Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
16 erthygl ar y dudalen hon
/ RHYFEL.
RHYFEL. vSpd2* wythnos, yr ydys wedi der- &^3r<V? fanylion o barthed yr ymladd. y11 Batoum, y porthladd yn rhanbarth Trebizond, rhyw nailldir o'r terfyndir Rwsiaidd. °1* adroddiadau yn unol fod d wedi bod, yn llwyddianus yn «"?*• Yr oedd eu aafle yn un gad- y frwydr le gyda man O^jjS^n Gyntaf y fyddin G-aucasaidd. y Rwsiaid wedi colli 70 ^8^ij^ » chlwyfo. Dywedir hefyd bjH 0g Rwsiaidd wedi ei ladd yma, If toa e* enw wedi ei gyhoeddi. gwrthryfel wedi tori allan yn ? Groegiaid, yr hyn sydd wedi Vn, ^1 anffodion Twrci. St r1^6 y Rwsiaid wedi cymeryd medd- gaerfa Dyrcaidd Bayazia, dinas yn IW^uia. Nid yw y lie o nemawr to, cynwys ryw 5,000 o deuluoedd, Viv? Symaint a'i bod wedi cael ei.ehy- -d fyL? San y Rwsiaid, y mae yn rhaid ei Y ^uddugoliaeth o'u tu. ^fe^j^yperygl ag y mae llongau yn J* pei+K Yu ffwafth ya myned i «ynol i Rwsia, wedi cael ei ar- !jfc(ws dull chwerw. Fel yr ai bL Vsf "rydeinig, enw yr hon nad y w JJjkj?8hyd yn hyn, yn cychwyn i !^<l *.ertch, porthladd Rwsiaidd yn tarawodd yn erbyn torpeloes,' j$*tt ffrwydrasant. Chwalwyd y i. J&hoUwyd y dwylawa'u llwyth. < yn wers *'r llongau hyny wsnachu mewn porthladdoedd m ystod y rhyfel porthladd enwog Odessa, o'r yn oaol cymainl un dufnydd 8811 lynges Twrci y llywodzaeth Dyrcaidd wedi 2? y £ wananol alluoedd yn swydd- fMkj.j bod yn bwriadu bloekadio holl Jlfaj^toodd Rwsia yn y Mor Du. Jw Twrci y drydedd, o ran JSJfWp. jrNT^^gys mai amcan y gweithred- juT*0! rhwng Kara ac Erzeroum y drafodaeth Dyrcaidd rhwng Y mae yn ymddangos fod wedi barnu y buasai Rwsia at bray, ac wedi casglu yn J^tif^^yafro ° filwyr Kars, rhwng Y canlyniad yw, foa JJJj^ffyddin yn ycyfryw wastadtir, a yn debyg o gael ei hymladd aefieithiayn fawr ar yr holl ra Asia. 0D4 ychydig o ryddid ywasg yn o gwbl, ond y mae yr h* <QyQy we«* ei atal. oMt^ anhawddgwybodbeth sydd Sb^drfT11 cysy^tiftd a r rhyfel, a hyny M y gwahanol adroddiadau w gilydd. Dywed un ad- dri y Tyrciaid wedi dyoddef J^Wnliyd yn Kars. a bod cy- O^inVi^.OOO o wyr wedi rheddi eu th^^aarfan i fyny. Hysbysiad K? >2? a ddvwed fod v Rws- A ^Jjmgylchu Kars. Ond trwy WMa,. yn cael eu bod wedi boa V ^thiis yn Kara, ond wedi g°lled yn Batoum. ^df w$iaid yn myned rhagddynt yT11' ar yr hwn le y credir y bydd vn9°d ttWOO o wyr. ?redu erbyn hyn fod > r^ftdiplnt ° wirionedd yn yr hyn c7^titd a cholledion >V^ ei ,j • i*Ars. Y mae cryn bryder Hjo yn Caercyste nyn, ac nid yr Y^faeth wedi cadarnhau na ^vi<1yrii»i^?esHon answyddogol sydd ^od <2, Yr adroddiad diweddaf y Uft i ° Rwsiaid wedi am- 17,000 o filwyr 6U c^mer^^ yn garchar- £ .Odessa, dyddiedig dydd fe^idd v^' a, ddywed fody llyng- ei dfti^y g°lwg; fod cryn bryder » 5v5.y dren!0'ja P^nderfyniad i am- NI^iJd0Vyreithaf' ^r?yst6nya a ddywed y bygwth gwneud yn ,y