Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
9 erthygl ar y dudalen hon
^DI>X(jedd gwallgofus. YN…
^DI>X(jedd gwallgofus. YN *> GLYN NEOD. hi O^ddigion,—Dywedir fod ffeithiau Y yrhamantas na ffugohwedlau. y ffeithiau oanlyuol yn nghyloh jkw^odiadau gweinidog oapel yr In- *^od # yn Glynnedd, yn thai mor T dylai y cyhoodd fod yn K yn °yl°b, gan obeithio y ^MjJy&y'yh foadion i ddylanwadu ar ^^drf ^^warter yr Independiaid i .y^" y ddafad gyfeiliornus Bydd <*do o^arfihruddo yr enwad y perthyn ) ^^hredu fel tyrant eglwyeig. h*' plentjn i Mr. Evans, gan y gweinidog fn yn V? yr Inaependiaid yn Glynnedd fftfc_^°iiiidog presenol fyned yno. y plentyn. Anfonodd Mr. ^0 i yr un gweinidog yn deisyfa a i gladdu y plentyn. Meth- -^yned. Cafwyo un arall o Hir- &tyil^ud hyny. Yr oedd mam y y aelod yn y capel, ond nid gweinidog preBenol L«<. m arall heblaw efe yn dyf d t Yh" Y Plentyn, cyaymgynghorodd j^^awyddogion, ar ddiwedd cyf- 8au y drws yn ei eibyn. > Jlviri Cena^wn i'r perwyl hwn at ^»nL>,0blegyd hyaJ' cynaliwyd yn ntiy Mr. Evans. A i.J^Q y pleatyn yn y fynwent. am y cysyllt adau a'r eanlynp y capel yn gosod yr C^dd yn rhy^i bawb heb dal. ri: v lihwu J1 can drws y oapel, yn W*^r WMrt0riy 08 feI1y» am gan y oyhoeid nlUn. G "n fort am ryw o dylwyth Mrs. Evans fdl ei gwr, heb fod yn aelodau yn y capel, a chan fod ymddygiadygweinidog wedi bod yn dramgwyddas iawn iddynt, y maent wedi myned i wrando i gapel y Method- istiaid. Efallai na byddai yn dda ymhelaethu llawer ar neillduolion anghristionogol, ac annrhugarog y gweinidog. Ond aD- mhosibl yw.edryoh arno fel di!ynwr i G;;st. Ni buvsai y Pen Athraw Mawr yn gweeud dim i ddolario teimladau tad a man, y rhai ceddent yn gala u yn ddwfa ar ol eu plentyu. Rhwymo y rhai ysig eu calon a wnaeth Efe, ao nid eu clwjfo. ar ddydd oladdedigaeth ea maban. Hynod mor adamanantaidd y gwnft yr ysbryd swyddogol, offeiri»dol, neu glerigol, galon dyn! Gwareded Duw y neroedd bobl Cym-ru rhag llawer o fath gweiaidog yr Iudipendiaid, yn G yncedd. GOHEBTDD O GLYNKEDD.
