn nod pan fydd yn fwyaf llwyddianus, nis gwna ond prin anadlu wrth ci hun ond pan fel arall, yn siomedig, gwna ei gladdu yn nghudd- I tn fanau dyfnaf a dirgelaf ei chalon, ac yno y bydd yn dihoenu a synfyf'yrio, nes gwneud ei dystawrwydd a'i heddweh yu boen iddi ei hun. 0 ie, gyda hi, ymgais mawr ei henaid fethodd yn ei amcan, a holl swyn, gogoniant, a. gobaith ei bywyd a chwalwyd. Esgeulus ydyw mwy o'r lion arferion sydd Y11 ysgafnhau y fron, bywiocau a hoenysu yr ysbryd, cyflymu'r gwaedguriad, ac yngyru llawnder bywyd mewn grymus- der iechyd trwy y gwythienau. Briw- iwyd pleser gorphwysfa hyfrydol, ym- londer cwsg sydd yn cael ei ferwyno gan bruddglwyfaidd freuddwydion. Ow! alaeth sychlyd a chrasboeth, yr ydwyt yn yfed y gwaed, nes y mae yr eiddil gorff yn suddo yn waelach, gwaelach 0 dan y croesion lleiaf. Edrycher ar ei hoi am ychydig bach, a chei weled ei chyfeillion yn bruddaidd wylo uwch ei hauamserol fedd. Ie, er syndod pawb, hon ydyw yr un oedd megys ddoe a iechyd, hoenusrwydd, a gogon- iant yn dawnsio yn ei gwrid. Buan, buan bu ei dadfeiliad, a syrthiodd megys deilen wywedig, ac heddyw y mae yn ei thanddaearol dy. Dywedir mai anwyd damweiniol mewn rhyw auaf rhynllyd fu yr achos o'i dadfeiliad a'i marwol- aeth sydyn, ond nid oes neb a wyr am y brathiadau meddyliol fuont yn try- wanu ei chalon, a ddygodd ei chryfder, ac a'i rhoddodd yn y diwedd yn ysglyf- aeth i'w dinystrydd creulawn. Torodd ei chalon, ac ymwywodd ymaith o herwydd y twyll a wnawd o'i serch. Ow! artaeth meddwl. Mor debyg i'r tyner a'r ffrwytlilawn bren mewn go- goniant a harddweh yn y wigfa, mor brydferth ei ymddangosiad, ac mor ys- blenydd ei ddail; ond pryfedyn a ys- glyfaetha ei galon, ac ar unwaith y gwywa. Pan fydd fwyaf iraidd a bras ei ddail, o un i un y syrthiant oddiar ei ganghenau, a'r breichiau hirfoelion a ymollyngant i'r ddaear, nes yn y diwedd y bydd wedi anrheithio a mallu ymaith. Efe a syrth pan fydd y goed- wig yn ei thlysineb a'i bywyd penaf. Pan yn synfyfyrio ar y dadfeilion, ofer hollol y ceisiwn bortreadu yn ein meddyliau ei chadernid, yr hwn oedd yn herio yr ystorm yn ei chynddaredd ymchwyddol a'i nertholrwydd mwyaf. Safodd y corwyntoedd yn ddiysgog, ond dadfeiliodd a mallodd y pryfyn hi. Llawer engraifft fyw sydd yn taro fy meddwl y fynyd hon, ac yn cy- niwair fy enaid wrth bortreadu y gwyr- yfon iachus, hoenus, a hawddgar a redasant megys i ddyryswch a diofal- wch, nes yn raddol diflanasant o'r ddaear yn hollol braidd, fel pe buasent flodau tyner oedd wedi rhoddi eu benthyg i'r byd, a chyda eu bod yn ymagor yn cael eu cymeryd ymaith i'w hail blanu mewn gwlad ffrwythlonaoh, purach, tynerach, a mwy tymherus na hon, sef y nefoedd. Gallem feddwl y medrem olrhain a gweled yn glir achosion ei marwolaeth trwy wahanol glefydau dar- fodedigol--anwyd, nychdod, gwendid, a'r pruddglwyf, hyd nes y delom at darddle yr achos, yr hwn a amlygir trwy ar- wyddionosiomiantyn eyffroi ei meddwl, a'r twyll gafodd ei serch yn ymchwyddo yn bruddhaol, fel tonau marwol yn gor- lifo a boddi pob hedd, mwyniant, a chysur a fedrent ddyfod neu ymgynyg i'r fynwes. Cymeraf engraifft o hyn yma trwy hanesyn a glywais, cysylltu iadau ac amgylchiadau yr h wn sydd wir adnabyddus trwy yr holl wlad y cymer- odd Ie; felly nis gwnaf ond rhoddi yr hanes yn syml a gwirioneddol fel y dygwyddodd. Y mae pawb o'r hen bobl yn ddiamhen yn gwybod yr hanes prudd-alarus a ddygwyddodd i'r gwlad- garwr ieuanc a dewr, Emmet. Gan ei fod yn rhy gyffrous