Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
6 erthygl ar y dudalen hon
tLITH ERYR TABENGWYDDON.
tLITH ERYR TABENGWYDDON. QOL ,—Peidiwch dychrynu o l**Wydd fy ymddangosiad adeiniog ar eich TABIAN mae llawer o bethau *'Odi galw yn uchel arnaf i sylwi arnynt, rhywfodd niphlygodd fymawrhydi pernio arnynt. Cofiwch mai fy elfen hedfan ac ymnofio yn yr oangderan tl Ygyrch. Awyrgyloh fy ymerodraeth 5* *hyddid, a fy hoffus waith yw ysgwyd ^denydd o amgylch yr hen Daren Oad byddaf o hyn allan yn gwylio f*fi°giadau y gohebwyr ymgeci us ae £ a symndiadan y bobl Jj^yddedig a boetfawr, Bydd a mwy o nag o synwyr, yrhai sydd a'u llwy- v**yn nghawl pawb ond yn nghawl eu anffaeledig, ac yn byw ar bigo 0» edwyf y galiaf hawlio rhyddid y oddiar eich llaw, hebgwtagi llinell J? wawddeg, am fod y dyhirod gohebydd. yn s&Dgu ar gymeriadaa y di- Hawdd iawn y galant ddweyd motto fel tanddaearolion fodau, J Bgrif enu gwirionedd (P) wythnoB IjOl wythnos, yw gwneud daioni yn Ai daioni yw arllwyB 0 enllib ar gymeriadaa ardal hedd- Pj*ol ? Ai daioni yw gwawdio menyw a'i chydmaru yn debycach i ^geu' nac i fod dynol, am ei bod yn JPjddef dirdyniadaa cystudd er's blyn- ^dau ? A ydyw pethan fel hyn i gael ^goddef genym yn y bedwaredd ganrif r-bymtheg, heb godi ein Uef yn eu ^*byn P Na ato Duw. ia»rn w" ^r* mae rh7w ^en an" ft^Wd gaa wedi ymgiymu am galonau pobl yn yr oes oleu hon. Oa na chant ac arllwys eu ensyniadau, nid wrth eu bodd, mwy na physgod w dir eych—'does bosibl maethu a di- 7»Ua gwanc eu greddf oad trwy enllib, {L,diaeth, a phardduo cymeriadau eu ^"ddynion. O! mor hoff ydynt o • JJ^ydda, a galw eu cydardalwyr yn «^^d-kidneybeam,'Legrees, Brunells,' |5*yr moelion,' a Sacy,' (yr hen wraig mewn ardal, pa un sydd a'i yn dyferu brasder ar ei holl lwybr- jw aysglaer.) Canfyddir un arall wed'yn' u; ei gydardalwyr yn knights of *\9utters* fcy wysogion llygredigaeth,' yr erfin,' fiddler, ceffyl breth- 5^Herod fawr, Bili No. 1,' a'r Ta- tTj^d,' &c., gan fathu enwau arnynt a U^i yn sarhad ar wehilion G-ehena eu Kj6°. TybM fod bachgyn diffycheu- Y rawg yn ddistaen ? Oes iddynt glan i oganu P Oes rhai o honynt Oofio yr adeg gythryblas hono, pan y dodrefn ty yn cael ea oludo gan Cr —m y 6*—f, p^n oeddynt yn tua chymydogaeth Owmtwrch ? Pa jj^t o effaith all fod gun yr un person frawddegau cabieddus wrth gry- 3*5" am gelfi pobl ereill yn cael eu 8^a'r 'bwms?' Ac. Oes rhai o yn cofio yr adeg ryfedd hono, Jr1 orfuwyd myn'd a hwynt i I newid 1 air Benfro, am fod y delirium neu rywbeth cyff«lyb, wedi ym- l^Tyneu 'dosbarth uchaf f Tybed fod °eryg g»u bersonau fel hyn yubyw mewn tai gwyir t Os yw'r ^awdaa ymi yn meddwl cadw yn gyda'u ohwedleua a'u chwiffio, Ij^p^thwas Du i gwyno,dymaddef ny dd ^Tebyddadwy iddynt i dywallt eu yr excursion ddram jyddol ^°° lygad y ffynon i L'erpwl,*a bydd y& sicr o fod yn fwrrel gref o gylch i&h Ue8- Dadguddir rhagor o'u 'stranc- ET°" YB S&YB.
