Tarian Y Gweithiwr

TEEFNIANTAU SEFYDLOG. Ar ddiwrnod cyntaf ymgyfarfydd- iad, caiff y Gynadledd dcleebreti am 12 o'r gloch, a pharhau ei heisteddiad hyd 3 yn y prydnawn. Pob diwrnod arall bydd y cyfarfodydd i ddechreu am 10 o'r gloch yn y boreu, gohirio am 1, ac ail ymgyfarfod am 2, ac eistedd hyd bedwar yn y prydnawn. Cynygydd unrhyw benderfyniad i beidio cael dros ddeg mynyd i siarad, a phum mynyd i ateb. Eilydd pob cynygiad i gael deg my- nycl i siarad ar y cyfryw. Nad oes unrhyw siaradwr i gael dros ddeg mynyd i siarad ar unrhyw fater, ac ni chaiff siarad ond unwaith ar bob pwnc.'

BWRDD IECHYD ABERDAR AC ISAAC THOMAS. CREFAF am ychydig o'ch gofod i osod gerbron y trethdalwyr ychydig linellau fel hunan-amddiffyniad. Gan fy mod wedi cael fy ethol yn aelod o'r Bwrdd uchod gyda mwyafrif anrhydeddus, a hyny heb un amheuaeth gan neb fy mod i na neb o'm pleidwyr wedi gosod pin ar bapyr yn amser yr etholiad, ond yr hyn ag oedd yn deg ac yn unol a'r gyfraith, credaf fod genyf hawl i ofyn un- rhyw ofyniad cyfreithlon ar ran y trethdalwyr heb gael fy ngwawdio a'm dwrdio gan un aelod perthynol i'r Bwrdd. Os gwnaethum ddim allan o Ie, barned y wlad. Hyn oedd y trosedd mewn cysylltiad a'r cyhuddiad a wnaed gan y Bwrdd yn erbyn Mr. William Edwards, o fod wedi adeiladu storeroom cysyllt- iedig a'i dy, fel y gwyr y cyhoedd, a chan i hyn ymddangos drwy y wasg yr wythnos flaenorol, a'm bod inau yn dyst o amryw adeiladau sydd wedi eu hadeil- adu yn y dref yn ddiweddar, y rhai oedd mor groes i gyfraith y Bwrdd ag eiddo Mr. Edwards, gofynais pa reswm oedd gan y Bwrdd i gosbi Mr. Edwards ragor y Ileill P Bernais ei bod yn gyfiawn i ofyn hyn ar ran y trethdalwyr; ond cyn gynted ag y daeth y gair allan o'm genau, wele Dr. Price a Mr. Davies y Tinworks (Gadlys gynt), yn rhuthro arnaf yn ddiarbed. Ond mae yn hen arferiad gan ryw ddosbarth er ys oesoedd i daro dyn pan yn dechreu dyfod i olwg y cyhoedd. Ond cofied y cyfryw fy mod wedi bod yn nod i saethau lawer gwaith o'r blaen, ac wedi bod mewn brwydrau poethion, ac hyd yn hyn wedi dyfod allan o'u canol yn fuddugoliaethwr, a hyny drwy gadw fy ngolwg ar gyfiawn- der, a gweithredu hyd eithaf fy ngallu yn ol hyn. Na fydded i'r Dr. na Mr. Davies anghofio'r graig y naddwyd hwy o honi. Y mae clod ac anrhydedd yn ddyledus i'r ddau am eu hymdrech a'u penderfyniad diysgog a di-ildio trwy eu hoes, nes y mae yn anrhydedd iddynt heddyw eu bod wedi cyrhaedd y fath safle, a hyny yn unig trwy eu llafur a'u gweithgarwch diflino. 0 ganlyniad, rhodder chwareuteg i Isaac Thomas i weithio ei ffordd am dymhor, er gweled pa beth a ddaw yn y dyfodol, a bydded iddynt gofio hyn, y bydd holl weithred- iadau y Bwrdd ar gof a chadw genyf, os caniata Rhagluniaeth oes i mi, ac hefyd y bydd i mi eu dal hwynt i fyny o flaen y trethdalwyr yn yr etholiadau dyfodol, a chaiff y cyhoedd farnu drostynt eu hunain pwy a etholir yn y dyfodol. A chofied y trethdalwyr hyn, y byddaf mor wasanaethgar ag y bydd yn fy ngalln i amddiffyn cyflawnder hyd ag y byddaf yn cael yr anrhydedd o fod yn aelod yn y Bwrdd. Gwasanaethed hyn yn bresenol. ISAAC THOMAS.

