Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
7 erthygl ar y dudalen hon
YR WYLFA.—EHIF IV. !
YR WYLFA.—EHIF IV. YN mhlith prif bynclau y gwahanol newyddiadnrcD yr wythnos ddiweddaf, sylwir ar ar^etli JOHN BRIGHT, 7 yr aelod seneddol dros Birmingham, yr lion a draddododd ddydd Sadwrn wythnos i'r diweddaf. Sylwai un new- yddiadur arno fel hyn.—" Y mae yn destyn llawenydd fod Mr. Bright yn alluog unwaith eto i gymeryd ei le ar yr esgynlawr mewn dullwedd tebyg fel yr arferai fel noddwr y bobl. Rhaid i ddyn sydd yn meddu y fath allu ar- uthrol i siarad nes y mae'n treiddio i galon y boblogaeth, gymeryd gofal mawr, nid yn unig er atal ei hunan rhag cael ei gamddeall, ond hefyd am ei fod o dan deimiad dwfn o gyfrifol- deb, fel ag I gyriiaeddy pynciau mawr- ion ag ydynt deilwng o sylw y wlad." Ychwanegai hefyd drwy ddweyd ei fod yn drueni mawr fod yr areithydd, Mr. Bright, erioed wedi bod mewn swydd yn y weinyddiaeth. Dywedai Mr. Bright, yn mhlith pethau ereill, fod pob ty yn Birmingham yn feddianol ar bleidlais, ond, fod yn rhaid talu aT- dreth o £ 15 neu £ 17 yn y siroedd cyn y gall dinesydd feddu yr un hawlfraint Gwadai a phrofai fod mwyafrif y Ceid- wadwyr wedi en hanfon i senedd-dy Prydain gan y dosbarth gweithgar, ac fod y mwyafrif wedi en hanfon o blith yr eiholwyr hyny lie nad oedd gan y dosbarth gweithgar bleidlais, am fod gan y Ceidwadwyr dros y bwrdeisdrefi 50 yn llai o aelodau na'r Rhyddfryd- wvr. Cafodd dderbyniad gwresog gyda yr eithriad o ychydig bersonau. Y mae llawer o ysgrifenu wedi bod yn ystod yr wythnosau sydd wedi syrth- io i'r gorphenol, gan offeiriaid yr Eglwys Sefydledig ac ereill, yn nghylch yr ansoddair PARCHEDIG. Tybiwn i'r ymrysonfa ddechreu am fod gweinidog i'r enwad Wesleyaidd am roddi ei enw argareg fedd ei ferch, ac fel y cyfryw, roddi yr ansoddair Parch- edig o flaen ei enw. Modd bynag, pallodd yr offeiriadyn ganiatau hyny, am yr ystyriai pad oedd a fyno a'r teitl. Syndod y byd, carwn wybod pa deitl ydyw Arweiniodd y gwrthodiad i'r gweinidog Wesleyaidd roddi cyf- raith ar eu gwarau. Y canlyniad fu, fod hawl i'r gweinidog roddi y teitJ Parchedig o flaen ei enw. Y mae yn destyn syndod ouid yw, fod gweinidog- ion yr Eglwys Sefydledig, ac efallai, Ymneillduol hefyd, yn ymladd ifrae bapyr am y gair Parchedig Y gwir yw hyn, y mae yn rhaid cael rhywbeth heblaw enw a theitl y dyddiau hyn; gan hyny, nid yw yn werth iddynt wastraffn eu hamser a pbapyr i ym- ryson am dano. Y mae yr enwog Mr. Spurgeon yn ei wrthod, a gwell i ereill ei