Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
6 erthygl ar y dudalen hon
, AT LOWYR MYNWY A DEHEUDIR…
AT LOWYR MYNWY A DEHEUDIR CYMRU. ADKODDIADAU ABCHWYLWYB GLOFAOL I, kl MAWRELYDL-YR ORlAU HMON.- Y GOSTYNGIAD BYGYTHEDIG. Oddiwrth adroddiadau blynyddol Archwylwyr Glofaol ei Mawrhydi am y flwyddyn 1876, cawn allan rhai ffeithiau « daflant beth goleuni ar sefyllfa bresen- •1 pethau yn y rhan hon o'r Deyrnas Gyfunol yn ughy(Wu effaith andwyol ar raniu ereill or wlad. Cawn fod 133, 125,166 o dynelli o lo wedi eu codi yn y deyrnas y flwyddyn ddiweddaf; yn rhoi #15,651 o dynelli yn fwy na'r flwyddyn flaenorol, a 7,535,058 yn fwy na'r flwydd- ya cyn hyny. Yn y Western Mail am ddydd Mercher y 6ed cyfisol, cawn y sylwadau canlynol Allan o'r 133,125,166 o dynelli a godwyd yn y Deyrnas Gyfunol yn 1876, codwyd y* Neheudir Cymru, Mynwy, a Fforest O Dean, 18,596,290, yn erbyn 14,885,196 yn 1875. Gwelir felly, tra nadywy cynydd tros y deyrnas ond llai na thynell ar bob cant, eto, y mae y cynydd yn Neheudir Cymru, Mynwy, a Fforest o Dean, yn 3,711,094, neu yn gyfartal i 25 y cant; mewn geiriau ereill, pe iynid allan y dosbarth hwn, ceid allan fod pob dos- barth arall wedi lieihau, tra y mae Myn- wy, a Deheudir Cymru wedi cynyddu mewn modd gwyrthiol, pan ystynon y ffaith fod yn yftwyddyn ddiweddaf 27 o lo- feydd wedi eu cau ag oeddynt yn gweithio y flwyddyn cyn hyny. Dengys y cynydd hwn, yn ngwyneb isel brisoedd eithafol, fywiogrwydd rhyfeddol yn masnach Mynwy a'r Deheubarth; pa rai, yn y flwyddyn ddiweddaf, a ddygodd i'r farch- aad agos un rhan o saith o gyflenwad yr boll deyrnas, tra yn y iwyddyn cyn hyny na ddygasant ond un rhan o naw. Yn bresenol, allforia Caerdydd fwy o lo nac hyd yn nod Newcastle, er, wrth reswm, maedda Newcastle Gaerdydd yn ei masnach gartrefol. Y mae y prisoedd yn bresenol yn gwella, a phe ceid 11a o gyflenwad, codent yn gyflym, a rhodflent ^anlyniadau hapusach i'r glowr, y mars- landwr, y llong-lwythwr, a phawb perthynol Pr cynyrchiant. Mor belled, da. Ie, da iawn onide, fod toerchenogion ein glofeydd wedi dyfod yn 11 feistri ar fasnach lo y deyrnas; ond y drwg yw nad ydynt wedi boddloni gwneud hyn o fewn terfynau i allu caniatau i'r gweithiwr gadw ei safon teilwng, ac enill bywioliaeth deg a chy- surus iddo ef a'i deulu. Nac ychwaith, fel y mae lie i ofni, heb fod yn achos i feistri ereill y deyrnas orfod dilyn yr un cwrs, a thynu eu gweithwyr hwythau i lawr yn is nac yr oedd eu trefniadau lbl-.enorol yn caniatan iddynt wneud. W rth anerch glowyr Northumberland, bythetuos yn ol, cawn Mr. W. Crawfcrd, ( Durham, yn cydmaru cyfartaledd hiriau j glowyr Durham ag eiddo glowyr Deheu- ( dir Cymiu, ac yn dweyd fod y blaenaf yn ( bresenol yn derbyn 4s. a 7c. y dydd am aaith awr o weithio, tra nad yw yr olaf yn derbyn ond 3s. a 6c. y dydd am ddeg awr. i(n New' Castle.Daily Chronicle, am y dydd Mercher canlynol, cawn un o feistri Northumberland yn cymeryd achlysur oddiwrth hyny i hysbysu fod eu gweithwyr hwy yno, y rhai oeddent yn bresenol