TABOR, CROSS HANDS. Dyddiau Sul a Llun, Awst 29ain a'r 30ain, cynaliodd yr eglwys uchod ei chwrdd blynyddol, pryd y cafwyd hyf- rydwch neillduol wrth wrando y brodyr doniol, gafaelgar, a gwlithog Jones, Llangedeyrn; Haddock, Cwmbwrla; Jones, Llandeilo; a Richards, Myfyr- iwr o Aberhonddu, yn pregethu. Yr oedd amryw o weision Duw o bob cred yn bresenol. Dechreuwyd yr oedfaon gan Haddock, Richards, Thomas o Saron, Phillips (A), o Penygroes, W. Jones (M), o Pentwyn, a Howells (A), o Llanarth- ney. Tynwyd rban anwyl o'r nefoedd i lawr yn y gweddiau. Yr oedd genym gynulleidfaoedd mawrion er ei bod yn adeg anghyfleus. Casglwyd yn Iled dda. Bu y gymydogaeth, nid yn unig o'n llwyth ein hunain, ond holl lwythau Is- rael, yn Fedyddwyr, Annibynwyr, Meth- odistiaid, ac Eglwyswyr, am y mwyaf caredig. fel arferol. Diolch i Dduw a dynion am eu gwenau. MATHRYF ARDD.

ABERAMAN, DAMWAIN ANGEUOL. BopEU dydd Llun, y 30ain o Awst, am uia 8 o'r gloch, cyffrowyd trigolion y lie Siwn gan y newydd fod un o'r enw Mor- gan Lewis, cymydog serchog a charedig, wedi cyfarfod a'i ddiwedd trwy gael ei daro gan bren. Yr oedd ef ac ereill yn gweithio wrth y belen, yr hon sydd yn tori Tasting i'r moulders, &c-, pan, yn anffodns, syrthiodd y belen gyferbyn a phren, yr hwnadarawodd ein brawd nes achosi marwolaeth uniongyrchol. Y dydd Iau canlynol hebryngwyd ei wedd- illion marwol gan luaws o berthynasau a chyfeiliion i gapel Seion, Merthyr, lie y mae claddfa y teulu. Gweinyddwyd ar yr achlysur gan y Parch. Mr. Davies, gweinidog capel Gwawr, Aberaman. Yr oedd yr ymadawedig yn Gristion di- dwyll a gonest, ac y mae genym hyder ei fod wedi myned oddiwrth ei waith at ei wobr. Teimlwyd yn fawr wrth roddi ei weddillion yn nhy ei hir gartref, lie yr arhosa nes seinia yr udgorn mawr, a'r beddau yn rhoddi eu meirw yn rhydd. Gwelir eisieu ein brawd yn mhlith y teulu, yn enwedig ei hen fam, yr hon a ymddibyna yn hollol arno ef am ei chynaliaeth. Heddwch i'wlwch. PERTHYNAS.

