Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
9 erthygl ar y dudalen hon
L'ERPWL.
L'ERPWL. ESGOBYDDIAETH. MAE'E byd crefyddol yn un tryblith diderfyn "yn yr oes olan hon," ac yn herwydd yr anrhefnusrwydd a nod- wedda ei fydol gyfansoddiad, nis gall ddylanwadu, mewn modd ffafriol, ar feddyliau edmygwyr y byd anghref- yddol; o herwydd y tebygolrwydd di- anrwys sydd yn y ddau fyd, yr ydym yn sicr fod yr un Esgobaethol, wedi creu, ac yn parhau i greu, mwy o anghredinwyr na fedr uffern greu fyth I Pan sefydlwyd y Gyfundraeth Batriarchaidd, fel Torath Moshe," yn enwedig y Gyfundraeth Gristionog- cl,* yr arwyddair a gariai'r llumanau dwyfol ydoedd "Duw a digon," ond erbyn heddyw, mae cnawdolrwydd a gwanc diwall am gyfoeth ac urddau foydron, wedi dileu'r argraffwaith Slli- feidrol, ac wedi ei leoli a "byd a digon!" Y mae digon o waith pigo brychau yn nghyfansoddiadau ymarferion yr Aia- Eghydffhrfwyr, ond mae eu hanghyson- derau hwy yn buan ymddifodi yn ngwyddfod Alpiau mawrion gwrthnys- igrwydd a bydoledd y Gyfundraeth Esgobaethol. Nid trwy lu na thrwy nerth, ond trwy fy ngair I, medd Ar- glwydd ylluoedd," ydynt gyswyneiriaii y rhai a ganasant yn iach i hen bridd- feini'r Aifft a chamlasau. drewedig Babilon; ond dyweda Esgobion an- j rhydeddus Eglwys Loegr yn wahanol i'r hen broflwyd, canys Disraeli, y Frenines, y milwyr a'r llyngesoedd, Prydeinig ydynt amddiffynyddion eu cyfundraeth hwy. Pan fo marw esgob, er gan Arglwydd y Trysorlys rhyw gyfaill gwl eidyddol i'w godi i fainc yr esgobion; Did yw'r Prif Weinidog bob amser yn chwilio am sderau dealldwriaethol a duwiolfrydig; ond efe a ddetbola ei wyr eglwysig yn gyffredin o fysg ei geraint a'i ganlynyddion gwladwriaethol Y mae'r dean a'r chapter yn derbyn dyfyn oddiwrth y goron idd eu hys- bysu fod hwn a hwn wedi ei ethol i lanwswydd esgob, ac y maent hwythau, ar ol derbyn y wys yn offrymu gweddi ar ran yr ordeiniedig, ac yn dymuno am i Dduw ddewis y clewisedig! Y fath eithafrwydd cableddus yw y sere- moni fudr uchod ar ol i'r Prif Weini- dog ddethoPei ddyn, mae cyfraith yr Eglwys yn gorfodi ei ddeiliaid, mewn swyddiuchel ac isel, i geisio gan Dduw, nid i gadarnhau'r dewisiad, ond i ddewis yr un a ddewiswyd yn barod! A ellir condemnio gormod ar ymddygiadau mor wrth Gristionogol ? A oes modd i gabledd a rhyfyg gyrhaeddyd pwynt mwy niweidiol a chythreulig ? Y mae yn weddus gofyn am gyfarwyddyd Duw i chwilioam oruchicyliwrjBbry&ol, ond mae y dyn a wnel ddetholiad yn annibynol ar ei W neuthurwr, am ddyn i lenwi'r swydd uchaf yn yr Eglwys, yn creu ac yn diwel ystrywiau o'r fatb mwyaf damniol ar y ddaear: dyma lysgenadwrpenaf eang ymberodraethau, y diafol; dyma ddynsawd, yn gorymbil am i Dduw gydymffurfio a'i ddreleidd- iwch cynllwyniawl ef, a hyny er mWYll boddhau ei liunanfrydedd a'i fydol- rwydd trwstaneiddiol. Ni wrendy y nefoedd ar ymbiliadau'r ynfydion hyn, ac os na ddiwygia'r Eglwys ei chyn- lluniau