Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
9 erthygl ar y dudalen hon
•: I .(ifo ' ' - y sq o J…
•: .(ifo y sq o J 0«rjrt,l,T. „,royn ( MM. Croi.,j—f fodyr a "S^uiion, yn jy,Gofleddva!r; Deheudir, vn awgrymti y dyinunoldeb ,i mi, fel heni cvfaiil i'r diweddar a'r anwyl Ieuan Gwyllt, i gfchwyn pyw fudi^d er oael ysgoloriaeth gerddorol yn^athrofa Aber- ystWythi ef anrliydeiddu fr. pha^hau ei goaawdwri^e^ tic mfte^oydsynio a'r* opia hym:1P& y§trains Byddai ahfriar yr hwn y .ehwen- ychwn, ei Dar^1^ } W jgeis o pm ?thu eu amrywragoriaethaTi.,a ipiainMrgwasan'- aeth ^.wnaetn efe ero^. eto, ty& • y oysylltiad hwn, j^yireddus ydyw orybwyil iddo laftirio yn hir,, ya ddystaw, no yn ddi-hunangais, i ddyrchafa eierddoriaeth yn gyflredinol yn eia gwladp iddo roddi hyfforddiant i luaws o ddyntoh ieuainc yn ngwahanol gangheoan ytWyddoniaoth $'r gelfyddyd hon, iddo ddarparu a ohyf- addasti defnyddian o'r fath aren at was- anaeth ein coran, trwy gyffWg y Cerddor Cymreig; ac iddo yn arbenig yn mlyn- C yddopdd diweddaf ei oes, laforio yn eg- niol a llwyddianus i bnrd. a pherffeithio caniadaeth grefyddol, noa eren icy food mewyddynydullycynawniry gwaaan- aeth hwn yn ein pliih. 0 hynallan bydd yn rhaid ca^l tri neu bed war ii lawnn y gwaith .yr oedd nn Ieuan Gwyllt yn medru ei gwblbau. Wrbh ddywedyd hyn am dano, ni ddymunwn anghoflo y ffaith fod iddo rag-lafurwyr yn gystal; a chyd-lafurwyr yn y gwaith; aoniohwen- ychwn, yn y mesur lleiaf, dynu oddi with y clod dyledus iddynt. Yn awr, fe dybir yn bur gyffredinol,. mai y ilwybr goreu i anrhydeddu ei ■goffawdwiiaeth fyddai, trwy sefydlu ys- goloriaeth gerddorol yn Aberystwyth, i weinyddu addysg, o oes i oes, i ieuenctyd Cymru., yr hyn y fyddai yn fendith bar- haus. tFe dybir, hefyd, y bydd yn hawdd dwyn yr amcan hwn i ben. Gwn fod llawer, a chyedwyf fod llawer mwy, yn barod i danysg^ifio yn helaeth; gwn hef- yd fod llawer o gorau cynulleidfaol, a gobeithiaf y. byddant oil, yn barod i roddieu gwasanaeth yn llawen at yr am- can hwn. Bwriada rhai o'r corata roddi cyngherddau uniocgyrchol at hynyma, a bwriada ereill rodaielw eyfarfod hwyr. ol y gynjanfa gerddorol cesaf a gynelir ganddynt. Y mae dwy requiem' goffi- awdwriaqth,ol,eiqigog wedi eu cyhoeddi. Cymered, pob. un ei Iwybr ei bun i roddi y cymhosth angenrheidiol. Bydded i bob un sydd yn barpd i gyd- weithrddu, "tiwll ai. trwy danysgrifio, neu ynte trwy roddi gwasanaeth cor, anfon yn ddioedi i mi ei enw a'i address, yn gystal ag enw y cor a'r enwad cfef-, yddol i ba no y perthyi« y ^gallwyf ymoheba a hwynt; a thrwyddynt ddewis dau bwyllgor i wneud y trefniadau, ao i g»rio y peth allan—un dros y Gogledd a'r llall dros y D heu. Bjdd cylcb, a ffurf, acamodau yr ys- goloriaetb, yu cael eu peoderfynn gan yr ateb a roddir i'r apel hwn, a chan bleidlais y rhai a anfonant eu henwau i mi yn ol y cyfarwyddyd uchod. Bryngolwg, Swansea. D. SAUNDERS.