LLEWELYN'S ARMS, PENTRE YSTRAD. Nos Sadwrn, Medi 4ydd, cynaliwyd cyf- arfod llenyddol, dan nawdd Cyfrinfa Llewelyn ap Griffith, o Urdd yr hen Frytaniaid, yn ystafell y lie uchod. Llywyddwyd y cyfarfod yn fedrus a gallnog gan ein hybarch dad, John Gower. Aethpwyd trwy y programme yn y modd canlynol:—Anerchiad rhag- orol a phwrpasol iawn gan y cadeirydd can agoriadol gan D. John, Ysw. (Alaw Ddiddan); anerchiad barddonol gan E E. Price, Ysw. (E. Farf Ddu); cystadl- euaeth canu, Palas Gogerddan," 8 yn cystadlu, goreu Mr. Rees Watkins; 0 paid gormesu'r gweithiwr tlawd," 3 yn cystadlu, goreu, Mr. James Davies, Heol- fach; Serch Hudol," 4 yn ymgeisio, cydfuddugol, Mri. Rees Watkins a D. J. Davies (Eos glan Teifi); Yr Afr," a Boneddwr mawr y Bala," yr un yn cystadlu ar y ddau, dan arweiniad [Eos glan Teifi], ac yn deilwng o'r wobr; Calon Wladgar," 2 yn tynu am y dorch, goreu, Mr. David Davies, Treorci; Areithio Difyfr," testyn, Gwibedyn," 8 yn cystadlu, goreu, Mr. James Davies, Heolfach; "Comrades in Arms," un parti yn cystadlu, felly hwy oedd y goreu. Beirniad yr areithio a'r farddon- iaeth, E. E. Price, Ysw. [E. Farf Ddu], Treorci; y ganiadaeth, D. John, Ysw. [Alaw Ddiddan], Ystrad. Y mae yn wir ddrwg genym na ddarfu i neb gys- tadlu ar y testynau canlynol Dau benill i Gyfrinfa Llewelyn ap Griffith;" Englyn i Faner yr hen Frytaniaid;" Araeth ar y iawn ffordd i gario Cym- deithasau Dyngarol yn mlaen;" a'r Ddraig fu'n ymdoui." Ond er y cyfan, cafwyd penillion i'r Gyfrinfa, englyn i'r Faner' a chan ragorol i'r Cymry, gan y brawd talentog [E. Farf Ddu], yn eu lie, hir oes iddo, a thangnefedd Duw fyddo gydag ef trwy ei oes, &c. Wedi talu diolchgarwch i'r cadeirydd am lywyddu, a'r boneddigion ereill am eugwasanaetb, terfynwyd y cyfarfod trwy ganu Hen Wlad fy Nhadau." Cafwyd cyfarfod dyddorol a llewyrchus, ac ymddangosai pawb fel yn mwynhau eu hunain yn rhagorol. B. R. JONES, Ysgrifenydd.

ABERAMAN.-URDD YR HEN FRYTANIAID. Nos Lun, y 30ain o'r mis diweddaf, agorwyd cyfrinfa newydd perthynol i'r urdd uchod, o dan yr enw "Blodeuyn Cymru," yn Long Room y Musical Hall, Aberaman, gan swyddogion adran Aber- dar, Meistri William James, LI.; John Griffiths (Eryr Glan Cynon), I.L.; a D. Griffiths, Y.A.; yn cael eu cynorthwyo gan y Cyn-Lywyddion, Meistri John a Charles Barclay, a James, Crown Hotel, yr nwn hefyd ydyw trysorydd yr Urdd; y Parch. Canon Jenkins, D.D., ac amryw ereill o ffyddloniaid yr adran flodeuog hon. Wedi gorymdeithio, (Band y Rifle Corps yn blaenori), dychwelwyd i brif ystafell y Musical Hall, yr hon a or- lanwyd yn fuan. Yr ydym yn cael ar ddeall fod oddeutu 60 o enwau wedi eu rhoddi yn barod i'r Ysgrifenydd. Wedi'r agoriad a'r gwahanol swyddogion gy- meryd at eu swyddau, cafwyd canu ac,. areithio pwrpasol iawn. Blin ydoedd gan eich gohebydd glywed yno am farwolaeth eu Cyn-Lywydd ffyddlawn Mr. Griffith Walters, Mountain Ash. Rhoddwyd y newydd galarus i'r cyfarfod yn deimladwy iawn gan y Llywydd, gan ychwanegu ei fod wedi gadael gweddw