Tarian Y Gweithiwr

ALLTWEN. DYDD Sadwrn, Modi 18fed cyfisol, cyf- arfu Cyfrinfa Diogelwch y Tlawd, Urdd y Gwir Iforiaid, Butchers Arms, i'r dy- ben o gaelcvlchwyl. Bay frawdoliaeth yn ngfcapel yr Alltwen, pryd y cafwyd pregeth gan y Parch. P. Griffiths; yna z, gorymdeithiwyd trwy Pontardawe a'r Allwert, yn cael eu blaenori gan Sein- dorf Pres yr Happy Family, Treforis. pa rai a chwareuasant yn gaznpns, &a er boddionrvvydd i bawb a'n cly wsant. Wedi dyfod yn ol, cafwyd ciniaw rhag- orol, ac wedi i bawb gael en gwala a'n gweddiil, cliriwyd y byrddau, a pbai o- towyd i gael gwledd i'r meddwL De- wyswyd louan Ddu, Alltwen, i'r gadair. Araeth fer gan IeuauDdu, ar"dde- chreuad a, llwyddiant Iforiaeth." Yr oedd yr hep fr-awd yn ei hwylian goreu. Can, 0 Tyred yn ol," gan Telorfad, yn dda iawn; darilen englynion rhagor- ol i "Eor Hael," gan Llewelyn; ts Rhowch i mi Fwth," gan E. Nathan- iel, a'r gynulleidfa yn uno yn y gydgan yn rhagorol; dadganu yr "Eneth Ddall," gan Daniel Davies, Llechau; Fair Flora Decks," gan E. Jones a'i gyfeillion; can a chydgan, Cymru Gwlad fy Nhadau, gan Telorfab a'i barti; can o'i eiddo ei hun ar Ifor- iaeth," gan E. Nathaniel a'i barti; anerchiad gan Alltwenydd; can Ifor- aidd, gan W. J. Lewis, Alltwen; cydgan, £ Y Morwyr," gan Telorfab a'i barti; £ < Curwch yr Haiarn tra byddo yn boeth," gan L. Sees Morgan; can a chydgan, "Come whore my love lies dreaming," gan E. Nathaniel a'i barti; can, Hir- seth Cymro am ei Wlad," gan Esiab Thomas; "Bety Wyn, fy Nghariad," gan, Daniel Davies, ac E. Nathaniel; can Bugeiles yr Wyddfa," gan Telor- fab. Terfynwyd trwy gann Hen Wlad fy Nhadau," gan Evan Nathaniel. Caf- wyd cyfarfod da dros ben, pawb yn eu hwyliau goreu. Credwyf fod y cyfarfod yn ddechren cyfnod newydd i'r gyfrinfa uchod. Y maent wedi bod yn ffodus iawn yn newis ad ysgrifenydd, sef Telor- fab; dyn sobr, gweithgar, ac yn ddyn yr oes bresenol, ac nid yr oesoedd ty- wyll; a dangosodd hyny yn y cyfarfod, ei debyg ni fu erioed o'r blaen yn y gyf- rinfa uchod. Hai ati, fechgyn, y mae golwg lewyrchus arnoch yn bresenol. C urwch yr Haiarn tra byddo yn boeth." C. J.