OHWIFF GLOWYR YSTALYFERA.
OHWIFF GLOWYR YSTALYFERA. MRI. GOL.Shwd mae'r hen bebyll crwyn genych er ys talwm ? Fe fn thai 0 honom ni, fel brawdoliael h tariddae- arol, yn rhoi tro i wal'd Dafydd JofieS. wedi ysgnblo atoch o'r blaen yn win ar air a chydwybod, mae 'newyrth Daf- yad yn edrych mor wysgi ag erioei— cerddai y tt aeth yn llawer cyflymach na Gito Nith Bran, yr hwn a enwogodd ei hun yn y dyddiffu gynt ar hyd air For- ganwg fol redegwr baan; twt-twt, beth oodd Gito, dyn help,, yn ymylV hen Ddafi medra hwn gadded dan *anuyr gjynt.iiaGitQ yn spood; ie, a mwy j8» wyny, g»Il boeri fa a- dttflii yn j- ^axflrau, dyma i ohwi raswr! Peth arall sy'n dda iawn yn ncd- weddu yr hen iraw.d ydyw ei arrAd I; eeir ambpll u9ii foy gyda ni. tna Yet »lyfera yma, a'i anadl yn yhywbeth gwahanol i fod yn bersawrus, a bsir i chwi folltio drws eieh arcgliad y fynyd yr awch i'w bresonoldeb; ond nid fell y yr hen Ddeio, m&e ei anaijl ef mor ber ac mor iachua &'r golenni ei hun. Rhyw brydnawn, dygwyddo^d i mi gwrdd a hen wraig O^dd yn casgla cocs-ar y traeth; g6fyn- ais idai yn svirth iawn csrnai bugs o wely Dafydd Jones oedd-yu y faeged gatddi (■ar ei phaa.? yn wial' ebe hithau, p ya. athtonyddol ,iawa, Da, coca fresh sydd yn y fagged yn siwr, a pheidied beii scouiidrel to}. y ch'r.»dweyd mai bugs sydd genyf, onide fe ddoda i y policeman ar eidh gw&r mo'n bonta sMSad.' Wedi i mi gaiifod mai isith o einaduron nftern oedd yr hen. wraigyn arfer siarad, ac mor estronol ijojee, ffwrdd a mi drachefa. fel y dywedpdd yr aiifarwol Telynog, i Wrando ar gri y wendon,—hir ohwareu U^ch( rhuad yr eigion A dylamu byd lyraion — Gfreigiau, hfjrdd dyrau y doi)." A chyfarf jddais a rhyw chap go ^etfer» #edi ei freiutio yn anrhydeddua a gift of ike gab. Siai adwyd am bynciau y dydd, a gofynais yn mhen tipyn iddo os: oedd yn arfer d'od i ymweled a Dafydd Jones, a dywododd ei fod yn ■>' bur gyfarwydd a'r hen wr p^hwyo, un o'r hen bobl iach- af ar y, ddier.yw 'newyrth Dafydd,' af ar y dd&eryw 'newyrth Dafydd,' ebe efei ni.chlywais iddo adyoddef oddiwrth | 9 d wr y bronchitis, asthma, disease of the lungs, a'r llu mawr yna; ond dywedir ei fod yn dyoddef yn lied ami oddiwrth y gout, pan fyddo wedi cymeryd-felmae'r hen bobl dewiras yma i gyd—gormod o'r go in.' Felly chwi welwch fod gwa. haholfathauo bobl yn talu ymweiiad a'r hen. wr yn nhymorau y gwanwyn a'r haf. J < ■' Crybwyllasom dro yn ol em bod yn bwriadu cael excursion, fel Chwiffwyr, ar gefn yr Hen Fawch Wen o'r ddaear drwv'r arvfiindrefn heulaidd: ond rhyw. foddneu gilydd, methwyd dod i gyiun- deb. Yr oedd rhai o'r boys yma wedi meddwl cryn lawer hefyd all, dipyl o spri ar y daith Bwriadai F~ed y S.is alw. am beiot o burton yn no o dap rooms yr haul. Wil Humphrey a f <vriadai f in'd i dori ei wallt yn ol yr angelic style, at ryw hen farbwr a adwa9nai yn mhlaned Sadwrn. Dywedai