Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
Y NOFEL: EINION HYWEL.
Y NOFEL: EINION HYWEL. (Buddugol. yn Eisteddfod ddiweddar Aberdar.) PENOD XV. Y MAE y gwynt i raddau yn tawelu eto; y mae yr hen lestr yn cael ei thaflu o don i don fel deilen, a lluaws o'r teithwyr wedi boddi, ac ereill wedi marw yn y dychryn anghynmarol, fel mai pur ychydig oedd wedi eu gadael rhwng y ddwy alanastra. O y mae bron a suddo Er fod heddwch wedi ei gyhoeddi yn Ilys y dymhestl, a'r wawr yn dringo grisiau y Dwyrain, y mae anobaith fel cwml du yn cuddio y llong. 0 rian deg, byddi yn y dy finder yn fuan, fuan! Dacw hi yn syrthio yn farw Ie, y mae ofnadwyaeth wedi tori ei chalon. 0 ei chwys Pwy a'i sycha ? Neb, neb! Y mae wedi marw Gostegodd y rhyferthwy, a thangnefedd a eistecda ar war pob ton, tra'r hen long yn para i nofio, er ei bod yn hynod ddrylliedig. 0 na ddeuai gwaredigaeth Y mae yn foreu teg, a'r wybren ar ol yr ystcrm heb yr un ewmwl ar ei bron, ond y cwmwl pryd- ferth a rhydd a groesa ei mynwes eang weithiau. Ond 0 nid oes neb yn gallu mwynhau yr olygfa er ei bod yn ogoneddus. Yn y cyfwng, dyma y cadben yn gwaeddi yn ddisymwth, 0 diolch! Y mae gobaith megys cerub wedi disgyn i'r llong, a'i fynwes yn Hawn o gysur, ac yn ei law y mae llyth- yr oddiwrth Waredigaeth. Diolch i'r nefoedd, dacw long yn y pellder yn cyflymn tuag atom, ebai y teithwyr. 0 gwelwch hi yn hollti y tonau Mewn ycbydig dyna fadau yn cael eu gollwng at y llestr oedd yn prysur suddo i'r dyfnder. Y mae llawenydd yn toi pob mynwes, a chredwyf, ddarllenydd, os bu angelion erioed yn dal Hong rhag suddo, iddynt fod yn cynal hon, o her- wydd gyda bod y diweddaf yn gadael ei bwrdd, yr oedd wedi suddo! Pwy ond Duw a drefnodd waredigaeth. Yn awr, dacw y teithwyr yn y llestr new- ydd, yr hon oedd wedi cychwyn yn mhen dau ddiwrnod ar eu holau o Lynlleifiad, ac yn rhwm i Peru. 0 mor falch yr oeddynt. Eto, pan dde- allasant fod Einion Hywel, y bachgen oedd wedi tynu cymaint o'u serch wedi boddi, tarawyd hwy a mudan- rwydd ac a syndod 0 fel y mae yr hen foneddwr y soniasom am dano yn wylo, gan adrodd rhinweddau a dewr- der y bachgen, yn nghyda'i ddull de- heuig yn trin y clwyfau yn y Hong pan oedd y geri yn ei erchyllder braw- ychol Yn yr adeg, dyna fachgen o ganol y dorf yn goiyn pa fath un yd- oedd, ac o ba le yr ydoedd yn dyfod. Pryd yr a>ebwyd efganyr hen fonedd- wr, trwy ddweyd ei fod ef wedi ei glywed yn dweyd mai o "Dyffryn Eifion, yn Nghymrn, yr oedd yn dy. fod;" ac hefyd rhodd'odd ddysgrifiad o hono. Erbyn hyn yr oedd yn wylo yn hidl, ac yn nghanol ei ddagrau, dy- wedodd ei "fod yn ei adnabod er's blynyddau, ac aeth dros ei hanes, yr hyn a yrodd y teithwyr i syndod. Eto, methai a deall pabam yr oedd wedi gadael y castell, er ei fod wedi clywed rhyw si ei fod wedi gwneud. Yn awr, dacw