efelychu. Yn wir, yn ol y newydd- iaduron, y mae rhai yn gwneud hyn, canys fe ymddangosodd yr hyn a gan- lyn yr wythnos ddiweddafmewn papyr a elwir Y Guardian Derbyniodd y cyhoeddwTyr luaws o apeliadau oddi- wrth dderbynwyr offeiriadol; yn gofyn am beidio eu hanerch mwyach fel y Parchedig, wedi dyfarniacl y Pwyllgor c cl Brawdwrol, yr wythnos ddiweddaf. Dymunent gael eu hanerch yn y dyfod- ol fel Rector neu Ficer," yn ol eu sefyllfa, yn lie fel arfer." Yr oedd yn dda genyf gael fy hys- bysu yr wythnos ddiweddaf, fod fy hen gyfaill ME T. MORGAN (LLYFNWY) wedi symud yn ol i Faesteg. Y mae Llyfnwy yn berffaith adnabyddus yn Neheudir Cymru fel arweinydd eis- teddfodau, hynafiaethydd, ac ysgrifen- ydd. Bu yn ohebydd ffyddlawn am flynyddau i gydwythnosolyn, ac ysgrif- enodd nifer mawr o lythyrau dan yr enw 'Hen Backman,'y rbai, gan mwy- af, oeddynt yn dra derbyniol, addysg- iadol, a dyddorol. Tna dwy neu dair blynedd yn ol, symudodd Llyfnwy i Nantgarw, ger JNynon Taf. Rhuthr- odd un o donau geirwon bywyd ilenorol drosto tra yno, a'r canlyniad fu, iddo orfod symud i Llanilltyd Faerdref, pentref bycban rhwng Pontypridd a Llantrisant. Ni wenodd ffawd arno yn rhy dda tra yno, o herwydd marweidd-dra masnach, ac oganlyniad penderfynodd ddychwelyd yn ol i'w hen drigfa, Maesteg, lie y derbyniwyd ef gyda breichiau agoredgan ei holl gydnabod, ac yn neillduol ei gyfeillion fienyddol. Nid oedd Llanilltyd Faer- dref na Nantgarw yn ei ateb, am ei fod mor hoff o gyfeillach llenorion. Bellach, ay ma fe wedi dychwelyd, a gobeithiaf y bydd iddo anion anibell i lith eto i'r DARIAN. Yn ol y newyddion 0'1 AMERICA, hysbvsir ni mai gwell i bawb ydyw aros gartref. Bod y gweithfeydd yn hynod o farwaidd, a llawer o honynt wedi sef- yll yn hollol, a miloedd, allan o waith. Y gwir yw h vn, fod pethau yn dlotach yn America nag ydynt yma gyda ni. Nid oes ond llythyrau hynod ddigalon yn ein cyrhaedd, ac ofnir na wnaiff y wlad wella fawr hyd nes yr etholir y Llywydd yr hyn a gymer le eleni. Ll I Yr oedd yn dda genyf ddarllen am Iwyddiant Mr. D. Jenkins, Trecastell, Brycheiniog, sef ei fod wedi enill y dorch am gyfansoddi An them yno hefvd am Iwyddiant Mr. Thos- D. Grif- I w cl fiths, St. Clair, Pennsylfania, (brawd.y Griflisiaid, yr argraffwyr, o Gwmafon), ei fod yntau yn parhau yn ei lafur cerddorol, a'i fod wedi enill dwy wobr bwysig yu Eisteddfod Canolbarth Pen- nsylfania, yr hon a gynaliwyd y Nadol- ig. Am gyfansoddi cerddoriaeth y rhagarodd ynteu hefyd. Llwyddo wnelont yw dymuniad Y GWTLIWR.
O'R WEST.