alarus mewn dwfn dylodi, a 5 o blant bychain (yr ieuengaf ond mis oed) i ymladd a'r byd caled hwn. Yr oedd efe yn un o'r brodyr a fu yn agor cyf- rinfa "Tywysoges Ann," yn Cilgerran, swydd Benfro, oddeutu tri mis yn ol. Bydded i holl aelodau yr adran gofio am y weddw a'i phlant erbyn y cwrdd chwar- terol nesaf. Ar gais taer y cyfarfod, wele yn canlyn benillion byrfyfyr gan y brawd Mr. Dan Hughes wrth derfynu y cyfarfod, yr hyn a wnaed yn brydlawn, a phawb wedi eu llwyr foddloni :— 'Hwy'n teimlo annheiij'Dgdod I anerch y cyfarfod, Ond brodyr ydym o'r un partb, Gan hyny, gwarth yw gwrtbod. Trwy'ch cenad, Lywydd mwynlon, A'r oil o'r is-swyddogion, Os boddlawn pawb, heb weled bai, Cewch genyf rai cynghorion. Dywedodd un o'r tadau, A hyny yn lied forau, Yr hwn a gadwo'i air yn fyw, 0 ddigon yw y gorau. Gwnewch gadw'n fyw'n dragywydd c Eich Ilwon wrth eich Llywydd, Ni syrthiwch lawr i ddwfn ffos Os gwyliwch dros eich gilydd. Os ydych am fenditbion Y Nefoedd, byddwch ffyddlon, A chae! y rhin o uchel radd, Gwnewch gadw'ch addewidion. Y Llywydd fo'n anmhleidgar, A JJygaid serchog, treiddgar, 'R Is-Lywydd yntau'n cadw trefn, Fo iddo'n gefn 'wyllysgar. Chwi'r brodyr gydar arian, Gonestrwydd fo eich aracan; Wrth roddi newid, eym'rweh bwyll, Fe gadwa'r twyll tuallan. Yr Ysgrifenydd yntau Fo'n ddidwyll ei ffigynm Gocheled ef na cheir un catch, Neu ol yn scratchio' r Ilyfrau. Y Dryswr hawlia'n ufydd Y pass bawb fel eu gilydd Os bydd rhyw frawd heb un mor ffiat, Apelied at y Llywydd. Chwi'r gwr sy'n rhamt'r ewrte, Os gwelwch frawd yn feddw, Gwell rhoi, er cadw'i ben yn iacb, Ond llymaid bach i hwnw. Ei wylied, hardd "Flodeuyn," Rhag niwed, rhwyg, a newyn, A fo eich sel, a chasglu mel, Gan ganu fel y gwenyn. Dymunaf i chwi fwyniant, Yuidrechwch, dewch yn drichant; Ti, hardd Flodeuyn Cymru" Wen, Boed ar dy ben bob llwyddiant.

MAESTEG.-DAMW AIN. CYMERODD damwain alarus le yma pryd- nawn dydd Mawrth, Awst 31ain, yn Lefel Rhif 9, trwy ba un y coll odd tri eu bywydau, sef tad a dau o'i feibion, o'r enw Alexander Bowden, 47 oed; John Bowden, 18 oed; Henry Polglase, 20 oed. Cymerodd y ddamwain le drwy i ddarn o'r top syrthio arnynt. Buont o dan y cwymp am 15 awr cyn i un ym- chwiliad gael ei wneud am danynt; mae hyny i'w briodoli i'w dyeithriwch yn y lle-nid oes ond pythefnos oddiar y pryd y daeth y weddw anffodus yma o Corn- wall. Wrth weled ei bod yn hwyrach nag arferol arnynt cyn dychwelyd o'r gwaith, teimlai y wraig bryder mawr o'u hachos. Gwnaeth hyny yn hysbys i rai o'i chymydogion, ond nid oeddynt yn cydymdeimlo digon a hi i fyned i edrych am danynt; felly bu y trueiniaid an- ffodus o dan y cwymp drwy y nos, a'r wraig yn cerdded yr heolydd tua chyf- eiriad y gwaith hyd y boreu. Pan yr hysbysodd i rai o'r gweithwyr eu bod yn eisieu, aed yn union i chwilio am danynt, a chafwyd eu bod o dan y cwymp fel yr ofnid. Yr oedd y mab hynaf wedi marw, bu y tad farw cyn cyrhaedd y ty, a'r mab arall tuag un o'r gloch. Claddwyd hwynt dydd Gwener.—UN O'R LLE.

