Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
8 erthygl ar y dudalen hon
"LLAIS ARALL" AC ARWEIN.YDDION…
"LLAIS ARALL" AC ARWEIN- YDDION Y GWEITHWYR. ME. GoL ,—Mae'r dull y dygwyd oddi, amgylch derfyniad y strike ddiweddaf. fel pob smnealldwriaeth blaenorol, wedi rhoddi ach v nir i'r dynionach cul a cre- baehlyd hyny, pa rai nad ydynt byth yn ddedwydd oni ddygir oddi amgylch bob anghydfod rhwng meistr a gweithiwr yn unol a'u barn a'u mympwyon eu hunain, i briodoli pob math o gau" amcanion i'w hymdrechion, pa mor deilwng bynag y byddont. ac nid ymorphwysant nes ar- llwys eu dygn Jysnafedd ar eu personau, er, efallai, bod y eyfryw yn llafurio hwyr a boreu i wasanaethu eu cydweith- wyr. Barnwyf oddiwrth epistol enllibus a masw "Llais Arall," yr hwn a ym- ddangosodd yn eich rhifyn am y 4ydd cyfisol, ei fod yntau hefyd yn un o'r cy- feillion byn. Mae yn ymddangos i mi, wedi darllen ei ysgrif yn fanwl a phwyll- og, fod brys "Llais Arall" i bardduo eymeriadau ei gydweithwyr y fath, fel y methodd gael amser i ymresymu dim oddiwrth y gosodiad a esyd i lawr, gan ei awydd i arllwys ei ddig ar y bradwyr tybiedig. Felly nid all ei ysgrif fod yn ddim amgen na thwyll-rhesymeg. Dy- lasai'r Solon hwn, yr hwn sydd yn deall athroniaeth bole-outs a strikes mor ber- ffaith, wybod hefyd mai cri ygweithwyr drwy y blynyddoedd oedd cael pob an- nealldwriaeth a gyfodai rhwng cyfalaf a llafur wedi eu penderfynu drwy gyflafar- eddiad. a'n cyflogau gael eu ilywodraethu gan y farchnad. Ac os bernir wrth eu llais y pryd hwnw, nid oedd unrhyw aberth yn ormod ganddynt i'w wneuthur er cyrhaeddyd yr amcan mawr mewn golwg. Ond nid ymostynga "Llais Arall" gymaint a gwneud sylw o'r teim- lad hwn. Hwyrach fod yr hyn a ysgrif- ena yn fwy cydnaws a'i natur ddialgar. Mae hyn yn profi i mi nad all dyn weled na rhinwedd na hawddgarwch mewn egwvddor noeth, onite ni chawciai byth a hefyd yn nghylch y ten per cent. Oni wyr yr addolwr mammon hwn fod mwy o ymdrech wedi ei wneuthur. a mwy o druenusrwydd wedi ei ddyoddef yn mhob oes o'r byd dros egwyddorion na thros arian, er cystal ydynt. Yr wyf yn cyfaddef yn rhwydd i ni fethu cyr- haedd ein holl amcanion yn y cytundeb a wnaed yn Nghaerdydd; ond credwyf ini elill llawer mwy nag a gollasom, drwy i ni gyrhaedd ein b amcan mawr. Fe wyr J oyhoedd yn gystal a ninau i'r gweithv'jr yn y ddwy gynadledd yn Kghaerdycld cyn. y i/yfodiad allan, pail y gwrthoclodd y meUtri roddi prawf boddbaol iddyzifc ogyfiawadery gostyng. b iad, i'r dii/prwywyr g-ynyg tath'i.'r pwnc mewn i gyflarareddiad, a sefyll wrth y canlyniad pa beth bynag fuasai. Er hyn oli. nid ellir amheu nad oedd y dosbarth mwyaf goleuedig yn ein mysg y pryd hwnw yn ofn pe buasid yn cyf- lafareddu ar y ten per cent, mai colli a wnaethem. Mae "Llais Arall" yn brochi yn ar- uthrol wrth yr arweinyddion am na fu- asenfc cyn eychwyniady strike yn hysbysu y gweithwyr o'r ffaith, ac y gorfodid hwynt i encilio o'r maes oherwydd angen a newyn. Y fath ffolineb Pwy ar gychwyniad yr annealldwriaeth ddy- chymygodd y parhasai y strike am bum mis ? A phwy hefyd allasai ddweyd pa un o'r pleidiau fuasai