yn ftian, fe ddaw corwyntoedd barnedigaeik Duw i'w llwyr ysgubo oddiar wyneb y ddaear. Nid yn unig etholir dynion anghymwys i lenwi'r swyddogaethau uchelaf yn yr Eglwys Wladwriaethol, ond y maent yn ymor- foleddu yn eu codiadau gweniaethus, ac yn defnyddio eu dylanwadau gwlad- wriaetho1 ac Eglwysig er mwyn bodd hau yr adran gyfundraethol a anwylir gan y gwr a'u cododd o'r llwch" a'u gosod yn ngbanol pob digonolrwydd. Mewn un peth yn unig y gwahaniaeth- a'r Perladon ysbrydol oddiwrth yr urdd bendefigaidd, seflyu eugwisgoedd, ond am foethusrwydd, glythineb, ehwareu- yddiaethau, a musgrellni enwadol, y maent yn dwyn gwir ddelwau hystyng- wyr beilchion yr urdd aristocrataidd yn Mhrydain Eawr. Y mae'r symiau mawrion a delir i'r esgobion yn bechadurus o annuwiol, pan gofiom am dylodi a phrinder cyf- logau ambell beriglor, rheithor, ac offeiriad, yn ein cymydau anmhoblog- aidd; mae'r anghyfartalwch arianol mor fawr yn nglyn a'r gyfundraeth hon, nes creu yr anhheimladrwydd a'r elyniaetb fwyafanghymodlawn rhwng y ddau ddosbartb ac nid yw yn un rhyfedd fod cyfeillion dadwaddoliad a dadgorfforiad yr Eglwys oddiwrth y Wladwriaeth yn ysgwyd eu clefyddan Ilym dau finiog uwch ben ei chyfan- soddiad. Mae'r Daflen Offeiriadol" am 1876, yn fwrn ac yn gabledd ar yr Eglwys Wladwriaethol, ond mae bydol- rwydd a thruenusrwydd ysbrydol y rhengoedd Eglwysig mor amlwg fel nas gall y Spiritual Lords amgyffred eu sefyllfaoedd anfrawdol a phechadur- us. Yr ydym yn wir foddlonH bob gwasanaethwr ysbrydol i dderbyn digon o dda'r byd hwn idd ei gynal yn anrhydeddus, ond yr ydym yn marwol gashau y gwyr a ysglyfaetbant frasdei a. Hufen y wlad, a gwario arian ar wagedd, tra tnae miloedd o'u cyd- greaduriaid yn byw mewn angen bara! Peidied y gwyr cnawdol uchad a dweyd wrthym eu bod yn ganlynyddion i Iesu o Nazareth, canys nyni a wyddom fod ei egwyddorion ef yn gwbl wrthgyfer- byniol idd eu cyflawniadau llwynogaidd hwy. Y maent, fely. Pabyddion, y Mahometaniaid, neu y Brahiminaid, yn honi rhyw fath o anffaeledigrwydd addoliadol, a dirmygant bawb a phob peth a ddygwyddo fod yn groes idd eu hopiniynau unochrog hwy. Nid enill y byd yn Gristionogion yw eu pwnc, ond enill pawb i dalu treth i awdnrdodaeth yr Eglwys Wladwriaethol, ac yn hyn o uffernwaith mae ganddynt eu hefelych- wyr yn mysg yr hollenwadan drwy y byd! Y mae Ardalydd Lorne a'i wraig an- rhydeddus wedi gwneud llawer'er xnwyn ychwanegu taliadau y dosbarth tylawd yn y rhan bregethwrol o'r Eglwys, ond nid oes gobaith y llwyddant i wneud llawer o ddaioni parhaol yn y cyfeiriad hwnw, gan fod yr arglwdddi ysbrydol yn derbyn y symiau gwarftras a ganlyn: -13angor, £ "4,200; Bath a Wells, £5,000: Archesgobaeth Canterbury, £15,000 Carlisle, £4,500; Caerlleon, £4,500; Chichester, £ 4,200; Durham, £ 8,000; Ely. £ 5,500; Exeter, £ 5,000; Caerloew a Chaerodor, £ 5,000; Henffordd, £ 4,200; Lichfield, 24,500; Licoln, £ 5,000; Llan- daf, £ 