ffvmxS^Razouks yn gwer- Y mae Kalafat, yr hon a adgymerwvd gan y Roumaniaid oddiar y Tyrciaid, fel cerydd arnynt am ymosod ar borthladd- oedd Roumanaidd diamddiffyn ar y Da- nube, wedi ei thanbelenu gan y monitors Tyrcaidd, ond nid oes nemawr I wyddiant wedi eu dilyn hyd yn hyn. Y mae agerlong Brydeinig, nad yW ei henw hyd yn hyn wedi ei roddi, wedi rhedeg gwarchaeaeth Poti, yn y Mor Du. Er i ymosodiad gael ei wneud arni gan ryfel-longau Tyrcaidd, llwyddodd i ddi- anc yn nhywyllwch y mor agored. Y mae hanes dychrynilyd o greulondeb Tyrcaidd wedi cyrhaedd o Bosnia. Mae 80 o Bosniaid. y rhai a ddarbwyllwyd i ddychwelyd i w gwlad trwy addewidion Tyrcaidd, wedi cael ymddwyn tuag atynt yn gywilyddus: y nifer fwyaf wedi eu dienyddio, a'r gweddill wedi eu hanfon i garchar.
. GOELIPIAD GLOFA TYNEWYDD.
GOELIPIAD GLOFA TY- NEWYDD. [GAN OHEBYDD O'R LLE.] Y CORFF DIWEODAF WEDI EI GAEL. Am oddeuta dau o'rglochprydnawn dydd Mercher, yr wythnos i'r diwedd- af, deuwyd o hyd i gorff. William Jones Hnghes, yr olaf yn y pwll, gan David Rees, y tanwr, ao un Baxter, perthynas i'r trancedig, a hyny yn ei weithle. Aeth y personau hyn at eu hysgwyddau i'r dwfr, ond aethant yn mlaen yn benderfynol nes dyfod i'r Ue i droi i'r weithle yr oeddybachgen Yu Bugliob jiuttwciliUlu IF. uutttt y Weithle erbyn hyn yn hollol ddiddwfr er fod yllaid yn llawn ar ol. Chwilias- ant y weithle, ond heb ddyfod o hyd i'r corflF. Wedi cychwyn yn ol i'r dwfr, gwelsant ddilledyn yn perthyn iddo o dan y tram. Ar hyn dywedodd Reas wrth Baxter, 'Awn yn ol eto i'r weith- le a gwnawn ail ymcihwiliad, y mae yn rhaid ei fod yn agos.' Tn nnol a'r penderfyniad, dyenwelasant, a daeth- ant o hyd i'r oora trwy gryn draflferth, a llwyddasant i'w gael l le oyfleug i'w gael i ben y pwll. Gyinerodd angladd John Hughes a'i lysfab, William Jones, le ddydd lau, y rhai a gladdwyd ya Eglwyá St. Dewi. Yr un diwrnod, oymerodd Mri. Downey, arinnwyr i'w Mawrhydi, lnn- iau y dynion a aohnbwyd. Cymerwyd George Jenldns, Moses Powell, David Jenkins, David Hughes, a John Thomas yn nghyd ar ben y pwll, a hyny yn en dillad glofaoL Ysgrifenodd y dynion en henwau ar gefn y garden ar yr hon y mae y Uoniau i'w rhoddi. Cymerwyd darlun arall o'r rhai a achubwyd, a'r rhai a fa yn offerynol i'w haohnb yn nghyd. Am oddentn 11 o rgloch boreu dydd Linn diweddaf, oafodd y pump glowr a garcharwyd ya nglofa Tynewydd, eu symnd i'w (.artrefi eu hunain, y rhai a gymerwyd bobyn un gan y Dr. Davies yn ei gerbyd. Y piae yr Anthem Goffadwriaethol a gyfansoddwyd gan y Proff. Parry, i'w chanu gan gor undebol y Cymer, nos fan, y 17eg cyfisol, yn un o gapeli y He. Y mae parotoadauyn cael en gwneud gan bwyllgor y Crystal Palace, trwy offerynoliaeth Mr. Brinley Richards, i gael noson neillduol i Gymry y brif ddinas, ac i gael y pomp glowr achub- edig Tynewydd i'r lan aryr achly sur.