O'R WEST. GWELAF fod person, a eilw ei Iran yn "Weithiwr," ond sydd yn mhell o fod, wedi gweled yn dda gwneud sylw o'm llythyr a ymddangosodd yn y DARIAN am y 7fed cyfisol, o dan y cyfaddefiad "ei fod yn hollol adna- byddus a'r drafodaeth oY dechreu i'r diwedd." Gan fod ganddo y fath fan- tais i wybod y gwirionedd, a bod cy- maint o'r hyn a ddywedodd mor am- ddifad o'r gwirionedd hwnw, crefaf eto am ychydig o ofod i wneud sylw pellach o'r mater. Heb son am ddon- ioleiddiwch na dysg Mr. G., syrthiwn ar yr hyn a ddywed. Dywed yn y He cyntaf, mai unig amcan T." oedd "chwydu allan ryw lysnafedd gwen- wynig ar berson neillduol," &c. Dy- wed "T." mai ei unig amcan oedd profi mai nid am yr hyn a ddywedid eu bod, y cafodd y brodyr dan sylw eu hatal i weithio, sef am lanw y glo mewn modd na ddylent," ond mai clogyn oedd hyny i guddio peth arall, a gosodwn hwn i lawr fel camsynied Rhif 1. Y mae yr hyn a ddywed o barth i'r "rhybuddio cynredinol" yn wirionedcl, ond cofier fod hyny .wedi cymeryd He yn nechreu Tachwedd ond am y rhy- buddio neillduol o'r canlyniadau, &c., yn ei berthynas a'r brodyr hyn, yr ydym yn ei wadu yn hollol, ac yn ei osod i lawr fel camsynied Rhif 2. CawTn Mr. Gr. yn nesaf yn dyweyd, Un diwrnod, gorchymynwyd i'r ddau hyn eto i ymddangos ger bron y managing director." Dywedwn wrth C, zn y cyfrwys 3tr. G., cs yw yn golygu i'r gair "eto yn y fan yma olygu fod y persona-Li hyn wedigorfod ymddangos o flaen y gwr mawr o'r blaen, oble- gyd yr achos dan sylw (naill neu y mae, neu ynte y mae ei eto yn ddi- angenrhaid,) yr ydym yn gwadu hwn eto, ac yn ei osod yngamsynied Rbif s. "Gwnaethant eu hymddangesiad, a chawsant ar ddeall yr achos o'u galw i fyny," &c. Gwelery llith. Ond yr ydym ar unwaith yn gwadu mai nid yr hyn a ddywed Mr. G. oedd y gwir achos o'u galw i fyny, sef, "Er cynghori eu cydweithwyr i lanw y glo yn lan a marchnataol,"&c. Yn awr, gan fod Mr. G. wedi gweled yn ddoeth i sylwi ar yr hen ymdrafodaeth ddrew- llyd, yr ydym, o angenrheidrwydd, i adael i'r cyhoedd wybod yr oil; ac os gwnawn, peidied Mr. G. a beio neb ond ei,hunan am hyny. Os mai hyn oedd y gwir achos, Paham yr oedd yn rhaid galw crotyn yr Ysgrifenydd i fyny gyda'i dad? Pa le y mae'r cysondeb o alw y pech- aduriaid, yn ol llith Mr. G., i gynghori eu cydweithwyr i ymwrthod a'r drwg yr oeddynt hwy inor ddwfn ynddo eu hunain ? Os felly, paham yr oedd yn ihaid eu galwi fyny o'r gwaith wedi iddynt newydd fyned i lawr y bore hwnw, a'u taflu o ddiwrnod o waith mwy nag ereill ? Ffordd ddyeithr, onide, i gael dynion i wneud cymwyn- asau, yw eu colledu wrth wneud hyny. O! Mr. G., Mr. G.! Yr oeddech yn gyfrwys i gadw o'r golwg mai hwn oedd y diwrnod cydtaf i'r gwaith i weithio ar ol yr anghydfod oblegyd y cant, fod y gwaith wedi penderfynu ei gymeryd am fis yn unig, a bod yr oil yn penderfynu ail ymuno a'r andeb yn y mis hwnw, ac mai y tri hyn yn unig oedd yn undebwyr ar y pryd. Ond yr amgylchiadau Y bore cyn- taf, ar ol yr anghydfod a nodwyd, daeth y gweithwyr i lawr i'r lafa, ond galwyd ar y personau dan sylw i fyny o'r gwaith-foc1 y directing manager eisieu eu gweled. Awd i fyny. Gwel- wyd y gwr, ac efe a 'siaradod'd gyntaf. Gofynodd iddynt: "Holo, fechgyn beth sy'n bod ? Atebwyd, Chwi sy'n gwybod oreu, syr; yr ym ni yn pri- soners am rywbeth, mae'n debyg." 