4,200; Llundain, £ 10,000; Man- ceinion, £4,200; Rhydychain, £5,000; Norwich, £ 4,500; Peterboroug, £ 4,500; Eipon, £ 4,500; Rochester, £ 5,000; Sal-, isbury, £ 5,000; Sodor a Man, £ 2.400; St. Asaph, £ 4,200; Tyddewi', £ 4,5TO f Wihchester, £7,000; Worcester, 385,000; Archesgobaeth Caerefrog, £ 10,0b0. '1 o Yma.e't' cynogau anhygoel uehod yn cyrjhaedd y swm mawr o £ 154,600 Y mae'r swm dirfawr yncael ei ranu rhwng wyth ar ugain o .esgobion, cofiweh! Y gofyniad yw, a,ydywlrtadau ysbrydol yn deilwng o'u cyflogau ? Wei, nac ydynt fawr. Pe meddent ar gynifer o lygaid a'r hen Argus, neu gynifer o freichiau a Briameus, tra nad oes gan- ddynt ond un meddwl, nis gallant ddyfod o fewn can' cyfudd i ofynion eu cyflogau mawrion os yw eu brodyr mewn iselaeh swyddi i'w beirniadu ar yr Un egwyddor ag y bernir hwy. Nid oes ond dwy esgobaeth wedi cael eu creu yn ein gwlad ni er ys 300 o flynyddau, a gobeithio yr atelia cywilydd —heb son am Gristionogaeth-yr Jar- glwyddi ysbrydol EVu cefnogwyr, rhag creu ychwaneg &'r llechloriau ffug- santetddiol hyn. Dywedodd Dr. Angus, Llundain, dro yn ol ,yn Accrington, idd- ynt hwy, arolj-gwyr y c-yfieithiadau awdurdodedig o'r ddau Destarrfent, gael trafferth fawr i gael gair Saegoneg bodd- haol am bishop. Paham hyny ? Oni wyddai Dr. Angus a'r 116ill- o'i gyd- ysgolheigion beth ydyw "ineddwl y Groegair basdarddol uchodP-'O, gwydd- ent, yn d^iau, ond ni fynai'r esgobion dderbyn y cyfleithiad llythyrenol, sef Archwi vr." Y mae rhywbeth urdd- asol a do hafedig yn y gair bishop, ond y m •; archwiliwr yn rhy ddof a phlentynaidd i gael ei gysylltuabodau morana-rferol o fawr! Pan sefydlwyd egwyddorioa pur Cristionogaeth, arfer- wyd symlrwydd mewn swyddi a pher- sonau, a gwnaed hyny yn anymddi- bynolar fam dysgedigion a doethineb y byd. Nid oedd Pedr am ddarnguddio meddwl gwreiddiol y gair Petros," na loan am gelu iawn ofeg Isannen Apos- tolon:" tanent Rwy bobpethallanynei. ffurf wreiddiol, er y gwyddent nad oedd eu pethau yn dygymod a thueddfrydau y byd; ond dyma Esgob Bath a Wells yn gomedd caelei alw yn archwiliwr," am mai overseer ydyw hyny yn ei lyw- odraeth ef, a gwaith hwnw ydyw edrych ar ol y trethi a'r tylodion. Y mae'r es- gobion wedi ymfoddloni i gyfnewid Mawr yw dirgelwch duwioldeb, Duw a ymddangosodd yn y cnawd," am Mawr yw dirgelwch duwioldeb, yr hwn a ym- ddangosodd yn y cnawd;" ond nis boddlonant roddi cyfleithiad llythyr- enol o'r gair bishop, rhag tramgwyddo'r werin anwybodus. Mae eu hymddygiad yn hyn o fonglerwch a chyndynrwydd, yn ddirmygedig o ffiaidd. Mae yn an- mhosibl eyfarfod a gweithred yn dangos mwy o anonestrwydd ac o hunanfrydedd llywodraethol. Ha wyr Israeliaid, pa hyd yr ymorfoleddweh yn ngweithred- oedd y tywyllwch ? Paham y darn- guddiweh y gwirionedd er boddhau'r byd ? Pregethwch yr efengyl yn ei phurdeb cysefin, ac yna deuwn i gredu fpd rhywbeth heblaw budrelw yn eich cymell i'ch swyddi. ATHAU FARDD.