yn fuddugol, pan yr oedd y naill mor benderfynol a'r Hall i orchfygu ? Paham y delir yr arwein- yddion yn gyfrifol am gychwyniad y strike, pan mae y ffeithiau yn profi mai y gweichwyr eu hunain yn nau gyfarfod J £ erfcliyr3 nea yn hytrach eu pleidlais yno, a beaderfynodd y dyfodiad allan ? Oni roddwyd mantais i bob gweithiwr ar ben ei lofa i bleidleisio dros neu yn erbvn strike, fel. y gallai y cynrychiol- ydd gario y cyfryw bleidlais i'r cyfar- fodydd, a'r canlyniad fu, fel y gwyddis erbyn hyn, i'r mwyafrif fyned. dros ddy- fod allan. Paham ynfce yr achwynir ar y leaders ? Haerir gan awdwr y llythyr dan sylw na chynrychiolwyd yn deg weithwyr y Darran, Aberdar, yn y cwrdd o gynrych- iolwyr a gynaliwyd yn y dref uchod y. diwrnod cyn terfyniad y strike. Carwn wybod ei awdurdod am yr honiad. At-1 olwg, oni chynaliwyd mass meeting o holl lowyr v cwm y dydd o'r blaen gerllaw y Pare, pan yr oedd yn bresenol o chwech i saith mil o weithwyr i ystyried y pwnc f Onid hwn yw'r dull arferol i gael llais y bobl ar bob achos pwysig ag sydd yn dal cysylltiad a'r gwaith ? Ac os nad oedd pawb yn y cyfarfod a allasai fod yn bresenol, arnynt hwy oedd y bai, ac nid ar neb arall. Yn mhellach, Llais Arall a amheua rif y gweithwyr a gynrychiclid yn nghyfar t'od y cynrychiolwyr yn Aberdar, gan ofyn y gofyniad eanlynol Beth I ydyw rhif Dosran Aberdar pan fyddo pobpeth yn ei lawn waith?" Atebaf, ilawer mwy na'r rhif a roddwyd yn y cyfarfod dan sylw. Os nad wyf yn cam- gymeryd fe fu un amser mwy nag un mil ar ddeg o Undebwyr yn Nt sbarfch Aberdar. Ond yn awr yr ydym yn dynesu at climav yr athrodwr a'r enllibwr haerllug. Fel hyn yr ysgrifena,—" Hefyd yr oedd yno ddau berson ar lun dynion yn cyn- nrychioli un fil ar ddeg, a throsodd, eu hunain." Dyna anwiredd noeth; yr oedd yn y cyfarfod chwech o bersonau yn cynrychioli Dosbarth Aberdar. Syl- wer ar awgrymiadau bychanus y dyn am bersonau ag sydd wedi llafurio yn ddibaid am flynyddoedd dros eu eyd- ddynion!! Pwy a glywodd erioed fod unrhyw gymhwysder mewn ffurf a maintioli cyrph pobl i gynrychioli eu cyd-ddynion Dyma athrawiaeth ne- wydd i mi. Yn wir, mae'r syniad islaw sylw unrhyw greadur yn ei lawn bwyll. Yn mlaen fe ddywed, ac y mae yn par- hau i esgyn y grisiau,—" JSTid gwiw I ni guro yn erbyn y swmbwl. Y mae mor- thwyl yr arwerthydd wedi disgyn, ac nid oes dim i'w wneuthur ond goddef ei bwysau." Gydweithwyr anwyl, a ydyw pethau wedi dyfod i'r fan yma ? Pa Ie y mae'n hymddiried yn ein gilydd wedi myned ? Pa syndod ein bod yn ddiareb i'r dos- barthiadau a'n cylchynant, pan yr ydym fel yma yn bradychu bob ymddiried yn ein gilydd? Er cysur i mi, mae genyf seiliau cedyrn i gredu mai ychydig yn ein mysg sydd yn coleddu barn y dyn hwn am ei gyd-ddynion. Gan fod genyf sail gref i gredu mai Dafydd Morgan, Mountain Ash yw un o'r persQnau y cyfeirir ato gan Llais Arall; a chan fy mod yn adnabyddus er's blynyddau bellach a'r cyfaill hwnw, yr wyf yn y modd mwyaf penderfynol am ddwyn yma dystiolaeth i'w onest- rwydd trwyadl a'i uniondeb pur. Fe wyr pawb sydd yn adnabyddus a Dafydd Morgan, fod ei gymeriad hyd yma (fel gwraig