Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
15 erthygl ar y dudalen hon
" t.
t. I CWYMP TEBYGOL KARS. I j> Nis gall fod adeg rhoddiad i fyny yn mhelL Bernid fod o'u mewn J^orth ac angenrheidiau milwrol am chwech wythnos; ond yr ydym yn clywed fod y milwyr wedi 'toddi ar haner y dognarferolo ^bprth, ac hefyd fod y tanio o'r am- ft^%nfeydd yn wanach. Y rheswm ^oadid gan Hussein Sabri Paoha, yr io a ^ywyddai yn Ardaban, am encil- 0 r dref amddiffynol hono, ei fod tair wythnos wedi cael ei fod ac ymborth na darpariadan rhyfel, fod yn ddealladwy fod y lie yn w1 i sefjll allan am chwech mis. Y yn ymddangos yn awr nad yw Am8 mewn gwe^ sefyllfa nag yr oedd Gahan dair wythnos yn ol. mae ymladdfa egniol wedi cy- b:ryd He ar arfordir Rwsiao'rMor sef rhwng Soukhnm Kale ac M*?klio. Ar yr 28ain cynfisol ymosod- y Cadfridog Krawtscheuko ar fod °'r &elynion> on(* ddywedir ei b^^edi cael y fnddugoliaeth. Y mae Twrci wedi tanbeleni Satchi, Un arfordir, ac wedi gwnend cryn ^ystr ond yr oedd yr ymgais i milwyr yn hollol ofer, a chollwyd taawr o honynt trwy dan y mil- Rwsiaidd, fel y bu orfod ar y encilio o'r lie.
SEFYLLFA Y FYDDITSt Y
SEFYLLFA Y FYDDITSt Y HERZEGOVINA. /^diwrth dystiolaethau ag y dywed- Sellir ymddibyna arnynt, yr ydym ■filw6* dwy a phedwar cant o Tyrcaidd wedi meirw yn Tre- er dechreu y rhyfel. Y mae y fwf8-*10110 we(^ e* &wneud yn glafle fyd/r11 y11 Yatschko, haner yr hon 8y^ y11 dyoddef o'r scurvy, &c. hv* 7 d°gn ymborth yn agos yr lai fod.
nYOHRYNLLYD OS GWIR.
nYOHRYNLLYD OS GWIR. ^vKniae bryshysbysiad o Erzeroum, ^ig "prydnawn dydd Sadwrn 80 a gy^oeddwyd yn y wlad ddydd Llun, yn rhoddi hanes y Vj. fwyaf ddychrynllyd ar filwyr. «edd pedair mil o feirch-filwyr dan lywyddiaeth Moussa ^?a»wedi eu hanfon gan Mnkhtar tua Kars, yn Begli Amhed > t/^ysasant dros y nos. Yn ystod H^yUwch ymosodwyd arnynt gan y byn8*8^' o'r rhai nad oeddynt yn hys- Gomeddodd y Circasiaid roddi unaili i fyny, ond penderfynasant b^* Safasant ac ymladdasant nes pedair mil, namyn dan gant, wedi Yn ol hysbysiad Rwsiaidd o'r ni laddwyd ond 100, gyda chy-! -dau wn> Pedwar wagenaid o ty^P^riadan rhyfel, dwy faner, ac am- Sarcharorion.