MR. PARSON PRICE FEL BEIRN…
MR. PARSON PRICE FEL BEIRN IA.D CERDDOROL. Mri. Gol.,—Yn y DARIAS am Mbi lleg, y mae llith wedi ymddangos gan Hen Deithiwr Hynaoh, ao y mae yn anterth ei nerth yn ceisio brolio llawer iawn o anwireddau yn erbyn llith yr Hen Deithiwr, yr hwn a ymddangosoad yn y DARIAN am Ebrill 20fed. Yn wir, ni wnaethnm i ddim ond roddi y feirniad- aeth fel ag y traddodwyd hi gan Parson Price, ond d!llrfo i chwi tua'r swyddfa yna wneud un gwall lied bwysig yn fy llith, trwy ad&el allan un gair bychan. A ganlyn ddylasai fod:—"Fod y soprano yn yr ail gor wedi canu triplets mewn dau fan yn lie tri quaver, a ergyd a haner yn ol ï time yn page 4. Darfu iddynt hwy ganu tri nodyn ar un ergyd, a thrwy hy y yn gwneud [triplets yn ddau fan. Gobeithio fod yr ysgrif ar gael genych, ac y gwnewch ein rhyddhau oadiwrth hyn. Dywed yn ei lythyr hefyd, Nid ces un ban yn yr holl ddarn sydd yn meddu tobygoifwgdd i triplets, felly, pa fodd yr oedd yn bosibl i'r soprano ganu triplets mewn dau fan ?" Byddai yn well i'n cyfaill edrych yn fwy manwl ar y copi 0 Arglwydd ein lor eto, ao ago!- ei lygaid y tro teaaf, a chaifE weled fod amryw fanau yn yr Anthem hon yn tebygoli i triplets. Beth yw triplets? Tri nodyn, (bydded hwy yn quavers, crotchets neu ryw codau ereiil, i gaol on oann ar un ergyd), a darfn i soprano cor Silohganu triplets, yn ol bairniadaeth M Price, yn lie canu tri nodyn ar ergyd a haner mewn dau fan. Dywed yn mhellach, fod Mr. Price wedi dweyd am gor Saron, eu bod yn oanu fel pe wedi ynfydu. Anwiredd noeth yw hynyna. Y mae'r feimiadaeth yn profi yn wahanol, ao yr ydym yn oredu fod pob un ag oedd yn yr Eistedd- fod yn dystion mai am yr ail gor y dy- wedodd Mr. Price a ganlyn" Pe buas- wni yseiohharwain, buaswnyneichcioio allan o'r ysgoldy yma," a'a bod hefyd wedi gwneud "gwallau anfaddeuol, yn edwedig y ttnor." Nid gwiw i chwi geisio gwingo yn erbyn y symbylau," gyfaill. Y mae y gwirionedd yn anyoddefol weithiau, end fe saifyn ngwyneb pob peth, serch hyny. Nid ydym amddir&ddioy naill na'r llall o'r oorau hyn, ond yr ydym am ddangos i'r byd sut y mae rhaidynion ag syddyn galw eu hunain ynpro/essorya ymddwyn. Gobeithio ddarllenwyr anwyl, y bydd i bwyllgorau Eisteddfodan i fod yn fwy ofalus o hyn allan wrth ddewis beirniad, a bod y rhai hyny wedi oael eu profi yn feistri ar en gwaith yn mhobystyr. Oymaint a hynyna y tro hwn. HEN DBITHIWB. [Y mae yndirwg genym am y gwall a ddygwyddodd yn yr ysgnf, dylasai fod fel y Dodwch.-GOL.)
PETHAU RHYFEDD.
PETHAU RHYFEDD. Gwelais dair sign ryfedd yn ddiweddar. Darllenid hwynt fel hyn—John Tailor, shoemaker John White, chimney sweeper; a John Wood, watchmaker. Peth rhyfedd iawn fod genethod siriol, mor gynted ag y dont yn ugain mlwydd oed, yn gallu magu dig on o nerve i addaw hod yn ffyddlon hyd angeu o flaen allor hymen, ac i garu hen dadau tuadeu;ain mlwydd yn henaoh na hwynt eu hunain. Carwn fod mwy yn ystyried y ddwy linell Saesoneg,— May and December Never pull together.' Dyna dri pheth cam iawn: oynffon ci, troed pladur, a ohoes mochyn. Tri pheth nad wyf yn caru eu olywed: gwraig hir ei thafod, asyn yn ceisio oann alto, a dyn balch yn gosod allan ei fedd- yliau godidog. Tri pheth sydd yn sicr o gymeryd lie oyn pen blynyddau nuith: dadgysylltiad yr Eglwys oddiwrth y Wladwriaeth, pasio Mesur Claddu Osborne Morgan, a darlleniad y mesur uwoh bedd y degwm plwyfol. Tri pheth sydd wedi tynu sylw y wlad yn ddiweddar: y rhyfel rhwng Rwsia a Thwroi, athrylith Gladstone, a dam wain pwll glo Tynewydd. Tá math o gymydogion yr wyf yn eu oashau: dyn danwynebog, meddwyn, ao