ar y strike, yn cael, pan weith- ient ddiweddaf, 6s. y dydd am oddeutu chwech awr o waith. Tranoeth, cawn un o du y gweithwyr yn gwadu y gosodiad uchod, ond yn cyfaddef mai cyfartal- edd yr hiriau oedd tua 5s. a 6c. y dydd. Gwyr y cyfarwydd mai y ddau ddos- barth mawr hyn a nodasom ydynt y cystadleuwyr mwyaf sydd gyda'n meistri ni yn y farchnad lo. A phan ystyriwn y gwahaniaeth sydd rhwng yr hiriau gyda ni, a chyda hwy ac yn Northumberland yn neillduol, He y mae y gweithwyr hyd yma wedi mwynhau Tai a glo rhad, nid rhyfedd fod em meistri m wedi bod yn alluogi'w gwerthu hwy allan o'r farchnad, ac wedi adenill eu masnach ar eu phed- werydd Wedi cyrhaedd y sefyllfa hon, rhesym- 01 fuasai i'n meistri ni i ymfoddloni a chyduno i gadw yr hyn sydd ganddynt; ond yn He hyny, gwell yw ganddyntangh- ytuno yn hyn o beth, a gwerthu cynyrch llafur y gweithiwr am y fath bris na rydd dal teg am y llafur hwnw, na llog teg am eu cyfalaf eu hunain. Yn lie ym- foddloni, dyma gri wedi ei godi eto am weithio ychwaneg o oriau. Y cri mwyaf dyeithr o bob cri yn y cyfwng presenol. Y fath gri! pan y mae y marchnadoedd yn mhob man wedi eu gorlenwi a mathau o lo na chymerir ymaith er eu cael am ddim-glo y buwyd dair a phedair bly- neddyn ol yn cael o wyth i ddeg swllt y dynell am dano, heddyw yn cael eiolchi ymaith gyda'r afonydd. Eto, y mae yn rhaid, meddant, i weithio ychwaneg o oriau, er cynyrchu ychwaneg o hono. Dywedir hafyd fod hyn yn debyg o fod o les i'r meistri, yr hyn a amheuwn yn fawr. Pe byddai yn lies i'r meistri, a hwythau yn ddigon call i gadw y lies hwnw yn hytrach na'i roddi i rai ha pherthyn iddynt, byddai yn rhyw gy- maint o synwyr i ganiatau i hyn gymeryd lie, yn gymaint a bod yn rhaid l gvfalaf gael llog cyn y gall llafur gael tal, er y byddai yn anheg a'r gweithiwr i ofyn iddo lafurio ychwaneg neb ychwanegu ei dal yn gyfartaL Ond y mae ffeithiau yn profi nad ydynt wedi gwneud hyny yn ddiweddar, ac nid oes lie cryf i obeithio y byddant ddim callach 3m y dyfodol. Yr wyf o'r farn pe byddai yn bosibl cael y meistri, fel corff, i edrych ar y mater yn y goleu priodol, y gwelent y byddai yn fwy er eu afles nac er eu lies. Un en^raifft:—Dywedir mai drwy fod yr hiriau wedi eu gostwng yr oeddent yn alluog i barhau cynyrchu mai oblegyd hyny hefyd y galluogir hwy i werthu am y prisoedd a wnant. Yna daw i hyn: os drwy oriau hirion y gallant weithio glo yn rhatach, bydd i ryw un, yn ei awydd 1 fyn'd a masnach y llall, roi ymaith fuad yr oriau hir, ac mewn canlyniad, bydd yn rhaid i'r lleill ddilyn, ac ysgubo yrhyn y meddyliwyd a fuasai yn lies i'r meistri i logefiau y prynwyr, a gadael y gweithiwr druan yn ddyfnach mewn uodi ac angen. Am hyny, gyfeillion a chydweithiwr, yr wyf yn hyderu y bydd i chwi osod eich gwynebau yn erbyn gweithio un awr yn ychwaneg nac wnewch yn bresenol. Nid oes un lleshad i ddod i feistr na gweithiwr i'r glo fyn'd i lawr yn ychwaneg. Gwyr corffy meistri hyny yn ada, ac addefa rhai o bonynt yn rhwydd. Ni raid i feistri Mynwy a Deheudir Cymru ofni