Cesar) uwchlaw amheuaeth, ac nad ymostyngai ar un cyfrif i gyflawni unrhyw fryntwaith. Fe wyr y cyhoedd yn dda fod Dafydd Morgan, fel llawer o weithwyr call ereill, yn barnu nad doeth oedd dyfod allan yn nechreu y flwyddyn, a thrwy ei offerynoliaeth ef yn benaf y dylanwadwyd ar weithwyr Mountain Ash i bleidleisio dros ohirio y strike hyd y gwanwyn. Nid fy amcan wrth ys- grifenu fel hyn yw gwneuthur fy hun yn fath o ymddiheurwr dros Dafydd Morgan, oblegyd y mae ei enw da erbyn hyn yn ddigon hysbys yn mysg ei gyd- weithwyr. A phe buasai angen rhagor o brawf o'r ffaith yma, cyfeiriaf sylw Llais Arall" at y penderfyniad basiwyd mewn cyfarfod cyhoeddus o weithwyr yn Mountain Ash yr wythnos ddiweddaf, pan y cytunwyd i roddi pleidlais o'r ym- ddiriedaeth lwyraf ynddo ef a'i gyd- gynrycbiolwyr, am eu hymddygiad yn eu trafodaeth a'r meistri, ac hefyd fel atebiad i awgrymiadau disail £ Llais Arall." Mae yinosodlad iselwael personau fel "Lhis Arall" ar gymeriadau arwein- yddion y gweithwyr yn ddigon, fe dyb- iwn, iddynt wneud llw na chymerant unrhyw ran gyhoeddus yn ett hachosion; oblegyd mae yti eglur, pa mor ganmol- adwy bynag y byddo eu hamcanion, na foddlonant bavi b. Mae y modd y siaredir am arwein- yddion y gweithwyr gan ddosbarth o'u cydweithwyr am y dull y dygwyd y strike i derfyniad, a'r modd y siaradwyd am y cyfryw yn y wasg gan bleidwyr y meistri, yn chwerthingar dros ben. Yn awr, fe ddywed rhai yn mysg y gweithwyr fod y strike wedi cael ei gwerthu. Amser yn ol, haerai y South Wales Daily News fod Mr. McDonald a'i gyfeillion yn cynal y strike yn mlaen er mwyn i'r fasnssh lo fyned o Ddeheudir Oymrn i Ogledd Lloegr. Ond pan ddaeth Mr. Oasey i'r ardal i geisio heddychu pethau, con- demnir ef gan rai o'r gweithwyr, ond canmolid ef gan yr organ uchod. Pa le mae'r cysondeb ? Yr eiAffoch, &c., W. J. J.
AT LOWYR A MWNWYR BSHtrDIIl…
AT LOWYR A MWNWYR BSHtrDIIl CYMRU. Y SmiKE YN NOSBARTH LLWCHWR. G YrAvaiTHWYii,—Y mae genym y gor- cbWyl anhapus o'ch hysbysu fod yn y dosbarth hwn rhwng tri a phedwar "canto lowyr yn sefyll allan yn erbyn yr hyn a ystyrir yn ormes o'r fath waethaf ar iawnclerau llafnr. Y mae yn awr dair o lofeydd mwyafy dosbarth allan, sef Trimsaran, Blaenau, a (iwaen- caegurwen. Y mae yr annealldwriaeth yn Trimsaran yn cyrhaedd i bum swilt y bunt; ac yn waeth na'r cyfan, y mae y dynion a aethant yno ychydig iisoedd yn ol, trwy gymelliadau twyllodrus Hysbysiaeth am gant o lowyr i'r lie, oblegid na dderbynient y telerau cy- nygiedig, wedi eu troi alkn o'n tai, ac y mae y meistri wedi dyfod a haner cant.o wehilion Cornwall igymeryd eu lleoedd. Dwy flynedd yn ol bu y Blaenau a Gwaencaegurwen allan o'r blaen, a hyny o herwydd yr un annealldwriaeth a'r un presenol, sefy Screens. Y pryd hwnw, wedi sefyll allan am bymtheg- nos cafwyd cytundeb fod boll Screens y dosbarth i gael eu gosod yn saith troedfedd o hyd wrth bedair o led, a modfedd a chwarter rhwng y barau, y bar i fod yn scwar yn lie yn grwn, a'u gosod yn y fathfodd fel y byddai i'r glo redeg dnvvddynt yn ddiaros, yn lie bod, fel cynt, yn flat, a'r glo yn cael ei dynu drwyddynt. Cawsant oil