Tarian Y Gweithiwr

Y PABYDDION YN FFRAINC. Rhyw gymdeithas yn aflonyddu y byd, yn ngwasanaeth y diafol, yw yr Eglwys Babaidd. Y mae hi yn awr yn rhwygo heddweh cymdeithas trwy Ffrainc. Y mae hi wedi ceisio gwneud pob ffurf o lywo4raeth yn y wlad hono yn gaeth at ei gwasanaeth ei hun. Trwy gadw y werin mewn tywyllwch a choelgrefydd, y mae Pabyddiaeth yn gallu cynyg ei thelerau ei hnn i'r llyw- odraeth. Nid oes un dyn yn Ffrainc a all fentro cynyg ysgar yr Eglwys Babaidd oddiwrth y llywodraeth. Nis gall rhyddfrydwyr wneud hyny. Y mae y Behemoth Pabyddol yn llanw oymdeithas yn Ffrainc, a rhaid i'r llywodraeth ei gydnabod er mwyn ei reoli. Y mae y Pabyddiop wedi llwyddo i ddylanwadu ar y J:ywodr aeth, y fyddin, a'r prif-ysgohtn. Y maent wedi ymwau i mewn i ysgolion, a phob sefydliad dyngarol, ac i glybiau gweithwyr. Nid oes Eglwys wladol yn Ffrainc. Cymdeithas dramor, yn cael ei Uyw- odraetha gan y Fatican yw Eglwys Rhufein yn Ffrainc. Y mae hi wedi llwyddo i rwystro y trigolion i gyhoeddi beirniadaeth ar ei gweithrediadau hi. Y canlyniad yw, fod y bobl yn ei chashan hi, ac yn lledaenu pob peth drwg am dani yn mhob modd y gallont. Y mae hithan o herwydd hyny yn ymgynddeiriogi, ac yn bygwth. Par hyn i grefydd yn gyffredinol fod yn wrthddrych gwawd. Y mae yr ychydig Brotestaniaid yno yn wanaidd. Ac y mae llawer o honynt yn cweryla a'u gilydd. Llygrir hwynt ag arian y Ilywodraeth yr-nwn a dderbyniant. Nid oes dim yn rhy hyf i'r Pabydd- iou yno gynyg. Y mae dan esgob yno, yn ddiweddar, wedi anfon allan arch. ebau beiddgar, i geisio profi y dymun- oldeb i fyddiuoeuct Ffrainc fyned alian eto adieru y Pab i'w orsedd. At yr un ptrw vi maent wedi taenu deisebau at y r Anywydd Mac Mahon, a'r isen- edd, yn deisyf arnynt i osod y Pab yn ol mewn awdurdod yn Rhnfain. Diys- tyrant Victor Emmanuel. Enwant ef mewn modd trahaus. Gwnant eu goreu fel hyn i gynyrchn rhyfel trwy Ewrop. Y mae ymdrechion yr esgobion dan sylw, wedi bod yn fater dadl frwdfrydig yn senedd Ffrainc. Y mae y llywodr- aeth wedi addaw rhoddi terfyn ar y fath ysgrifau ac archebion yr egobion o blaid adferiad llywodraeth dymhorol Y Pab. Siaradodd Gambetta yn rymus iawn ar y mater yn y Senedd. Nis gallai efe fentro ar gynyg ysgaru yr Eglwys oddi wrth y wladwriaeth, ond i gael Eglwys Ffrengig, heb fod o dan awdurdod Rhufain, ond mewn ) styr eglwysig, na fyddai yn ymyraeth a phenderfyniadau y llywodraeth, a bod cytacdeb yn cael ei wneud gyda golwg ar hyny. Yn nghyfarfod blynyddol yr Undeb Cynulleidfaol ynLlundain, traddododd Mr. Henry Richard, A.S. dros Merthyr ac Aberdar, fel cadeirydd yr Undeb, araeth odidog ar berthynas crefydd a llywodraethau Ewrop, yn mha un y cyfeiriodd at sefyllfa crefydd yn Ffrainc yn ei pherthynas a'r llywodraeth. Dywedodd fod sefyllfa yr Eglwys Babai:ld yn Ffraine wedi cael ei sefydlu yn y concordat' a wnawd rhwng Napoleon I. a'r Pab Pias VII., yn y flwyddyn 1801, Yr oedd y chwildroad gwaedlyd ychydig o flynyddoedd cyn hyny, wedi gyru Eglwys Rhufain i'r ffos, yn y wlad hono. Gan fod y Pab- yddion, trwy ormesu y bobl, wedi ach- lysuro y chwyldroad, yn fwy na neb, ni chawsant drugaredd gan Robesperre a'i blaid. Ond yr oedd y blaid radic- alaidd hono yn ystyried y dylasai y llywodraeth gydnabod rhyw fath o grefydd, ac erlyd math arall. Nid oedd anffyddwyr y chwyldroad mwy na Bolinbroke, Hobbes, a Strouss, yn gyfeitfgar tuag at ryddid crefyddol. Yr oeddynt hwy mor wirioneddol a'r Pab am reoleiddio cred crefyddol dyn- ion ag awdurdod y llywodraeth. Cafodd Napoleon I. gyfle i osod rhyddid