LLIFDDWFR YN PONTAKDDU- LAIS. DYRD Gwener, Medi 3ydd, torodd llif anferth a nerthol iawn drwy y lie uchod a'r cylchoeda, a hyny yn y modd mwyaf disymwth a welwyd erioed. Y mae llif- ogydd yn arfer galw yn ei tro,ond nid mor nerthol a'r un olaf a'r un o flaen hyny, tna chwech wythnos yn ol. Mewn tua haner awr wedi i'r dwfr ddechreu codi, yr oedd yn cyrhaedd yr uchder o 3 i 4 troedfedd wrth glwyd y dollfa. Yr oedd wedi tori y pryd hyn ar draws rhan helaeth o'r dref, yr oedd wedi treuddio i mewu yn rymus mewn dim amser o dan sylfaen y Post Office, nes ydoedd y dwfr mewn llawer man o 6 i 9fmodfedd uwch na'r llawr yr oedd yr boll ddrysan wedi cael eu sicrhau a chlai, ond nid oedd hyny yn ddigon o wrtbglawdd, ond ar y eyfaq achubwyd y ri%vyddaa yn lied dda rhag cael eu gwlychn. Mae yn Had debyg mai y rheswm fod y dwfr yn gorlifo fel hyn yn barhaus, ac yn tori all an o'i wely yw, fod baw a llaid yn cael ei dafiu i'r afon, sef afon y Dalais, ac felly y mae yn codi a chwyddo yn barbans yn ei gwely ac yn tori allau dros ei cltei lanau, nes mae afonLlwchwr yn gwrthryfela yn ei herbyn ac yn peri iddi groni yn ol ar dsaws y dref. Yr oedd y ddwy afon hyn yn cuddio tua 3 mllldir, wrth haner milldir o led, o'r dolydd, nes yr oedd y caean a'r cloddiau yn grwmswtb o'r golwg ganddynt. Ery cyfan i gyd, nidoes fawr o r.iwed wedi ei wnend, ond fod rhai colledion trwm wedi dygwydd, sef cludo ymaith y gwair, anafu y gwenith a'r llafur. Dygwyddodd i William Clement, gael ei golledi o gaeaid cyfan o wenito ond rhyw ychydig a arbosodd yn weddill ar hyd y perthi. Dylid diolch fod pawb wedi cael eu bywydau, 61 fod ieehyd rhai wedi ei gymeryd ymaith, ond am ychydig, yr ydym yn gobeitbio; ond ni ddyiai neb tod yn ant'oddiav\ii o'r dvg- wyddiad, am mai yr hwn sydd a'i lwybr yn y corwynt a'i frordd yn y dyfroedd mawrion cldaeth yn ei dro. Poritarddulais. D. D., Prisgelly.

AT MR. SYLWEDYDD ARALL. STR,—Yn TARTAN Y GWEITHIWR am Medi lOfed, canfyddais bwt o nodyn o'r i y eiddoch, ond ni ddisgynodd fy llygaid arno yn brydlawn er fy ngailuogi i'eh cyfarch yn y rhifyn diweddaf. Nid oes dim i'w wnelld-" gwell hwyr na hwyr- Wei, yn awr, fel hyu, syr, go- ddefwch air y Cynghor," a dyma fe, Na fydded i chwi fod yn rhy hael ar eich ensyiiiadau basaidd, a'ch trwythau maleisns, Diehon y hydd yn dda i chwi wrthynt eto yn y dyfodoi. Gwy byddweh fod fy nghof yn rhagorol dda. Yr wyf yn cofio yn dda, am helynt41 Pantygwin," fel y gelwch y He, heb i chwi fyned i'r dra- fferth o'm cynorthwyo. Yr wyf yn cofio am yr erlid a'r cabiu fa arnaf y pryd hwnw, ac yr wyf yn cofio hefyd am ym- ddygiad eythreulig Julius yn chwerthin yn ei lewys am fy rnhen yn dyoddef fel lieidr neu lofrudd. Y mae fy nghof yn hynod fywiog. Yr wyf yn cofio y mynyd yriia yu right dda. am y daman aur y bu i-Iiaid i mi ymadael a hwynt yn ystod y ifrwgwd, ond nid wyt yn cofio fod Julius oddiar hyny hyd yn awr wedi bod yn dciigoncaredig i estyn swllfc na dimai i'm cynorthwyo. Codwch, syr, fod y pcfehau pwysig a dyddorol hyn yn gorphwys yn dawel ac esmwyth yn fy nghof, a byddaf yn dra diolchgar i chwi am beidio eu hafbnyddu rhagllaw. Gyda golwg ar y "pedair dalen," nid oedd rhaid i chwi neidio i dudalenau y DARIAN er hysbysn eich barn yn eu cylch. Yr oedd eich barn fechan, fach, yr. wybyddns i mi yn fiaenorol. Darfu i chwi fod yn ddigon gofalus i'w hysbysn yn brydlawn. Trwy ryw gyfaredd neu gilydd, yr oeddwn i wedi dyfod i gredu eich bod, bellach, yn ddigou hen i ddy- weyd y gwir, ond gwelaf erbyn hyn fy mod wedi camgymeryd. Y mae fod dros hedwojr cant ar ddca o Hanes y iiwrdd Ysgol wedi cael eu gwerthu yn Ystalyfera a'r cylchoedd, yn profi fod rhyw rai heblaw mawrion y tir" yn fceimlo dyddordeb yn y fusnes. Y mae y rhan olaf o'ch epistol yn bur ddoniol, ac ymddygaf tuag ato yn ol ei deilyng- dod, sef el adael i orwedd mewn dystaw- rwydd. Cofiwch, syr, nad wyf hyd yn hyn wedi bod yn euog o lyfu llwch aur, na physgota clod ac enw. Yr eiddoch, &e., ADOIPHUS.