eu feadnewyddu oddigerth yn un lofa, set y Blaenau. Dygwyddodd y fath gofres 0 anigylchiadau yno, fel y cafwyd rhyw fath o esgusodion i daflu heibio pwnc y Screen ú bryd i bryd. Yn y diwedd, ar derfyniad y strike ddiweddaf, gwrth- ododd y meistri gario allan yr addewid, a dywedent na chaent eu cyfnewid byth. Ar hyn penderfynodd y gweith- wyr sefyll yn ei erbyn, ac yr ydym yn sicr eu bod yn haeddianol o gydym- deimlad, pan ddywedwn fod, yn ol cyfaddefiad y meistri eu hunain, chwe chant o lo yn myned trwyddynt nad yw'r gweithwyr yn cael yr un ffyrling am dono. Nid yw Screen Gwaeneaegurwen yn llawn cynddrwg a hon, ond y mae hithau wedi ei chyfnewid o'r safon ryw chwarter modfedd, a hyny wedi ei wneud heb ofyn cenad y gweithwyr, yn Chvvefror diweddaf, pan yr oeddynt yn talu y levies tnag at gynorthwyo y strike fawr. Y mae bon eto, yn ol cy- faddefiad y meistri yn myned a thri chpnt a chwarter a thri phound. Yr unig wahaniaeth sydd rhwng y ddwy yw; fod y ddiweddaf wedi ei gosod i'r glo fedeg drwyddi, a'r gyntaf heb ei chyfnewid o gwbl. Wedi gosod y ffeithiau hyn o'ch blaen, yr ydym yn dymuno ac yn gobeithio cael eich cyd- ymdeimlad llwyraf hyd nes y caffom y mater wedi ei benderfynu, ac i'r glo- feydd hyn gael Screens fel glofeydd ereill y dosbarth. Yr eiddoch yn y rhwymau goreu, W. ABRAHAM, Llywydd. D. HAKEIS, Trysorydd. J. OWEN, Ysgrifenydd. Fel un sydd wedi bod yn cynorthwyo erceisio rhoddi terfyniad aryr anneall- dwriaeth, dymimwyf roddi fy enw fel tyst i'r oil a ddywedwyd uchod, H. MITCHAED/'
MYNEDIAD Y COR MAWR I'R AMERICA.
MYNEDIAD Y COR MAWR I'R AMERICA. ANERCHIAD AT GANWYR Y DYWYSOG- AETH. ANWYL GYFEILLION,—Yr ydwyf yn, awyddus i'w wneud yn hysbys i chwi, fy mod am wnend un ymgyrch cerddorol yn ychwaneg, a'r tro hwn i'r Unol Da- laethau. Buaswn wedi ei wneud yn hysbys i chwi yn gynt oni buasai am y strike, yr hon, bellach, sydd wedi ei therfynu. Y mae yn wybyddus i luaws o hon- och ein bod wedi derbyn gwahoddiadau taerion i ymweled ag America, lie y teimlwyd eymaint o ddyddordeb yn .ein Uwy<Miant yn y Palas Grisial ag yn eis 'gwlad eia hunain. Bydd y 4ydd o Gorphenaf, 1876, yn gylchwyl caamlwyddol cyhoeddiad Annibyniaetli Attverica. Bydd i bob cenedl ar yr ^deg wneud rhyw ardda- ngosiad yn y wlad fewr hono. yn fwy teilwng o gynrych- iolwyr Qftant-, gwlad y gau, nag ym- ddangos !ar .y fath adeg fel cerddorion? Yr y&wyf yn cynyg5 o ganlyniad, i gasgfe hghyd a .pearotoi rhyw 100 neu 11;310 0 big-ion canwyr y Dywysog- aetlit4, 'er ymweled'sg America yn Gor- pbst'af, 1? 16. Y mae yn y wlad hono d<fegau o filoedd o feibion a merched Cv^in^ti a ymfalchiant yn yrymweliad. Yr ydwyf yn eithaf boddlon i fod yn itn o ddeuddeg i ddyfod yn gyfrifol am lidll dreuiiau yr ymgymeriad, a dys- gwyliaf wirfoddolion parod i uno a mi i anfon i mewn eu henwan mor gynted ag y byddo modd. Yr ydwyf yn ymfalchio gweled fod boneddwr cysylltiedig a'r wasg yn Ne- heudir Cymru wedi cyhoeddi llyfr yn rhoddi hanes ein hymweliad a'r Palas Grisial, ac hefyd yn rhoddi rhestr gyflawn o'm "pum cant" gwrolwyr. Yr eiddoch yn ffyddlon, G. R. JONES (Caradog). Treorci, Mebefin 15.