enllibwr. Pwy na fyddai yn gantwrP Clywais fod Sims Beeves yn oael haner cant punt am bob can a roddai mewn cy- ngherdd yn Llundain yn ddiweddar! Dyna ddigon onod i gaLtorion y Rhigos a Phenderyn y dyddiau hyn i amcanu ei gyrhaedd. Dyn rhyfedd iawn ydyw'r cybydd. Gwelais ef yn ddiweddar yn gofyn i fach- gen tlawd am bibelled o fyglys pan yr oedd ganddo ef ei hun ganoedd o bunau yn y bine. Pe cawn i fy ff jrdd, gyrwn bob hen gybydd i gymydogaeth y lleuad i goeso mandreli a rhifo'r sar, a chaw- sent aros yno hyd nes y delai jsbryd Madame Rachel i'w galw yn ol i diriog- aeth Twr Craigyllyn. Pa rj fadd fod genetbod glan eu pryd yn crytu with weled y f^th greadu! iaid a rhai'n yn dynesu i siarad cariadP Atolwg, pa ga!iad all fod yn teymasu mewn calon bren ? A pb» hapusrwydd all f xl gyda ch) bydd-dod. ? Gwelais gasgliad mewn cjpel yn ddiweddar. Aeth y box yn mlaen yn hwylus nes dyfod at hen glamp o gybydd. Nid oedd dim yn dyfod o'r ll jgell; ond dygwyddodd y oaaglwr fod i fyny a'i gwsmer. Daliodd y box ô'i flaen am gryn amser, a pherodd hyn beth ohwerthin a gwawd yn mysg y dorf. Drwg genyf ddweyd i'r Cosgiwrorfod rhoddi Bwllt yn ei le yn y diwedd, ond gwn y bydd yn sicr'o'i gipio yn ol rhyw- fodd. Onid yw hyn yn beth gwarthus ? Dynion yn byw, symud, ac yn bod ar, fendithjon beunyddiol eu Duw trogirog yn gallu meddu ar y fath galongaled- weh i wrthod chwech reu swlld pan y byddo box Duw yn dyfod i ofyn eu hewyllys di! Carwn weled pjb dyn a dynes wedi dyfod i'r teim.1 ad gogoneddus hyn: Whatever, Lord, we lend to Thee, Repai&a thousand fold will be.' Y mae Toriaeth yn colli tir. Gwn am Fwrdd Ysgol ddim ugain milldir o'r Rhigos wedi enill pump o Anghyd- ffurfwyr i mewn yn glwt yn yr ethulsad diwe.ldaf, a gadawyd gwenwisg allan yn yr oerfel. Hwra, fechgyn! Y mae egwyddorion rhyddid yn cael eu gwas- garr droe bodwar ban y byd, a gwelaf ddydd cyn bir yn gwawrio pan y bydd rhwymau a chadwynau Toriaeth wedi eu dryllio yn ddarnau i'r llwch, a rhyddid yn cael ei chofleidio o for i for, ao o'r &fon hyd derfynau eitbaf y ddaear.' RUPERT.
YSTALYFERA.
YSTALYFERA. MKI. GOI.—Yr wyf am hawlio lie i air neu ddau yn eich newyddiadur. Gallaf ddweyd ar air a chydwybod nad yw ond rhesymol i mi gael hyny, gan fy mod yn dderbyniwr cyson o rDARiAtf; ac nid hyny ya unig, ond yr wyf wedi bod yn offerynol i gael llawer ereiil i'w chefnogi. Rhaid dweyd fy mod i raddau pell wedi digio wrth eioh papyr, a rhoddaf fy rheswm dros hvny. Dyna'r ddadl rhwng Adolphus a Mr. Thomas, Penygorof. Gwyr pawb pa fodd y diweddodd, ao eiddo pwy fa y fuddugoliaeth; ao os oead Adolphus wedi oael ei gamarwain trwy gamayn. iadau, a hyny o bosibl trwy ereiil, onid yr anrhydedd mwyaf allisai hawlio iddo ei hun ftrsai oydnabod hyny? Ond wedi i Adolphus golli'r aylwedd aeth ar ol y cysgod. Wedi i'r gwirionedd ddar- fod, yr oedd yn rhaid rhedeg ar ui y Hog. Yn awr gofynaf yn ddifriful, pa adeil- adaeth sydd yn ysgrifan presenol Adol- phus,a pha addysg a ellir ei dderbyn oddiwzthynt hwy ? A ddymunai Adol- phus i mi ofyn ganddo roddi eglur- had,'nen i ryw un arall ofyn y cwestiwn iddo, gan ei arwain o'r m6r ffugiol hyd at lygad y ffynon wirioneddol P Beth fuasai ei deimladau ef, wya ? Yn awr, oynghoraf y brawd adael yr 'Hen Fuwoh Wen' i bori yn dawel, heb aflonyddu ar ei ohorpws enyd ya rhagor, rhag i ryw Eidion Du' wneud ei ymddangosiad ar dudalenau y DABIAM. Dymunaf ddweyd mai ar gais amryw y darfu i mi anion y nodyn hwn atoch, gan fod y Uuawl wedi eu llenwi a mwy na digon a stwff o'r fath. LLAIS T WLAD. [Y mae yr Hen Fawoh wedi terfynu.- GOL.]