y llong yn cyflymu at wdd yr afon fawr Amazona, a bron yn union dicw hi yn hollti ei dyfroedd dyfn- ion. 0 fel y mae y teithwyr yn dis- gwyl am Peru ïe, y wlad oeddynt wedi clywed son am dani drwy eu hoes, yn y diwedd dacw hwy wedi glanio, ac yn gwasgaru i bob cyfeiriad. A dacw yr hen foneddwr yn cyrhaedd palas ei frawd, yr hwn oedd yn y wlad er's blynyddau. Ac 0 mor dda oedd ganddynt weled eu gilydd ïe, wedi bod am ugain mlynedd heb gael cy- maint ag un ymgom. O 1 peth hyfryd yw cwrdd a pherth- ynasau, yn enwedig mewn gwlad es- tronol. Hefyd, aeth Isaac Owen, Bryn y Garth, i ben ei daith, a mynych y meddyliai am Einion Hywel y Castell, ac wrth anfon llytliyr tuag adref dy- wedodd ei hanes; ac O! aeth y ne- wydd fod Einion wedi boddi ar ei ffordd i Peru trwy yr hon nymydog- aeth. megys Ar aden y fellden fyw;" ac yr oedd ugeiniau yn teimlo yn alar- us ar ei ol, a lluaws o wragedd gweddw- on yn wylo yn dost, a hyny wrth fedd- wl am ei haelioni diail pan oedd yn y Castell. Ar fyr daeth yr hanes i glustiau Deborah, a pban y clywcdd, syrthiodd i lewyg drom, a meddyliwyd ei bod yn marw; ac yn wir, aeth y newydd trwy ar ardal ei bod wedi huno yn yr angeu.
PENOD XVI.
PENOD XVI. PAX ddaeth yr Yswain i wybod mai y newydd fod Einion Hywel wedi boddi oedd wedi ei gyru i'r fath lewyir, ym- ddygodd tuag ati yn hynod sarn<r, a dywedodd wrthi, fod yn gywilydd i foneddiges urddasol,alarti nrol bachgen tlawd ac amddifad ofathEinion Hywel. Ond nid oedd ei holl sarngrwydd yn ddim amgen na thywalltiad olew ar dan; ie, yr oedd ei serch fel y fngdan, yn fflamio mewn eiliad pan y cyffyrdd-, au rhywun a llythyrenau enw ei ban-! wyl Einion. 0 fel y mae yn galaru Mewn gwirionedd, yr oedd ei chalon yn yr eigion, a'i holl obeithion wedi darfod am byth. 0 ddarllenydd, ed- rych arni yn cerdded yn araf at Graig yr Amod, y mae y ddaear o'i ham- gylch yn ymddangos yn wyw; ie, yr Hydref wedi trochi ei fantell megys yn narllawdy y llwydrew, ac wedi rhoddi ei fys oeraidd ar wefus pob rhosyn. 0 Deborah Nid oedd dim mor debyg iddi yn awr a'r lili yn plygu ei phen dan bwys yr awelon llwydrewllyd. Aeth i ymyl yr hen graig, ac 0 dacw hi yn wylo ac yn cusanu y geiriau ffyddlondeb a chariad. Ust! dyna ferch ieuanc yn ei chanfod ac yn ym- daith tuag ati, ac mewn enyd yn gofyn iddi, mewn llais crynedig, Paham yr ydych yn tywallt dagrau." Ond ni atebodd Deborah yr un gair. 0 na, trodd yn ei hoi i'r palas, heb yngan yr un sill o'i helynt. Ar y ffordd, dyna Bronwen yn dechreu adrodd ei hanes wrthi pan oedd ar ymweliad a'i Hewythr yn Llynlleifiad. Ond 0 pan y soniodd am yr hwn yr oedd wedi ei gyfarfod yn yr orsaf, ail dorodd y dag- ran dros ruddiau Deborah, pryd y deallodd Bronwen fod rhywbeth rhy- fedd rhwng y foneddiges ag ef. Eto, nid oedd wedi clywed ei fod wedi boddi ar ei fordaith i