KODION O'R WEST.
KODION O'R WEST. TEMTNIAD Y STRIKE YN SIR BEKFRO. Y peth cyntaf sydd genym i'w gofnodi o'r West yr wythnos hon ydyw terfyniad y strike yn sir Benfro. Daeth glowyr y rhan yma allan ar y 13eg o Fawrth, a dychwelasant i Lofeydd Bonyille Courti a'r Grove ddydd Llun diweddaf. Oytun- odd y gweithwyr i gymeryd gostyngiad o 5 punt y cant, yr hwn yn nghyda'r gos- tyngiad o 10 y cant a gymerodd le yn Chwefror, a wna ostyngiad o 15 y cant ar safon cyflogau Rhagfyr 1874. Fe gofir mai yn erbyn y gostyngiad o 10 y cant y daeth y gweithwyr allan. Y mae cryn lawenydd wedi cael ei amlygu yn y gymydogaeth yn nychweliad y gweith- "? h wyr at waith.
CYFARFOD GAN LOWYR FOREST…
CYFARFOD GAN LOWYR FOREST FACH. Prydnawn dydd Sadwrn diweddaf, cy- naliwyd cyfarfod cyhoeddus gan lowyr y gymydogaeth hon yn y Marquess Arms, Forest Fach. Trwy fod y diwr- nod yn anfanteisiol, nid oedd y cynull- iad yn Iluosog iawn. Cymerwyd y gadair gan Mr. W. Abraham, goruch- wyliwr y dosbarth, yr hwn hefyd a anerchodd y cyfarfod yn ddifrifol ar y pwnc o benderfynu safon cyflogau yn y dyfodol, a'r hyn a orphwysai ar y gweithwyr i'w wneud mewn cysylltiad a hyoy. Anerchwyd y cyfarfod hefyd gan Mr. H. Mitchard, goruchwyliwr sir Fynwy, ac un o fechgyn TARIAN Y GWEITHIWR, yr hwn oedd ar y pryd yn y gymydogaeth. Pasiwyd pender- fyniad unfrydol yn y cyfarfod hwn i wneud yr oil a ellir er adnewyddu yr undeb a'i gael yn allu cryfach nag y bu erioed.
•ANNEALLDWRIAETHAU YN NOSBARTH…
•ANNEALLDWRIAETHAU YN NOSBARTH LLWCHWR. Y MAE yn ddrwg genym hysbysu fod yn ein dosbarth ni o lowyr annealldwr- iaethau pwysig, trwy y rhai mae o leiaf 300 o'n cydweithwyr allan o waith. Y cyntaf o'r rhai hyn ydyw yr annealldwr- iaeth yn Trimsaran, lie y mae rhyw haner canto wyr Cornwall wedi cymeryd lie y Cymry. Er mai hwn ydyw yr annealldwriaeth hynaf, yr ydym yn ofni mai efe hefyd fydd yr olaf i gael ei ddwyn oddiamgylch. Y mae y creadur- iaid hyn yn debyg iawn i'r rhai hyny a fu mewn rhai manau yn Morganwg flyn- yddoedd yn ol, ac yn debyg iawn o wneud ffortiwn y meistri trwy eu bod yn weithwyr mor rhagorol a didwyll. Yr annealldwriaeth arall ydyw yr un o barthed y screens yn Grwauncaegurwen a'r Blaenau. Nid oes ond meistri y ddau le hyn, allan o ugain, yn gwrthod cydweled a chael screens i ateb y cytun- deb a wnawd amser yn ol rhyngddynt a'r gweithwyr. Y mae Mr. W. Abra- kmi a Mr. H. Mitchard wedi bod yma am rai dyddiau yn ceisio dwyn yr an- nealldwriaeth i ben, ond y maent wedi methu. Cynygiodd un o'r meistri hyn dalu y gwabaniaeth i'r glowyr am dori y cyfrfw lo, a hyny o hervrydd eu bod yn gallu ei werthuyn rhwydd ach ond y mae y gweithwyr wedi gwrthod hyny, L o herwydd ei fod yn groes i'r rheol sydd yn Ilywodraethu yr holl lofeydd ereill yn y dosbarth.