cystadleuaeth neb y tu allan iddynt eu hunain; y maent, yn gydmarol, wedi gwerthu pawb ereill allan ond oddiwrth y gys- tadleuaeth andwyol sydd rhyngddynt a'u gilydd, y mae perygl 1 ami un o'r gwein- laid sydd yn eu plith eu hunain fyned i'r Bankruptcy Cowt, a lluaws o'u gweith- wyr i'r tlotdy. Un gair cyn terfynu ar y gostyngiad bygwthedig. Gobeithio na chamddealla nob fi y tro hwn. Gwyr y sylwgar, erbyn hyn, nad yw yr hyn sydd wedi ei wneud yn y cyfeiriad hwn yn gydfynedol a medd- yliau y mwyaf rhesymol ac ystyriol, yn mhlith y meistri, chwaethaf y gweithwyr; a hyny am ei fod yn tori ar gytundeb pwyllgor y sliding scale. Nid fy mwriad yw beio nac anghymeradwyo neb o'r cyfeillion sydd wedi eu gorfodi gan am- gylchiadau i dderbyn y gostyngiad yn erbyn eu hewyllys na, fel y dywedais yr flaenorol, nid oes un dewyn a wyr sut y buasent yn byw i wrthwynebu. Ond, y mae yn gwestiwn genyf, pa un a ydym fel corff o weithwyr heb fod yn gyfrifol am yr amgylchiadau; ac mai nid ein an- ffyddlondeb a'n diffyg ymddiried yn ein gilydd sydd wedi ein harwain i'r am- gylchiadau hyn a wn oddiar ffeithiau, a lluaws oresymau, pe buasem mewn undeb a chydweithrediad a'n gilydd, na fuasem yn y drafferth bresenol. Gwyddai y bankers yn Llundain am gytundeb Caer- dydd, ac hefyd fod hiriau y glowyr ar eu iselfanau yn ol y cytundeb hwnw, a phe y gwyddent fod nerth miloedd glowyr Mynwy a'r Deheudir y tu cefn iddo, bu- asent yn petruso peth cyn gwneud yr hyn a wnawd. Ond y rhwyg yn y rhengoedd | )edd sylfaen eu gobaith hwy am lwydd- iant. O'r tu arall, buasai yn rhatach, yn idoethach, ac yn fwy rhesymol, i'r mil- Dedd sydd yn gweithio ar yr hen bris i gynorthwyo yr ychydig ganoedd sydd wedi eu gorfodi i dderbyn y gostyngiad, serch i hyny gostio swllt y bunt iddynt, nac iddynt oil golli dau swllt y bunt mewn cantyniad i'r hyn sydd wedi cy- meryd lie, a hyny oblegyd diffygy pethau a nodwyd. Ond, gwell hwyr na hwyr- ach. Deuparth gwaith yw ei ddechreu. Hai ati ynte, boys l unwch a'ch gilydd rhag dygwydd petn a fo gwaeth. Gower Road. MABON.
Y LLWYNOG.
Y LLWYNOG. MRI. GOL.,—-Yr wyf yn teimlo y tywydd twym yn dipyn o anfantais i grwydryn fel myfi. Byddai tipyn o awyr glan y m6r yn ddymunol iawn yn awr; ond nid yw yn debyg y caf hyny eleni, am fy mod wedi bod allan o waith am lawer o amser y flwyddyn hon, ac erbyn hyn y mae trysorfa y Madyn, yn siwr i chwi, wedi myned yn rhy isel i ganiatau iddo gael dw'r y mor. Rhaid boddloni ar awyr a dw'r y mynyddoedd, fel arferol, ar fy hynt o flaen y cwn. Yr ydych yn gwybod i mi awgrymu fy mod wedi talu ymweliad a gwyr Oas- llwchwr a'r cylchoedd. Wel, feallai eich bod yn dysgwyl hanes y wlad hono. Mi rof yr hanes hyny yn fy amser da fy hun. Gall pobl dda yr ardaloedd hyny fyw mewn ffydd; mae genyf bethau dymunol i'w traethu am y rhanbarth hyny. Ond y peth sydd genyf y waith hon, Mri. Gol., yw gair am y ffrwgwd sydd wedi bod tua Chwmnedd. Yn gymaint a fy mod wedi gweled ar y DÅRIAN yr hanes yn cael ei drafod pro and con, yn ol dull don- iol gwyr