crefyddol ar sylfaen gadarn yn Ffrainc. Cynghorodd Lafayette ef i sefydlu llywodraeth ar egwyddorion Ilywodraeth yr Unol Dalaetbian yn America. Ond nid oedd Napoleon yn ffafriol i ryddid mewn dim. Dywed- odd mai y grefydd Babaidd oedd yr un fwyaf dylanwadol yn Ffrainc; fod angen y Pab amo ef, ac y gwnai efe i'r Pab ufyddhau i'w ewyllys ef. Nid oedd Napoleon yn meddu crefydd ei hun. N-doeddynproffesuungrefy dd bersonol. Gwawdiai Gristionogaeth, ond defnyddiai efe yroffeiriaid Pabaidd i gadarnhau ei lywodraeth ormesol ef ei hun. Ni welodd efe ond dan orch- ymyn mewn Cristijnogaetb, sef tl uf- yddhewch i Napoleon, a byddweh fil- wyr ffyddlon yn ei wasanaeth ef." Ar y ddau orchymyn hyn yr oedd y gyfraith a'r proffwydi yn sefyll iddo ef. Gor- fododd ete y Pab i dderbyn y 'concord- at,' fel y lluniwyd ef ganddo ef. Gosod- odd Eglwys Rufain yn slaf o dano ef. Gorchymynodd na byddai i un swyddog Pabaidd gyhoeddi un ysgrif, na rheol- eiddiad, heb ganiatad Napoleon. Nid oedd y Pab yn cymeradwyo y ddeddt a wnaeth Napoleon, ond bu dan orfod i'w derbyn. Canmolodd yr offeiriaid Pabaidd Napoleon i'r oymylan fel slaf- iaid crefyddol iddo ef. Molianwyd ef ganddynt fel, adferydd crefydd, gwas Duw, Oyius newydd, Cystenyn new- ydd, Charlemagne uewydd. Pan y cy- hoeddodd Napoleon ryfel yn erbyn Lloegr, melldithiwyd y wlad hon gan slafiaid offeiriadol Napoleon o'r pulpud- au yn Ffrainc. Cydmarent Loegr i Tyrus a Sidon. Arllwysent holl fell- dithion y Fatican ar Brydain Fawr. Datllenwyd hysbysiadau celwyddog Napoleon yn nghylch y rhyfel gan y slafiaid offeiriadol yn yr eglwysi. Pan yr aeth y bobl i rwgnach yn erbyn yr orfodaeth a roddwyd amynt i tod yn filwyr, gorchyrcynoad Napoleon yr es- gobion i gynorthwyo yr awdnidodau i sicrhau ufydd-dod oddiwrth y trigol- ion, y rhai a leihawyd wrth y miloedd, trwy y rhyfeloedd gwaedlyd a gariai efe yn mlade. Am wasanaetha Napoleon yn slaf- eiddiol, rhoddai efe fodd i swyddogion Eglwys Rhufain ddyrchafu eu penau mewn rhwysg, ar ol bod yn y llwch o dan draed y chwyldroad. Bod yn slaf- iaid yn nghanol gorfrychder yw nefoedd y Pabyddion. Rhoddodd Napokoo awdurdod ar yr esgobion i'r Pab, am < i fod am symud o'u swyddau yresgobion hyny oeddynt yn ffafriol i'r Lewisiaid b-enhinol. Gwelodd y Pab fod mantais ganddo yn hyn i deyrnasu ar esgobion Ffrainc. Am hyny derbyniodd ddeddf y con- cordat,' neu gytundeb Napoleon. Heblaw hyny, yr oedd llawer o'r offeiriaid yn rhyddfrydig eu golygiadau mewn pethau gwladwriaethol. Nid oedd Napoleon am i'r rhai hyny wein- yddu yn yr eglwysi. Rhoddodd aw- durdod i'r esgobion i'w troi hwynt allan. Fel hyn gosodwyd 20,000 o offeiriaid yn slafiaid i'r esgobion a Napoleon. Fel hyn hefyd, trwy y 'concordat' ymaeeglwysRhnfainhyd heddyw yn Ffrainc, wedi cael ei chad- wvno wrth orsedd v Pab. Pa ryfedd gan hyny fod Pabyddion Ffrainc yn Ultramontanaidd, sef am osod y Pab yn ol ar ei orsedd dymhor- ol ? Dywedant fod y Pab yn gaeth, am na chaiff ryddid i ormesu fel cynt, a bodeu cydwybodauhwy yn gaeth, am na allant gael cyfle i ormesu trwy aw- durdod y Pab!! A fu camddefnyddiad o iaith erioed yn fwy beiddgar ac yn- fyd ?—tyrants yn siarad am ryddid cjdwybod i arlid! Er y cwbl, y mae Mr. H. Richard yn edrych yn obeithiol ar Ffrainc. Y mae enwogion dylanwadol wedi dyfod allan yn bleidiol i ddadgysylltiad cref- ydd oddiwrtb y wladwriaeth. Y mae gwyneb-galedrwydd a beiddgarweh honiadol, naerllog y Pabyddion, yn eu gwneud yn atgas i ddynoliaeth, fel y buont cyn y chwyldroad mawr yn 1793, A.D. Gwawried dydd yr efengyl ar Ffrainc.