AT WEHYDDION DYFFRYN TEIFI. FONEDDIGION,—Ai gwir ydyw yr hyn a glywsom, fod rhai o wehyddion Dyffryn Teifi yn bradychu eu cydweithwyr trwy weithio o dan bris y gymydogaeth; os gwir hynyna, dymunwn i Glan Arm: gymeryd y mater at ei ystyriaeth ar unwaith, gan ei fod ef yn feddianol ar dalent a gallu i ymgymeryd at y gwaith i alw pwyllgor o'i gymdeithwyr yn nghyd i ryw fan canolog er mwvn trafod y mater yn eilliw priodol, acosyn bosibl, i ddyfod o hyd i'r eyfryw bersonau, a'u halltudio o fysg trigolion y bedwaredd ganrif ar bymtheg, fel y gellir dywedyd, g n a'r wlad a gafodd lonydd.ddeugain mlyn- edd;" ac i ffurfio deddf, a hono yn ddeddf y Mediaid a'r Persiaid, yr hon nas gellir ei thori. Rhag bod yn rhy faith, hyderwn y gwna Glan Arad gydsynio a/n cais, ond os na wna, bydd genym ychydig o nod- iadau i'w hanfon i'r wasg am y cyfryw bersonau yn y dyfodol, fel y bydd y nod- au yn eithaf eglur i'w 'cydnabyddion ddywedyd. Ti yw y gwr." Yr eiddoch,—GWEHYDD.

BWRDD IECHYD LLEOL ABERDAR. BARNAF mai treth ar eich newyddiadur fyddaigosod holi weithrediadau v Bwrdd o flaen y darllenwyr, ac o ganlyniad ni osodaf ond yr hyn ag sydd yn dal cy- sylltiad uniongyrchol a'r trethdahvyr. Cyfarfyddodd y Bwrdd dydd lau di- weddaf, pan yr oedd yn bresenoi R. H. Rhys, Ysw,, Evan Lloyd, Dr. Price, F. Phillips, Isaac Thomas, Leyson Rhys, a John Snape. Wedi darllen gweith- rediadau y Bwrdd am y eyfarfod blaen- orol, galwyd ar yr Inspector of Nuisance yn mlaen, pryd yr hysbysodd fod y scarlet fever wedi tori allan o'r newydd mewn 5 o fanau er's pythefnos, a'r typhoid fever mewn 4 o fanau, ond ar y cyfan fod iechyd y gymydogaeth yn hynod o dda. Daeth a chwyn yn erbyn perchenog y cart lludw, nad oedd y cart yn pasio Trap-road yn yr amser dyladwy, yn lie galw yn y boreu, ei fod yn esgeu- luso hyd ddiwedd y dydd. C, Gorchymynwyd i'r arolygwr i fyned at y contractor ar unwaith o'r herwydd. Y peth nesaf a ddaeth ger bron oedd cael dwfr i yagol y dref. Dywedodd y cadeirydd nad oedd o un fantais i'r trethdalwyr o roddi y dwfr yn rhad i'r ysgol; ac yr oedd am ddeall 1 17, pa fodd i wneud. cyfiawnder a'r treth- dahvyr a'r ysgol. Tybiai y gallesid penderfynu byn yn ol rhifedi y plaut a fyddai yn yr ysgol, a phrisio'r dwfr yn ol fel y mae teuluoedd yn gyffredin yn talu. Gwrthwynebodd y Dr. ef trwy ddweyd nad oedd eisieu dwfr golchi, &c., yn yr ysgol fel tai anedd, na berwi cawl, ys dywed Isaac Thomas (chwerthin). Cynygiodd Mr. Evan Lloyd fod metre i gael ei osod yn yr ysgol. Yna cynyg- iodd y Cadeirydd ohirio y pwnc am bythefnos.