Peru. Ac 0 pan ddeallodd hyn ciliodd y gwrid o'i gruddiau, a syrthiodd i lewyg drom, oblegid yr oedd Bronwen yn ystyried Einion fel brawd, er ei bod wedi an- foddloni wrtho am ymadael a phlas yr Afon. Aeth y ddwy i'r Castell, a galar wedi gordoi eu mynwesau. Ust! dyna guriad ar y ddor aeth y forwyn i agor, a phwy oedd yno ond Syr Wmffrey Miller, mab Yswain Bryn y Wern. Gwahoddwyd ef imewn eto, nid oedd neb ond yr hen foneddwr yn hidio dim am ei weled, oblegid gwydd- ai Deborah mai ei unig amcan oedd ei phoeni hi yn nghylch ffurfio carwriaeth, yr hyn a'i gyrai bron i nwydau drwg. Beth bynag, yr oedd v boneddwr ieu- anc wedi euill serch yr Yswain i radd- au helaeth, a threulient lawer o amser yn nghymdeithas en gilydd. Ac am- ryw droion yr oedd Miller weci rhoi ar ddeall i'r hen foneddwr ei fod yn hoffi ei ferch yn a'tghyuredin, ond ei bod yn gwrthod eyfeillaehu ag efmewn modd yn y byd. Y tro hwn, fel am- ryw droion ereill, dyna hwy yn dechreu ymgomio a'u gilydd. a thoc cydiodd y bachgen mewn hen lyfr oedd ar y ford yn ei ymyl, a'i benawd oedd, Hanes bywyd Shion y Prophwyd, yn nghyda rhai o'i brophwj doliaethau." A braidd cyn iddo ei agor dyna ef yn gofyn i'r Yswain, Pa beth yw hwn ?" Un o lyfrau Deborah ydyw." Dechreuodd y bachgen ddarllen y bro- phwydoliaeth ganlynol:— Heddyw, Mai, Fel yr oeddwn yn myned i Laneifion, cyfarfyddais ag Awstin Hywel yn gadael ei Gastell, yr hwn yr oedd wedi ei golli mewn cys- tadleuaeth yn Llundain, ac wrth ed- rych arno yn edifarhau am ei ffolineb, ymsaethodd dadguddiad i fy meddwl, y byddai yr Ystad a'r Castell yn myned yn ol dracbefn i'w hiliogaetb, a dy- wedais wrtho am gymeryd cysur, oblegid na chaffai efe na'i blant ail feddianu yr Ystad ond can wired a hyny, y byddai yn sicr o fyned yn 01 i'w hiliogaeth yn mben amser. Eto, nid oeddwn yn tybied iddo fy nghredu, '7' ond y mae yn sicr o ddod i ben, a chyn y daw, rhoddir arwydd yn y Graig, adroJdir breuddwydion, pende- figion a fyddant feiiw, ac ereill a gant eu siomi!" Gyda ei fod yn terfynu, dyna yr hen Yswain yn gofyn, "Pa Gastell yw hwna ? Hwn, neu arall ?" Wedi peth astudiaeth, atebodd Miller. "Nid oes dadl yn fy meddwl nad hwn ydyw, o herwydd nid oes yr un o'r enw yn Nyffryn Eifion ond efe." Wel, ebai yr Yswain, "Rhag i neb ddeall y brophwydoliaeth fel yna eto, yr wyf wedi penderfynu newid I enw y Castell o hyn allan." Ie yn wir," ebai y bachgen, bydd yn gynllun da dros ben, er nad wyf yn meddwl fod neb yn credu yr un gair o'r ystoriau gwirionffol ond rhag ofn fod, newidiwch yr enw, ac felly bydd- wch yn diddymu pob sail i'r dybiaeth." Fel hyny y gwnaethpwyd, a'r enw newydd oedd Castell Ifan." Druain o honynt, yr oedd yr hen enw wedi ei geriio yn rhy ddwfn ar dudalenau hynafiaeth, ac ar barwyd- ydd y wlad i neb byth ei gyfnewid, ac ni wnaethant, er treio