DYFFRYN TAWE. Ar fy ymweliad v waith hon a'r dyff- ryn, cefais lety gfen a chysurus dan arwydd y Groes. Cymro ydwyf, fel fel y gwelwch, er na wyr gwr a gwraig y gwesty ddim amgen nad un o blant Hen- gist ydwyf, ac oddiyma yr wyf yn anion y nodyn hwn i'r Dabian. WrtR edrych dros y newyddieduron ar y bwrdd, tynwyd fy sylw at yagrif gan berson ddim llai na'r bardd, y cerddor, a'r lienor mawr hwnw, Telor Tawe, yn eich cydwythnosolyn enwog ac wrth weled fod prif ddyn y dyffryn wedi ymostwng i fabwysiadu fy arddull o ysgrifenu i'r DARIAN, gellweh feddwl fy mod yn teimlo fy hun yn fwy na lion d fy esgid- iau am unwaith beth bynag, a thebyg y ca y wlad, rhyngom ein dau, hanes y dyffryn yn lied fanwl o hyn allau. Tri, ïe, pedwar peth gwrthun iawn- dim hysbysiad am yr Eisteddfod Undebol wedi ymddangos yn y Dabtan, swyddog- ion sefydliad neilldnol yn benthyca cant Eunt er eu galluogi i dalu dau swllt y unt o dividend i'r cyfrandalwyr, sypyn o docynau yr eisteddfod wedi myned ar goll, a swyddogion sefydliad neiUduol yn cyhoeddi ymddiheurawd iddo ei hun yn y newyddiaduron. Tri dygwyddiad rhyfedd-Telor Tawe wedi digio wrth y Darian am na chai ef a'i gyngrheirwyr llygredig ei gwasanaeth i ddwbio eu cymydogion a chynwysiad eu tomenau drewedig, swyddog sefydliad neillduol yn gosod darn o gig dan y glor- ian i bwyso cig i wragedd ei gydgyfran- dalwyr, a'r Llwynog yn cymeryd ei head quarters gerllaw y pwlpud careg yn y Gwm du; felly ca ei ddiwallu ar gynyrch ffermydd Llanguic a Llangyfel- ach, a cha roddi ambell dro tua ffynon feddyginiaethol Gellionen. Tri siomiant neillduol—Neb wedi nominato Twrch Penfro ar Fwrdd Ysgol Cilfachypeoyll, y man of business ar con- mander-in-chief wedi methu troi tystiol- aeth yr heddgeidwadyn Ilys yr Ustusiaid er rhyddhau un o'r frawdoliaeth lygredig, a pherson neillduol yn cael ei gyhuddo yn y Dywysogaeth am ienladrad. Tair dyledswydd Ymneillduwyr Cily- bebyll-Gofalu am gael gwaed newydd ar y Bwrdd Ysgol trwy bleidleisio dydd Gwener nesaf dros Mri. Walter Bowen, Phillip Griffiths, a Lewis Morgan; gofalu bod yn y yolling booth un ac oil yn bryd- lon, a gofalu cadw allan yr aelod tair- blwyddol a'r aelod dwy dair-blwyddol allan trwy beidio rhoddi un bleidlais iddynt. Y. G.