Cwmnedd, meddyliais, gan fy mod yn pasio trwy y cwm, mai y ffordd oreu oedd galw i gael gweled os oedd modd i Lwynog i gael jobyn i wneud heddwch rhWng crefyddwyr Cwmnedd a'u gilydd. Gelwais yn y Lamb fy Flag. Meddyliais y cawswn glywed cymaint 0 r gwir yno ag a gawn yn unman, ac erbyn hyn yr wyf yn teimlo yn lied gryf yn y pwnc. Ond rhyngoch chwi a minau, nid yw y baeddu sydd wedi bod gan rai per- sonau yn y DARIAMT ar weinidog Cwm- nedd yu ddim ond rhvw dipyn o ysbryd 'addoli'r llo aur.' Yrhwn sydd wedi bod yn ceisio dangos ei spleen at y gweinidog, yr unig barch oedd at y gweinidog y gyr- wyd am dano i fedyddio'r plentyn, ac wedi hyny i'w gladdu, oedd ceisio yn ei ffordd ef, druan, i ddangos ei anmharch i'r gweinidog presenol. Dealled y wlad mai nid parch tuag at yr hen weinidog sydd wrth wraidd y fusnes hon, fel y prawf y ffaith iddo yru i Hirwaun am un arall i ddyfod i gladdu, wedi i'r hen wein- idog fod yn ddigon call i beidio dyfod i'r angladd. Y mae rhai wedi ceisio gwneud sarno gymeriad Mr. Davies. trwy ddangos ei fod wedi bod yn hollol Anghristionog- ol, am fod drws y capel wedi ei gau j ond yr wyf fi yn meddwl mai peth iawn fuasai ei hoelio hefyd, yn hytrach nag i ddynion fyned yno 1 ddangos eu cnafdod: ac y mae yn dda iawn genvf weled nad yw holl eglwys Cwmnedd ddim mewn hwvl i addolir i llo aur,' os oes yno ambell i un. Diohon mai rhy lwfr yn y cyfeiriad hwn y mae eglwys Cwmnedd wedi bod, ac mae dyna y rheswm mae ei gweinidogion yn newid mor ami. Nid yw'r Llwynog yn rhyw hen iawn, eto, y mae y seithfea gweinidog yno vn awr. Yn wir, ni ddylid gadael l bob corgi bach i godi yn erbyn y gweinidog, am fod rhyw swydd enillfawr ganddo. Yn awr, Mri. Gol., mi adawaf y pwnc hwn yn llonydd yn y fan lie mae e, gyda dweyd dc hyn, fod eglwys Cwmnedd wedi gwneud yn gall iawn i wneud fel y gwnaeth. Pe byddai y gwr mawr hwn ddim ond bod Si ddigon gostyngedig a gofyn i Mr. avies, ac i'r eglwys am ganiatad, diau y cawsai ei ddymumad gyda'r parodrwydd mwyaf. Os ydych yn euro Mr. Davies ar eich tomenau eich hunain, fechgyn, peid- iwch gweled yn chwith fod Mr. Davies yn gomedd caniatau i chwi gael gwneud hyny ar ei domen ei hun. Mae genyf ragor i ddweyd ar y pwnc hwn os bydd galw am dano. Mae y Llwynog yn medd- wl gadael y pyllau glo ar gaffers yma bellach, ac yn meddwl trin materion o nodwedd arall, megys yr uchod. 0 ie, Mri. Gol., un gair cyn terfynu bum bron anghofio, yr wyf yn ol y gwa, hoddiadau taer a gefais, wedi talu ym- weliad Llwynogaidd a Chwmaman, ac mi alwais gyda'r gafferyn bach-mawr hwnw oedd yn dweyd,' y cawn gwrdd ag ef ar ben y pwll, ac nid mewn un tafarn- dy;' digon gwir, nid mewn tafarn y daethum o hyd i'r gwalch bach, ond mi ffeindies i o allan mewn lie oedd yn fy ateb i yn llawer gwell na thafarn. Nid i ni'r, dirwestwyr yma, byth yn yfed mewn tafarndai; ond ni ro'wn her i'r gwr gore yn Nghwmaman, i yfed potel o gin yn y ty ar ol d'od o'r gwaith ar y 8ly 7 i chwi gweled ? Good bye for the present. LLWYNOG.
CYFARFOD Y MEISTRI YN NGHAERDYDD.