pob dylais ie, yr oedd Castell Hywel yn gysegredig yn Nyffryn Eifion. Wedi siarad cryn lawer am y brophwydoliaeth, creodd ymholiad yn meddwl Miller, Yn mha le yr oedd hiliogaeth Awstin Hywel yn byw, a phwy oeddynt." Onderchwil- io yr holl wlad gylchynol, methasant yn deg a dyfod o hyd i neb yn debyg ond Einion Hywel, yr hwn oedd erbyn hyn wedi boddi wrth bob tebygolrwydd, yr hyn eto oedd yn gwneud y bro- phwydoliaeth yn hollol anhebygo dd'od i ben. Ar ol yr holl ymddyddan, gor- fododd yr Yswain Deborah i losgi yr hen lyfr, ac hefyd cafodd ddarlith fin- iog am brynu y fath gruglwyth o ffol- ineb. +
GOGONIANT DYN YN EI SYL-WEDDAU…
GOGONIANT DYN YN EI SYL- WEDDAU CYFANSODDOL. Gan y Parch. J. W. Pugh, Abergwaun. PENOD IV. GWELIR yma, eto, ddoethineb a da- ioni y Crewr mawr yn gosod y fath hysbysrwydd yn ein cyrff, fel y gallwn ar unwaith benderfynu yn nghylch an- sawdd ein iechyd oblegyd os gosod- 1 9 wn ein bys ar ein harddynau a manau ereill ein cyrff, eawn fynegiad per- ffaith am ansawdd ffynonell ein bywyd, sef y galon. Y mae eto amryw gyfundraethau ereill yn perthyn i'r rhanau mewnol yn y corff dynol, pa rai sydd yn dadgan yn uchel fawredd a doethineb y Lluniwr mawr, ac hefyd yn profi fod dyn yn rhagorol, hyd yn nod yn ei gorff. Y cyfandraethau hyn ydynt y rhai canlynol 1. Y gyfundraeth dreulbaraidd (di- gestive system), yr hon sydd yn troi 1 y bwyd yr ymborthwn arno yn ddefn- ydd maeth ac ymgeledd i'r gwaed. 2. Y gyfundraeth ymgarthawl (em- cretory system), yr hon sydd yn dang- Z, os swyddogaeth yr afu, yr arenau, a'r cron, &c. 3. Y gyfundraeth ddiddyfnawl (ob- sorpent system). Yr ydym yn gorfod myned heibio i'r rhai hyn o ddiffyg amser. Ond cyn gadael y pwnc hwn yn hollol, y mae un gyfundraeth arall na allwn, o herwydd ei phwysigrwydd, fyned heibio iddi yn ddisylw. Hon yw y gyfundraeth gieuaidd (nervous sys- tem). Cynwysa y gyfundraeth hon yr ymenydd, y mer yspinawg, a'r ganglia, neu giau y* cydymd°imlad. Am amser maith ystyrid yr ymenydd yn ddim mwy na dadblygiad helaethach o'r mer yspinawg. Ond y mae athroniaeth ddiweddar wedi dwyn y pwnc i fwy o eglurder. A'r ffaith yw, nad yw y naill yn deilliaw o'r Hall, ond yn unig eu bod yn eael eu cydio wrth eu gilydd a ffurfia y naill fel y Hall ganolbwynt o allu gieuawg. Hyd amser Syr Charles Bell ystyrid fod boll ranau y gyfun- draeth gieuaidd yn meddu ar briodol- eddau mewn modd cyffredinol, ac o ganlyniad edrychid ar y cwbl yn yn un o ran eu swyddogaeth. Edrych- id ar yr ymenydd a'r mer yspinawg yn ystorf^tgyffredinol o ba un y deilliai y galluoedd neillduol o ysgogiad, ymsyn- iad, &c. Y giau a ystyrid fel arwein- yddion i drosglwyddo y gwahanol bri- odoleddau. Ni chytunai yr awdwr a enwais a'r drychfeddwl hwn; tybiai efe yn groes i reswm i feddwl fod dwy swyddogaeth mor hanfodol wahanedig