LLEDU HIGH STREET. Bydd hyn yn cymeryd lie yn fuan, sef o Neuadd y Dref hyd at y Black Lion.

YN AKECHYD YN HEOLYDD NEATH AC ALBERT. Y mae dwfr golchi yn dyfod allan i Neath-street. ac afiechyd yn dyfod o ystabl, fel y mae'n angenrheidiol cael drainage i'w gario allan. Cynygiodd Mr. Hall i wneud cesspool diogel i dder- byn yr afiechyd hwn. Dywedodd Dr. Price y buasai un diwrnod o wlaw tr-wm yn ddigon i lanw y cesspool i fyny felly ni chymeradwywyd y cynllun hwn. Daefch amryw gynlluniau ger bron— rhai yn dderbyniol ac ereill yn anerbyn- iol. Bu cryn ddadleu mewn perthynas i dri plan, sef un yn Cwmaman, yr hwn wedi ymresymu ychydig yn ei gylch, a ba-siwyd. Y llall oedd yn Gadlys-road, eiddo Mr. J. VÝm. Jones, yr hwn gynlinn oedd i adeiladu cegin gem, perthynol i ddau dy, pa rai sydd yn awr yn dy byw a siop. Gan fod rhy fach o Ie, yn ol cyfraith y Bwrdd, i adeiladu y gegin pe buasai y siop yn cael ei throi yn dy byw, yr oedd gwrthwynebiad gan y Bwrdd i'r plan; ond gan fod Mr. Jones wedi rhoddi ei air na fuasai y siop yn cael ei throi yn dy byw, caniatawyd iddo adeiladu. [Cofier am hyn yn y dyfodol.] Y nesaf oedd plan gan Mr. Price, contractor, Catherine-street, yr hwn a wrthwyneb- wyd gan Mr. Hall. Daeth Mr. Price o flaen y Bwrdd, ac eglurodd yr achos, a gofynodd y cadeirydd i Mr. 1. Thomas a oedd efe yn adwaen y lie, a dangosodd Mr. Thomas yn eglur yn mha fan y bwriadai Mr. Price adeiladu, ac yn ol ei farn ef fod Mr. Hall yn afresymol i wrthwynebu. Gwelodd yr aelodau fod y gwrthwynehiad yn afresymol a chan- iatawyd y plan. Yn nesaf daeth Mr. William Edwards ger bron mewn per- thynas i'r store-room eto, ond pender- fynodd y Bwrdd ddal at yr un pender- fyniad ac o'r blaen. Wedi i Mr. Ed- wards fyned allan, dywedodd y Cadeir- ydd fod syniad gan rai fod Haw gan Mr. Isaac Thomas i berswadio Mr. Ed- wards i adeiladu ei store-room yn groes i reolau y Bwrdd, ond fod yn dda ganddo hysbysu yr oil o'r aelodau ei fod wedi clywed ar awdurdod dda nad oedd gan Mr. Thomas yr un llaw yn yr achos o gwbl. Yr oedd yr oil o'r aelodau yn ymddangos fel o'r farn. Yna terfynwyd y cyfarfod.—GOHEBYDD.