DYFNANT, GEB, ABERTAWE.
DYFNANT, GEB, ABERTAWE. Cynaliwyd cyfarfod cyhoeddus gan lowyr y gymydogaeth hon ddydd Mercher, yr wythnos ddiweddaf. Wedi ethol llywydd, anerchwyd y cyfarfod gan Mr. Connick, goruchwyliwr Mer- thyr, a Mr. W. Abraham, goruchwyliwr dosbarth Llwchwr. Amcan penaf y cyfarfod oedd anog y gweithwyr i ymnno yn un cyfangorff mawr, er ceisio effeithio penderfyniad boddhaol mewn cysylltiad a safon y cyflogau am y dy- fodol. Yr oedd yr anerchiadau yn ddifrifol ac argyhoeddiadol, ac arwyddai pawb eu bod yn teimlo oddiwth sefyllfa anfoddhaol yr Undeb ya ein plith. Pasiwyd penderfyniad ttrffrydol i wneud yr oil a ellid i gael yr Undeb yn allu teilwng yn ein plith.
Advertising
AT LOWYJl LEVEL YR AFON, A&E&NANT. CYNELlIR CITARFOD CYFFREDINOL 0 holl Aelodau FUND LEVEL YR AFON, yn nghyda'r Aelodau sydd wedi colli eu hawl o fndd y Blwch yn ystod y strilce, yn VESTRY 'NAZARETH, Nos LUN, MEHEFIN 28aiin, iI8I7"Ð, am SAITH o'R GLOCH. R. ASHTON, Ysg GREAT BARGAINS IN CLOTHES If you want Real Value for yonr Money, you cannot do betterthaneallat ROBERT JONES'S CLOTHES' STALL, in ABERDARE MARKET, EVERY SATURDAY. Any Article not approvod of will be exchanged, or the Money returned immediately. S-IP' Please give a call and Judge for yourselves. TREORCI. Tra Mor tra Brythron." "Mor o Gna yw Cymru Gyd." BYDDED hysbys i holl Gvmru benbaladr y ft cynelir Ail EISTEDDFOD FLYN- YDDOL Y BRYTHONIAID yn Nheorci, ar y Dydd Llun cyntaf yn Awst, 1875, ercadw mewn cof Fuddugoliaeth y C6r Cymreig, yn Llundain, vn 1873. CEBDDORTAEEH, 1. I'r cor o'r un gynuUbidfa, heb fod dan 60 mewn rhif, a gang yn oreu yr ail chorus o'r Creation, "Achieved is the glorious work;" i'w cbanu ar y geiriau Cymraeg, Ar ben mae'r gogoneddus waith." Gwobr, JE25. 2. I'r cor o'r un gynulleidfa, heb fod dan 50 mewn rhif, a gano yn oreu Llawenychwn, gorfoleddwn," o Gantata Gwilym Gwent. Gwobr, JE12 12s. 3. I'r 21 mewn rhif a ganont yn oreu "Cân Jaradog," gan Alaw Ddu. I'w chael gaa Isaac Jones, printer, Treberbert. Gwobr, £ 5 5s. Irnddehgys rhai o'r prif ddarnau mewn rhif- ynau dyfodol, yn nghyd ac enwau y beirniaid. Bydd y Programme yn fuan yn barod, yn cynwys yr holl destynau. TESTYNAU YCHWANEGOl, Am yr Awdl oreu ar "Wanwyn Einioes," heb fod dan 300 llinell, na thros 400. Gwobr f5, a chadair gwerth X3 3s. Am y Gan oreu i'r "Crwydryn," heb fod dan 60 llinell, na tbros 80. Gwobr, jgl 10s. Am y Gan a Chydgan oreu, gwel y Programme. Gwobr, £1 Is.. Beirniaid y canu, EOS MORLAIS a LLEW TAWE. >v Beirniad y Farddoniaeth, y Traathawd, a'r Adroddiadau, lac arweinydd yr Eisteddfod fydd Mynyddog. J Bydd y Programmes yn cynwys yr boll fanyl- ion, yn barod erbyn y cyntaf o Ehrill; i'w gael drwy y Post