ag ysgogiad a syniad yn perthyn i un gieuyn. Er engraifft, os ewyllysiaf fi symud fy Haw, yr ewyllysiad hwn a dardda o'r ymenydd; a'r gallu, pa beth bynag yw, a weithreda ar y giau, yna trosglwyddir ef i'r cyhyrau, a'r cy- hyrau sydd yn llywodraethu ysgogiad r Haw. Yn yr engraifft hon, rhed y u-allti o'r tu mewn i'r tu allan. Ond os pigaf fy mys, derbynir yr argraff gan y giau sydd yn estynedig o dan groen y bys, yna trosglwyddir ef gan y giau lyny i'r synwyrfa (sensorinm), neu y sarth o'r ymenydd sydd yn sedd ym- ;yniad, nes bydd y meddwl yn gyd- vybodol o'r boen. Yn yr engraifft ion, y mae cwrs y gweithrediad o'r tu tllan i'r tu mewn. Wedi blynyddau o astudio, daeth yr awdwr hwn i'r penderfyniad fod i bob gieuyn ei swyddogaeth arbenigol ei hun. Yn awr, y mae y gyfundraeth hon yn ymranu i wahanol ddosbarthiadau, mewys y Cerebro Spinal nerves, sydd a'u gwreiddyn yn y spine a'r ymenydd, ac yn gwasanaethn i ddyben dyblyg o ysgogiad ac ymsyniad. Y mae y mwy- afrif o lawer o'r giau sydd yn y corff dynol yn codi o'r mer yspeinawg, ac yn meddu ar allu dyblyg.
+ BEIRNIADAETH CYFARFODI CYSTADLEUOL…
+ BEIRNIADAETH CYFARFOD CYSTADLEUOL GWAWR, ABERAMAN. Y CYFANSODDIADAU CERDDOROL. DAETH ugain o donau i lawyn dwyn y ffugenwau canlynol :-C. C., Gobeith- iwr, 1., Gobeithiwr, 2., Alawydd, 1., Alawydd, 2., Ab Dewi, Eos Dyffryn, Taliesyn, Crado, Thomas ab Gwilym, Hen Gymro, Gan Gymro, Teimladog, Tyner Galon, 1., Tyner Galon, 2., loan Dyfed, 1., loan Dyfed, 2., Alaw Cyn- on, ac Efrydydd Cyson. 1. C. C. Ton wallus ryfeddol sydd gan y cyfaill hwn. Nid ydyw ond crynswth o wallau drwyddi draw. N id oes ganddo yr un syniad am gynghan- edd na chyfansoddiad os ieuanc yw, ymdreched a'i holl egni i fyfyrio y gelf- yddyd yn dda cyn dechreu cyfansoddi. 2. Gobeithiwr y 1., a Gobeithiwr yr 2. Yr un cyfaill sydd a'r ddau ffug- enw hyn. Ychydig iawn yn well yw y cyfaill hwn na C. C. Alawon gwael, symudiadau afrosgo, a chynghanedd wallus iawn, yn llawn 5au ac 8au di- lynol, &c., y rhai ydynt wedi eu nodi yn y copi. Gwnaed yntau ymdrech egniol i fyfyrio y gelfyddyd yn dda. 3. Alawydd, 1. Yn G y mae ton y brawd hwn. Cyffredin a diafael ydyw alaw y cyfaill hwn ac y mae ganddo yntau amryw wallau cynghaneddol; 5au olynol rhwng y soprano a'r alto yn yr ail ban. Rhwng y bass a'r tenor yn y ban olaf ond pedwar, a rhwng y soprano a'r alto yn y ban olaf ond un. 4. Alawyd, 2. Y mae ton y cyfaill hwn yn F. Y mae ganddo alaw ddy- munol, ond fod y gynghanedd yn lied wallus. Gydag ychydig ymdrech daw y cyfaill hwn yn gyfansoddwr gwych. 