[No title]
Gol.,—Wyddoch, bid sicr, fy mod mawr o geidwadwr mown rhai a^yr wyf yn hoff iawn o weled yr y*i yn cael oi chadw i fyny hyd dy Baewa ambell heQ dafara. Hen dv wedi bod am oesoedd y w hen Qi ar Hirwaun, ac y mae o ran yr un yn4awr ag oedd ddeng ^8^*d ar hugain yn ol, ond bod y Q W0di newid. Y mae yma ei drefnuynystafelloedd wahanol ddybenion, megya &(kjr,i\ ^'r masnachwyr (Commercial i gajf y^afell i'r gweithwyr, ac ystaf ell Vch^Kyda lie baca noble i'r Llwynog. jUiyJn 5 ° gyfeillach y gwr aeth gyda i'r am eifodyngoifod myned ^.f^yMBOD hono; ond gyda ei *il Yn Ymadael, daeta Die Penywaun r West i mewn Diu henlowr o'r a'r unig ddrwg maent DJy^ drwg iddynt ou hunain, fel °'r dft.K? norn» trwy f jd yn rhf ffond °'r blflfi811" 0edd un o honynt y dydd &o<ij ej yn achwyn nad all»i o'r braidd 4l^d i rwynuwchlaw y d^vr ar yr adeg *ttae vr»eS°j0^' Pa *yfedd hyny pan 7 dabf Symaint uwch- Wedi i'r ddau hyn a minan gyfarch ein gilydd, aethnm allan i yard y cefu, fel y mae arfer Llwynogod, a gwelwn yno dri phersoa mewn dadl frwd yn Lghylch rhyw arian ag oedd wedi cael eu oadw ar y gweithwyr yn yr office. Yr oedd yn amlwg wrth ymddangosiad dau o honynt en bod yn gaffers, a'r llall yn un o feibion llafur. Wrth sylwi ar un o'r gaffers, daeth i'm cof am ddarlun welais yn sefydliad L. N. Fowler, New y 01 k, a elwid Concetted Simpleton, ao y mae ei war fel gwar Aaron Borr, yr hyn a brawf ei fod- yn lled enwog gyda'r groes-ryw. Edrychai y llall yn lied awdurdodol; ond WI th graffu ar ei ys- tamiau bostfawr, ei swngwag, ac ysgog- iad ei lygaid euog, ceir profion nad oesddiin digon o fcUlast yn ei lestr, ao nad yw y gwr wedi deall erioed beth yw ystyr y irair Balance of power. Ond dyma peth oeddwn yn myned i'w ddwejd, yr oedd y glowr yn wr lIed ben- derfynol, ao yn dadlu yn benderfynol droB g&el ei arian am ei waith, 6008 na thelid ef trwy deg, y gosodai efe oostick y gyfraith i serio eu crwyn, gan awgryma fod eu cydwybodau wedi eu serio yn ddigon oelyd. Wyddost ti beth,' ebo Simpleton, oa wyt ti yn fy mwgwth i fel hyn, fi dy staifaf di a dy deulu; fi dy stopiaf yn y gwaith, a fi dy stopiaf i gael gwaith yn nnlle arall. Cofiadi, y mae undeb rhyng- om ni y gaffers sydd yn llawer oryfach na'ch undeb chwi, ac ni wnawn i chwi jmostwng i'n awdardod ni, right neu wrong.9 Beth bynag fydd y oanlyniad,' ebe'r glowr,' ui treiwn hi.' Ar hyn dyma'r llall yn treio ei ddawn, t; wy ddweyd wrth y glowr fel hyn :— Yr wyf yn rhyfeddu atoch chwi, ddyn crefyd iol, eioh bod yn bygwth eyfraith ar eich gaffer parchus a dysgedig (?)' i'r hyn yr ate bod d y glowr,— 'Yr wyf finau yn rhyfeddu fod Pr-g-th-r yn pleidio annostrwydd.' Ffamws fecbgyn, ebe finaa, ;yr ydych yn gweithio yn gampus: ac i mewn a mi at Die a Wil. gyda fy mod yn eis- tedd, dymaryw greacur yn dod i mewn, gwaith yr hwn yw dweyd celwyddau, yfed cwrw, a lladd ceffylau. Yn wir fechgyn,' ebe finau, 'y mae yo lIe hwn yn fy ateb