CYMANFA GERDDOROL DOSBARTH…
CYMANFA GERDDOROL DOS- BARTH UCHAF ABERDAR. Cynaliwyd y gymanfa uchod dydd Mawrth, Mai 15. Deohrenwyd y cyfar- fod cyntaf, yn Bryn Ssion, Treoynon, am haner awr wedi deg yn y boreu. Llyw- ydd, y Par ch. Mr. Rowlands, Aberdar; ac wedi oael ychydig sylwadau pwrpasol ganddo, galwodd ary Parch. Mr. Lio) d, Carmel, i ddeohreu y oyfarfod trwy weddt. Yna galwodd y llywydd ar Mr. Roger Rogers, ysgrifenydd, i ddarllen llytbyr a dd e; byniodd oddiwrth y Parch. J. Roberts (leuan Gwyllt), yn mynegu rheswm ei absenoldeb, yr hyn sydd wedi diweddu yn ei farwolaeth, er gtlar i fil- oedd o'i edmygwyr yn Nghymru. Ar- weiniwyd y cor am y dydd gan Mr. D. Griffiths, Aberdar. Canwyd y canlynol: Heolybont,' Arglwydd, dyma fi,, (o Bwny Juwbili), Sarah," Salmdon xlvii,' Gethaemane'' Abergelo' (o lyfr Lloyd, er coffadwriaeth am y diweddar Mr. Abraham James, Carmel, yr hwn a wnaeth gymaint dros ganiadaeth y cy- segr yn y dosbarth), 'Dyrohafaf Di,' Oaeraalem,' I Golobwyd eu gynau yn ngwaed yr Oen' (o Swn o Juwibili), ac 'Eden.' Ar gais amryw, canwjd 'Yr Arglwydd yw fy Mugjul.' gan Joseph Parry. Gorphenwyd y cyfarfod boreuol t, wy weddi CYFABFJD PAU O'R GLCCH- YN BETHEL, HIRWAUN. Llywyddwyd y cyfarfod hwn gan y Parch. Mr. Lloyd, Carmel. yr hwn a wnaeth ychydig sylwadau rhagdraeth* awl, yua galwodd ar y Pa/ch. Mr. Row- lands i ddechreu y cyfarfod. Canwyd y tonaucanlyr.ol: 'Hirovac,' 'Stamford,' Aberavon,' Eungerford,' 'Biaint.' (o Swn y Juwbili) 4 Can mewn gefid,' 4 Cariad Duw,'a 'Dyichafaf Di.' Yna terfynwyd y cyfarfod prydnawnol trwy weddi. Cafwyd gwledd ragorol o de a bafabrith wedi ei ddarparu gan gyfeill. ion y lie rhwng y ddau gy far fod b}n.
CYFABFOD CHWECH O'R GLCCH.