Bob Gareg Lawr y byddai iddo ef ordro maDd el cam, a llwyarn arian, er gwneud gravel walk ysblonydd o amgylch yr Australian tem- ple., Sion Gelli Gawr a ddywedai y bydd- ai iddo ef brynu ffon fawr yn un o siop. au Gwener er taro ymenyddiau terfysg- wyr cymdeithasol sy'n bradgynl'unio pethau dyeithr ar hyd capeli ymneill- duol Yst .lyfera. Hari'r Clochydd a ddywed^i y prynai ef ddeugMn milllir o delegraph wire yo mhlaoed U -anus, er ea gosod o seat fawr pob capel Ymneill- daol yn y lie i barlwr goreu y Rock. Sam Colier Gwyn a dyngai y mynai yttau Ilot o weii3id,)gion o go'!egau Mawrth, er eu introducio i Herod Fawr, fel rhai mwy pwrpesol a mwy ystwyth i ljfn ei draed, ac i fyw mewn unoliaeth didor a'r Aust-alaan Government. Mae llawer o destynau wrth law gen- ym, megys cadw ariaa bets yn y gwaith, a afwch mewn cysyl'tiad a'r AuBtralean temple, &c., 4c. Ceir Chwiff felus arnyrt y tro nesaf. CcFN'.
AT MR. WILLIAM ABRAHAM, (MABON.),"
AT MR. WILLIAM ABRAHAM, (MABON.) Ar wyl Syr,—Wrth i ohwi dda lien llythyr y 'Gweithiwr' yn y DAB UN, cewch ei fod yn lledarwyddo fod Boss Owm vman wedi bod yn euog o ddwyQ dyeithriaid i lofa ger Penbre yn lla yr hen weithwyr. Bydd g^ir o eglurbsd ar byn yn fodd- loLrwydd i lawer heblaw y Boss ei hun.
LLITH SHON O'R CWM-
LLITH SHON O'R CWM- Y maz eymaint o wihanol fathan o bechodau mow- I a natu iol yn cael eu cjflawci, eu meithtio, a'u magu, gyda gofal, parch, ac anwyldeb neillduol ar hyd a thraws y Cwm yma, gan wahanol baiaonau a ohymeriadau mewn sefjllf*- oadd to urddasohwydd, nes y maent yn poeni coi ff, calon, ae ysbryd Beto druaa W3 miiot, fel nas gwn yn y byd crwn pi fodd mae ei boddio, a boddic fy hun ac ereill gyda llaw. Dwrdia fi yn eDbyáâs yr wytbnos hon am na wnawn guro at gorynaurhai o bechodau yr oes, os myn. wch chwi. A beth sydd i ini a fynwyf a'r pethau yna, moddweh chwi P Gradwyf pe y ihyfygwn gyffwrdd eg un o honynt, y syrthiwn i berygl o gael cu fa ofnadwy gan y.:gethwr.syua; icyn wir i chwi, nid wyfyn eredn y gtdlwn gyfodi ilaw na llef-yu eu herbyn pe y galwjnt fi yn durtoepcet busaesol a lUprynï-idd, Gan hyny^gwell genyf syrthio i fjchau yr hen 'V,reigan, nag, ymj raeth ageiddo y gethwts, gan addaW curo tipyn bach nawr ac eilfaith ar bechodan a lljgred- igAetha-u yr oes, pan na fydd pathau cylch a bd^iBs fy hunan yn galw am fy ngwasanaeth.J Yn Jawr rhaid cofio am fy lutH ai- weddal." i mi ynddi ^Iddaw ystori J^c y |ardisiDS o'r Alltwen^ M" ttc&legyd rhaid i'r aderyn bitw bsoh yna, wrth ychydig gyfEeri o hcleni oaoa- mwci, cyny daw i werthfawrogi a chetydd. ffaith ywei fod dipyn yn eithafol o baenUs gan folwyntedd, poeth- der yr ymenyaa, ao hun&noldyb> ond <' gallaf eich ricrhau y daw yn well yn y. 1 Fan. Ond at yatorl Jao. 