ar dderbynind dau stamp geiniog. Dros y Pwyllgor, J. DEFYN JONES, Llywydd. R. MANSELI THOMAS, |Trysor» G;. R. JONES (Caradog) ] yddion. w. wiLiiiAKS, Canton Honse, D. SKYM, (Dewi ArualJ, J YsSn GOHIRIAD YR EISTEDDFOD IFORAIDD. YN Nghyfarfod Chwarterol yr Adran, y 7fed cyfisol, penderfynwyd oedi penodi adeg cynaliad yr Eisteddfod Ifor- aidd hyd y cyfarfod trimisol nesaf, sef y Llun cyntaf yn Medi. Ar ran yr Adran, DAVID DAVIES, U.L.A. DAVID HITCHINGS, I.L.A. THOMAS WILLIAMS, Y.A. STAG HOTEL, TRECYNON. mNELIR CYFARFOD LLENYDDOL yn V y He Uchod ar brvdnawn dydd SADWRN (lortih;lnaf y lOfed, 1875, o dan nawdd Cyfrinfa Odydduwl Iolo Morganwg," Cadeirydd—MR. H. MATHEWS. Beirniad y Canu,—Mr. RICHARD MORRISA Beirniaid yr Adroddiadau, yr Areithio, &o — Mri. M. W. THOMAS a H. MATHEWS. Mynediad i mewn trwy docynau CHWE' CHEINIOG yr un, ac i'w cael gan Mr. Stag Hotel, a chan Aelodau y Gyfnnfa. Y Cyfarfod i ddecbreu am 5 o'r gloob, JOHN MORGAN, Ysg., Bell Court, Trecynon. ADD OLDY Y BEDYDDWYR, ABERAMAN. BYDDED hysbys y cynelir CYFARFOD CYSTADLEUOL yn y lie uchod nos LUN, Awxt 23, 1875. Cadeirydd,-Mr. T. REES, Cashier, Powell's DufFryn. Beirniaid—Y Traethodau, y Farddon- iaetb, yr Adroddiadau, &c., Mr. W. THOMAS, (Morddal,) 11, Sanny Bank Street, Aberaman; v Gerddoriaetb, Mr. JOHN KING, Timothy Row, Cwmbach; y Gelfyddydwaith, Mrs. REES, Aberaman. Mynediad i mewn 6c.; plant dan 15 oed, 3c. Y cyfarfod j ddecbreu am 6 o'r gloch. Y Programmes i'w cael gan yr Ysgrifenydd,— EVAN LLOYD, 279, Cardiff Road, Aberaman. Y SIOP 4 YFRA U RHA TAF YN ABERDAR. Os ydych am Lyfrau Cymraeg a Saes- neg rhad, ewch i Siop S. DAVIES, Commercial- Street. Pob math o Babyr Ysgrifenu ac Amleni am y prisoedd iselaf. Y mae Sypynau yn dyfod o Lundain yn ddyddiol, yr hyn nad oes neb arall yn gael yn y dref; felly, gellir cael unrhyw lyfr neu nowyddiadur ar ddau ddiwrnod o rybudd. Oojiwch y Gyfe/hiad — 17, Commercial-streetj ABERDAR. SKETCHES ABOUT WALES, By Owen of Wales. CONTENTS: HOW a Queen of England fell in Love with a Welshman. A visit to the Grave of the Last Native Prince of Wales. The Wonderful Old Scholar of the Yale of Glamorgan, namely, Iolo Morgan wg, The Great South Wales Choir at Aberdare; Presentation of the Welsh Flag; Meeting at Colstoo Hall, Bristol; Journey to London; Harp and Fiddle in the Train; The Victory at, the Crystal Palace; The Reception by the Prince and Princess of Wales, and the Czarevena of Russia and a Complete List of Members of the South Wales Choir as it appeared below the Handel Organ at the Crystal Palace on the day that Caradog led them on to Victory To be bad from Owen of Wales, Pontypridd, for 12 penny stamps; and from all "Western Mail" Agents.