CYFABFOD CHWECH O'R GLCCH. Llywydd y cyfarfod hwn oedd y Parch. Richard Morgans, Llwydcoed; gweaeth ychydig sylwadau, a galwodd ar y Parch. Mr. Lloyd i ddechreu y cyfarfod. Cat.- wyd yn y cyfarfod hwa y tonau canlyr.- ol Amsterdum, Rhosyn Saron,' 4 Me- nai,' 4 Emyn Hwyrol,' Abaraele,' Yn euro,'4 Cartref yn y Nef,' a r anthem 'A'glwydd yw fy Mugail.' Ar gais amryw o gyfeilhon myiiwosol i'r di- weddar A. James, canwyd Lousianna,' (o Swn y Juwbili ) Pasiwyd penderfyniad o ddiolchgar- wch i Mr. D. Gr ffiths am ei wusanaeth. Hefyd o gydymdeinilad a'r diweddar Ieuan Gwyilt, gan obe.thio adfe.iad buan iddo i'w i chyd cyntefig. Yi- cadd teimlad y cyf&rfod yn ifafriol i Gymacfa y flwyddyn r^eaivf eto. Cafwyd anerch- ihdau gan am-yw o weinidogion t wy'r cyfai fod. Terlynwyd t:wy weddi. CAKWB.
GORLIFIAD GLOFA TYNEWYDD.
GORLIFIAD GLOFA TY- NEWYDD. [GAN EIN GOHEBYDD O'R LLE.] Y TRENGHOLIAD. Dydd Mawrtn y 15fefl OJ fisol, ail agor- wyd y Trengbolidd gohiriedig ar achos marwolaeth y pa rap a g llwyd yn y gori'fiad uchod, o flaen Mr. G. Overton, y Crwner. Yr oead yn biesenol Mr. Leresche, Bargyfreithiwr o Manceinion, (ar ran y llywodraetu), Mr, Simons, Me:thyr, ar ran Mr. James Thomis, y Manager; Mr. Hill, Uaerdydd, ar ran y Cwmpeini; Mr. W. Picard, ar ran Undeb Genedlaethol y Mwnwyr, a Mr. W. Abraham, ar ran dosbarth Rhondda. Cytunwyd, er mantais i Mr. Leresche, fod yr holl o'r tystiolaethaa cyntefig i f;ael eu darllen, a'r personau i eu galw, el y gallai y boneddwr ofyn unrhyw ofyniad a walai efe yn angenrheidiol iddynt. Saif y tystiolaeth hyny yr un gydag ychydig o eithriadau. Dywedodd y surveyor ddarfod iddynt wrth wneud ymchwiliad i fesuriadau y lofa, gael fod y rhai a cadwent y meao"- iad cyn iddo ddod i'w dwylaw hwy, wedi gwntiud camsyniad o 16i o latheni, a'i fod yn oredu felly fod yt heading lie y daeth y dwfr i fewn cynifer a hyny o latheni yn mhellaph oddiwrth yr hen waith nao yr oedd bod Mr. Ensole wedi gyru yr hen waith felly 16eg o lath. eiii tios y boundary. Cytnnai y Orwner, Mr. WtJes, a Mr. Leresche, nad oedd y dystiolaeta uchod i ymorphwys dim arni; fod yn anhawdd cinfod But y gallai cynllun y gwaith ag oeddent hwy wedi bod yn gweithio wrtho cyhyd, ac wedi ymdrechu cymaint i'w argyhceddi ei fod yn gywir, fod o'i Ie. Modd bynag nad oedd hyny yn cyfnewid y ffeith eu bod hwy wedi myned tros eu terfyn eu hunain, yn ol eu cynllun eu hunain. D. Rets, coedwr, oedd yr nnig dyst newydd. Dywedodd ei fod yn gweithio yn y lofa er ys tua dwy flynedd ar hugain; ddarfod iddo lanw y swydd o danwr ynddi am amryw flynyddau, ond iddo roddi y swydd hono i fyny, a'i fod yn bresenol yn gofaluyn fwyaf ne llduol am adgyweiriad Dip y Glynog, a'i fod yn oerddod y gwaith o flaen y dynion y boreu j n y swydd o danwr, yn dychwelyd i ben y Dip i gyfarfodahwy, ac yna, yn dychwelyd at en waith fel pawb ereill. Nid oedd yn gallu darllen nac