'Yn awr fy 1 ewythr Shon,' ebe Jac, 'rhaid i chwi gyfaddef eich bod yn geso os nad yn gwybJd pwy ydyw y Telor' mawr yna, oblegyd yr ydych wedi taraw yr hoel ar ei chlopa, p>nyn son am feau- fynhraed ac yn y blaen; on4 gellwch fod, yn sicr nad oes perygl iddynt fesur fy nhraed i y walth hon eto, beth bynag, oblegyd on my dandy horse yr oeddwn pan gefais y drws yn nghil agored.' Go on Jac, go on.' 4 Wei, teflais fy ngolwg i fewn a chain- fyddais dri nau bedwai hwdwch barfog yn dwyn en gwahanol oruchwyliaethau yn mlaen.' I Weli beth oedd hyny Jac P Ai mesur traed, pwytho, a churo'r lap- stone P' Ychydig o'r gwaith yna, eithr llawer o drafod cldau pyrth calonau meibion a marched dynioa Trafod ys- pienddrychau i ganfod i a thrwy ddillud, cyrfE, calonau, a meddylian pawb a ad- Waenant; ac a ddeuai i gyffyrddiad a hwy! Dadansoddi holl sylweddion meddyliol a deallol y cryf a'r gwan, yncghyda deall rheswm, bwriadau, a chydwybodau plant dynion, ao holl elfenau y corff a'r enaid dyaol yn un oy fanswm cryno!! Holi, olrhain, mesur a phwyso deall cyfric- achau, ac amgylredion, yn tghyda phob math o ddirgeledigiethau a chudcsiedig drysorau cyfrinachol yduwiau ae J sbryd ion yr hollwybodusion, yn nghyd ag esbonio ao egluro yr holl wyddorauduw- inyddcl no annatguddiedig i'w gilydd gyda boddhad a mwyniant anrhaethol Fy ewyrth Shon, yr ydych yn son a siarad am chwareugampwyr dychymyg, a damcaniaethau prif wyddorau yr oesau, beth ydynt? A allasent hwy fesnr a phwyso y fath bethau a r rhai hyn Rhyfedd y gwnaed dyn,' ond beth ydyw iddynt hwy ? Mesurant a phwysant fydoedd s. bodau cefol, yn nghyda deall cylchdroad&u a aymudiadM see a phlan- -1 .3 eaau, ynnghy,la llu o lociaua uyu^- hweledig, yi aiabreswyliant yn rghylch- oedd bydoedd eangfaith eu dychymygion hwy eu bnnaiD yn unig I Dyoa beth ydy ■* birds of theory, wonders will never cease I TLbw, taw, bellach Jac. Rhiid cyfaddef dy fod yn ystoriwr doniol iawn, ond byth nis gelli fy merswadio i gredn y fath b jtas lol a disail, oblegyd y mae lleferydd yr aderya a'i cynrychiola yn ddigon o brawf i mi mai Bythed o yst- lumod anwybodus y tywyllwch ydynt, a gwylliaid gwancu3 ae ysglyfaethus l afagddu fawr, yn porthi eu hunain ar ffiiidd bsthau drygsawrus y tomenau drewedig a syrffedus sydd wedi eu codi a ga^thffosydd di^asoedd noddfeydd gwe« billon pob cym 1elthu. Diystyrodd Telor' fy ngbyt'gor diweddaf, ond beth a wna a ganlyn sydd gwestiwn ? Gwell i Telor Tawe i dewi Nag afradu'i ddawn barddoni; Myn'd ya wartt a'i hen f ledi, A mogu > n ei dctrewdol BelIaeh bydd pawb yn é eall p-w wyt, a b3th fydd dy dyu ged, oci f y dd uedifar- bau am dy ffoltdd a'th ddwin' -ialw am dano. Wyddooh chwi beth, mae fy wyrion yma wedi myned yn odd o huff o deganau a phler tyneiddiwch; lie yn mhlith peth- au ereill yn orhoff o ddarlien ysmaldod; b.euddwydion, ffagcbwedlau, a phob math o gywraingarch plentynaiad. A wyddoch pa le y maent yn dod o hyd iddynt, boys ? Dim or.d yn y newydd* iadur yna sydd a'i g, lch.edad