LLOFFION 0 LOEGR. Marwaidd ydyw masnach glo ac hai- am, heb unrhyw gyfnewidiad o bwys. Y dydd o'r blaen cafodd glowyr North Warwickshire ostyngiad osaithahaner y cant. Cofied meistri y South mai hwn yw y gostyngiad cyntaf wedi Mehefin; 1876. Y mae arolygywyr y Llywodraeth yn gwneud archwiliad mynych a manwl yn y rhanbarth hon. Yn Nettlebrook Colly, cafodd dau o'r glowyr eu gwysio gan- ddynt am ddefnyddio pylor heb mewn cartridges, a chawsant dalu 5s. yr un a'r costau. Yr wythnos o'r blaen cafodd un Mary Jones Allen, merch weddw, ei di- wedd yn y Midland Station, Tamworth, wrth groesi y llinell, trwy iddi gwympo ar y rheilen pan oedd y peiriant yn dyfod' i mewn i'r orsaf. Dyma rybudd eto i deithwyr i ofalu yn y gwahanol orsaf- oedd. t Yn enw John bach pert, Ai gwir fod y golden disease wedi gafaelyd yn ngwaitli Carway? Ffordd y mae talu yr hen gount, fechgyn 1 Gohebydd Teithiol. [Yr ydym yn gadael allan raD olaf eich llith. Nid ydym am ymwneud dim a'r cymeriadau y cyfeiriwch atynt na'r ys- gerbwd newyddiadur hyd y gallom, er ei bod yn gryn orchest dyoddef ein hergydio yn wythnosol, a ni yn gwybod cymaint am ystranciau bradychlyd a ffiaiddt y gi waid sydd yn cyflymu i'w lie eu hunaia —dinodedd.—Gol.]

SCIWEN. Perfformiwyd 'Cantata y Plant,' nos Fawrth, Mai 8fed, yn Horeb, Sciwen. Y cadeirvdd ydoedd Mr. E. Maddock: ar- weinydd. Mr. W. Thomas; cyfeilydd; Mr. W. Williams. Wedi cael araeth agoriadol gan y cadeirydd, cafwyd gwledd o ganu ardderchog. Canodd yr Eos yn wir dda, nes gorfodwyd hi ganu yr ail waith. Gwnaeth pawb eu rhan yn dda, a'r gy- nuUeidfa yn ymddangos wrth eu bodd. Gobeithio y bydd i ni gael gwledd cyff- elyb yn fuan. Y mae clod mawr yn ddy- ledus i'r arweinydd am ei ymdrech a'i lafur diflino. Hir oes iddo wasanaethu yn y cyfeiriad hwn. Y mae y cadeirydd a'r cyfeilydd hefyd yn teilyngu clod am eu parodrwydd bob amser i wasanaethu eu cydgenedl. Cerddor.