i'r dim, a byddai yn dda genyf gael gwaith yn eioh plitb. Ar ol cael ychydig o ymddyddan pellach ar y pwnc, a chael ei bed yn cdrych yn lied dywyll i mi gael gwaith yn unman ar y Comin heb fyned i labro'r nos, yr hyn nad wyf yn hoffi, am mai yn y nos y byddaf yn Llwynoca. Tra yr oeddwn fel hyn ar fedr cychwyn dros y mynydd i Gwm yr Yatrad, pwy ddaeth i mewn ond Rees o'r Mount, mewn brys ofnadwy i gael glasied i wlychu ei fin, cyn myned tua'r station i ddal y train. Mawr mor dds oedd genym weled ein gilydd. Dywed. ais wrtho maeedrych am waith yrroedd wn, a'i bod yn lied anobeithiol arnaf. I De-. e lawr gyda fi i'r Mount, (Mountain Ash),'ebe fe. I Mae yno le i tigael gwaith, oblegyd y mae'r double shift wedi dechreu sew. Ffwrdd a ni heb lol i'r station. Cododd Bees ddau docyn, ac off a nilawr tna'r Mount. Wrth basio lawr ar gyier y Gap, gwaeddais allan,—• O'r hen Gap anwyl; mae'r Cap yn fy ffitioyn llawn cystal ag y mae croen fy mrawd yn ffitio pen Dr. Price, Pontypridd.' Os na chaf waith yn y Mount, deuaf yn ol i Hirwaun eto: ao af i yatafell y gaffers-y tro nesaf. LLWYHO* o's GBAIG. D. S.—Yr wyf am ddweyd wrth y Morlan yna, mae nid gaffer ydyw Eos Dar, ao nad enw am ddyrchafiad Bwydd- ogol ydyw soimbren. Y mae ei goes yn rhy fyr i ganlyn Llwynog, a'i ddeall hefyd yn rhy wan. Pan y bydd iddo dyfu ychydig, fe gymer y Llwynog ef yn ei law am dro neu ddau. LL.
CORN Y CYMRO GWYLLT.
CORN Y CYMRO GWYLLT. Yn amser cystudd trwm a blin Albert Edward, Tywysog Cymru, byddai cen- adwriaethau yn cael eu hanfon dros hyd a lied terfycau llywodraeth ei fam bob pnm mynyd o bob dydd ag y bu yn beryglus glaf. Ond ni fydd darllenwyr TAKIAN T GWEITHIWR yn cael cenadwr- i aethau yn rhoddi hanes y dyn claf a gwyllt hwn o Liverpool ond unwaith bob pymthegnos. Nid am fod ei glefyd yn llai peryglus, nac yohwaith am nad oes urddasolrwydd gymaint yn perthyn iddo ac i'w Fawrhydi y tywysog, (yn ol ei farn ei hun), ond am fod ein hamser yn brin, a gwefrau y telegraph mewn llayin waith yn cario brysnegesau o'r LI" i'r Llyn, ao o Rwsia, Twrci, Asia, a'r Alm^en i'r lodging house ya L'erpwl. Bn y c:af allan am dro un diwrnod, a theimlod d ei hun gystal nes y darfu iddo anturio myned mor bell a Billirga- gat") College, Canon-street, Abtrdare. Mf e tuedd mewn dynion pan mewn cystuddiau (ao with gwrs ystyrir corn ar d oed yn gyatudd,-mae o leiaf yn gyatudd trwm i Noah) i edrych yn ol dros droion dyrua eu bywyd; ac felly yLt m, cofiodd am yr hen goleg lie y graddiwyd ef, ac mai efe heddyw ydyw Ct-nghellydd y coleg Ac ar hyn y mae amgyichiad gala- us ya dygwydd ihvyng gwelydd llwydion a mcelion Llbty'r Eryr ag sydd yn deffroi teimlad o fewn ciliau calon Noah i fyned i Aberdar. With gwrs, gallai ar yr un dftith gael o hyd i fwy o hanes y pedlar o'r Waunwen, a chael y draul wedi ei thaln o booed arall: oaffai gyfla nodedig hefyd i ddan- fon circulars o gylch ei hen gyfeillion, er oael eu cymorth