a chalonrwygol i'w anghofio, nid anfuddiol felly fyddai ei adgofio. Yn amser terfysglyd a chynhyrfus yr Iwerddon, efe a gollfarnwyd ac a grog- wyd am drosedd; ond os felly, nid heb i'w dynged gyrhaedd eithafnod cydym- Ily y deimlad a thosturi y wlad yn gyffred- inol. Er mai ieuanc ydoedd, eto yr oedd ei dalent yn bwrlymu fel tonau yr aig cynhyrfus-mor haelfrydig 0 galon, mor ddewr ei ysbryd, mor ddiragfarn a gwyneb agored ei ymadroddion, ie, mor bob peth a allesid ddymunomewn dyn ieuanc er ei garu. Ei ymddygiad yn y prawf a fu yn uchelwych a dewr. Ei ddull gogoneddus a diddig a warth- luchiai y trosedd yn ol ar y wlad, yr hyawdl amddiffyniad a wnaeth efe i'w enw, y serchgarol a theimladol apel- iad a wnaeth efe i'w olafiaid yn an- obeithiol a thorcalonus awr ei ddien- yddiad, yr holl bethau hyn a suddodd yn ddwfn-dwfn i bob haelfrydig galon, nes ydoedd pob llais a mynwes yn taer ofyn am ryddhad, ac hyd yn nod ei elynion ei hun a wylent o herwydd y ddedfryd farwol a roddasent arno. Emmet anwyl, yr wyt yn fyw er wedi dy ddienyddio, ac yr wyt yn siarad er fod y tafod wedi dystewi! Y mae y wlad yn galw o'th ol, ond tawed y wlad, a boed tawelwch dwfn. Yr wyf yn gweled merch ieuanc, a chlywaf ochenaid yn codi o'i mynwes yn wahan- ol i neb arall, ac ar hon y bydd fy llith nesaf. CYNONFRYN.
4 APEL AR RAN CYN-BEIRIANWYR…
4 APEL AR RAN CYN-BEIRIAN- WYR POWELL DYFFRAN. Y MAE sylw holl lowyr, mwnwyr, ac ereill perthynol i ddosbarth Aberdar. yn awr yn cael ei dynu yn swyddogol at achos diweddar beirianwyr cwmni Powell, Dyffryn. Y mae yn ymddangos fod y peinanwyr hyn wedi dyfod allan yr un amser a'r glowyr, ac wedi bod allan byth er hyny; ac er fod amryw geisiadau wedi cael eu gwneud ar iddynt gael eu lleoedd yn ol, yr ydys hyd yn hyn wedi methu. Yr ydys yn awr yn gwneud apel am 3c. y pen gan holl lowyr, &c., er talu cyflogau y rhai hyn, y cyfryw gyfraniadau i'w hanfon at Mr. Edward Williams, Bute Arms, Aberdar, y rhai a gydnabyddir yn rhad ar dudalenan y Darian*.
4 iY GWARTH OFFEIRIADOL YN…
4 Y GWARTH OFFEIRIADOL YN SIR FON. Y MAE offeiriad o'r enw Thomas Mor- ris Hughes, wedi bod yn tynu cryn sylw yn ddiweddar yn Ngogledd Cymru, trwy gyflawni gweithredoedd ag ydynt yn warth i unrhyw ddyn, heb son am offeiriad trwyddedig. Dydd Sadwrn diweddaf, dygwyd ef o flaen ynadon Beaumaris o dan bump o wa- hanol gyhuddiadau. Y cyhuddiadau oeddynt creulondeb at ei lysferch, meddwdod a therfysg, bod mewn ty trwyddedig wedi adeg gyfreithlon, ymddwyn yn anmhriodol at wr y dafarn, ac hefyd ymddwyn yn anmhriodol at un John Williams, yr hwn a alwyd i gynorthwyo y tafarn- wr. Wedi gwrandaw yr holl dystiol- aethau, dedfrydwyd ef i dri mis o garchariad.
^— COLOMEN NOA.
— COLOMEN NOA. 0! golomen amliwiog blu, Dy barddwch sydd yn ilawn o swyn, A diniweidrwydd, coron bri, Bob nmcer ht dy ben wnei ddwyn; Amgauwyd di o fewn i'r nich A drefuodd Duw i gadw'n glyd Bawb ai i'w niyuweo gyda pharch, Pan gyda'i ddiluw boddai'r Dyd. Pob bryn a'i ben oedd y nef Orchuddwyd gan y diluw mawr, A thithau megys nefol lef, Neu fel proleuni boreu wawr, O'th frell ollyngwyd uwch y Hi' A chwareu'th hedyn yn y gwynt, A threulio'th hoes mewn rbyddid cu, Yn ol dy reddf a'th arfer gynt. Ond nid oedd yn y cread mawr Un deml, Ibvyn, na bryn, na dol Allaset rhoddi troed i lawr, Ond croesaw cyflawn gefaist 'nol Ehedaist eilwaith, deilen werdd Olew-wydd ddygaist yn dy big, I'r aich ti genaist. ffarwel gerdd, Ac ymaith mwy i deml y wig. Trealaw. D. J, R.