Y GWERTHFAWROCAF 0 BOB PETH YW IECHYD. YR wyf yn teimlo rhwymau arnaf i wneud yr hyn a allaf er lies y cyhoedd yn mhob cyfeiriad, mor belled ag y mae ynwyf. Gan fy mod yn dyst personol o'r daioni a'r lies anmhrisiadwy sydd yn deilliaw oddiwrth belenau Mr. George, fferyllydd, Hirwaun, le,l nid daioni per- sonol yn unig, ond hefyd i lawer o'm cydnabod mewn amryw ranau o'r wlad, y mae yn ddyledswydd arnaf i hysbysu hyn i'r cyhoedd yn gyffredinol. Yr wyf wedi cael fy mlino er yn ieuanc gan ddolur yn y cefn, anhwylderau yn y cylla, a phoen yn fy ngluniau a'm arenau yn ami iawn. O'r diwedd clywais am belenau George, a chymerais ddau o honynt ryw noson pan yr oeddwn yn methu ymsymud gan y poen heb drafferth fawr. Ond, er fy ffawd, cyn pen 4 awr ar ugain yr oeddwn yn teimlo mor heinyf a mab 21 oed, ac oddiar hyny hyd heddyw yr wyf yn eu cadw yn fy nhy fel y trysor gorcu. Y maent i mi braidd fel modd- ion anffaeledig. Ar ryw brydnawn, pan oeddwn yn iach a heinyf, cyfarfyddais a Mr. Wm. David, Relieving Officer, Aberdar, yr bwn oedd yn mron llewgu gan ddolur yn y cefn; ac wedi iddo adrodd ei helyut, a'r poen dirdynol oedd yn ei gefn, nes peri iddo gerdded braidd yn ei ddau ddwbl, dywedais wrtho am fyned neu anfon am flychaid o belenau George. Tua chwech o'r gloch yr un prydnawn, cyfarfyddais ag ef drachefn, a gwnaeth amnaid arnaf i ddyfod ato, a dywedodd ei fod yn hollol iach, ac y gallasai neidio dros naw o berthi! Yr wyf yn coffhan enw Mr. David am ei fod mor adnabyddus trwy yr holl gymydogaeth. Cofied pawb nad C3 wyf yn ysgrifenu hyn am fy mod yn adnabyddus a Mr. George, canys nid wyf wedi cael y fraint o'i weled ond unwaith yn fy oes trwy wybodaeth i mi. Aberdar. ISAAC THOMAS.