i dalu'r meddyg. Ond dian gen rhaid hyny, gwasanaethwn ef yn rhad; ac os Uwyddwn i'w gael am unwaith yn ei fywyd yn ddyn pwyllog, ystyr ol, a chall, a chael lledu llawer ar y fynwe I gul yna sydd ganddo, ao ir- eiddio tipyn ar yr ysbryd bach orebach. lyd yna sydd o'i fewn, bydd hyny yn ddigon o dal i ni. Mae wedi bod yn hynod o rwyfas y pythefnos diweddaf,—yn gweled yr amser yn hir iawn, ao y mae hyny cystal a dywedyd Wi thym nad oes ganddo ffydd ddigonol ynom er ei iachau. Fel medd- yg piofisdol ag sydd wedi tria rhai oyn- ddrwg ag yntau, yr ydym yn mvned heibio i'r boll wsgedd a berthyn iddo: ei iaohau ydyw'r gamp, a hyny yn erbyn ei ewyllys ei hun. Byddai yr hen Dr. Llewelyn, o Fargam, yn arfer dweyd nad oedd dim cyatal ag 'eli'r brenin' at ddoluriau o'r fath ag sydd ar Noah. Ac am a wn i na threiwn hwnw ar ol tyneru y corn yn gyntaf ag I ali Treffynon.' Llawer o bethau meddal sydd yn gwneu- thur i fyny yr eli hwn, ond am eli'r brenin.' gweithredoodd dyn ydyw'r defa. yddiau; ac fa) y dywedai yr hen Ddr. bob amser, y mae wedi ei brofi, ao ni ddarfu i ni erioed wyb d iddo fethu. Sienoyn esmwyth' y geilw efe eli Treffynon; ond caiff wybod ar ol i ni applyo yr eli arall, y bydd dipyn yn fwy aneamwyth. Yr ydym wedi gwylio y symptoms gyda manylrwydd, a thra buom yn tynera, difyrem ein hunain gydag ef. Y mae rhyw hynodrwydd yn pe: thyn iddo, mae yn rhaid addef bydd ambell dro yn cacmol ei hun nes peri i ni chwerthin mewn gwirionedd ein bod yn teimlo drosto yn ei wendid. Brol i ryfeddu syddgunddo iddo fod yn feirniad yn eisteddfod yr Alltwen. I Llenwais i le y pencampwr Llwyfo yno,' meddai, ac oni buiaai hen helgwn llenorol y lie yn gofyn i mi ddarllen y darnau a adroddid yno ar y dydd, buaswn wedi argyhoeddi Cwmtawe drwyddo, o ben bwy gilydd, mae o deulu urddasol yr Allt yn unilJ y ceid gwybodaeth a barn Daeth y rhai hyny yn nghyd i dy boneddwr (Ivander) y noson hono, a gorfa i mi, fel fy hen gyfaill Rabyn Ddu, ddweyd fody cadno wedi ei ddal. Aeth y report o'r oyf- arfod hwn f r hyd y 11e, a tharawodd hen athraw fy meddyg presenol fi am yr araeth ar yr hen Gount, a chyda hyn, dyma yr hen Great Tom of Exeter (Adol- phn&) yn oydio ynwyf, ac yn fy nhaflu fel barcutan papyr i'r gwynt. Pan ddisgyn- ais, teimlwn fy hun fel dyn arall.' great cry arall sydd ganddo, iddo, mewn eisteddfod yn Aberdar, gyfodi ac amheu oywirdeb beirniadaeth Tany- marian. Byddai i ddyn yn ei iawn bwyll wrth gwts ystyried ymddygiad fel hyn yn indecent assault, ond pan gefir mae Noah oedd, mao y owbl yn oi le. Gwnaeth argrafl ddwfn ar feddyliau poblyn Nghaerfyrddin o'i wallgofrwydd, a bn siarad c ryf gan fechgyn St. Peters am ei gadw o fewn muriau eu asylum. Ond o bob tro ac yr ydym wedi clywed adrodd am dano hyd yma, eisteddfod Pwllhelu ai pia hi o ddigon. Pau mae eistedd fodau mawrion, nea gynulli&dau llaosog o bobl mown rhyw le, bydd yn rhinwedd ei swydd fel canhellydd y y Bilingsgate