tua 2,000! ac yn ymfE ostio >n ei burdeb, a chwaith oruchel ei ohebydd.oa n'i staff glasu ol 1 dym.'r f4 n. I gael brysio yn mlaen, beth by rag, darfa i ShiLcyn bach yma c wt ydyw tua saith oed-daraw ar Jsgdf ddoniol g. hebyddclasurol withreswm (?) o'r anw Wil o'r Wenal t. Eideetynoead Tsb yd- ion, eitbr cynwysiid ei draeta oedd I hwch,' ac yn cael ei throi o'i chut i blith prenau yr ardd, a'r i hyw wry w aidd yu ei iapio i finy yn y fan mewn SA hlen ihwyd-dyll g o ddiffyg cyetrawen a dylni. D)ntir'r hancs i chwi f 1 y cefais ef gan biencyn, a phellach thigymodd iddo mal hyn. Breuddwydiodd Wil o'r Wenallt, Wefd hvtch, a bv<cfci, a baich 0 bechod bucbedd fochaidd, v Anl adrwydd ll,droedd cawnen, < A hirion goed maireirion, A pbrenau cbwardd gardd bardd, Ond O! y cwbl gxbolwyd Yw pasdai pisdai't wlad. Dyna faledwr clasurol ydyw Shir cyn onide? A beth fydd tua theifyn ei ffrwgwd gyda Wil druan. SHON O'E CWM. [Y Mae ynwlr ddrwg genym orfod aw- grymu 6nfoddhllrwydd i waith ein gohebwyr ya ymwneud yn ormodol a'r personol, a hyny mewn dtill nad yw 0 ua budd i'r lliiaws; ond y mae yn rhaid i ni gael yr oil fel y hyddo ya berfiVth dde^lladwy i'n d il-jnwyr yn y Betwa, yn' gystal sg i'r rhai syad • yn y byd—llunier i gall
** r - -«'U
r -«'U DARUTE Anti Tu k wrthym vurat lie neillduol, heb fod can mill- dir o FertLyr, wedi traddodi da lith ar y teatynamserol uchod; iddo "hreu trwy ddweyd y buasai yn wel- o.Qddo ar ryfel; 'ac mai siarad a:n ladies j Sxd- tan yn ei Harem—fel po buasai wedi b/eulio ei oea ylio wnaeth. Wedi dysgfifio yr Harem, Ac., gofynodd yn orfoleddy s t'w wraadawy", a oeddent hwy ddim yn meddwl fod pob Saltan mewn Covers ? Dywedai hefyd fod policy y oeidwadwyr yn iawn, ao mai ffyliaid oeddynt yn dweyd yn amgen. Dywed y gohebydd hefyd fod y ddarlithyn un isel .a ffiaidd o ran chwaith, a hollol ddienaid o ran gallu meddtliol. ■ —-
.'CORN Y CYMRO GWYLLT. • .
CORN Y CYMRO GWYLLT. • Ni ddymonwn er dim rodditramgwydd, i i un gohebydd na darllenydd o glodwiw DABIAN Y GWEITHIWR ond fel ua CIG, sydd wedi ei osod gan Noah yn nod i saethau gwenwynig, yr wyf yn apelio atoch chwi am faes &gored i'w drin pan fyddo eto yn teimlo yn hoenus. Fe wel pawb o honocb faint o jes a wraethom iddo drwy roddi eli ar y corn mewn pryd. Pe buasai wedi Ilwyddo i gario allan ÐI gynllun bwriadedig, dichon y buasai yn teimlo «i galon ddrwg yn llawen; ona daliwyd y gwalch heb yn wybod iddo. Buom yn gwylio ei symudiadau yD fanwi o eisteddfod yr Alltwen hyd heddyw, a gwyddom y bydd yn dda gan weithwyr Oymru gad golwg ar y truan yn troi o fod yn lowr i fod yn ohebydd clercs a gafferiaid. Gan ei fod yn weddol ddiddig y dyddiau byn, ni fydd i ni newid yr eli, ond dywedwn wrtho, Dos, aona 'i! ou Ym* phecha mwyach." Ceisiwn n gadw hyd y gallnm heb drcohi em dwy. law wrth drin un nor ddaed. L. AFAN. K
,GAIR AT Y LLWYNOG.