5. Ab Dewi. Rhy sathredig a ehy- ffredin yw ton Dewi, rhy ychydig o felodedd, ac nid yw chwaith heb rai gwallan cynghaneddol—rhai 8au a 5au. 6. Eos Dyffryn-Ab Dewi yw hwn eto. Yr un awdwr sydd yn gwisgo y ddau ffugenw hyn. Y mae ton Eos Dyffryn yn y cywair lleiaf. Go annatur- iol, diafael, a difywyd yw ei gyfansodd- iad ef. Y mae ganddo 5au dilynol rhwng y bass a'r tenor yn yr lleg a' 12fed ban. Rhwng y bass a'r soprano yn ban 14eg a'r 15fed.; rhwng y tenor a'r alto yn y ban olaf ond chwech. Y mae ganddo 8au rhwng y bass a'r tenor yn y ban olaf ond dau. 7. Taliesyn. Y mae gan hwn alaw fach ddymunol a gwych, ond y mae y gynghanedd yn wallus ganddo yntau eto. Amryw 5au ac un 8au dilynol. Nid yw hwn yn ymddifad o ddawn ac athrylith cerddorol. Ymdreched, a daw yn gyfansoddwr da. 8. Crado. Alaw fach wych iawn eto. Trieni fod y gynghanedd yn wall- us. Y mae ganddo amryw 8au a 5au dilynol, y rhai ydynt yn anurddo y cyf- ansoddiad yn fawr; 8 an, rhwng y so-1 prano a'r alto yn y 5ed ban; rhwng y tenor a'r alto. yn y 6ed ban; 5au rhwng a bass a'r tenor yn y 10iM ban 5au rhwng y bass a'r alto yn y lOfed ban; rhwng y bass a'r soprano yn yr 16eg ban rhwng y bass a'r tenor yn y 23ain ban; rhwng y soprano a'r a'r a t) yn y ban olaf ond pedwar. 9. Thomas ab Gwilym. Y mae gan y cyfaill hwn don fach lied ddymunol yn y cywair lleiaf, wedi ei hysgrifenu yn lied ddiwall. Y mae ganddo 5au dilynol mewn un man rhwng yr alto soprano. Ymdreched ati eto. 10. Hen Gymro. Gan Hen Gymro don fach wych iawn eto, ac wedi ei hysgrifenu yn lied ddiwall. Y mae y cyfaill hwn yn medru cynghaneddu yn lied wych. Ganddo don fach dlws. 11. Gan Gymro. Ymddengys mai yr un person yw Hen Gymro, a Gan Gymro. Y mae hon eto yn don fach wych, ac wedi ei threfnu a'i chynghan- eddu yn syml a gwych. Y mae braw- ddeg yn adran y drydydd yn fy adgofio o'r hen /Spanish Chant. Nid wyf wrth hyny yn tybied fod y cyfaill wedi ei chymeryd o hono, ond y gall yr un syniadau ddyfod i feddyliau gwahanol gyfansoddwyr heb wybcd dim am y naill na'r llall. Aed y cyfaill h" n rhagddo, y mae ganddo ddawn a gwob- odaeth. Ymdreched i ragori. 12. Teimladog; Tyner Galon, Y.; Tyner Galon, 2. Gwahanol enwau ar yr un awdwr yw y rhai hyn. Mae ganddo ddwy don yn y cywair mwyaf, ac un don yn y cywair lleiaf. Y mae cryn lawer o deimlad a gwreiddioldeb yn y tonau hyn, ond y mae y gynghan- edd mewn rhai manau yn glogyrnaidd a gwallus. Y mae ganddo amryw 5au ac 8au dilynol yn mhob un o'r tonau. Cymered fwy o ofal y tro nesaf. Er y gwallau hyn, y mae rhai o'i frawddega. yn dlws, teimladwy, a naturiol. Truenu fod y gwallau cynghaneddol yn anure'dbi y cyfansoddiadau. Y mae gallu a medr yn y cyfansoddwr hwn, pwy bynag yw. Aed rhagddo, a bendith arno. 18. loan Dyfed, 1.; loan Dyfed, 2. Yr un awdwr yw y ddau hyn eto. Y mae ganddo un don yn y cywair mwy- af, ac un yn y eywair lleiaf. Ysgrif- ena y cyfaill hwn yn naturiol, syml, a thlws. Y mae rhywbeth yn ddymunol a hyfryd i fy meddwl a'm teimlad i yn y ddwy don hon. Trueni na bai y cyfaill wedi cymeryd mwy o ofal gyda y gynghanedd. Y mae yn y ddwy don rai 5au olynol, ac y maent yn ymddang- os i mi yn fwy o ddiffyg gofal nag o ddiffyg gwybodaeth. Y mae y cyfaill hwn yn gyfansoddwr naturiol a phryd- ferth; ychydig o ofal gyda y gynghan- edd a'i gwna yn gerddor gwych. 