CYFARFOD Y MEISTRI YN NGHAERDYDD. Dydd Mercher diweddaf, cynaliwyd un o'r cyfarfodydd mwyaf lluosog a dylan wadol o aelodan undeb y meistri, swydd Fynwy a Deheudir Cymru, a gynaliwyd erioed. Mr. D. Davis, Maesyffynon, yn y gadair. Cafodd y cyfarfod alw er ystyried y sefyllfa bresenol yr oeddynt ynddo trwy y cyfeiriad sydd wedi ei gymeryd gan feistri a gweithwyr Aber- nant a Plymouth, yn nghyd a meistri a gweithwyr Nantyglo. Sylwent mai un o ddau beth oedd gan- ddynt fw wneud,-Rhoddi chwe' mis o rybydd i dori y Bwrdd Cymodol i fyny, neu ceisio dylanwadu ar y meistri uchod i dynu yn ol y gostyngiad. Yr oedd Mri. George Elliot a D. Davis, Maesyffynon, yn gwrthwynebu yn gadarn rhodai gostyniad pellech, gan fod gweith- wyr Deheudir Cymru e 20 i 25 y cant yn is na gweithwyr Northumberland yn bresenol, a byddai cymeryd 4c. y dynell oddiar y glo eto yn achosi iddynt ei werthi yn rhatach, a rhoddi yr elw i es- troniaid, tra y glowyr tlodion yn gorfod dyoddef. Wedi dwy neu dair awr o ddadleu, penderfynodd mwyafrf y meistri i beidio rhoddi gostyngiad pellach, ar y tir bod mesurauyn cael eu cymeryd i ddylan- wadu ar y meistri blaenorol i dynu yn ol eu bwriad, ond os amgen, eu bod yn rhwym o roddi rhybyda i dori y cytun- deb. Fellv penderfynwyd gonirio y ddadl am Dytnefnos, sef, hyd y 27am cyflsoL Yn y cyfryw amser cynelir cyfarfod gan y gweithwyr, ac os na chymerir mesurau ganddynt i'w wrth- wynebu, rhoddir rhybydd ar ddechreu y mis nesaf. Mewn cysylltiad a gweithio rhagor o oriau yn y gweithfeydd. penderfynwyd rhoddi yr amcan o'r neilldu am y presenol. Yr oeddynt yn gobeithio, pan y gwel- ai meistri Abernant, Plymouth, a Nant- yglo, y sefyllfa ag yr oeddynt ynddo, yn nghyd a'r canlyniadau, y buasent yn tynu eu bwriad yn ol. Etholwyd y boneddigion canlynol fel dirprwyaeth at gyfarwydd- wvr y gweithfeydd uchod:—Mri. George Elliot; D. Davis, Maesyffynon; D. Davies (Ocean Steam Coal); J. Nixon Menelaus; T. C. Parkinson; a Mr. Ro- binson, Penycae. Bydd yr elw a ddeillia i'r cwmpeini o beidio ei dynu yn ol, yn amryw filoedd o bunau ond ni fyddant enillwyr yn y diweda, gan y bydd meistradoead ereill ar ddechreu y flwyddyn 1878 wedi tori y cytundeb, ac ar yr un tir a hwythau.
CYFARFOD GLOWYR CWMPARC.1
CYFARFOD GLOWYR CWMPARC.1 Cynaliwyd cyfarfod cyffredinol o hoi weithwyr perthynol i lofa'r Park, Pryd- nawn ayda Iau, y 14eg cyfisol. Llyw- yddwvd gan Mr. T. Thomas, Cwmparc. Y llywydd, wrth anerch y cyfarfod, a ddywedodd mai peth cyntaf oedd cael gan y brawd E. F. Jones roddi hanes ei gynrychiolaeth e'r cyfarfod a gynaliwyd yn y Cross Keys', Merthyr, y I2fed cy- fisol Wedi rhoddi ei gynrychiolaethj cafodd gymeradwyaeth fawr, fl dyn wedi llanw ei swydd yn foddhaol yn mhob yatyr. Ail etholwyd Mr. Jones erbyn y cyfarfod nesaf, a gynelir yn yr un He. Wedi pasio hyny o benderfyniad, cyf- ododd y llywydd^ gan osod ger bron achos y broayr syad allan er ys wythnos- au bellach, yn ngweithiau y Brogden, tua ckymydogaeth Cwmogwr, yn nghyda y canoedd a ddysgwylir i wneuthur yr un pethar fyr amser yn ngweithiau Ply- mouth ac Abernant, yn erbyn y gostyng- iad annheg a dialw am