college yno yn reportio, oblegyd mae yn hynod hoff o'r prif gadeiriau, a gweled pobl yn cyfa ch Swell iddp yn y marchnadoedd; ond yn e ymgrymu hyd y llawr, a llyfu ei draed, fel yr oedd wedi arfer gael gaa breswylwyr y oDleg, yr oedd yno wr mewn cob las, yn gwylio p%wb a ai i fewn ac allan, a gofynodd am wel'd ei docyn. Y fath insult gofyn i gang- hellydd coleg mor urddasol i ddacgos ei docyn. Nacaodd wrth gwrs. Ar hyn, cydiodd y gwr a'r gob las yn ei war, a thaflodd ef allan fel oi bychan. Cafodd y fath siomedigaeth fel na cheisiodd amddiffyn ei hun, ond yn wylo fel plentyn yr oedd, er difyrwoh a gwawd i'r hen boli^naiti ao wedi myn'd &dref, penderfynodd beidio myned i'r fath le byth mwy. Mae y prif feirdd, a'r lIenor ion mawr yn gwybod yr ystori hon, ao yn difyru eu hunain drwy boeni Noah a hi. Yn awr, er difyrweh darllenwyr y DARIAN, wele i chwi yr hyn a feddylia un o bobl yr awenan am dano Creu newyn mae Corn Noah t-ya y dyn, A dwng i'w gabolfa Melldigedig, chwithig, chwa O'i ddu offredd fwna. Y ffiver boeth ddaeth a'r Byr Baoh '—o'r Er pJb ysgwrlwgach, [pwll, A'i hen fin yn grin gan grach. A'i toll agwedd yn llegach. Bu unwaith ar obanydd-dirweetiaeth, Yn drystiog a phenrydd Ond yn awr mae'r blienawr blydd Yn cerfio cwn y cyrfydd. Etifedd gorwyllt dafarn-yw Noah, Dan wewyr rhemp rhagfarn, Gwirod coch geir hyd yearn o tin Noah ben baiarn. Aberth bawlyd o I Borth Beli '-ydyw Ao awdwr pob bryntni, Ac enaid certh ccawdog gi Gawn o fol y gwan fwli. Cewch glywed genym eto y modd y croesodd y Werydd. LEWYS AFAN.
LLITH Y BARCUI^ ,7;. •.
LLITH Y BARCUI^ ,7;. •. Mai. GOL.Pan oeddwn yn gorwodd yn etmwyth a thawel yn fy nyth yn nghraig Afon, er ys tro yn ol, canfydd- ais ryw aderyn dyeithr yn ehedeg yn frysiog tuag ataf, a diagynodd i lawr ar y gangen yn fy ymyl. Yr oedd yr olwg amo yn hardd a phrydferth. Wedi cyfarch gwell i'n gilydd, gofynais iddo yn sot ohog a gestyngedig o ba Ie. yr oed i yn dyfod, i ba Ie yr oedd yn myned, a pha beth oedd ei enw. Wei, meddai, yr wyf yn dyfod o sir'Fflint, ac yn myned i chwilio am y BarcuJ, a fy enw yw Canary. 0, felly, meddwn wrtho, a ydych wedi cymeryd y fath drafferth a dyfod o sir Flint i airForganwgyn uoig Bwydd i chwilio am y fath greadur a'r Barcud ? Yd wyf, meddai. Felly yo wir, meddwn wi tho; ystyriwyf eich bod yn haeddu fflangelliad am eich ffolineb yn cymeryd y fith drafferth i chwilio am greadur sydd yn dinystrio ein gwlad gan ei lithiau drewllyd. Wel, meddai ynteu, yr wyf yn gweled doethineb mawr ynoch i ddiraddio y Barcnd, yn enwedig i estron fel myfi, er profi fy serch tuag ato. Ond heb ymhelaethu rhagor ar hyn, adroddaf i chwi fy nhaith I sir Forgånwg i ohwilio am y Barcud. Yr wyf wedi dallIen Ilawer o lithiau y Baroud yn y DAMAN, ac y maent yn gwneud lleshad mawryn ngweithfeydd alcan Morgan wg, a hyny ar dystiolaeth llawer iawn o weithwyr. Yr wyf wedi bod yn chwilio am y Barcud mewn amryw fanau, ond y cwbl