Y GOLOFN AMERICANAIDD. MOODY…
Y GOLOFN AMERICANAIDD. MOODY A SANKEY. Hysbyswyd amser yn ol nad oedd Moody a Sankey yn llwyddianus yn eu cyfarfodydd diwygiadol yn Boston; ond y mae yr hanes a ddaeth allan yr wythnos ddiweddaf, yn haeru iddynt fodyn fwy llwyddianus yno nag yn yr un ddioas arall yn yr Undeb. Hawlir fod 40,000 wedi eu hargyhoeddi a'u dychwelyd yn Boston 20,000 yn New York; 15,000 yn Brooklyn, a 20,000 yn Chicago! Os ydyw y rhifnodau yna yn gywir, dylai drwgweithreaoedd a throseadan fod yn Uawer llai yn y dmasoedd nohod nag oeddynt cyn dechreu y diwygiad..
MABWOLAETHAXJ.
MABWOLAETHAXJ. Mawrth 25,1877, yu Inmton, Ohio, yn 48 mlwydd oed, John Roberts, engineer ar 1 B. Il Qanwyd ef yn Merthyr, a daeth i America pan yn saith oed gydal rieni, David ac Ann Roberts. Bnont fyw yn Pittsburgh y ddwy flynedd gyntaf, a symndasant yma, tua 34 mlynedd yn ol. Tebyg mai dyma y tenlu Cyinreig oyntaf i ddyfod i Ironton'; ac nIla y mae yr hen bobl a'r plant ereHlrn aros eto. Cafodd John y congestive Chills neu y sunstroke yn Gorphenaf diweddaf, yr hyn a drodd yn dropsy aroo. Bu yn glafam tuag wyth mis, ac mewn poenau mawr am dri o honynt, ac ofer fu pob ymgeledd iddo. Chwefror 26,1877, yn Mapon, Ohio, yn 35 mlwydd oed, Ann, gwraig Mr. Thomas Owens. Merch ydoedd i Wat- kin ac Ann Williams, Cefncoedcymer, Deheudir Cymru. Yn Mai, 1898, ym- unodd mewn priodas a Mr. Thomas Owens, pryd yi ymfudasant i'r wlad hon a sefydlasant yn Radnor, Ohio, a chawsant gydfyw yn gysurns am agos i naw mlynedd—yn ngeirian ei gwr, buont fyw mewn heddwch perffiuth. Ar vr21 aipo Ienaw^vrtbiodd a thor- addeibraicti, yr liyn a itf iddi ar ft l9eg o Chwefror roaai genedigaeth anamserol i faban. Par- odd y pethan hyn iddi fyned yn wan iawn, a bu farw ar y 26ain. Ebrill 1, 1877, yn Laosford, ger Summit Hill, Pennsylvania, yn 60 mlwydd oed, Mrs. Margaret Price (o'r Price & Hall firm). Ganwyd hi yn Senny, ger Dyfynoch, Dehendir Cymru. Pan yn agos i 20 mlwydd oed cafodd ei bedyddio yn Maes y BerlUm, gan y diweddarBu'ch. B.Williams, Pexnbrey. Yn 1841 ymnnodd mewn glan driodas aMr.T. Prioe. SefVdlasantamvchydig Si Blaenafon, weai hyny yn Llanelli a rynmawr; yna ymfaaasant i'r wlad hon, tna naw mlynedd yn ol.