11 BATOUM.
11 BATOUM. I!YddtoUID. nen Batwm fel ei seinir, -^sia ^na8 berthynol i Twrci, yn ^hif a* dde-orllewinol y Mor Du. tnil el phoblogaeth yw oddentu tair hy^ ^edda borthladd rhagorol, yr y^d yn ei gwneud yn fanteisiol V Twrci yn ei brwydrau presenol yn herwydd rhagoriaeth 68 ^^af. Y mae y Rwsiaid wn' cymeryd meddiant o Ardahan, yr 4X e 8ydd yn sefyll rhwng Batoum deg- ar-hugain o fiildir- Y uj 0 blaenaf, a deg milldir o'r olaf. yn le pwysig ar gyfrify JUfl y^d yn arwain tuag ato ond n y^med du amddiffy nfeydd mawr- 0 ^Wn6*1 1511 fcNuogidarianu byddin 44 Ili w ratLriirL eadyrin, megys Karr-, ««b y KwBiaid symad yn mlaen ^^Seryd gofal parhaus rhag ym- diweddaf arynaill ar y Haw arall. Bernir
1. J. [■r 111i-
1. J. [■r 11 i- C'i ? NO. 3—BATOUM. 'i0 filwyr o fewn amddiffynieydd Kars, yr hon sydd yn awr wedi ei hamgylchu gan y Rwsiaid, ac oddeutu deg-ar-hug- ain o filoedd yn Batonm, ond nid yrhif sydd yn y lie olaf hwn yn bresenol sydd gan y Cadlywydd Rwsiaidd i'w ystyried y mae y moryn rh/dd gan Twrci, a gall dirio nnrhyw nifer a fyno o filwyr yno pryd y dewisio, yr hyn sydd yn beryglus i'r Rwsiaid tra ar eu taith i Erzeroum (Esrwra). Pe Uwyddai y Rwsiaidigymeryd Batonm, nig gallent gadw meddiant o'r dref, yr hon sydd megys Soukhoum Kale o fewn cyrhaedd Hynges Twrci i'w thanbelem. Y mae yn un o'r Ueoedd cyntaf yr ymosodwyd arno yn y rhyfel presenol, a chawn i frwydr boeth gael ei hymladd yno yr wythnos ddiweddaf. pryd yr hawlia y Rwsiai l iddynt lwyddo i gymeryd meddiant o'r uchel- dir y tu ol iddo. Bydd meddu y sefyll- fa hwn yn fanteisiol iddynt. Hysbysir fod pob cys l'tiad rhwng Kars ag Erzeronm wedi ei dori. a'i bod yn cael ei thanbeleni yn ffyrnig gan y Rwsiaid. Nid oes berygl i'r fyddin hon yn Kars i wnend niwed mawr i'r Rwsiaid yn unigol, ond gallai roddi cymorth pwysig i ryw fyddin a ddichon ddyfod o Batoum i dori y cysylltiad y rhwng blaen ac ol fyddinoedd. Rwsia, y rhai sydd yn awr, rai o honynt yn gyflym ddynesu at Erzeronm, prif ddinas Armenia, He y bydd raid i Muktdar Pasha i sefyll brwydr yn fnan nen roddi fyny y ddinas, fel ag y mae wedi gwneud ag amddiffynfeydd pwysig ereill. Cyflawnodd rhai o'r Pachas wrhydri yn eu hymosodiadau ar y gwragedd a'r plant yn Bulgaria, ond y mae hwn yn methu magu calon i withwyDebu milwyr Rwsia. Dan- f^na hysbysiadan i Gaercystenyn ei fod yn cael buddugoliaeth ar y Rwsiaid yn y man a'r man, tra y mae wedi cilio o'r cyfryw leoedd, gan adael yr oil i syrthio i ddwylaw ei elynion. Mae y boftas yn Nghaercystenyn yn canfdd ei eiddilwch, ac yn hawlio ei alw yn ol a i osod i sefyll oi brawf yn y llys milwrol am ei ymddygiadan. Yr wythnos ddiweddafo Erzeroum, hysbysid fod colofh aswyyRwsiaid wedi myned rhagddynt yn nghyfeiriad j Bayazid, wedi eu trecha, a'u hymlid yn o!. vdym yiLcael tbd y Tyrdaid yn Kara Kalisra, ae hefyd yn Toprak Kali, yn tynu yn ol at Delli Baba. Y mae hyn )rn,- bwysig. Toprak Kale, neu Alishkert, ydyw un o'r trefi amddiffyn- ol byebain yn Armenia, fel ymaeyr holl leoedd cedyrn ag yr hysbysid fod y Rwsiaid wedi rhedeg oddiwrthynt, yn dv fbd I iiiv dwylaw vn Yn mhellach, y mM Delli B iba ar yr ochr §orllewinol, neu ochr Erzeroum o'r eheriau Dagh. Felly, y mae yr am- dciitfyniad Tyrcaidd o ddyffryn y Mur- ad ar ben, a bydd i golofn aswy y Rwsiaid fyned rhagddi i ddyffryn Arates, lie y daw i berffaith gysylltiad a'r colofnau ereill. Nid oes amheuaeth yn awr oa cbydymeyfarfydda galluoedd Rwsia yn fnan o flaen Erzeronm, ac y bydd yn rhaid i'r Tyrciafd setyll brwydr nen roddi i fyny brif ddinas Armenia.