BWRDD UNDEBOL PONTAR. DAWE. YR wyfyn diolch o galon i Sylwedydd am godi megys congl fechan o'r lien oddi rhwng y cyhoedd a gweinyddiaeth deddf y tlodion yn y lie ucbod. Teg yw cydnabod nad yn naear yr hen Bont y tyfodd y peth cam i'w faintioli presenol; na, ei drawsblaim a wnaed, o hen feithrinardd Castellnedd, lie y caf- odd dir bras, a gwrtaith priodol am lawer blwyddyn, yn neillduol felly er pan fu farw yr hen Forgans o Ynysarwed. Yr wyf yn ofni fod y brawd sylwgar wedi gwneuthur camsyniad bychau wrth gyfeirio at Adolphus, fel un tebyg i gy- meryd ypwnc mewn Haw, oblegidbydd- ai hyny yn rhy groes i deimladau rhai o gefnogwyr y padair dcden. Hefyd, y mae Adolphus ac ereill yn ddigon hen i gofio am amser gohebiaeth Pontygwin, y modd yr oedd magnelau y llywodraeth dragwyddol yn taranu uwch ben ac o amgylch Julius Truckman & Co., druain o honynt, byd pwy oeddynt, fel nas gwyddent yr awr na'r fynyd y caent eu chwythu o enau y cannons mawr yn erbyn y wal diadlam gyda'r fath nerth nes gwneud eu pebyll pridd yn nnynau manach na manlwch y clorian- au; tra nad oedd ond tlodion y tir yn gwenu yn nghilfachau eu haelwydydd, ac yn gweddio yn y dirgel, "gwared Ar- glwydd daionus." c 0 Y mae achos Adolphus gyda goheb- iaeth y Bwrdd Ysgol yn hollol wahanol i hyn mawrion y tir yn gwenu, clapio cefn, a chanmawl, canys beth am ddwyn y draul; tra y mae y rhai bychain sydd dan|y vxm/p mor ddirmygadwy o fy chain, yn ei farn ef a'i noddwyr, fel nad oes mwy o achos iddo eu hofni nag sydd i lew mawr ofni cynifer o lygod bychain. Ond wedi y cyfan, piti garw i alluoedd mawrion fel eiddo y Welsh Novelist mawr gael eu gwastraffu i baentio pren j pwdr. SYITWEDYDD ABALL. J

AT Y BEIRDD. Cyfeiried ein cyfeillion y Beirdd eu holl Gyfansoddiadau Barddonol yn y modd ac i'r cyfeiriad canlynol:—- MR. D. W. JONES. (Dafydd Morganwg) Hirwain.

Y BEDD. (Ithancm o bryddest ar y testyn.) Pa fodd anerchaf di, y bedd, Mae arnaf ofu dy haerllug wedd J draethu gair, rhag enyn Hid Nawr ynot ti i erchi'r cawr, Dy ffyddlon was, i'm tori lawr, A'm dwyn i'th gol a'm gwneud yn fud. Map, mae Dy lydan safn yn parbau, Yn anghloedig wyt ddidrai, A byth ni chai dy Iwyr foddhau, Nes cael pob rhyw, yn wyw a phrudd, O'th fewn yn nghudd, a dim yn llai. Moes, moes Yw dy gref iaith oes ar ol oes, I deimlad pawb yr wyt yn groes, Gan beri loes o dan eu bron; Y cryf a'r gwan, a'r gwych a'r gwael, Wyt am eu cael o dan dy don. Dy Alpha ydoedd Abel dduwiolfrydig, Pwy fydd dy Om ga sydd anesboniedig; Mae cynghrair rhyngot ti a'r angeu nerthol, Er dechreu ei erch weinidogaeth farwol, It'gael yn ysbail gyrff yr holl hil ddynol. Y mae ynteu a'i holl egni Yaymdrechu dy ddiwallu Yn mhob oes, trwy wneud ystranciau