GOWER ROAD. Blin yw adrodd fod cymylau duon yn gorchuddio awyrgylch masnashol y lie uchod. Cawn fod glofa y Bishwel wedi ei hatal, a'r glowyr hyd yma heb eu tain, ond teimlir yn hyderus y bydd iddynt gael eu harian o hyn i ddiwedd yr wyth- nos. Y mae yma luaws mawr o ddynion allan o waith, ac heb le i droi ond at yr ychydig lofeydd cylchynol, y rhai sydd yn barod mewn gorlawndeb. Yr wythnos ddiweddaf gwerthwyd y plant oedd yn perthyn i lofeydd Caer- gynydd a'r Bryn Mawr. Bu yn y rhai hyn le i amryw enill eu toe, ond erbyn heddyw mae y ddwy lofa wedi eu gadael, ac heD fod yn debyg o gael eu hagor dro. Tebyg fod glofa Cefngorwydd, winding chain pa un a dorodd rhyw fis yn ol, yn ail ddechreu codi glo yr wyth- nos hon, fel y bydd hyn mal rhyw gylcit bach arianaidd ar odreu y cymyl an a amgylchant y lie. Hysbysir ni hefyd fod glowyr yr Allt- wen wedi gweled yn oreu i dderbyn dan swllt y bunt o ostyngiad yn yr huriau yr wythnos ddiweddef, rhag y dygwydd aflwydd i'w glofa hwythau, a glowyr y Borad Oak, Casllwchwr, wedi caniataa gwneud yr un peth.

DALIER SYLW. EVANS* QUININE BITTERS FOB VEGETABLE TONIC. Y mab y Bitters' hyn yn hollol lysieda ac yn cynwys y canlyn, Bef Quinine Geulian, Lavender, Saffron, Cardamome Chamomile, Snake Boot, Quassia, Ac. Mewn gwr, y mae pob llysieuyn a gwr- eiddyn gwerthfawr yn y Bitters' nyn, ac y maent wedi cael eu parotoi ar ol llawer o fyfyriaeth, yn y modd goren er en perffeitho i fod yn wellhad difeth. iant at y doluriau canlynol /—Gwendid, a Burni yn y cylla, nervousness ac iael- der yabryd, gwaelder cyn bwyd, trym. der anarferol ar ol bwyd,diffyg archwaeth at fwyd, diffyg treuliad, gwynt, curiad, galon, a llewygon. Puro y gwaed a chryfhau y cyfansoddiad yw gweithrediad syml y feddyginiaeth odidog hon, 810 y mae ei daiOId wedi ei brofi gan ganoedd at boen yn y pen, y bile, gwendid a gwynegon yn y cymalau, a thueddiad. at y darfodedigaeth. Gan fod cymaint o dystiolaethan ffngiol i'w cael am fedd- yginiaethau diwerth, ymaeperohenog y 'Quinine Bitters' wedi penderfyna peidio cyhoeddi dim o'r rhif mawr y mae yn ei derbyn yn barhaus am ei effeithiolrwydd, ond gellir eu cael trwy ) llythyrdy. Y mae bron pob math o bills yn gwan. hau y (yfanaoddiad. Khibctud. uofalwoh fynn gweled -"Gwilym Evams. Ph.C., M.P.S.wedi ei ysgrifenu ar stamp y llywodraeth,fceb hyn twyll ydynt. Ar werth gan bob Druggist mewn potelau 2a. 9c. yn nroig neu wholesale, gan Gwilym EVAN., Ph.O. M.P.S. Stepney Pnarmacy, LlaneDy; Llundain Barclay.

Nos Sadwrn diweddaf torodd vsoeil- wyr i mtwn i breswylfa larll Kilmerey, yn Isleworth, acyspeilwyd gwerth £ 300 o eiddo.

GENEDIGAETH. Mai 5ed, priod Mr. Griffith Jones, pud", dler, Workington, ar fab. Gel wir ei enw yn George. Y burned o Fa;, yn y flwyddyn Un fil wyth cant nr eu hyd, A saith deg a siith J d vcbw-nllg, Ymwelodd ein George t ach a'n byd. Yn Here hell neu Newton mewa addysg Y bvddo ein harwr b 'oh lion, A'i enw a fo'n psrarogli, Yn wi trwy y gwledydd o r Iron; Ar ddiwedd ei yrfa ddaear j1, Boed iddo gnell budio YL rhydd Dros Iryniiu Caersalem hyfrydol, A.chanu yn hardd-wlad y dydd. IVAN AFAN.

PRIODAS. Mai lOfed, yn s^vyddfa'r Cofrestiydd Castellnedd, Mr. Thomas Hughes a Miss Ann Lewis-y ddau o Bontrhydyfen.