dano, o'ddeg punt y cant. Penderfynasant yn unfrydol y bydd iddynt gael eu cynorthwyo pe byddai iddynt orfod sefyll allan am flwyddyn: yr oedd yr achos hwn wedi cael effaitn neillduol ar y dorf, fel y go- beithir y ca genym y sylw manylaf trwy holl Fynwy a Deheudir Cymru yn gyffred- inol. Y peth nesaf i gael ein sylw ydoedd, Pa swm a pha gynllun oedd oreu i'w gy- meryd er eu cynorthwyo; a phenderfyn- wycl a ganlyn laf, Gosod gweithwyr y lofa yn wa- hanol ddosbarthiadau, am fod gwahanol enillion yn cael eu henill, sef, colliers a choedwyr, a hauliers a hbowrers. 2il, Fod y dosbarth cyntaf i dalu tuag at gynorthwyo y rhai sydd allan yn bresenol, a pharotoi ar gyfer y rhai sydd i ddyfod, yn ol y swm o 7 £ yn y cant, a'r ail ddosbarth y swm o 5 punt y cant. 3ydd, Ein bod i ofyn caniatad ein prif oruchwyliwr i gael cadw yr arian yn y swyddfa, yr hyn a wnawd, a chafwyd ganddo atebiad boddhaol. 4ydd, Fody brodyr T. Thomas a Joseph Lynch i gyrchu y swm o £ 15 tuag at eu cynaliaeth y Sadwrn canlynol y rhai sydd wedi eu trosglwyddo. 5fed, Fod diolchgarwch gwresocaf y cyfarfod i'w gyflwyno i Mr. W. Jenkins, yn nghyda'r cwmpeini, am eu par- odrwydd presenol, a'u teimlad da tuag at eu gweithwyr. T. W. D.
Advertising
RHYBUDD CYHOEDDUS-ABER- AMAN, ABERDAR. DYMUNA Daniel Thomie, 143, Cardiff Road, Aberaman, Aberdar, hysbysu y 0y- bo-dd ya g ffredinol na fydd efe < » atetolsm unrhyw beth neu bethau roidir i'w wraig, Elizabeth Thomas, yn ei enwet en ol dyddiad y rhybudd hwn. Arwyddwyd, Cardiff Road, Aberdar, D*VID THOMAS. Mehefia 18fed, 1877. DALTER SYLW. Y GWAED YW BYWYD Y DTN' GWAKD bRWG YW'R •(ho- >»'. rh»n fwjslo'r vletjfcp gwflwfw v mw'r dvnol yn dioddefo# wrthynt T 0*«ed sydd r; derbJQ y"weDwr ao yn ei ari i'r gwahanol rhma; o'r on4 so d»yn yu mlUD y Bad, Scirr,, CornwydOOI Penddvnod, Clwyfau, Ctofn Garw, Yah Onawd, ice „ QWAED DJtJFG t. Yw r aclkM o'r Pile«, Imflammatlon f ll/IV Owyn«gon, Gout, Daoodd, Spleen ja y Da»«*f j Pen, &c., Stitohea yn jf OchratL Sco. QWAED DRWG Yw'r achofl ja ami e Glefydau'r Afa. Pitff Traul, Jaundk* aeu'r Clafyd Idolyn, DwfrPo»# Iaelder Yabryd, to. QWAED DRWG Tw^r Mhos o'r Maowynionaen Qla/yd j BrMW Chwydd yn y Glaada, Clefydan BanywaK* megys Ataliadaa Natur Heintiao, Chwy* 0»' Nerves Bpaa., Cryd, Gloesiadan, Darfoo' edigaeth to Felly aaae o'r pwya mwyaf I Buro, Glanh»J a Chryfhau y Owned, a thrwy hyny DadwreldflJ poo Afieohyd, trwy gymeryd y foddyginia** fmor at y Owned, uA fmor at y Owned, tel PATENT L 0 0 D P I LLii-p, Br prawf o'r efiEkith neillduol sydd yndd gooodir yma rai o'r tystiolaethaa sydd yn v meddiant— S*a,—Gyda dioloh yr wyf yn eich hyeb o'r lies mawt a wna-th aioh Pills rhffeddol eow "Hughes Patent Blood Pills," i ml. oeddym am ddwy flynedd mewn blinder gan Ysfaa Phcethder y Cnawd, wedi on hacW? gan DdUteosper y Cwaed, ac wedi oym ?ryd off chydig o'r Pills hyn, mi a gefais lwyr rhyddb^* ac yr wyf yn anfon hyn er bndd y cyhoead. THOMAS, Dolau. Llanelli. Gtcellhad hynod o'r Dittemper a'r Piles (T iad). SYK,—Drwy gymeryd eich Pills hynoB? y Gwaed, sef ''Blood Pills," cafodd fy wellhad neillduol oddiwrth Darddiant tf 3 Cnawd, Poen yn y Pen ac yn y cluniao, Archwaetn, Gwrthwyneb y Cylla, a mawr flin^ gan ataliadaa Natar. Hef/d, trwygfmerydr an Pills, cefois Iwyr iaohad oddiwrth y ril^ Pe ddylai pawb wybod am danynt.