MAE NHW YN DWEYD. Mae nhw yn dweyd fad beirdd y gog- ledd yn cad w gormod o row yn nghylch Eisteddfod Pwllheli a'i gweithrediadau. Mae nhw yn dweyd y bydd Swyddfa y DARIAN yn berffaith ddyogel tra byddo gorsaf yr Heddgeidwaid a Drilfa y Showdwis yn ei hymyl. Mae nhw yn dweyd fod Undeb y (Jweitiiwyr, yn ei ffurf bresenol o leiaf, bron tynu ei draed ato a marw! Yn anamserol wrth gwrs. Mae nhw yn dweyd fod un o gyfrin- faoedd yr Undeb wedi ei rhanu yn yn Nosbarth A., a bod un o swyddogion y dosbarth wedi cael penadur melyn am beidio dweyd y gyfrinach! Tybed fod hyny yn wir ? Mae nhw'yn dweyd fod y Prif-beir ianydd wedi dyfod yn ddisymwth a1' warthaf peirianwyr B. ac A., a'u cael ar agwedd y meirw. Mae nhw yn dweyd, oherwydd y draiferth fawr a gafodd y Prif-beiriau- ydd i'w dadebru o'u cwsg, ei fod wedi rhoddi archeb am hooter newydd i'w dihuno y tro nesaf. Mae nhw yn dweyd mai ofer fydd hyny, gan na fydd dim ager gyda'r tanwyr i'w rhoi ar waith. Mae nhw yn dweyd y bydd y gwely rhyfedd hwnw yn cael ei werthu ar auction gan Twrch Cynon nos yfory. Mae nhw yn dweyd fod yr hen ser- yddwr dihafal Baner wedi gweled yr haul am ddeudddeg o'r gloch nos Fawrth ddiweddaf. Mae nhw yn dweyd fod trigolion Aberdar yn llawenhau yn y gobaith o ail gychwyniad gwaith Abernant. Mae nhw yn dweyd y bydd amryw gyfnewidiadau yn cael eu gwneud yno mewn perthynas i'r swyddogion ac ereill. Mae nhw yn dweyd fod gweithiau y P.D. yn efelychu y cryddion a'r teilwr- iaid, trwy gadw pob dydd Llun yn ddydd gwyl. Mae nhw yn dweyd fod y Welsh Jews a'r land Jeios yn iach a cha- lonog. JACOB Y JEW.

GOBEITHION EIN HYMBORTH. Y MAE gobeithion ein hymborth wedi y cyfan yn ymddangos yn dda. Yr oedd yn Mhrydain Fawr eleni yn agos i 300,000 o erwau yn llai o dan wenith na'r flwyddyn ddiweddaf. Yr oedd lleihad cyfartal hefyd yn yr Iwerddon, a beinir mai yr hyn a achosodd y llei- had hwn oedd y gostyngiad mawr a gymerodd le yn mhris gwenith yn ys- tod y flwyddyn ddiweddaf. Oherwydd y lleihad hwn yn nghyfanswm y tir a hauwyd, yn nghyda'r lleihad yn y cy- nyrch, bernIr fod yn y wlad lai o ddefn- ydd bara eleni na'r llynedd o gymaint ag a ddefnyddia ei thrigolion mewn mis o amser, a thrwy hyny ein bod yn rhwym o ymddibynu ar wledydd tra- mor am fara chwe mis a haner y flwyddyn hon, yn lie pum mis a haner. Digon tebyg y dywed rhai ein bod wedi cael ein handwyo am fara rhad o herwydd hyn, ond y mae yr awdurdod- au goreu ar y pwnc yn meddwl yn wa- hanol, a hyny o herwydd y tywydd rhagorol a gafwyd i gasglu yr oil i mewn yn ddiogel, yn nghyda'r cyfan- swm mawr oedd ar law er 1874, yr hwn sydd eisoes wedi ein cario o leiaf dair wythnos i flwyddyn y cynauaf newydd. Y pryd yma y llynedd, cyfrifid fod arnom eisieu ychydig dros 9,000,000 o gwarteri o wenith, tra yr ydym wedi derbyn er hyny 11,700,000, ae os cawn y cynauaf nesaf yn dymhorol, ni fydd arnom angen ond 11,000,000 o dramor, ac nid oes amheuaeth na chawn ein cyflenwi ar delerau rhesymol a'r hyn sydd yn angen. in

PEDWAR MORWR WEDI EU BODDI. Y MAE Mrs. J Wilson a Chyf. o South Shields, perchenogion y llestr Golden City," wedi derbyn hysbysiad o Batavia, yn rhoddi ar ddeall iddynt fod y llestr wedi cyrhaedd yno; hefyd fod y Cadben Mr. Owain, yn nghyda tri o'r duwlaw, wedi eu golchi dros y bwrdd cyn gyraedd y fordaith. Enwau y pedwar a foddwyd oddynt,—John Owain (cadben,) berthynol i Aberteifi, James Scorer, Benjaman Davies, per- thynol i Aberteifi, a John Todd.