Creulon ddifrod ar fywydau- Diluw dw'r, ac amryw heintiau, Newyn certh a'r chwerwon loesau, A'r brawychol haint y geri, A damweiniau dirifedi, Mewn rhyfeloedd yn aberthan Ar ddynolryw yn filiynau; Ond gan orfawr drachwant wed'yn. Llyncu'n fyw In gan ddaeargryn. Pa fodd y medra, angeu, A thithau feddrod du, Ymgeisio am y goreu I ladd a chladdu'r llu P Gorcbuddi famau hoenwedd, A thadau'n ddiwahan, Gan adael yn ddiymgeledd Mawr In o blantos man; Ymdeithiant hyd dy enau Mewn biraeth ar eu hoi, A'u hochau dry yn ddagrau Am eu cael hwy yn ol; Gruddfanau yr amddifaid, A gweddwon gwyw a phrudd, Galarnad pawb yn ddibaid Yn fiwsig i ti sydd. Nid oes calon yn dy feddiant, Adamantaidd ydwyt ti, Fel y cybydd, llawn o drachwant, Gwaeddi'n gyson "Moes i mi;" Gwnai y moroedd a'r'afonydd Yn fynwentydd i bob rhyw, Pysg yn eirch nofiedig celfydd 1 ran farwol gwael a gwyw; Pwy a ddichon rhifo'r nifer Sydd yn gorwedd yn dy gol ? Pwy a wyr faint gluda amser Yn chwanegol ar eu hoi ? y^ tynfaen y ddynolryw, Pawb sugndynu gan dy rym, Rhedeg atat mae y cyfryw, Rhwystro hwy nis gellir ddim. Mor marw mawr y byd Wyt ti, y bedd diddawn, Yn derbyn wyt o hyd, Ond eto ddim yn llawn; Groesawi bawb dd'od i dy gol, O'th anfodd rhoddi un yn ol. Ab! Mara wyt i'r byw, Ti wnai hwy wisgo du; Ond cryd i'r meirw gwyw, Neu esmwyth wely plu Tywalltir dagrau ar dy lan Wrth roddi ynot farwol ran. Un dall wyt ti, y bedd, Byddardod yw dy fri, Ni weli'r gwelw wedd, Na chlywed unrhyw gri, 'R amddifaid bach, na thad na mant- Na gweddw am ei gwr dinam. Cyfiawnder weini di I bob un fel yUall, I'r tlawd fel rhai o fri ynddiball; ? 8 J °flh'y a'r Sydd gydradd yn dy groth a'th fru. Yr ymherawdwyr gwych, Breninoedd yr un wedd, Maeat fel y tlawd eu drych, Yn gydatad, yn ddisedd A r aur a dry'n gelfyddyd myg, o gylch eu bedd nid yw ond trag. Yr udgyrn ynot sydd Yn dawel ac yn fud, A'r ser dan len yn ngbudd, A'r perlau goreu'r byd Yn ddiwahan, ond engyl sydd Yn gwyiio 'u llwch o wlad y dydd. Trysorfa wyt ac eang flwcb, Yn cadw llwch dynolryw, Er eu malurio'n fan gan bryf, Ni cholii rhif y cyfryw Ond ynot mae'r gronynau man, Holl ar wahan i'w gilydd, A'r adeg ercbir bwy i'r lan, Pob un gai'r rhan o'r newydd. Ysbeilir di, y bedd, Dydd Sadwrn ola'r byd, A'r angeu gyll ei sedd, Difodir ef a'i lid I ebargofiant gyrir chwi, Cydhebrwng gewch heb unrhyw gri. Ymgeisia rhai dy luddias di Gael mwy i'th f!U gyrff dyno!, Cynllumant boeth ffwrneisi trist, O! weithred anghrist'nogol: Na ato, Duw, fy marwol ran <1 i'r gyflafan ryfedd Ond ynot ti, y beddrod cu, Dymunaf fi gael gorwedd; Ond carwn gael cyn d'od i ti, Hedd Iesu cyn fy marw. I fwynhau'r fraint a'r penaf fri, Cyfodi ar ei ddelw. Llansamlet, IOAN BACH,