ysgrifenu, ond yn gwneud ei adrodd- iad o'r lIe wrth Richard, yr overman; nad oedd yn meddwl y gallai Riohard ysgrifenu mwy nag yntau fod yr ys- grifenu yn cael ei wneud gan Jao. Thomas, y tanwr arall, neu Michael Thomas, y pwyswr, ac yntau yn gosod ei fark wrtho; nad oedd yn gwneud hyny bob dydd. Ar brydiau, na fyddei yn en gweled- am ddiwrnod neu ddau; nad < odd yn gwybod dim am yrheolau,ond a fyddent hwy yn ei byybysu wrtho rad oead efe yn gyfrifol ond am y boreu yn unig. Cario gorchymynion ereill allan a fyddai efe am y gweddill o'r dydd. Uorohymynodd y Crwner gyrchu y llyfr lie y cedwid yr adroddiadau, o swyddfa y lofa. Cawd allan fod yr hoil adroddiadau wedi eu hysgtifenu a'r un llawysgfif, ac yn caol eu harwyddo yn rheolaidd gyda chysond&b bob dydd. Dywedodd D. Rees yn mhellac fod R. Howell, yr overman a Jno. Thomas, tanwr, yn myned o amgylch eu dosbarth- iaoau hwy ar y nail forau, ondyn y llyfr, yr ua oedd yn arwyddo am yr un dosbarth bob borea. Nid oedd efe wedi y meddwl am ddwfr yn yr hen w&tth cyn clywedei fod wedi tori i fewn.
YB AIL DDTDD.
YB AIL DDTDD. HysbyBwyd y rheithwyr fod y c wnar, mewn car lyniad i'r pethau a glywsant ddoe, wedi anfon at gwmni y Cymer am anfou maps y gwaith yno. Yna gesodwyd y map ge: bron. Dywedai Mr. Peel, nr. orr cwmiii, fod y plan hwnw wedi ei barptoi gan Mr. Dobson, Brown, ac Adstr p, o Gaerdydd, a'i fod yn un cywir o No. 3 -Ei fod ya sicr yo ei feddwl cad oeddect hwy wedi gweithiod oaeu boundary, ondyn h.trcch wedi gadaol dwy lath o lo t hYT. gddyn; a'r boundary.. Wedi holi lluaws o gwes- tiycau ereiil iV tyst uchod, i'r ri ai y cod;d gwrthwynebiadf.u gan Mr. Simous, gofynwyd ei farn, fel dyn o wybodaeth gelfyddvdol,"cs, o dtn 3 r F-mgylchisdou yn nglofa Tynewydd, wrth ystyr.ed yr hen waith o'u blaer, a'r fault heb ei chael yn y lie y dysgwylid hi. a fyddai hyny ddim yn rheswm digonol i'r rhai mewn awdurdod i a" fer gofal jueillduol with fyned yn ml ien P Ateb -Yn sic hyny, yn neiliduol pan yn gweithio tnag at v boundary. Ail alwyd David Rees. Dywedodd mai efe oedd yr unig danwr yn Dip Glynog. Tybiai y crwner f d y t) at hwn yn am- hens iawn yn ei dyftiolactb, fod arno ofs, wrtn ddoll y dyn o fynegu, f .d I hyw rai wedi bod > n ymyraeth ag ef. Dywedai Leresche mai y cwestiwn oedd yn tiro ei feddwl ef, wedi gwr an do y tyst oedd, a oedd y fath ddyn i'w ystyriea yn berson addas i lanw y swydd yn ol gdyniad y Gyf.&ith? Y il ei feddwl ef, mai o'r braidd y cellid )styr. ied dyn yn addas heb ei fod yn alluog i ddarllen, ysgrifenu. a gosod ei adrodd. iad i lawr. Dywedai Mr. Packard ei bod vn arfeiiad yn Lancashire fod y tanwr i f jd ya alluog i ddarlle i, ysgrif- enu, a gosod i lawr ei advoddiad (report). Yr oedd Mri. Simors a Wales yn dyg- wydd bod o feddwl gwahanol-nad oedd y gair 'oymhwys' yn y Gyf aith yn golygu ?al!u i ddarllen nac ysgrifenu ond nad oeddent am ddweyd na