—■i ADRODDIAD BLYNYDDOL .AROLYGWYR…
— ADRODDIAD BLYNYDDOL AROLYGWYR MW^GLODDIAU. Oddiwrth adroddiadau Arolygwyr gweithian tanfMaearol y wlad hon am y flwyddyn 1876, cawn fod 514,532 o bersonau yn gweithio yn ac oddeutu y cyfryw am v flwyddyn hono. O'r rhai hyn, yr oedd 400,220 yn gweithio tan y ddaear, a 105,303 ar lan o gwmpas y gweithfeydd: o'r nifer olaf, yr oedd 6,055 o'r rhvw fenywaidd. Yr oedd hyn yn leihad o 21,313 ar y rhif yn 1875—gwrywod 20,864, a menywod 440. Yn ystod y flwyddyn, codwyd 134,125,166 o dynelli o lo, 2,071,983 o dynelli o fire clay, 12.1.59,580 o dy- nelii o fwn haiam, a 632.656 o dynelli o shnle. &c. Yr oedd y glo a godwyd yn 818,681 o dynelli yn fwy nag a god- wyd yn 1875, y fire cloy a godwyd yn 139,689 o dynelli yn fwy, a'r mwn haiam yn 140,986 yn fwy. Nifer y damweiniau augenol a gymerasant le yn y gweithiau tanddaearol yn 1876, oeddynt 836, a'r holl farwolaethau trwv ddamweiniau yn 933, yr hyn oedd yn leihad yn y damweiniau angeuol o 83, ac yn leihad ar y marw- olaethau trwy ddamweiniau c 311 mewn cydmariaeth a'r flwyddyn 1875. Yr oedd 116 lai o weithiau tanddaearol yn cael eu gweithie hefyd y flwyddyn ddi- weddaf nag oedd y flwyddyn cyn hyny.
11 ' *1 ' ■ i 1 i YMWELIAD…
11 *1 YMWELIAD A"R HAWLYJDD Y mae TNr. if •Arglwydd Rivers wedi taln ymweliad yn ddiweddar a'r hawlydd, ac wedi ei gael wedi gweHa yn fawr yn ei wedd allanol, yr hyn syddyn brawl, meddant, pe byddai prawf yn an gen, nad yw ei gydwybod yn ei flino. Dymunai ar y oyfeillion hyn drosglwyddo ei ddiolch garwch mwyaf diffnan t i'w hollgyfeill- ion am yr hyn a wnaethant ar ei ran. Yr oedd ei holl atebion yn hynod fodd- haol i'w ymwelwyr, a dywedent wedi ymadael eu bod wedi teithio 500 o filldiroedd i ynrweled a pherson ag yr oeddynt yn sier yn eu meddyliau eu hunain nad oedd yn dwyllwr.