LLYTHYR CARDI.
LLYTHYR CARDI. CARDI-LAND, Ionawr 24. MAE yr hen Gardi wedi bod oddicartref er's tro bellach, onite cawsech lytbyr yr wythnos o'r blaen. Nid ydyw "neb" yn cael y fraint o darfu y Cardi fel y tarfur brain ar faes gwenith. BUT Y BU. Nid oes neb a Wyr. Ond fod henfrawd geirwir wedi cael ei gario gan ysbryd da neu ddrwg ynmhell o'i gartref yn' Talybont, Ceredigion. Clywsom fod y tylwyth teg gynt yn cario pobl, ond nid teg oedd iddynt gario dyn yn groes i'w lwybr adref. Bu raid i ni gyfaddef nad ydym yn deall y broblem hon mewn ysbrydiaeth. Eto, credwn fod gan gerddoriaeth ddylanwad ar y bodau anweledig hyn. 0 herwydd gadawsant yr hen frawd yn swn offeryn cerdd. Cofion am Dafydd o flaen Saul, dyna ddylanwad oedd yno. Bwriw'd o Saul ysbryd syn Diawlaidd wrth ganu'r delyn. r ALLTYCRIB. Mae mwnwyr y gwaith uchod wedi dewis Dr. James, Glanffraid yn feddyg iddyrit. Credwn nas gallent ddewis ei well na'i fedrusach. • r Deg taht o glod i'r Doctor Yma sydd o fynydd i for. Y GORDoFIGION. Gresyn oedd i'r dosbarth, enwog nchod atal gwobr Mr. W. Davies (Glan Ceulan), yn eu heisteddfod ddiweddaf. Yr oedd ein cyfaill wedi anfon at gyn- rychiolydd iddo, ond yr oedd hwnw wedi jmadael a L'erpwl, cyn i'w lythyr ddod i law. Hoffem yn fawr pe bae Athan Fardd ddoniol yn edrych i mewn i'r pwnc, gan ei fod yn uU,o'r pwyllgor, a cheisio cael y wobr o ddau gini i'r lienor ieuano ac ym- drechgar hwn. Tipyn o dor calon ydyw methu cael gwobr ar ol ei lienili, fel y gwyr Athan. Mae'n debyg genyf yn awr, Athan anwyl, o's gellwch cael y wobr i Glan Ceulan, y derbyni glod drwy holl Gardi-land. BEN HEN FARDD T MYFYR. Wrth siarad y dydd o'r blaen ag un o feirdd goreu Gwalia, adroddodd i riii yr englyn a ganlyn a wnaeth i Myfyr MorganWg al ddefodau: Gau athrylith gythreulig—Ieuan Gyda Hu a'i gerig,: Am ei nodau damnedig,—d'wedaf fi, Wel, dyma diodi mwya;' diawledig. Hyn y tro hwn yn nghanol twrf gwichiad plant. T J
MOUNTAIN ASH.