yn ofer, a'r He diweddaf oedd oraig Margam. Bum yn llwyddianus yno. Pa fodd, tybed? meddwn wrtho. Pan ya chwilio yn fanwl yr o am dano, daeth aderyn bach ahf o'r enw Dryw Faen Pentwyn, gan ofyn beth yr oeddwn yn ohwilio. Atebais ef mai am y Barcud. A ydych am ei weled ef yn be sonol? meddai. Ydwyf, meddwn, canysyrwyf yn ei fawr garu, ac y mae genyf beth o bwys i'w ddweyd wrtho. Wel, meddai, ofer fydd i chwi chwilio am dano yma; oblegyd, a welwch chwi yr 20 gweithwyr acw a chwiliant y llwyni er dyfod o hyd i'r Barcud i roddi terfyn ar ei fywyd gwerthfawr ? Ond, meddaf i ehwi, pe byddai 20,000 yn chwilio am dano, diau genyf na chant afael arno? 0nd na ddigalonwoh, bydd Mr. Barcud yn sicr o'u dycosthi ar g'oedd gwlad. Ond, meddai drachefn, i gael dweyd yr hanes wrthych, yr oeddem ni y rhyw asgollog ryw foreu gyda'n gilydd yn sefyll yn esmw} th a lion ar ganghenau y coed, ac yn ceisio cynllunio i ba le buasai taith Mr. Barcud nesaf; ond yn anffodus oan- fyddasom 20 o weithwyr yn dyfod i graig Margam. Clywsom o'r blaen fod Mr. Pabwr yn bwriadu «yflogi tnagngain o weithwyr i chwilio am dano, ond ni feddyliasom y buasai yn cael ei gario all.n mewn gweithrediad. Daethom i'r ponderfyniad fod Barcud i symud ei nyth am beth amser, a thrigo yn ngraig Afon. Os yr ydyoh yn awyddus iawn am ei weled, cyfarwyddaf chwi. Caras- wn ddyfod gyda chwi, ond y maeyn rhaia i mi fyned tua phwll Cynffig dros. Mr. Barcud. Diolch i chwi, meddwn. am eioh tiriondeb a'ch caredigrwydd tuag staf ond gan eich bod yn rhwym o fyned dros eich anwyl feistr, mi wnaf yn burion ond i chwi fy nghyfarwryddo i'r fan priodol. Gwnaf yn union, meddai. Ehedwch yn uchel genyf yn yr awyr- gylch; ac wedi cydsynio a'i gais, dy- wedodd wrthyf, a welwoh ohwi y palas gorwych acw ? Gwelaf, meddwn. Ger. llaw y palas acw y mae craig Afon, lIe y triga fy meistr. Diolch i chwi. Cyn ymadael, dywedodd wrthyf am ddweyd gair yn nghlust ei feistr, er iddo eich hysbysu mai y Barcud yw, a hyny ydvw dyfalwr o bell,' a bydd yn sicr o'en hysbysu. Myfi sydd yn ymddiddan a chwi yn b esenol yw y Barcud. Felly yn siwr; y mae yn dda genyf eich gwel'd a chael y fraint o siarad a chwi. Yr un fel, meddwn inau, tuag atooh chwithau. Beth yw eich enw, tybed ? Wel, clywais fod ysglyfaeth mawr i'w gael i'r Barcud yn ngwaith alcan Maesteg. Y mae y merched jno wedi cymeryd arnynt i gyflawni gorchwylion dynion, pa rai sydd yn sefyll allan yn legur, a hyny o herwydd fod y mercned wedi yabeilie eu gwaith. Wel, meddwn wrtho, ystori glogyrnog iawn yw hon, ac nid wyf yn ei chredu. Perffaith wirionedd, meddai. Wel, meddwn inau, a ydych chwi wedi bod yn ngwaith ale in Maesteg fel tyst yn eu gweled yn cyfiawni gorchwylion dynion? Nac wyf; ondyr wyf yn bwr- iadu myned yno yn fuan. Wel, pa fodd y daethoch i wybodaeta o hyn ? Nodyn adderbyniais oddiwrth fy rghyfaill sydd yn gweithio yno. Ni wna ystori o ben i ben y t o i mi, oblegyd y mae rhai dosbeirth