ALLTUD. Ar allor erch meddwdod ymwerthodd y m Nes serio ei golon a'i JIenwi a brad Fel ellyll o'r aawn daeth adref ryw nos „ 1 Gan ladd yn esgeler cyraydog i'w da 0 Trosglwyddwyd yr adyn i ddwylaw cYd „ A'r ddedfryd a ga'dd oedd alltudi t oes, A rhwymwyd ef weithianja'r oyffion haiarcaidd, Mal caethwas fe'i gyrwyd dros weilgi yn groes, Dan bwysau cyfiawnder mae'n derbyn ei benyd, Bu'n serchog dad unwaith, 'nawr alltud o'i dirs Yn gruddfan o'i gyflwr a'i drin fel anifail, A choffo'i gynt rhyddid trwy 'i fron fel gweill dur; Y swyddog anyuol a'i ffrewyll arswydol Gwna'i ggfn yn gwysi, nes gwelwa yn lan, Yn arllwvs teimladau ei enaid helbulus, Cawn ddyfnder ei brofiad o'i fynwes leddf gin. Ymwerthais fy mywyd yn llwyr i'r diafol, Am flwyddi yn gaethwas, O! rbyfedd y tro, Nes iddo fy n'rysu a'm gwneuthur yn wallgof, Gwir achos fy ngyru yn alltud o'm bro Blinderua yw'm bywyd, anffodus ddyn ydwyf, Fy nagrau dwys, heilltion, sy'n treiglo yn lli', 'Does falm i'm yn unman at wella fy nolur, Nis gsllaf mewn geiriau rboi'm teimlad i chwi 3 Mi hoffwn pe'r laedon i'm fTryndiau roi f' helynt kR,Am filfed o'r trallod ddygwyddodd i'm rhan, Er i mi, y mwyaf anfad-ddyn a welsant, Gwn roisent gyd-deimlad i eiddil mor wan Neu hoffwn po deuai Ihyw wisgi golomen 0 dan ei hardd aden a llythyr i mi, A haneB i'm heno pa fodd mae mhlant anwyl Sydd yn y tylotdy, diamhea, eu tri; Un olwg gwir arnynt er mwyn eu oofleidio, Dan wylo dywedwn fy helynt yn gaeth, Erfyniwn faddeuant i dad fu mor ddiras, Hen suddas droseddwr erioed ni fu gwaeth Fy nghalon sy'n gwaedu ar dori wrth feddwl, Fy mhriod 1 yrais ry gynar i'r bedd Trwy nwyfron picellau tan llymion trywanant, A gwnant i mi ochain, a llwyd iawn fy ngwedd 0 medrais, do, dori calon fy anwylyd. Ffyddlonaf, dirionaf lianod y byd, A'r Dlwyaf ymdrechgar a gonest y ddaear, Yn faich gwna ei tbynged fy mywyd i gyd- Mae meddwl dy gariad diddichell, O Mari, Dy ddidwyll ymddygiad tuag ataf bob pryd Yn difa fy einioes, a bron a'm gwallgofi, 'Rwy'n gwaeo fy ngeni erioed i'r fath fyd Mae meddwl yr heilltion pur ddagrau a wylaist, Ireiddiodd dy ruddiau oedd gwelw a llwyd, Mal dyfrawg gledd miniog yn gwanu fy tuynwee Gan enyn ao yau fy nghalon fel rhwyd; Yn 'stafel! fy nghalon argratfwyd y cyfnod, Adgofion am ieuenctyd bair hiraeth i'm bron, Hwy greant trwy'm mynwes, O! heddyw ryw adsain, Nas gallaf mewn un modd ei adrodd yn lion 0 na f'ui'n bosibl am uurhyw fawr elw Am alw ddoe basiodd a dechreu ail fyw, Pe meddwn fyd cyfan oil mi ei roddwn Am alw'nol eto fy Mari hofii wiw; Fy Mari, O! Mari anwylat, mi'th garwn, It' fyddwn ufyddaf o weision y byd, Aroswn wrth d' ystlys a gwnawn di yn bapus, Y gadarn, erch ddiod nid yfwn un pryd. GWTLYM DDU 0 WENT.