14. Alaw Cynon. Y mae gan y cyf- aill hwn don syml, gref, wedi ei chyng- haneddu yn wych, oddieithr un gwall yn unig y mae ganddo 5au dilynol rhwng y bass a'r soprano yn y ped- warydd ban. Er hyny, y mae y don yn un wych iawn, rhywbeth yn newydd a gwreiddiol ynddi, ac y mae yn canu yn gryf a rhagorol. 15. Efrydydd Cyson, Y mae gan y cyfaill hwn don dda, gref gyfoethog^ ton syml, brydferth, ac amrywiog; ton y gellir yn rhwydd ei dysgu a'i chanu. gan gynulleidfa. Y mae wedi ei threfnu a'i chynghaneddu yn Iled wych, oddieithr mewn dau neu dri o fanau, a gall yn ddigon hawdd ddiwygio y man- au hyny. Y mae amryw douau gwych yn y gystadleuaeth hon, ond fod ynddynt rai gwallau cynghaneddol. Y mae eiddo Cymro, Hen Gymro, Teimladog,, Tyner Galon, loan Dyfed, ac Alaw Cynon. Y :mae rhyw ragoriaeth yn perthyn i bob un o honynt. Yr wyf fi yn bur hoff o don syml, gref, Alaw Cynon, y mae yn llai ei gwallau cyng- haneddol da'r lleill a nodwyd. Alaw Cynon, ac Efrydydd Cyson ydynt y ddau oreu yn ol fy marn a'm chwaeth i a chymeryd pob peth at eu gilydd; ar ol cryn gydmharu ac ystyriaeth,, barn wyf mai ton Efrydydd Cyson yw y g'oreu, ac iddo ef y dyfarnaf y wobr.. Heolyfelin. W. HARRIS. +
LLUEST Y MYNYDD.
LLUEST Y MYNYDD. MEDI 10, 1875. WEL, dyma hi, o ba le y daethoch i gyd ? Dick Tycaws a ddywedodd, mewn atebiad, "Yr ydw i a'r brodyr hyn sydd gyda fi, wedi dyfol atoch, Mr. Lluestwr, i roddi tipyn o hanes < Cym- deithas Hen Sgidie,' yn Salon Cwm Rag-and-Nail, fel yr addewais. Ac mi ddweda Wrthoch yr helynt i gyd." Aros Dick, ebe fine, pwy yw y rhai hyn sydd gyda thi ? Atebodd Dick, Arthur Ywen, mab Tycaws Marc Dafydd Twynbilsen; Eli, mab Sherlyn Pen-y-twmpath a Sami Sparbl Fow- ell, o Rhos-y-perthi, yw enwau fy nghyfeillion." O'r gore Dick, y mae Owain, Llys- feisyr; Sam Daniel, Ty'r Brain ac Evan y Dyrnwr, wedi addo bod yma i glywed yr hanes sydd genyt ti i roi. Y mae yn od gen i na bae nhw yma cyn hyn. Gyda 'mod i 'n dweyd y gair dyma nhw'n dwad dros y gamfa i'r ffald. Aethom lawr gyda'n gilydd i ystaf- ell ogleddol y ty, lle'r oedd digon o Ie, i eiste, a goleu Iled lew. Yno dechreu- odd Dick e1 stori. 'Roeddwn i," meddai Dick, "allan yn chwilio am ddafad oedd ar goll, a daethum yn agos i berth, pryd y clyw- ais swn dyeithriol yr ochr arall iddi. 'Nabyddais y llais. Pwy oedd yno ond Deio Evan, Ochr-yr-Allt. Ac wrth 'rando'n astud deallais ei fod yn dysgu ei wers o lyfr defode' Cymdeith- ag Hen Sgidie.' Neidies dros y clawdd ato, ac ymddangosodd mewn cyffro mawr. Gofyuais, Deio, be' sy arnot ti ?" "0 digon, digon," ebe Deio, "dy