MOUNTAIN ASH. MR. GOL.Mae rhyw ddynionynyile yma mor gelwyddog a dweyd inai myfi yw awdwr y ilythyrau sydd wedi ym- ddangos yn eich papyr, y rhai sydd yn groes i syniadau hollol Leo. Bydded hysbys nad oes a fyuwyf a'r naill na'r llall o'r ddwy blaid. Gan y credwyf fod amean gan y cyfryw ddynion fy nhrygu yn fy amgylchiadau a'm bywiolaeth, a fyddwch chwi mor garedig a'm rhydd- hau o'r cyhuddiad a ddygir yn fy erbyn gan y cyfryw bersonau. D. THOMAS, Primrose Hill, Ionawr, 26, Mountain Ash, [Gallwn dystio nad yw Mr. David Tho- mas wedi ysgrifenu llinell i'r DAEIAN ar yr annealldwriaeth meddygol, nac ar unihyw bwnc arall er ys deg mis o leiaf; ac felly yn hollol rydd o bob cyhuddiad a ddaw yn ei erbyn o barthed i ysgrifau y DARIAN. "Na ddwg gamdystiolaeth yn erbyn dy gymydog."—Goi.]
AT MR. AP HERBERT.
AT MR. AP HERBERT. CAREY i chwi roddi eich beirniadaeth ar y corau a fuont yn cystadlu ar Y Blodeuyn Olaf yn Eisteddfod y Cym- rodorion, Merthyr, Nadolig diweddaf, trwy gyfrwng y DARIAN, gan na wnaeth- och hyny yr adeg hono. Os byddweh cystal a gwneud hyny, rhoddweh fodd- lonrwydd mawr i lawer. D..
CWMTWRCH A'I HELYNTION.
CWMTWRCH A'I HELYNTION. .Nis gwn i ddim beth yw'r .rheswm fQlil. mwy o'r gelyn gormes yn cael ei ar- ddangos tuag atom fel glowyr yn y lie hwn mwy nag a. ddangosir mewn manau ereill. Y mae wedi myned yn stop yma mewn rhai o'r prif weithfeydd unwaith yn rhagor, a hyny am na chaniata y meistri i ni gael yr un chwareu teg, fel ag y caniata meistri mewn manau ereill. Yr hyn y mae'r gweitbwyr yn ei ofyn yw, cael dilyn y Bwrdd Cymodol: ond y mae ein rhaglawiaid yn anfodd- lon i ni gael hyny. Y mae Hendre- forgan, er enghraifft, yn Undeb y Meis- tri, a thynged y gwaith wedi cael ei benderfynu gan y Bwrdd, a'r Bwrdd wedi ei osod i ddilyn y I steam coal No. 1. a pha beth bynag fyddai y cyf- newidiad yn y glo rhagddywededig mai hyny fyddai i gymeryd lle'yn y gwaith uchod; ond y mae'r meistr yn esbonio yr award fel arall, gan ddweyd mai telerau 69 gyda 5 y. cant sydd i fod yn safon yn ei waith ef, a dim arall, ac y mae'r gweithwyr wedi penderfynu ei wrthwynebu y tro hwn eto. Daethant a'u tools allan, ac y maent wedi inyned ar hyd y wlad i bob cyfeiriad er edrych am waith. Y mae clod yn ddyledus i weithwyr y lie hwn am eu gwrhydri i ymdrechu yn erbyn gormes eu gwrth- wynebydd; canys y maent wedi bod oddiar fis Mai 1874, dros dri mis ar ddeg ar strike cyn yr un presenol, ac wele hwynt eto ar y maes, ac nid oes neb awyrám ba gyhyd. Cawsom y fraint o glywed y brawd Mabon yn egluro telerau y Bwrdd Cymodol ar yr unfed ar ddeg cyfisol yn y Neuadd Ddirwestol Cwmtwrch, ac aeth trwy ei waith yn gampus, a chaf- odd pawb ei lwyr foddloni. Yr oedd y cynulliad yn un tra lluosog. Wedi iddo fyned dros hanes gweithrediadau y Bwrdd, yna gofynwyd a oeddem yn cy- meradwyo y Bwrdd ai peidio, a chododd pawb eu dwylaw o ymddiriedaeth hollol yn y Bwrdd. Yna, dangosodd Mabon yr angen am undeb a chyd- weithrediad yn ein plith er cael y telerau i weithrediad, a chymeradwy- wywyd ei sylwadau yn unfrydol. Yn awr, gyfeillion, bydd Cyfrinfa Undebol yn cael ei hagor yn y "George the Fourth Inn," Cwmtwrch, dan nawddyr Undeb Cenedlaethol, am saith o'r gloch, nos Sadwrn, Chwefror y 15fed. Deu- wch yn nghyd oil yn gryno, o waelod y ewm i'r pen uchaf, fel y gallom gael cychwyniad da. Cofiwch, lowyr Cwm- twrch, yn awr am dani.—EEASMUS.