,,^—♦ Y GOSTYNGIAD 0 10 Y…
^— ♦ Y GOSTYNGIAD 0 10 Y CANT YNABERNANT. Fel yr hysbysasom yn flaenorol, yr oedd holl lowyr Cttmni Plymouth ac Abernant yn rhydd o wasanaeth y cwmni ddydd Iau diweddaf, wedi gweithio allan eu mis rhybydd. Cynal- iwyd eyfarfod gau lowyr pyllau Aber- nftnt ddydd Gwener erdadleu y priod- oldeb a'r anmhriodoldeb o ymostwDg- i'r gostyngiad cynygiedig. Addefid ei bod yn gyfyng arnynt o'r ddau tu ond yn ngwyneb sefyllfa pethau ar hyn o bryd, nad allent weled y ffordd yn glir i'w wrthod. Modd bynag, wedi i am- ryw siarad, a'r oil bron i'r un cyfeiriad {M9@derfynwyd cymerj.i barn y gweith- wyr trwy y Ballot y diwmod cai)lyn-~L 01, ar y pwnc, Felly y bu, a'r canlyn- iad oedd, dros dderbyn y gostyngiad, 507 yn erbyn 95 mwyafrif dros weithio 412. Y mae yn agos i 2,000 o bersonau yn gweithio yn mhyllau Aberdar. Yn hytrach na chymeryd y gostyng- iad yn ddiamodol, penderfynodd y gweithwyr drosglwyddo i gynrychiol- wyr y cwmni yr amodau canlynol. 1. Os byddai i ostyngiad cyffredinol gy- meryd lie o dan y Bwrdd, na byddai i'r cylryw ostyngiad eu cyrhaedd hwy, 2. Nad yw yr hyn y siaredir am dano mewn cysylltiad ag estyn or;au gweith- io i'w wasgu arnynt nes ei benderfynu gan y Bwrdd, a'i dderbyn yn gyffred- inol. Er na dderbyniwyd y eyfryw amod- au yn y ge riad a roddwyd amjnt gan y gweithwyr, eto, cafwyd teleran cyff- elyb oddiwrth gynrychiolwyr y cwmni. Aeth yr holl lowyr at eu gwaith boreu dydd Llun, ond nid oedd yr haliers wedi penderfynn defbyn y gostyngiad, ac felly nid aliwyd myned yn mlaen. Modd bynag, yn ystod y dydd daeth yr haliers i gyd-ddealldwriaetb, ac y mae yr oil erbyn hyn yn gweithio fel arfer ar y gostyngiad o ddeg y caut.
. MENYW WEDI EI CHOLLI YN…
MENYW WEDI EI CHOLLI YN ABERPORTH. Dydd Mercber yr wythnos ddiwedd- af, gadawodd mer. h ieuanc a wasan- aethai mewn ffcrm ger Aberpoith y ty i fyned am dro, ac ni welwyd hi bytb wedi hyny. Gwelwyd hi yn cei aded yn nghyfeiriad y creigian ar lan y mor, a chanlynwyd ol ei thraed trwy amryw gaeau. Deuwyd o hyd i un o'i *chk e hefyd, ar y traeth, yr hwn y bernid oedd wedi ei olchi i'r tir gan y mor.
I HUNAN LAD DIAD CARCHAROR…
I HUNAN LAD DIAD CARCHAROR YN RHYMNI. Dydd Llun diweddaf eymerwyd i fyny ddyn o'r enw Beijamin Davies, alias Ben Dico, 26 oed, a brodor o DJwlais, ar y cyhu idiad o fod wedi lladrata jacket, a thair ceiniog o'r ty y lletyai ynddo, yn Brynhyfryd Row, Rrmni. Ar y ffordd i'r garcharsrell. t addetrdd y weithred, gan nodi ylleyr oeld y pethau a ladratawyd, y* rhai [ hefyd a gafwyd. Hhoddwyd ef yn j Igeil am haner awr wedi un ddydd Lluiu^c m#Bj dee mynyd wedi hvnv. wedi llyndaguei bur.
,. DIWEDDA RAF. (,
DIWEDDA RAF. ( 500 O'R TYRQIAID WEDI EU LLADD.. Cawn fod brwydr wedi ei hymladd/ ddydd Mawith diweddaf, yn agos T' Maljat, rhwBg y Tyreiaid a'r Monten- egriaid, ar ddiwedd yr bon y gorfa i'r Tyrciaid encilio mor belled a Kukosin- jak, wedi colli 500 o wyr.