. YR ANNE ALLDWRI AETH YN…
YR ANNE ALLDWRI AETH YN CWMPENAR, MOUNTAIN ASH. Y mae glowyr Cwmpenar, wedi bod yn segur am wythnos, wedi dyfod i ddealldwriaeth a'r meistri, ac wedi deohren gweithio er dydd Linn. Y mae yn ymddangos fod y pwll uchaf,, gyda'r eithriad o ychydig headings i gael ei atal am beth amser, a'r pwll isaf i weithio ar gynllun y double shift. Bydd IT shifft cyntat aaecnreu am 6 o'r gloch yn y boreu, a pharhau hyd 3 o'r gloch y prydnawn; yr ail sbifft i ddechreu am 8, ac i barhau hyd 12 canol nos. Ar yr adeg hono bydd y ooedwyr ac ereill fyned i'r gwaith, a pharhau byd 6 yn y boreu. Y mae yn ymddangos fod y gweithwyr wedi boddloni woeud prawf o'r cynllnn am dri mis. t
TRYWANU MERCH.
TRYWANU MERCH. Bereu dydd Mawrth diweddaf, ger- Haw glofa y Colly, perthynol i gwmni Dowlais, trywanwyd merch ienanc o'r enw Ann Evans. Cyflawnydd y weith- red ydyw un Thomas H )lloway, Pen- daren, Merthyr, yr hwn y mae yn ym- ddangos sydd wedi talu sylw carwr- iaethol i'r ferch am beth amser. Oddeutu naw o'r gloch boren dydd Mawrth yr oedd y ddan yn y caban ar ben y pwll yn cymeryd en boreufwyd. Wedi i Holloway ddigoni darn o gig wrth y tan ar flaen ei gyllell, cynyg- iodd ddarn o hono i Evans, yr hon a'i gwrthododd. Dywedodd yntau, I Mae yn debyg fod cig pobl ereill yn well na'm heiddo i.' Atebedd y ferch ei sylw, pryd y tarawodd efe hi yn ei «.1- .t hochr a'r gyllell agored oedd yn ei law, yr hon a aeth trwy ei dillad ac i'w hochr, ychydig islaw ei chalon. Mor gynted ag y gwelodd efe y gwaed ar y gyllell, efe a'i sychodd ymaith a'i fys a'i fawd. Aeth y ddau yn nghyd i goed cyfagos i edrych yr archoll, a chytun- asant, medd Holloway, i gadw y peth yn ddystaw, ac aethant at eu gwaith. Modd bynag, mewn ychydig mser methodd y ferch, a gorfdwyd ei symud adref i Dowlais. Rhoddwyd hysbys- rwydd i'r heddgeidwad, yr hwn a brysurodd tua'r fora, ac a gymerodd Holloway yn garcharor.
G WRTHDARA WIAD DYCHRYNLLYD…
G WRTHDARA WIAD DYCHRYN- LLYD AK Y REILFFORDD. Cymerodd gwrthdarawiad dycbryn- lIyd Ie rhwng 11 a 12 o'r gloch cos Fawrth diweddaf ar reilffordd y Great Western, rhwng Mountain Ash a Myu- went y Crynwyr. Trwy ryw amryfus- edd sydd eto heb ei esbonio, daeth dwy gerbydres i wrthdarawiad a'u gilydd, trwy yr hyn y chwalwyd yr ol!, ac y lladdwyd un gyrwr—William Corner, 35 oed, yr hwn oedd yn briod a saith o blant, ac yn byw yn Albert Street, Aberdar; aa yr anafwyd dau neu dri ereill yn drwm.
. TREFEDIGAETH NEWYDD I BRYDAIN.
TREFEDIGAETH NEWYDD I BRYDAIN. YB ydym yn deall fod Syr T. Shep- SfnM V .1 Qforl riffpartl w<yti wtbw. negu Gwenniaeth Transvaal at yr Ym- herodraeth Brydeinig, ac felly wedi terfynu penod hynod yn hanes sefydl- iad Is-Bllmynaidd yn Aifrica.
MR. GLADSTONE AR BWNC Y DWYRAIN.