AT HOLL DRIGOLION LLAN,SAMLET.
AT HOLL DRIGOLION LLAN- SAMLET. GAN nad oes un adeilad eang cyhoedd- hoeddus yn ein plwyf, heblaw y capeli a'r ysgoldai sydd yn gysylltiedig a'r cyfryw, onid ydym yn llwm iawn am nad oes genym adeilad i'r perwyl o gynal cyngherddau. neu eistqddfodau,, heblaw y lleoedd a nodwyd ? Mae y capeli yn rhy gysegredig i gynal y cyf- ryw ynddynt, ac y mae'r ysgoldai yn eiddo enwadau, ie, ac yn rhy fychain ac anghyfleusi gynal rhai a dalai y draul. Ni cheir y cyfryw yn wastad pan fyddis. yn eu ceisio. Gwn am un gyfrinfa a orfu fyned i dafarn o eisieu cael un at ei gwasanaeth, ac yr ydys wedi gorfod. ipyned i Abertawe i gynal Eisteddfodj am nad oes lIe yn ein plwyf. Oni fyddai yn welliant mawr yma pe adeiledid neuadd gyhoeddus anenwadol mewn rhywfan canolog at ein gwasanaeth i gynal cyfrinfaoedd ac undebau, yn lIe yn y tafarndai. Barnwyf y galiem gael un eang teilwngac anrhydeddus, gydag ychydig oymroad, yn rhwydd a difaich. T^lir haner cant punt neu ychwaneg yn flynyddol am gynal, cyfrinfaoedd mewn" tafarndai yn ein plWyf. Beth pe byddai y(gw"ahanor gyfrinfaoedd yn cyduno talu ychydig o flynyadoedd o rent yn mlaen tuag at gael adeilad, o'r. fath, a gofyn ewyllys da pawb i roddi gymaint ag a allo tuag ato. Yr wyf yn gwybod fod ugeiniau yn barod- i gyfranu, o eigion eu calonau, ac yn dyheu am hyny. Ceir digon o arian heb d'rafferth./ Yr wyf yn dymuno a-r- y gwahanol gyfrinfaoedd( a'r blaenoriaid y bobl yn y gwahanol gapeli i gymeryd y pwnc o dan ystyriaeth, a phenderfynu dewis pwyllgor i dawyn cynllun i weithrediad ar -unwaith,. hgb oedi.- r Carwn glywed barn y gwahanol eglwysi am hyn ar frys.—J.B.
CYFARFOD LLANCAIACH.
CYFARFOD LLANCAIACH. DYDD Llun diweddaf cynaliwyd cyf- arfod pwysig gan weithwyr y glo tai yn Llancaiach, er cymeryd dan ystyr- iaeth y Sliding Scale newydd, yr hwn sydd wedi achosi cryn anfoddlonrwydd yn mhlicli y dosbarth hwn o lowyr. Y mae yn ymddangos na ddeuwyd i un- rhyw benderfyniad yn nghylch y cyn- llun o weithredu, ond fod cyfarfod cyffredinol o gynrychiolwyr holllofeydd swydd Fynwy a Deheudir Cymru i'w gynal-yn fuan, yr hwn sydd i'w alw gan y goruchwylwyr, Llywyddwyd y cyfarfod gan Mr. John Powell, pryd yr oedd yn bresenol hefyd Mri, Coles, Mitchard, W. Abraham, a Windsor.