Y MERTHYRON ANGHYDEFURF- IOL. Er cloi ein cynoeswyr dan gwys yn y dyffryn, Myn rhinwedd ymddangos yn olion eu traed; Gwynebent y stanciau heb arwydd o ddychryn, Daliasant eu profi, medd meusydd y gwaed Er gwaethaf bidogau esgobaidtl cynddeiriog, Ceidwadwyr uchelgaia a bawlieut y byd Yn lleithig i'w gwadnau, a thalu gwarogeeth Mewn lludw gormesol i'w hurddas o hyd. A lwyddodd y bwystfil yn amlder ei gyrnau ? 0 na, medd ein harwyr, er cymaint ei frad; Cof faen o'r creadur saif beddyw'n ardderohog I dremiad y cyhoedd yn ninas ein gwlad; Y carchar anghyfiawn i Barrovra a Greenwood, Am bleidio gwirionedd a chanlyn yr Oaa; Ar yr ysmotyn gwel weithion adeilad Er clod ac anrhydedd i'r dewrion ga'dd boen. Mrnegfya arosol yw'r neuadd, cyfeiria— Draw, draw i'r gorphenol ganrifoedd yn ol, Gan ddangos y cewri sy enwog mewn hanes I enill llu eto i ddilyn eu hoi; Carcharau a chyfflon oedd amod eu rhyddid, Crogbrenau, ffagodau, a'u fflamaa yn erch Trwy rym penderfyniad gorespyn a wnaethanfc I glogwyn edmygedd, hwy hawliant ein serch. Ni thyciodd gwobrwyon y byd pan yn sibrwd Yn fwyn ar eu clustiau, "Chwi gollwch y clod, Mae gwawd ar eich llwybrau, a chroesau i'w cario, A ffyrnau yn boethach na buont erioed, Ond arch eu cydwybod a fynent gyflawni Bygythion fethasant eu Uuddias yn mlaen Cyrhaedd gwir ryddid oedd nod eu rhyfelgyrch, Er trymed y croesau, a phoethed y tan. Ni gawsom ein geni i lafur ein teidian, Ewyllys ryfeddol ddisgynodd i ni, Ca'dd hon ei hardystio a gwaed y merthyron, Mewn ymdrech arwraidd yn erbyn y Ili, Doed deuparth o'u hyspryd yn anrbeg i ninau, I ymladd rhai brwydrau, cael hollol ryddhad 1 lais ein cydwybod ay'n gruddfan danorthrwm, 0 deued rhyw gyfnod mal hyn ar ein gwlad. Aberdar. GWINEXT EKLYK.

NEWYDDIADUR. Newyddion ceinion cynydd-a gluda I'n goludog wledydd; Hael y daw a goleu dydd, Er noswyl i'r hanesydd. v IEUAN GLYN COTHI.

DAU ENGLYN I fall byehan lYfrt. Lewis (Homo Ddu). Tonyparidy, yr hon a ehv-ir Iestyn Mwganivg. Dyga wir anian degaidd—yn wastad, Glwys Iestyn anwylaiddj;' Iaith a gwres odiaeth y gwraidd, Homo eirian, Omeraidd. Ei gynydd blodeuog weno.-ei gazi Yn gynar a lifo; Y babau buan y bo I'w law gywrain ffaguro. IBUAH GLT. COTHI,

AT Y BEIRDD. Cyfeiried ein cyfeillion y Beirdd eu hoi Gyfansoddiadau Barddonol yn y modd ac i'r cyfeiriad canlynol:— MR. D. W. JONES. (Dafydd Morganwg) Hirwain.