MR. GLADSTONE AR BWNC Y DWYRAIN. Mae y penderfyniadan ag y rhodd- odd Mr. Gladstone rybudd am danynt yr wythnos ddiweddaf wedi esgor ar ddadleuaeth bwysig yn Nhy y Cyff- redin a chan na wyddom y canlyniad hyd yn hp, y mae yn rhaid i ni adael yr oil hyd ein rhifyn nesaf.
LLAWER MEWN YCHYDIG.
LLAWER MEWN YCHYDIG. Y mae pedwar cant o fasynied Bolt- on a'r gymydogaeth wedi striko am godiad o 4s. yr wythnos yn ei gyflogan. Y mae y meistri yn benderfynol i wrth- sefyll y cais. Yn mhwll Edward, Nantymoel, yr hon loia a berthyna i Mri. D. Davies a Chyf., tra yr oedd John Sinnet, 26 oed, yn brysur wrth ei waith yn llanw tram, syrthiodd ochr yr hauling, gan ei ladd yn y man. Yn lefel y Bute, Treherbert, dydd Linn diweddaf, cyfarfyddodd JtLenry Pearce, glowr, 26 oed, Daniel-street, Cwmbach, a'i ddiwedd, trwv i ryw bedair tynell o gwymp ddyfod arno. Y mae nifer mawr o fwnwyr Fife a Clackmannan wedi strico yn erbyn gostyngiad eyflogan. Tra yr oedd y Germaniaid yn gwar- chai ar Paris yn ystod y rhyfel diwedd- ar, darganfyddodd cwmni o filwyr Bavaria, fod ceryg y llawr wedi eu symud yn ddiweddar, mewn ty o'r hwn y diangasai boneddwr Ffrengig. Wedi cloddio yohydig, deuwyd o hyd i flwch yn cynwys nifer o French Bonds, y rhai a rananant yn en plith eu hunain. Wedi dychwelyd adref ar ol y rhyfel, gwerthodd y miJwyr y bonds am lawer llai nag oeddynt werth. Yn faan caed allan fod y tal wedi ei atal; ac felly yr oeddynt yn ddiwerth. Yn ddiweddar cymerwyd y milwyr i fyny am ladrata, a'r rhai a brynasant y bends am dderbyn eiddo lladrad.
AT FECHGYN SIOP YR EILLIWR.
AT FECHGYN SIOP YR EILLIWR. Wrth ddarllen eich ymgom rhyfedd yn y Gwladgarwr, teimlais awydd ynwyf i ofyn i chwi am air o eglurhad ar rai pethaunad ydyntjn eistead yn dawelar feddwl Uuaws mawr. Y cyntaf yw, A fyddwch chwi mor hynaws a roddi eglur- had ar yr j620 hyny a aeth i golli o dry- sorfa y capel y cyfeiriwch ato yn eich ymgom 1 Tebyg yw y gall Huw Gadarn eich goleuoyn ei gylch. Wedi cael eglur- had ar hyn, byda genyf amryw bethau tebyg i ofyri am eglurhad arnynt. AMHEUWR. >
AT Y PARCH. J. GWRYD LEWIS,…
AT Y PARCH. J. GWRYD LEWIS, CWMPARC. Syr,—A fyddwch chwi mor garedig a gyru eich beirniadaeth ar gyfanaoddiadau eisteddfod Bethel, Cwmcgwy, i'rDAitiAN* gwn y carai lluaws o'r cystadleuwyr oead yn absenol ei gweled, ac yn eu plith HEN LWYNOGYN o LAN OGWY.
AT MR. JONES, BELIEVING j…
AT MR. JONES, BELIEVING OFFICER, ABERAFON. SYR,—Dichon na fyddai un gwrthwyn- ebiad genych i hysbysu pwy oedd y dyn hwnw y siaredir cymaint am dano a ddarfu atal y weddw, Margaret Williams, Price Row, Nantyffylau, Maesteg. Rhag i chwi feddwl fod un drwg genyf mewn llaw, wele fy enw yn gyflawn wrth y nodyn hwn. WILLIAM DAVIES, Tailor y Draper, a n. Nantyffylau, Maesteg.