0, ie, Hopkins sydd eisieu eich gwel- ed i rywbeth: rhaid i chwi aros iddo fe ddyfod i'r Ian." Pryd y daw e' i'r lan ?" 0, fe ddaw i'r lan tua Ileg fe gynta." Tua lleg nou ychydig cyn hyny, gwelwyd Mr. Hopkins yn dod, ac awd i gyfarfod ef. Gofynodd yntau, "Fechgyn, beth sy'n bodp" Atebwyd ef na wyddid eu bod wedi eu hysbysu fod arno ef eisieu eu gweled. Y fi," 1 {. n meauai ymau, ma oes arnat n eisieu eich gweled. Ewch i'r lan i'r caban, a chan fy mod i yn myned i'r office, mi ddeuaf fi i'r lan atoch chwi heb fod yn hir." Yn mhen amser, daeth Mr. Hopkins yn ol ei air. Dywedodd, "Chwi ellwch chwi fyn'd at eich gwaith, fechgyn, yn awr neu yfory-fel y mynoch chwi am hyny. Ond y mae Mr. L. am i chwi gynghori eich cyd- weithwyr i fod mor ofalus ag y gallont ilanw y glo yn Jan." Dyma yr hyny mae Mr. G. yn dwrdio cymaint o'i ble- gyd, am fod y brodyr wedi gwrthod gwneud hyn on principle, &c. Ond gwybydded Mr. II. fod y brodyr a niuau yn barnu yn gydwybodol eu bod hwy wedi eu tyngedu y pryd hwnw, oni b'ai am gyfryngwriaeth Mr. H.: barned y cyhoedd. Beth pe gofynid i Mr. G. i gyflawni y gorchymyn o dan y fath am- gylchiadau ? Mae yr hyn a ddywed o berthynas i'r ateb ar y "whifr," boreu tranoeth, yn wir am un o'r brodyr; ond mor wir a hyny i'r Hall awgrymu beth oedd yr achos proffesedig. Ond lie y mae Mr. G. yn cyrhaedd eithafnod ei anwiredd yw, pan ddywed, a phan ddaeth y mis rhybudd, yr hwn a osodwyd i fyny y cyntaf o Ragfyr diweddaf i ben, cadd y Great in Israel' hyn fedu o frrwyth eu llaf ur on principle hefyd." 0 haer- llugrwydd cywilyddus, teilwng o dad y celwydd ei hun Dyma'r gwr sydd yn gallu son am 'principle, ale ? Ar y 13eg o Kagfyr, bu y managing director," fel y dywedwyd, vn edrych ar ol- y pwysau, ac yn cropo. Boreu y 14eg, galwyd ar ysgrifenydd cyfarfod Cross Inn a'i fab i'r lan or gwaith, A ydynt wedi gweithio yn y lofa wedi hyny, Mr. G. ? Os nad ydynt, pa le y mae y mis rhybudd ? 0, ffei! byr-ria ffziitb a,rall at yr hyn a ddywed- ais o'r blaen. Nid yn unig "mai cael ei throi yn lo trwyddo a gafodd dram Ys- grifenydd Cross Inn a'i fab," o berthyn- as i'r llosgi yn y nwy, cofied Mri. G. & Co nadyw yn ddyogel iddynt hwy i'r gwirionedd gael ei ddweyd am dano; am hyny, tawn. Cofied hefyd fod y cyfrifoldeb am i mi ddod allan fel hyn, aI" ei ysgwyddau ef yn hollol. Eto. cofied pan fyddo yn codi o'r Saesneg, y gall ereill wneud hyny eystal ag yntau, a chofied y dywedir "that angels dwell in where liars and hypocrites will surely go." Hynyna hyd nes y caffwyf hamdden, ac hyd nes y byddo Mr. G. yn dewis galw sylw at y pwnc eto. NJ U T. OWD TEITHlWR.