—D Davi^ William Street, Llanelly. Gwetthad -oddiwrth y Hits. STB,—Yr wyf yn ei theimlo yn ddyledsW^F arnaf i'oh hyabyeu fy mod wedi Gael budd drwy gyme yd dau flychaid tfoh Pills gwef^f &wr, sef "Hughes' Patent Blood Pills." », oeddwn yn methu oerdded cam braldd, ao V4 methu eistedd oherwydd y Piles a Pi rhan iselaf o'r cefb, y cluniau, a'r Pen, ao5j teimlo *n bur wan. Yn awr yr wyf yn hoBJ iach, ac yn teimlo yn bur ddiolchgar.— JAMES, Cwmbran, Awst 22, 187J. Y Pills hyn yn Patent. Cosbir pob ffagiad. Re<P tered Trade Mark—"Blood rills. Ar werth mewn Blyekau gan holl Okm&tfA deyrnas am li. ljc.. 2s. 9c., a 4a. 6c. GVii post 1* 2c., 2a. 11c., a 4s. 9«. »4di\crtbJ> Pontentee— — ■ Jacob Hughes, Apothecaries' "HaR~Hat*™ London Agents—Birclay, Snttoe, TSvfftrL Sanger, Hovendon. Briltol-Pearoe, W Liverpool—Evans & Son, Raimee. Cardiff"* sial Manchester-Matter. Oas y byd i'r iaith Gymraeg.' UiANDDAROG. BTODED hyabys i bawb trwy Gyarn £ bjtodr 7 oynelir Eiateddfod FairrWdogf! ^"5^^ 8fed dydd 0 Awat, 1877, pWi rhoddir gwobraa 0 dros £ 44 i'r jmg&S. Uwyddianus mewn Canu, Rhyddiaeth. Bardd^ iaetb, &e. M Pnf ddarn Cerddoro!, 'Par I mi wybod • lfyrdd.' Prff Drao*awd, I Addyag Effimol." Am fanylfon, yn nghyd ag hysbyslad o'r tynau yahwanagol, aafoner tri stiunp diaw 00 ysgrifenydd, D. LEWIS, Porthyrhyd, Kidwelly, Nr. BAD TJCHAF PONTYPBIDP' CYNELIR Eisteddfod mewn pabell Mngj lie uchod, gan Gyfrinfa Iforaidd ^SSj. Elian, dydd Sadwm, Gorphenaf Slain, pryd y gwobrwvir yr ymgeiswyr Uwydd^ mewn Caniadaeth, Barddoniaeth, &c, OBKDDORIAJITH. £ Cor, hed fod dan 30 mewn rhif, a gano yn oreu « Jerusalem fy n^hartref i gwiw, (Llawlyfr y Touio Sol-ffli) < • BARDDONIAKTH. Pryddest, Cydymdeimlad,' heb fod „ t dros 60 lliaell 0 Beirniaid -y oanu, Mr. W. Jones ( Gwent); y forddoniaeth, Elianwyson. off Bydd y Programme yn cynwys y gweddt « teetynau i'w gael oddiwrth yr yagrifenydd 60 pris arferol. P09THU1C0TT8 EVANS, Upper Boat, Nr. Pontypol TEMPERANCE HALL, ABEBD CYNELIR Eisteddfod Gerddorol yn 1 uchod, dydd Llun, Medi 17eg, 1877. PAIF DDAHNAU. I r Cor, heb fod dsn 60 mewn rhif, na enillodd droa £16 o'r blaeu, a gano yn o en 'DatodmaeRhwymau Caethiwed,' 9 ■■ an J. Thomas, Blaenanerch a darlun o'r arweinydda'r cor bnddngol, ,n gwerth 1 1 I'r Cor, heb fod dan 40 mewn rhif, ns enillodd droa £16 o'r blaen. a g"no yo oreu Molwoh yr Argiwydd,' g*n Joseph Parry, sef yr Anthem 0 fawl ar » 0 •aredigaeth glowyr Tynewydd. 5j 0 a Baton hardd i'r arweinydd gwerth I'r Parti, heb fod dan 16 na throa 26 mewn rhif, a gano'n oreu The Thames Boat Song,' gan Parson Price (copiau .6 ilw oael gan Hywel Cynon) il aia), Beirniad Mr. J. Evans (Eos MYtdd Dowlais, 11440 Ni chaniateir i neb arwain y oorsti wedi enill dros £ 15 o'r blaen. D Y mae rhestr gyflawn o'r testynou 1". trol act w gael gan yr ysgrifenydd am geiDlol, yPost, ceiaiog a dimai. T, S.THOMAS, Ysg., 4, Cliftoa Place,
GWERSI I'R ALCANWYR.