fnasai y swyddi yn cs»el eu llanw yn weU pe buasai y swyddogion oil yn alluog i wneud hyny. Richard Howells, overman, oedd y tyst nesaf i gael ei holi. Nid allai yntau ddarllen nac sgrif- enu Seisneg, yn galln darllenpeth Cymr- aeg; dichon y gUlai ddarllen y rheolau ond cael amser at hyny. Nad oedd yn sior ei fod wedi eu darllen drwyddynt erioed. Yn overman dros yr bdl waitb, ao yn danwr dros ran ohono. Yn mynei o amgylch i'r gwaith ddwy Den dair gwaith yr wythnos, ac yn amiaoh na hyny pan fyddai taro. Wedi d'od allan o'r gwaith ddydd y gorlifiad, am 1 < var o'r gloch. Yn foddhaol mai yn hi ding Oatridge y torcdd y dwfr i fewn. Wedi gweled y lie wedi hyny, ao fod yno dwll, 5i o dioedfeddi wrth 3i o led. Wedi bod yn mesur yr yr heading y di- wrnod hwnw. Mewn atebiad i Mr. Leresche: Pan yn yr heading, Oatridge a'i bysbysodd ef ei fod wedi canfod dyferyn yno, a'i fod yn rhwym o fod yn agoshaa at f \ult. Wedi bod yn overman yn y lofa er deohreu 1866 Wedi gweithio yn y lofa ddeunaw mlynedd ac yn tori glo oyn myned yn overman., Yn gweithio yn y gymydogaeth er ys tua 25 mlynedd. Yn gwybod ei fod yn beth cyffredin i ddwfr ymgaaglu mewn hen weithfeydd. Ddim yn gwybod nac yn credu fod dwfr wedi trigo yn hen waith y Cymer. Yn gwybod fod heading Oatridge yn myned tntg yno. Yn gwybod dim am blan y gwaith. Ddim wedi gweled y plan gyda golwg ar yr heading hwn o gwbl, ac ni aliai ei ddeall pe wedi ei weled. Heb erioed roddi y meddwl lleiaf i'r cwestiwn o ddwfr yn ei berthynas a'r heading. Heb erioed IJÏaT ad a Mr. Thomas am bwno y dwfr na'x boundary-dim, ond yn nghyloh y fault. Heb weled Mr. Thomas wedi bod yn siarad ag Oatridge. Yn erfyn gweled fault Elis. Mr. Thomas wedi dweyd am y fault ryw 6 wythnoa cyn i hyn ddygwydd, ond dim wedi ?>ri i mi arfer mwy o ofal nr g arferol. n gwybod, fad y surveyor wedi bod yn mesur yn Rhagfyr Yn gwybod dim am y distance. Nad oedd Mr. Thomas eiioed wedi dweyd wrthyf am y pellder, na neb arall. Heb gael yr un gorchymyn o gwbl i ddim, ond ir.y^ed yn y blaen a'r heading hyd nes dod i'r fault. Heb fod yn siarad er oad a Mr. Thomas amy fan x gwrdd a'r fauli—and fod darn o lo y tu cefn iddo. Yn credu fod y fault vfr darn g i-i i f ud rhyngddynt a'r bounda/ry. Yn g; bod dim o gwbl am y pellder rhyngddynt a'r boundary. Baaswn yn cuniatnu i Oatridge fyned yn mLen hyd nes owrdd a'r fault, b'le bynag y buasai yn ei chael. Yr oedd heading Oatridge yn myned i mewn i hen lefel y Cymer mor bell ag y gwelais i. Fy uuig orchym- yn oddiwrth y meistri oedd, i mi gadw yn mlaen hyd nes dod i'r fault. Nid oedd genyf un gofal i'w gymeryd yn gymaiut ag na chefais un gorchymyn na gwybodaith am y lie i gyfarfod a'r fault. Gofynwyd 1 r tyst i ddarllen allan o Reolau Neiliduol y Lofa wedi path petrusder, darllenodd ran o honi, yr hon oedd yn gosod pwys y gofal arno of yn absenoldeb y prif arolygwr. Dyweodd
.G heoiaethau. -------