YMWELIAD A GWEITHFEYDD ALCAN…
YMWELIAD A GWEITHFEYDD ALCAN MORGAXWG. YR wyf wedi bod yn talu ymweliad a gwaith alcan Avondale, Aberafon, yn ystod fy nhaith drwy Forganwg. Perchenogion y gwaith ydynt R. Jen- kins. Ysw.,ac E. Davies, Ysw., Taibach —dau foneddwr urddasol ydynt sydd wedi dringo grisiau uchel o anihydedd yn ngolwg eu holl weithwyr a'r wlad yn gyfrredinol. Y mae y gweithwyr yn meddwl yn dda ac yn barchus am dan- ynt bob. amser: a phe byddai holl feistriaid alcan yn tebygoli i'r ddau foneddwr anrhydeddus hyn mewn tir- iondeb tuag at y gweithiwr, diameu genyf y byddai trais a gormes wedi I eu llwyr ddihysbyddu o'r wlad a'r byd yn mron. Y mae'r olaf yn flaenor parchus gvda'r Trefnyddlon Calfinaidd, ac yn Gristion trwyadl. Y dyben oedd genyf mewn golwg wrth dalu ymwel- iad a'r gwaith crybwylledig ydoedd, clywais fod yno felin alcan wedi cael ei hadgyweirio yn ddiweddar gan Mr. David Harries, peirianydd. Dyn tua chanol ocd yw Mr. Harries, glandeg yr olwg, ac y mae golwg ar ei wyneb- pryd ac ysgogiadau ei gorfE yn dweyd ar unwaith wrthym, ei fod yn uwch na'r cyffredin, ac y mae wedi dyfod i enwogrwydd mawr yn ddiweddar fel cynllunydd, ac y mae am ei fywyd yn ceisio dyfeisio cynllun mwyaf doeth erysgafnhau llafur y gweithiwr, ac y mae wedi gwneuthur hyn yn y gwaith crybwylledig. Mae'r gwaith yn an- nhraethol well na'r un gwaith a ddarfu i mi ei weled erioed, fel y mae yn deil- wng o ganmoliaeth gwresocaf gan y meistri a'r gweithwyr yn gyffredinol; ac wedi i mi fyned i'r felin, 0! y fath le hyfryd ac iachus sydd i weithio, ac helaethrwyddole yn mhob cyfeiriad awelon pur ddyfod i mewn: nid fel y rhan luosocaf o felinan Morganwg, y rhai sydd wedi cael eu hadeiladu yn debyg i garcharau, a'r gweithiwr, druan, yn llabyddio ei gorfE ac yn byr- hau ei oes, a hyny o ddiffyg awelon. Ond gellir dweyd am y felin grybwyll- edig ei bod yn rhagori ar holl felinau Cymru. Nid yw yn rhyfeddod bod y meistri yn ymfalchio yn yr Harrises, oblegyd y maent wedi ac yn dyfod ag elw mawr iddynt trwy eucyrilluiiiaii. doeth. Mae y si drwy'r gwaith eu bod yn myned i wneud tysteb anrhydeddus i Mr. Harries, y mechanic, am ei ddiwydrwydd a'i ym- drech difiino. Os oes rhai yn deilwng o dysteb yn mhlith y dosbarth gweith- iol, gellir dweyd am dano ef ei fod yn ei'theilyngu o bawb, oblegyd y mae 01 llafm: ar y gwaith crybwylledig; ac os ydynt yn myned i wneuthur tys- teb iddo, byddaf hyd braich gyda'r dysteb, ac yn uchaf ar y lechres. Terfynaf gan ddymuno llwydd iddo yn ei ymdrechion egniol i lesoli llafur y gweithiwr, ac y bydd i feistriaid alcan ereill ymofyri y cynlluniau er enili elw iddynt eu hunain, ac er lies- had y gweithiwr. BARCUD.