o ddynion i'w cael yn y dydd- iau presenol eu hyfrydwch yw dweyd celwyddau, ac bwyra h mai un o'r rhai hyny yw hwn a ddanfonodd y nodyn atoch. Gan fy mod yn m,ned ar fy nhaith i Maesteg yr wythn s nesaf, byddaf yn sicr o fined i mewn i'r gwaith alcan er gweled a oes gwirionedd yn eich ymadroddicn chwi a'ch cyf&ill. I ba le, tybed, yr ydych yn myned y prydn.wn hwn ? WeJ, meddai ynteu, mae y lie yn ddyeithr i mi, fel nad wyf yn gwybod yn iawn i ba le i fyaed. Wel, deuwch gyda mi i dreulio yciiyaig ddyddiau; folly y J bu. Wedi canu yn iach i Mr. Canary, aethum i'm taith ddechreu yr wythcos ganlyBol tua Maesteg gan fyned i mewn i'rswyddfa, a g fynais i'r meistri am ganiatad i weled y gw*ith, yr hyn ft wnaethant. Buont mor garedig ag anfou un o'r clerks i'm cyfarwyddo trwyddo. Y peth cynt .f aganfyddais oedd gweled merched yn gusod glo yn y trams. Yr oedd golwg ddrowllyd ar eu gwynebau. Gofynais i Mr. Clerk os mai Indiaid ceddynt. Nage, mediai, ond meTched Cymru. Canfyddais rai ereill yn clado glo i'r melinwyr alcan, a gofyn. is iddo eto cs mai marched yn unig oedd yn gweithio yno, i'r hyn yr atebold yn nac- haol. Yn ml en yr aethum, ac i mewn i'r assorting-room. Siomwyd fi yn fawr yr.o eto witti weled y merched yn sorto sheets yn lie dynion. Gofynais yn syn i Mr. Clerk sut yr oedd merched yn oyf. lawui gorchwylion dynion. Dywe lodd wrthyf y byldllli yn rhaid i'w dad a'r cwmpeini ereill daln 78. y dydd am SJrta i ddynion, tr* mLe y merched yn ol, f. lawiii eu gorchwylion am Is. 6c. y dy dd Yr un fath eto am labio; buss i yn rhaid talu 3s. 4c. y dydd i ddynioD, tra nad yw y merched yn cael ona Is a chwi welwch, meddai, faint o aribn a achubir felly. Yr ydym hefyd yn d s- gwyl tua 40 o ferched cryfion o sir Ben- fro yn fuan i gyflawni gwaith hammer- men, finers, rollers, &c., fei mewn ychydig amser ni fy\. d yma ul,rhyw ryw wryw- aiddond y rhyw fenj waidd. Wei! wel! meddwn, bydd yn rhaid i ddynion droi yn ferched. Ystyriwyf ei bod ya warth ar y me ched hyn eu bod yn gwneud y fith beth. Paham na buasent yn myned i wasanaethu ? Yr wyf yn bwriad i tynu eu Uuniau y tro nesaf af yao, a bydd i'w he:vwau a'u Uuniau ymdd*cgos ar y DABIAN OB gwnai.t hyny ar ol i hya o lith ymddangos. Nid lie i ferched yw gwaith alcan, ond i ddynion. Clywais gan Estrys Margam fod meis: i y gwaith c ybwyiledig wedi atal y brawd R M. er ys troyu ol am ei fjd yn dosbarthu y DABIAN, ao nad oedd yn cael ail ddechren ar ei orchwyl os na fyddai yn rhod,ii fyny dosb jrthu y cyf- ryw, ao yn hytl.iCh na bod yn sagor rhaddodd hi i fyny. Dyna i chwi, gyd- weithwyr anwyl, egw/ddor, at.il y brawd am ei fod yn d)suarthu un o newydd- iaduron anwylaf ein gwlad, yr hwn sydd ^edi gwneud cymaint o les er ei gy- chwyniad. Pe buasai y gr- nyn lleiaf o ras ynddynt, nid ei atul a wnaethent, ond ei ganmol am wneud y fath beth, yr hwn newyddiadur yw yr uaig amddi- Synydd sydd genym ni fel gweithwyr. BARCUD.