GAIR AT Y LLWYNOG. Mri. Gol.,—Yn y DABIAN am yr wyth. noB ddiweddaf, gwelais fod y Llwynog tredi bod yn crafu hen domen ddrewedig yr < waith. Dyweda y Llwynog ei fod wedl- dyfod i wneuthur heddwch ihwng crefyddwyr.Cwmnedd, oad yn He hedd- wch, yr wyf yn meddwl mae rhyfel y mai yn ei waeud. Dywed ei fodyn gry f yn y pwnc, a i fod wedi cael allan y gwir. Os gwir, y mae yn wir lied chwithig 1 r rhan lucsocaf o drigolion y lIe hwn. Geilw y Llwynog un o ddynion parchus- af y lie yn 110 aur, a'i fod wedi dang- os ei spleen at y gweinidog. Yn enw pawb a phob peth, pa spleen a ddangos- odd; a ddywedodd efe ryw air yn f ich 8m y gweinidog ? Oni chaf Dda y gwein- idog bob parch dyleduB yn nhy Mr. Evans bob tro y bu yno P Dywed hefyd mai nid parch atyrhenweinidogbarodd iddo anion am dano. Ond heriaf y Llwynog a phawb arall i ddangos gwell
LLYTHYR 0 BATAGONIA.
LLYTHYR 0 BATAGONIA. GOL.—Llawen geayf drosglwyddo i^ythyr canlynol a dderbyniais oddi y eyfskill James Harris, gynt o RAM an, i golofnau y DABIAN. J.lis genyf fod disgwyliadau pryderus j~ttiynwesaa ei gyfeilliona'i gydnabydd- j?* Uuosog am helynt ar lenydd y }^ftwy. Addewais i J. H. y buasai ei {qfeyrau, yn ol ei ddymuniad, i gael cy- {JJidusrwydd DAKIANOL. Fe wel ydar- ^yddeinbod wedi gadael allan ddarnau ^uythyr mewn cyswllt a W. Williams, 2?«erbert* am y barnem mai doethineb gwnead felly i a chredwyf y gwel y priodoldeb hefyd pan dd*w y DAB- 1 'wlad y gwenith. Felly, dealled y fy**d W. W. nad oes genym an amcan y'aarhau, ao nad adwaenwyf ef yn ol wj^d, ac nad oes a wnelwyf a geir- y llythyr; ao os dygwydd i don allan,' Boed rhyngoch a'oh WWD.' MOBPAB. Llety lago, Trerawson, Mai 6fed, 1877. gyfaill:—Dyma fi yn anfon y Wh byn idd eich hysbysu am y lie l^nwaith eto. Anhawdd gwybod pa li^dechreu. Pan ysgrifecais atoch o'r yr oeddwo yn dweyd fod yma fa**Pariadau mawrion ar gyfer haa. Pan teg" b amser hau oddi amgylch, nid- yr afon wedi oodi eleni fei llynedd; y pryder hwn, dacw'r afon yn W a P^awb yn rhedeg i haa o ddifrif, fkjQ ^a weithio difwlch am dair wyth- »o haawyd dir mawr; felly gobeith- V «ryf y baasai'r afon yn dal i'r °nd fe'n siomwyd: aeth yr afon WjCyn bod llawer o honom wedi cael ^^Wfr, yn neillduol y rhai oedd wedi leoedd uchel,- tra yr oedd y rhai fcy *edi haa ar leoedd isel yn gallu ei fo gafodd y cyfryw wenith da y cyfan; eta, yr oedd rhai a °lwy D&,u gilydd. Yn ffortunus, ar *se*' a °befais wenith Ns* Gafodd rhai ag oedd wedi cael dwfr wenith hynod dda, ereill °nwd, ereill ddim o un value. Crei- bai'r afon wedi aros i'r laa hwy, y baasai mwy o wenith ^adfa eleni na fa oddiar y.cych- ^fr*' iia: -i-t J<&L»W T» ABGAE. -sdu bfcaJ»;- ^w^^ynodd an owmni ar argae o If v^Feithiasent yn galed amser mawr •dd ariaa lawer; ond pan wrth T1 o'i chaa, methodd ddal pwys- tolly fteth yn ddarnau. Cych- Tini arall ar argao o gerig. 