"IvIULTUM IN PAR vo."
"IvIULTUM IN PAR vo." At Watcyn Wyn.—Boddlonidlluaws, yn ddiau, heblaw fy huan, pe byddai i chwi fod mor garedig a chyhoeddi eich beirn- iadaeth ar gytansoddiadau. y cyfarfod uohod. Byddem yn ddiolchp ar pe cy- hoeddech hi mor fuan ag y gallwch, yn y DAIUAN. Yr eiddoch, ABSENOL. CYFARPOD LLENYDDOL GWAWR, ABER- AMAN.—Bydded y cystadleuwyr ar y prif destyn traethodol yn amyneddgar hyd yr wythnos nesaf. Ymdrechaf hysbysu enw y buddugol yn y rhifyn nesaf o'r DARIAN. HYWEL CYNON. EISTEDDFOD LLWYNYPIA,- Wrth ddar- llen y DARIAN am yr wythnos ddiweddaf gwelais lith Mr. Jenkin Howell yn nghyich Eisteddfod Llwynypia, a syn- wyd fi yn fawr wrth ei ddiraddiad ar ar- weinydd y cor aflwyddianus, sef cor Bethania, Dinas. Dywed ei fod ar ben y fainc fel crychydd yn ysgwyd ei adenydd. y Z, y Y casgliad wrth hyny yw ei fod yn hun- anol, ac am ddangos ei hun yn arwein- ydd medrus, yr hyn sydd yn hollol gyf- eiliornns. Yr ydwyf yn adnabod y per- son er's amser maith, ac wedi cymdeith- asu digon ag ef i'w adnabod i raddau pell. Y mae yn fachgongweithgar a llafurus, ac wedi profi ei hun yn arwein- ydd; ond ni welais y duedd leief ynddo i fod ar y blaen; na, gwell oedd ganddo fod yn geffyl ol. Yn awr, trueni fod cymeriadau o'r fath yn cael eu diraddio gan deimiadau eiddigeddus. Byddai yn fwy anrhydeddus i Mr. J. H. gario y ddadl yn mlaen heb geisio diraddio per- sonau a chymeriedad. Ffynon Taf. D. THOMAS. CWMTWBCH A'I HELYNTION.—(Gwelliant Gwall). Yn yr ysgrif a ymddangosodd yr wythnos ddiweddaf ar y testyn uchod, yn lie nos Sadwrn a 15fed, darllener nos Sadwrn y 12fed o Chwefror, 1876. Yr eiddoch ERASMUS. AT Eos HAFC)D.-Syr, dymunaf arnoch fod mor garedig a chyhoeddi beirniad- aeth y tonau yn Eisteddfod Sciwen y Nadolig diweddaf, yn y DARIAN. Diau y bydyai hyny yn foddlonrwydd i lawer heblaw CYSTADLEUR AKIENOL.
HYSBYSIAD. '
HYSBYSIAD. BYDDED hysbys i holl Danwyr y Glo Ager a Glo Tai (Steam Coal and House Coal Underground Firemen), o Bontypridd i Flaenrhondda, Llanilltyd Vardre, Gilfach Goch, a Thonyrefail, y dys- gwylir iddynt oil fod yn bresenol prydnawn dydd Sadwrn nesaf, Chwef- ror y 5ed, 1876, am 4 o'r gloch, yn y New York Inn, Porth, er penderfynu pwnc y cyflogau yn y dyfodol. Bydded i'r brodyr hyny, nad ydynt byth yn pre- senoli eu hunain yn y cyfarfodydd hyn, gymeryd hyn at eu hystyriaeth, gan ddiwygio.o hyn allan, fel y byddo yr ol o'r frawdoliaeth yn cael cyaweithredu AB CENECH. [Nid ydym Ni wedi nac yn bwriadu codi tal am y fath hysbysiad a hwn oddiar ein cydweithwyr.—Y PERCHENOGION.]