bdryohed yn ei Western am 541 lOfed, yr* naves y County Courts, ao fO'.J 52 o'>' glowyr wedi gorfod yd- ic cwi'syr adery I a elwir Falcon Ctn c el eu t »lu am eu gwaith. Cofier n'd YW y Llwynog yn mhetl o'r mire j^rhyw amser: &o o n bui fod gwyr y wedi tori cymaint o goed Craig yr fy hen drigfa, bu&swn yn dod am ro i'r He. Dichin y deuaf eto o ran 1ny, bydded Mor en ar y look-out. Gan fed y own mor agos, Mr. Go]., g*elaf nad oea i mi arosfa hir yn y ^ount:: Gwelais un o'r lleng gaffers yn i jtiawr oGwm Penar, aoyroaddwn ^fedr inyned fcto i of,n am waith, p>n paeth awn y cwn i'm clustiau. Yn siwr mae yn dechrea tyfu ar hwn hefyd. Gwr a gen lydan flewog gyda phar o lygaid g fychain, a Wti? Uyian> i'r own ymladd yna, y'ch .chwi yn eu galw iihw—Bull 8s, onide? Nid oeddwn yn htffi ei /go gwbl, nac yn hoffi ei enw ych- am ei fod yn rhy estronol ao AU ^°g Nid oeddwn yn hidio llawer gwaithynoychwaith, o herwydd l^~ouble Shift, er, fe ddichon, y gallusu fy ngoBod i mewn, trwy fod cy- <er wedi shiftio al?an i lecedd ereiil o i^^ydd y Double Shift. Peth diflis wn yw dech eu twrn o waith am dri y yenawn, achwpla am ddeuddeg y ncs, y 5|y dylai pawbondLlwynogoafod yn Y mae peth fel hyn yn groes ac yn arwydd gafferyddol fod y ""on ar ben. Ar y cjedwrs a'r repair- mae'r byd goreu yma yn awr, am |bod yn eaeltwrn byr; ond dyna, cyn- ^yr ydyw llawer o honynt fynychaf. b rhaid gadael y Mount ir hyn o o he wyfld y own; a ohan fy mod deabreu cael bias ar y tren, ffwrdd *&i ttia'r station, gan benderfynu Tj^ed ytf ddgon pell o swn pob oi, ac Q.- 'y coaais docyn i Gower Road, yr hyn gyfieithu yw Ca:-r Wyd, neu Gae 4t Jyd- Pan s if odd y tren am ychydig UWSXln' edr7chais 8Uan y° liwynog- ond ni welais neb o'r staff gaffe: cyrhaedd i Glower Road, neu Rhwyd, oef*is mai yr olitf yw yr piiodol. Fr oeddwn yn meddwl i edryeh am Waith i lof a y Bais- ond y mae yn hwrlibwrli yma; a "ghT ^en wreigan yn dweyd yn fy ly* mai paia w^el fydd gan bob yciia, acho wael gan bob bach- a ohwpbwrdd gwag gan bob v e:thiwr yn y f argon-mmr felldith 4 offers yma, ebe hi, y maent wedi arian droa ddau cant o'r colliers, ig/ paliu eu tala; ond bydd rhaid eu talu i'r Oodyn Glas, aef y i wl"8Wdyn gydd yn Abertawe. Erbyn Ho yn mhellacb, cefais fod hyn drneriUB. Beth a ddaw o'r yQ y diwedd ? Mae yn ddrwg ofn- ^of Bwr' Bet'1 yw yr aohos bad io^^ydd yn methu tala i'r pe/ohenog- W^b°d yn pallu talu y gweithwyr ^efn^ddio'r gyfraithi'w goi fodi ? > kj.J'swm, neu aehos o hyn, ao leallai ac^0B Mr. Gol., yw, bod y prif yn cadw oynifer ogynffoowyr, c^efcaf y. oyf yw yw llunio H -^Wdauj porthi y gaffers a'r rhaihyny, w ° eu dwylaw am y dyfnaf i buced- peroheoogion, a'r gweithiwr yn 8oddef; ie, a'r perchenogipn yn »^8°adef ynofnadwyhefyd. Dywed- VJy* hw°h yn myned trwy siop y ao yn gwaend hafog yma; y ryfoddod, gan fod oymaint 0 trafod pethau yma. LLWINOG 0'. GBAIG.