Advertising
Oes y Byd i'r Iaith Gymraeg." EISTEDDFOD ADEAN YSTRAD RHONDDA 0 WIR IEOEIAID. CYNELIR EISTEDDFOD, dan nawdd y Gwir Iforiaid, ar Ddydd Gwyl Dewi, sef y lafofisMawrth, 1876, yn y PUBLIC HALL, Treherbert. I'r Cor heb fod dan 80 mewn nifer, a gano yn oreu "Y Glowr," gwaith Gwilym Gwent. Cyhoeddedig gan I. Jones, Printer, Treherbert. 20 0 0 A Songs of Wales wedi eu rhwymo yn hardd i bob arweinydd àflwyddianus. I'r Cor o un gynulleidfa heb fod dan 40 mewn nifer, a gano yn oreu Y Cycbod ar yr Afon," gwaith PI-neerdd America. Cyhoeddedig gan Isaac Jones, Printer, Treherbert 30 0 0 I'r Cor o blant heb fod dan 30 mewn nifer, a gano yn oreu "Mwy sydd eto i ganlyn," o Swn y JiwbilL Caniateir i wyth mewn oed eu cynorthwyo 2 0; 0 I'r Seindorf Bres heb fod dan 12 mewn nifer, a chwareuo yn oreu "0 Father, whose Almighty power," o rangement De Lacy, Llundain 5 5, 0 Am y traethawd goreu ar"Ifor- iaeth" 2 10 0 Am y bryddest oreu heb fod dan 100 o linellau ar y Pegwn Gogleddol (North Pole) 2 10 0 BEDDARGRAFF. Am y Beddargrafl Hir a Thoddaid goreu i Thomas Richards, mab Griffith a Catherine Bichards, Ifor Hael, Llwynypia. 0-7 6 Llywydd y dydd—Gwyyip "Williams, Ysw., Miekin. Arweinydd—jParch, J. "W,. Maurice Treherbert. Beifniad y Farddbniaeth, &o.J— Parch. H. W..Hughes, (Arwystl.) Beimiad:y Gerddoriaeth,—Prolfeewr Parry, .Aberyatwyth. Bydd Cyn^hercld arddferchog yn y-r bwyr. Bydd y programme yn barod yn fuan, ao i'w gael gftn yr Ysgrifenydd am y pris arferol, sef 3einiog,a dimai.— THOS. WILLIAMS, Jsgrifenydd, Oak Cottage, Penyrenglyn, Treherbert, near Pontypridd. TEMPERANCE HALL, ABEEDAfe, f\ YNELIR Eisteddfod fawreddog yn y lie nchoJ \J dydd GWENER Y CR.OGLITH, 1876, dan nawdd rhai o brif foneddigion y Jie, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr llwyddianue mewn Caniadaeth, Rhyddiaeth, Barddoniaeth. &c., &c. ■ > ■■ k.< CANIADAETH. 1 I'r Cor heb fod dan 100 mewn rhif £ 's. a gano yn oreu yr ail chorus, "Achieved is the Glorious Works," o o Haydn's Creation 30 0 0 Ac oriawr aur (gold watch) i'r arwein- ydd, gwerth ZCIO. ,i RHYDDIAETH. < 4 Am y Traetbawd goreu ar y Swydd Archoffeiriadol o gysegriad Aaron hyd farwolaeth Crist." 3 0 BARDDONIAETH. Am y bryddest ^arwnadol oreu, ddim dan 200 o linellau, i'r diweddar Barch. Joshua Thomas, gweinidog yr Anni- ■ bynwyr yn Nhresalem, Aberdar ..200 Enwau y beirniaid, yn nghyda'r gweddil o'r testyfaau i'w cael yn y Programme, yr hwn aydd yn barod, pc i'w cael gan yr YBgrifenydd- ion am geiniog drwy y¡ post, ceiniog a dimai. Ar ran y Pwyllgor, J, DAVIE'S, 24, Regent-st., Cardi ff road, Aberaman. EISTEDDFOD