IIYSBYSIALX
IIYSBYSIALX At Lowyr y Glo Careg yn Nghwm Gwen- clraeth, Mynyclcl Mawr, Cross Inn, Gwmaman, Gwmtivrch, Gwmtawe, a phob cwn arall. BYDD cyfarfod o gynrychiolwyr (un neu ddau o bob gwaith) i'w gynal yn y Bird-in-Hand," Abertawe, am lleg o'r gloch boreu dydd Llun nesaf, J 7fed cyfisol. Bydded hysbys i chwi fod gwir angenrheidrwydd am i'r holl lo- wyr sydd yn gweithio glo careg i ddyfod i gyd-ddealltwriaeth a'u gilydd, gan fod cwmwl yn ymgasglu uwch eu penau. Cewch esboniad pellach yn y cyfarfod. Dymunol fyddai cael gwybod beth oedd eich gwir sefyllfa yn 1869, apheth ydyw yn bresenol. Bydd traul yr ystafell i'w thalu yn y cyfarfod. Yr eiddoch yn ostyngedig, Gower Road. W. ABRAHAM.
Advertising
Oes v Byd i'r Iaith Gymraeg." EISTEDDFOD ADRAN YSTRAD RHONDDA 0 WIR IFORIAID. CYNELIR EISTEDDFOD, dan nawdd y Gwir Iforiaid, ar Ddydd Gwyl Dewi, sef y laf o fis Mawrth, 1876, yn y PUBLIC HALL, Treherbert. l'r Cor heb fod dan SO mewn nifer, a gano yn oreu Y Glowr," gwaith Gwilym Gwent. Cyhoeddedig gan I. Jones, Printer, Treberbert. 20 0 0 A Songs of Wales wedi eu rhwymo yn bardd i bob arweinydd aflwyddianus. 1'1' Cor o un gynulleidfa heb fod dan 40 mewn nifer, a gano yn oreu "y Cychod ar yr Afon," gwaith Pencerdd America. Cyhoeddedig gan Isaac Jones, Printer, Treherbert ..10 0 0 I'r Cor o blant beb fod dan 30 mewn nifer, a gano yn oreu Mwy sydd etc i ganlyn," o. Swn y Jiwbili. Caniateir i wyth mewn oed eu cynorthwyo ..200 I'r Seindorf Bres heb fod dan 12 mewn nifer, a chwareuo yn oreu u 0 Father, whose Almighty power," o ar- rangement De Lacv. Llundain S 5 0 Am y traethawd goreu ar "Ifor- iaeth" 2 10 0 Am y bryddest oreu heb fod dan 100 o linellau ar y Pegwn Gogleddol (NorthPole) 2 10 0 BFDDARGRAFF. Am y Beddargrafl Hir a Thoddaid goreu i Thomas Richards, mab Griffith a Catherine Bichards, Ifor Hael, Llwynypia. 0 7 6 Llywydd y dydd-Gwilym Williams, Ysw., Mirkin. Arweinydd-Parch. J. W. Maurice Treherbert. Beirniad y Farddoniaeth, &c. Parch. H. W. Hughes, (Arwjstl.) Beirniad y Gerd doriaetbl-Proffeswr 'Parry, Aberystwyth. Bydd Cyngherdd ardtierchog yn yr hwyr. Bydd y programme yn barod yn fuan, ao i'w gael gan yr Ysgrifenydd am y pris arferol, set seiuiog a dimai.- THos. WILLIAMS, Ysgrifenydd, Oak Cottage, Penyrenglyn, Treherbert, near Pontypridd. TEMPERANCE HALL, ABERDAE. CYNELIR Eisteddfod fawreddog yn y lie uohoJ dydd GWENER Y CROGLITH, 1876, dan Mwdd rhai o brif foneddigion y lie, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr llwyddianue mewn Caniadaeth, Rhyddiaeth, Barddoniaeth, &c., &c. CANIADAETH. 1 I'r Cor heb fod dan 100 mewn rhif £ a. d. a gano yn oreu yr ail chorus, "Achieved is the Glorious Works," o o Haydn's Creation 30 0 0 Ac oriawr aur (gold watch) i'r arwein- ydd, gwerth L10. RHYDDIAETH. 