f .t-- Arthur; Nd n. g j ma he» o y u pod- ler ond ty huu D, yr w) f yn cyduno i'r oil o hon;rt a la p-rch i'r ben d«yn, oblegyd mi a'i uiywais yn dweyd yn ffaf iol bob »m er i'r pudiei a. Pwy by nag fyddai y en eu o, bydr&i efe Yn iicr o'u hamiiffyn; ac felly dywedaf fi mai good boys cedd y gweithwyr yea am gyflwyno t, p, n o bap/r i hen wr, gall fod yn g-Bar m twr iddo yn ei honbint. Morgan: Pw, pw, nid meistr pudlers yn unig y w y r hen wr, ond y mae ganddo lawer iawn o dinceriaid o dan ei ofal yn awr, a dylai fod yr un mor ofalus o'r rhai hyny ag yw o'r pudlers. Siencyn: Paid blino dy hunan, Mor- gan, am brydera gofal yr hen ddyn amy pudlers. Nid oes achos i ti ond gofyn pwy haiarn y maent yn ei weithio, a pha beth a delir iddynt y dynell am weithio hwnw, na fydd i ti ganfod yn eglur ei or- bryder a'i ofal am y pudlers. < Dafydd Byddwch gymedrol yn eich barn am bobl dda bob amser, fechgyn; ac os dywedwyd rhywbeth allan o le gan weinidog neu D.D., ni ddywedwyd hyny yn fwriadol. 0 bosibl, maent hwy wrth 1 natur eu swydd yn meddwl y goreu am bawb bob amser. Shon Dafydd: Credaf y dylwn gael gair fan yma hefyd. Yr wyf yn hj'n na'r rhan fwyaf o honoch. Yn un peth, a' pheth arall yr wyf wedi sylwi amo ydyw, pan fyddo gweinidogion fel yma yn cyd- gwrdd i ganmol rhywun, eu bod yn He dweyd yn onest wrtho ei fod yn arian- garwr ac yn gribddeiliwr, a dangos iddo freuder ei fywyd yma, a sicrwydd ei ym- ddangosiad mewn barn i ateb am ei holl weithredoedd, pa un bynae, a fyddont ai da ai drwg, eu bod yn boddi arwr eu cyf- arfod a sebon meddal, ac felly bu yn y cyfarfod hwn, mae'n debyg. Sebonwyd ?• hen ddyn nes iddo fethu dal heb wylo. n wir, yn wir, nid to ymi y dywedasai lin mestr, yr wyf yt> i;-edu yn siwr, wrth rai sydd yn atal puol heb un fynyd o rybudd, gan gytuno a'r drygionus i ly ffeth- eirio masnach rhydd, ac i ostwng pris- eedd gweithwyr ag oedd heb gael un pyfnewidiad ynddo am eu hoes. Dafydd: Caled yw eich ymadrodd, Shon, oad mi fyddaf finau yn cael fy nhueddu igredu yr un pethau. ic o bosib nal oes thai canoedd o wraniwyr gwlad efengyl yn cael eu damnio a na b'ai y bobl yma ya fwy yn ysbryd eu gwaith a'u meistr, i ddweydyn ddiofn yu ngwynebau dynion am eii beian. yn lie dweyd y goreu am bobpeth. Peidiwch gofalu dim os ydyw eich achos chwi yn gyfiawn. Pe tewai y rhai hyn, llefarai y ceryg yn y man. Nos da, fechgyn.