BETHEL, CWM- PARK, TREORKEY. t CYNELIR Eisteddfod Flynyddol y c.PAl C ucbod dydd Gwener y Groglith, Ebrill 14eg, 1876; pryd y gwobrwyir yr ymgeigavyrbhdaugol ar y testymmcanlynol: • I'r Cor a gano yn oreu" Teyrnasoedd 1 y Ddaear" r ..10 0 0 J'r ;Cor a gano yn( oreu Let the Hills resound" ..5 0 0 I'r Cor ,0 131ant dan 16 o ed, a gano i oreu Jf-rusalem, fy ngbartref gwiw, o'r Tonic Solfa 2 0 0 ,Anl y penillion goreu' i T. G. Llew- elyn, Ysw., Baglaxr Hall, am rodAi "11^' 1 adeiladu iCapel Bethel, Ownapark 1 O. tY, Amy traethawd goreu ar "HaBes 11 Cwmpark" 1 10 ¡ Beirniad y: Traethawd, y Fatodoniaeth, &c., —O. W. JAMES, Mprthyr. Beirniad y Gan- iadaetb,—Mr. D. BOWEN, Ebfcw Vale. Ar- weinydd,—y Parch. W. MORRIS (Rhosynog,) Treorky. Y gweddill o'r festynau i'w gweled yn y pro- gr amme, yr hwn sydd yn barod, ac i'w gael am geiniog yr un—trwy y post, ceiniog a dimai. EDWARD "HAUKIES, Cwpparfe, Treorkey, Neat Pontypridd. I; LIBANUS, ABEEAMAN. jTiYNJ- LIR Cyfarfod Letnyddol yn y Capel nor od, nos Luc, Chwefror 21,18,76,.pryd^y fnvobrw^ ir yr ymgeiswyr Uw.vddianys ar wa- h&Sol destynau. Am y traethawd goreu ar Iafrn ym- d^ygiad yn moddion gras." Gwobr garl Mrs. William", chandler i 0 1C 0 I'r Cor o Blant, dan 16 oed at heb 4 fod dan 30 mewn nifer, a gano yn .*reu Yr hen, hen hanes," o Swn y Jiwbili • !l '■ Caniateir chw«ch mewn bed i'w cVri- orthwyo. Gwobrgall Mr. Lloyd 0 15 0 I'r Cor heb fod dan 20 mewn nifer, a gano vn oreu Rotterdam a'r "Heij 50fed," o Lyfr Ieuan Gwyllt 15 0 Y programmes i'w cael gan yr Ysgrifenydd,— Mr. EDWARD EDWARDS, 44, Regent-street, Aberaman. NEBO HALL, CWMDAR. nYNELIRCYFARFODLLENYDDOLyny c lie uchod nos LUN, Mawrth y 6ed, 1876, o dan nawdd Cyfrinfa Meillioncn Gwrgant," pryd ygwobrwyir yr ymgeiswyr llwyddianow y gwahanol destynsll,l:mewn' rhyddiaeth, barcKiS oniaeth, caniadaeth, &c. Beirniaid y Farddomaeth a'r Traethawd, Dafyda Morganwg; Adroddiadau, Mr. Isaac Thomas; Caniadaeth, Eos Dar. Y programme i'w cael gan yr Ysgrifenydd am y pris arferol.—EDWARD HARRIES, 3, Dare Road, Cwmdar. J.' .1., j
EISTEDDFOD YITYPIA ETO. .4
Mae ei sebon meddal cellweirus yn nechreu ei lythyr yn llawn mor atgas genyf a'i ensymadau annheilwng yn y diwedd. Credwyf fod eymeriadau y Meistriaid Phillip Davies, a.,William Williams, hen arweinydd cyntefig Jerusalem, ac aelodau ereill y Pwyllgor, yn rhy uchel i Iuddewon Crwydrol, fel Grohebydd" a Sylwedydd" i'w han- afu. Dylid cael enwau priodol gydag nnrhyw sylw pellach o'u heiddo ar y pwnc hwn. Llipryn calon buwch (ooward) yw unrhyw ddyn a ysgrifeno lythyr ag y byddo arno gywilydd gosod ei enw priodol wrtho. JENKIN HOWELL. ¡,