4 Am y Traethawd goreu ar y Swydd Archoffeiriadol o gysegriad Aaron hyd fitrwolaeth Crist." 3 (I BARDDONIAETH. Am y bryddest ^rwnadol oreu, ddim daa 200 o linellau, i'r diweddar Barch. Joshua Thomas, gweinidog yr Anni- bynwyr yn Nhresalem, Aberdar 2 0 0 Enwau y beirniaid, yn nghyda'r gweddil o'r testynau i'w cael yn y Programme, yr hwn sydd yn barod, ac i'w cael gan yr Ysgrifenydd- iun am geiniog drwy y post, ceiniog a dimai. Ar ran y Pwyllgor, J. DAVIES, 24, Regent-st., D. EVANS, 362, Cardiff road, Aberaman. EISTEDDFOD BETHEL, CWM- PARK, TREORKEY. CYNELIR Eisteddfod Flynyddo! y capel uchod dydd Gwener y Groglith,Ebrill 14eg, 1876, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr buddugol ar y testynau canlynol:- I'r Cor a gano yn oreu Teyrnasoedd y Ddaear" 10 0 0 I'r Cor a gano yn oreu Let the Hills resound" 5 0 0 I'r Cor o Blant dan 16 oed, a gaco oreu Jerusalem, fy nghartref gwiw," o'r Tonic Solfa ..200 Am y penillion goreu i T. G. Llew- elyn, Ysw., Baglan Hall, am roddi lie 1 adeiladu Capel Bethel, Cwmpark 10 0 Am y traethawd goreu ar Haues Cwmpark" ..110 Beirniad y Traethawd, y FalUdoniaeth, &c., -0. W. JAMES, Merthyr. Beirniad y Gan- iadaeth,—Mr. D. BOWEN, Ebbw Vale. Ar- weinydd,-y Parch. W. MORRIS (Rhosynog,) Treorky. Y gw eddill o'r testynau i'w gweled yu y pro- gramme, yr hwn sydd yn barod, ac i'w gael am geilliog yr un- trwy y post, ceiniog a dimai. EDWARD HARRIES, Cwmpark, Treorkey, Near Pontvpridd. LIBANUS, ABERAMAN. CYNELIR Cyfarfod Llenyddol yn y Capel vy uchod, nos Lun, Chwefror 21, 1876, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr llwyddianus ar wa- hanol de"tynau. Am y traethawd goreu ar lawn ym- ddygiad yn moddion gras." Gwobr gan Mrs. Williams, chandler 0 10 0 I'r Cor o Blant, dan 16 oed ai heb fod dan 30 mewn nifer, a gano yn )reu Yr hen, hen hanes," o Swn y Jiwbili Caniateir chwech mewn oed i'w cyn- orthwyo. Gwobr gan Mr. Lloyd 0 15 0 I'r Cor heb fod dan 20 mewn nifer, a gano yn oreu Rotterdam a'r "Hen 50fed," o Lyfr Ieuan Gwyllt 15 o Y programmes i'w cael gan yr Ysgrifenydd,— Mr. EDWARD EDWARDS, 44, Regent-street, Aberaman. NEBO HALL, CWMDAR. CYNELIR CYFARFOD LLENYDDOL yn y lie uchod nos LUN, Mawrth y 6ed, 1876, o. dan nawdd Cyfrinfa I Meillioneu Gwrgant," pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr llwyddiannsar y gwahanol destynau, mewn rhyddiaeth, bardd- oniaeth, caniadaeth, &c. Beirniaid y Farddoniaeth a'r Traethawd, Dafydd Morganwg; Adroddiadau, Mr. Isaac Thomas Caniadaeth, Eos Dar. Y programme i'w cael gan yr Ysgrifenydd am y pris arferol.-EDWARL. HARRIES, 3, Dare Road, Cwmdar.