YNYSPENLL WCR.
YNYSPENLL WCR. MRi. GOL.—Bwriadwn, wythnos ar ol wythnos, ysgrifenu cair i'oh newydd- iadur clodwiw o'r lie hwn, ond rywfodd heb dalu i ni ein hunain yr adduned. Saify lie hwn, yn ddaearyddol, chwodl Shon Twm Shoe, ryw bump milldir o'r fan ag yr ymarllwysa yr hen Dawe ddo- lenog i'r Hafren, yn ymyl y dref a gyf- enwir ar ei henw, yn Abertawe. Ba llawer o son gan fechgyn yr Alltwon flynyddau yn ol, ar f aes newyddiadu ag Bydd bron tynu ei draed ato, am grawc- iau brain Ynyspenllwch. Dymunwn hysbysu y oyfryw fod y brain eleni, fel arfer, yn byddaru clustiau y trigolion. Mae y gwaith alcan yma yn myned yn dda lawn, ag ystyried sefyllf4 y fas- nach: mae'r perchenogon a'r gweith- wyr megys yn cydymegnio eu goreu i gadw y gelyn tlodi o gastell J dyn tlawd. Ond dymuawn gyfarch fy nghydweith- wyr ar bwnc ag wyf yn ysty; ied sydd yn dal cysyUtiad agos a phob un o hon- om Mae llawer o ddadleu wedi bod genym am yr hyn a ystyriem ya iawn- deran, ac yn y strain hono y dymunwn eich oyfarch y waith hon. Y mae pawb o honoch yn gwybod nad yw ein meddyg yn ddyn cymhwys, yn ol gofynion cyfreithiau ein gwlad, i drin ein cleifion, &c., a'i fod yn gweithredu dan gysgod I oeffyi brethyn,' yn mherson G. Griffiths, Ysw., Pontardawe pob parch i'r ddau); ond teimlwn, gan fod' boneddwr eymhwys ac addns yn ein plith, mai tro yn ei le fyddai i ni wneuth- ur ein goreu i siorhau ei wasanaeth. Oes, gydweithwyr, v mae boneddwr yn byw yn eia plith ag sydd wedi pasio go- fynion llwyraf y gyf.aith, a hyny yn Llundain. Dylech gofio fod gwahan- iaeth dirfawr rhwng pasio yr arholiad yn Lin dain ag Edinburgh. Gan hyny, paham y byddwn byw megys ar ail law, pan y mae yr holl weithiau cylchynol wedi cymeryd y blaen, ac weii mynu dynion cymhwys i'w gwasanaethu, a'r rhai hyny yn trigo yn yr un gymydog- aeth a hwy ? Yr ydY,1 drwy y blyu- yddau wedi bod ar ol lleoedd ereill. Tybi" rhai mai caredigrwydd meddyg ydyw llanw glasie 1 neu bemt mewa tafarn, pan gyfarfyddir ag ef. Naga, gydweithwyr, abwyd ydynt e' eb dena i'w gadw mewn swydd Heibio i'l' hen arferion gorwael hyn, fechgyn, a byddwn fel un gwr a'n hysgwyddau w. th yr olwyn, er sicrhau gwas^saeth dyn tail- wng. Gadewch i ni ddwyn allan fam i fuddugoliaeth. SHON O'B GABIM.
JOHN BUNYAN YN Y ClIiCH^
ei He yn yr hen gadair, fel nad *^odd y ceidwad ddyfod o hyd i ddim K? i chwibanogl, er gwneud yn- manwl. Bu y gerddoriaeth ^wibano laidd yn ddirgelwch i'r ceid '*M tra y bn Banyan yro.