PENTRE, YSTRAD. 1 \^
PENTRE, YSTRAD. 1 Nos Lun, Ebrill 25ain, cynaliwyd cyf- arfod vmadawol i Mr. David Jones, ar yr achlysur o'i ymadawiad i Lanover i fyw. Llywyddwyd gan Mr. William James, manager, Pentre, yn fedrus ac i bwrpas. Bu amryw frodyr o'r eglwys ya Ti afcs>f& aeth yn ystod y 10 mlynedd div.v Idaf, yn neillduol y bfwyddyn a haner di edd- af yn eglwys y Methodistiaid Calfinaidd, Pentre. Bu amryw gantorion hefyd yn cyflwyno en gwasanaetn yn anrhydeddus, ac mewa teimlad hefyd. Cafwyd ton gan y brawd Jones ei hun, ar y gair' Nathaniel Bach.' Parodd hyny deirniad dwys trwy yr oil o'r gynuiieiafa, a dagrau lawer 3m brad- j ychu eu calonau. Cyflwynwyd tystebi'* brawd am eilafurdinino mewn cvsylltiad a'r Ysgol Sabothol a»'r canu cynulleidfaol, aef bonied James Hnghes,' Taith y Pererin, Gweithiau Josephus, Meaiah 0 » Vhmmatie. pitofc-pijpa; cyflwynwyd crfryw gan Mrs. Uoyd, Manchester House, Pentre. Nid byenan oedd teimlad yr eglwys wrth feddwl am ymadael a'* 1 lath ddyn trwyadL Cyfaill yn wir ystyi y gair, ydoedcL Ni welwyd gwg erioed ar ei wyneb, nac unryw deimlad # an- nymunol; bob amser yn llawen a siriol, yn parchu pawb, ac yn cad ei barchu gan bawb. Dyma esiampl i lawer o aelodau crefyddol Cwm Rhondda. Dyn yw Mr. Jones fel y dywedodd John Adams yn ei anerchiad faradoncd yn nechreu y cyf- arfod: MM ynddo deim ad llaitb, Am.nedd mwyaaiild dirioo; A grata o aefol rf w Sjdd hefyd yn ei gftlou. Fy nymuniad a'm hyder wrth derfynu i yw, y bydd i gyfeillion Llanover dderbyn (i ol Jones yn groesawgar i'w plith, a gosod- wch ran o'r gwasanaeth cerddorol a'r ei ysgwyddau, canys y mae yn arferol a'r iau, ac yn ei dwyn bob amser yn ddi- rwgnach. Diameu genyf y gwna les mawr yn yr ardal, oblegyd ei gymwysder anarferol gyda'r pliiiit.. Hir oes iddo, a phob llwyddiant tra pery ei ddyddiau ar y ddaear. UN LLWYD.
PENYGROES, LLANDYBIE.
PENYGROES, LLANDYBIE. Nos Aadwrn, Ebrill 28ain, cawsjm y pleser 0 wrandaw y Parch. J. Ossian Davies (Ossian Dyfed) yn traddodi ei ddarlith orchestol ar 4 Y Bwystfil Rhuf- einig,' neu Ystranciau Pio Nonomaeth.' Cadeirydd, Parch. J. Davies Chwech Heol, yr hwn sydd yn mlaenllàw gyda ?hob mudiad daionus drwy yr ardal. )angosodd y darlithydd ol llafur, medr, ac ymchwiliad manwl ar y pwnc. Yr oedd ei thraddodiad yn hyglyw, eglur, llithrig, a barddonol. Cafwyd cynulliad gweddol dda.
GOHIRIAD YR EISTEDDFOD."¡
GOHIRIAD YR EISTEDDFOD. "¡ Yr ydym fel pwyllgor wedi dyfod i'r penderfyniad i ohirio yr eisteddfod hyd ryw amser eto, gan fod un i gael ei ei chynal yr un diwrnod, ac un arall yn mhen dau ddiwrnod wedi hyny yn yr un gymydogaeth. GWILYM MYRDDIN.