TORNADR DYCHRYNLLYD.
TORNADR DYCHRYNLLYD. Dywed hy&%siad o New York dydd Llun diwedaw, fod tornado wedipasio tros dref Mount Carmel, Illinois, gan ddinystro amryw adeiladau, a lladd 20 o bersenau.
I DAEARGRYN A CHOLLIAD BYWYDAU.
DAEARGRYN A CHOLLIAD BYWYDAU. Dywed y manylion yn nghylch y ddaeargryn a gymerodd le ar y lOfed o:Fai yn Peru, fod o leiaf 600 o fyw- ydau wedi en colli.
————.————— ð* ". GWEITHFAOL…
————.————— GWEITHFAOL A MASNACHOL. A RKEDAK.—Fe welir mewn colofii arall pa betb a ddaetb o weithiau Aber- naqt. Y mae glofevdd Powell Dyffryn yn gweithio yn Iled gyson. Y mae glofeydd y Gadlys fel pe wedi myned i'r pen. Y glofeydd ereill yn parhau bron yr UD, a thylodi mawr yn ca el eu deimlo yn mhlithy gweithwyr. Y.srAytFKRA.—Y mae marweidd- dra maentch yn pavhan 'i lethn pawb a phob peth yn y. lie hwn. Y ma-e y cwmni wedi chwythu allan un ffwrnes flast; "7 maent hefyd wedi dyfod i gyd- ddealldwriaeth a'n gweithwyr haiam ac alcan i weithio dwy wythnos o bob tair am y presenol. RHYMNI.—Y mae masnach lo New- Tredegar yn eadw yn fywiog. Y mae gwelliant amlwg hefyd wedi cymeryd lie yn nghymydogaeth Pengam, sef yu mhyllau New Rhos a New Place. Y mae rhybydd er hyny wedi ei roddi am ostyngiad o ddeg y cant. Y GWERRHFEYDD ALCAN.—Deallwn fod eyd-ddealldwriaeth eyffredinol wedi dyfod iddo yn ngweithfeydd alean Deheudir Cymru, eu bod i fod yn segur bob trydydd wythnos am ryw dymor.
. AT LOWYR MYNWY A DEHEUDIR…
AT LOWYR MYNWY A DEHEU- DIR CYMRU. Gydweithwyr,—Mewn cyfarfod o Bwyllgor y Sliding Scale," a gynal- iwyd yn Nghaerdydd, dydd Mawrth, Mai yr 8fed, gosododd cynrychiolwyr y meistri ger bron eich cynrychiolwyr chwi y pwnc pwysig o'r angenrheid- rwydd a'r dymunoldeb o adfer yr hen oriau gweithio yn ein glofeydd, sef yr oriau a fodolent yn y flwyddyn 1869 h.y., dydd LIun, o 7 y boren hyd 6 yr hwyr y pedwar diwrnod can- lynol o 6 i 6 a dydd Sadwrn a 6i4. Yn mh -llaeh, y mae cynrychiolwyr y meistri o't lam, a dadleuant y gellir gwneud hyn beb dori ar ddyfarniad y bwrdd, tra y mae eich cynrychiolwyr chwi o farn hollol wahanol, set ca ellir efetyn yr oriau gweitbio htb fod hyny yn ostyngiad ntewn gwerth ueu arian i'r pleidiau a effeithir, ac felly yn dor. iad uniongyrchol ar y dyfarniad. Hysbyswyd ni hefjd fod Cynghor Undeb y Meistri wedi penderfynn ar y cynllun, ond en bod fel m&ter o fonedd- igeiddrwydd yn ei osod ger rill bron cynei osod mewn grym. Bydd y cyfarfod i'w gynal yn y Cross Keys, Merthyr, am haner awr wedi deg o'r gloch, dydd Mawrth, Mehefin y 12fed, 1877. Arwyddwyd,— W. ABRAHAM, S. DAVIES, D. MORGAN, T. HALLIDAY. J. PRossER. T. W ANDREWS, YGF