7 rhai hyn yn galed eta am gan feddwl trechu'r afon ddwfr, quel yn hyn meth- yT orgoo yn «Mr ac J1 airyn g«tarnt a -thyna yddiarii y wlidf^. Cred-- i "-IdCnstiaid ymweliad a n^rydni ar ylfeoerodd y tywydd. ltolch: kyny, .ond, ifetha ein gerddi bron yr q .'7if', Jyn em v £ iddo«rw^dd 'UO;ebh gwlaw a gwarfihftf/A tfdyn„gwlaw mb'i flfibyg er*>ed, na'r, hen V ft^yr ychwaith. y- ol en haddefiad, M-egolwgarallarty yn U* yn He yn ^och. a r JhffiAanai bod at Ito yn icfcel tori allan ar draws j tir. bttaaai'r wladfa yn lle,, gwir yitta ddigon o wlaw. iH w^aenaeh y lie yn ddrwg iami; ui yma, yr oedd yiffa ddWy I J. Parry & Co., a'r llali Thomas & °°'» yoedd p°b Jf r^d ia^i y ptyd twnv;; aeth m v»Ta^&*Oo. air dan* Yr oedd y agos i ddwy fil o bpnan. Oyn y* aeth hon .ar dan, welwyd t> 0Aiy ar unwaith yn mhob X j^*asaut en nwyddan yn nohel 1 SWJP^tiient pryd y gwelent yn dynion yn d'od bymtheg milldir o bellder i gyrchu gorfod troi yn ol yn wag- i bryna gwenith had yma •3 kw 'ao yn gorfod tala am dano oo,a deaddeg a ohwech y ffyn- ° bwysi); ac yn awr, pan ^ytofkni weDitb i'w werthn iddynt swllt y ffynega maent yn T^di am dano. Mae llong afon er's dros dri mis yn J dynion yn dal yn V*kl yjj ei werthn, a hwy than W Fr ochr ar all; y maent Yjyfyc ° dipyn i both i ddeiinaw lawr a'r ^°ng y ^ro h vn -awr a ryw bapyr i spain- am ;L oedd arriom, a dweyd ynddo; ocd wadi chto ein holl ddyled teddfC mis» gailasent werthn J &?'»'■> ^meryd yn gaeth- %tNno i m y ,hyM; ao beffd Sre8 v5$Vni y gwenith am )CnYd. y ftr.nega.. Ohd, yn ffor- S 1 llawnododd, a ja hyny. Y mae pob nwyddan yma yn agos dri y pria ag y maent yna gyda ohwi; felly chwi welwch ein bod dan ormes, a rhwng pobpeth y mae dynion yn hynod anesrawyth; y mae Ilawer iawn am fyned oddi yma, fel yna yr ydym yn y berw gwyllt. Bwriadwn anfon dau ddyn at y llywodraeth i ddadleu ar ein rhan mewn gwahanol by ciau: ceisio store arall, a thynu'r dreth oddiar y porthladd, a cheisio gwell cyfleasdra i anfon a chael llytbyrau, a phethau ereill er budd y wladfa. Y m ae llawer oyegrif- enn i'r papyrau newyddion g&n wahanol bersonau am y lie, riiai wedi bod yma am yohydig, eveill oddiar y dechrea, e'eill heb fod erioed, a cheir eithafion o bob ochr, nes peri i ni sytu at eu haer- llugrwydd, ao yn dweyd anwireddan noeth o bob oohr. Py mhenderfyniad yw yagrifenu y gwir am y lie fel y mae, beth bynag a ddaw. Y mae ysbryc cryf yn amryw o'r bobl yma i fyned i a! chwilio y wlad; os ant, cewch wybod y caulyniadaa. Y r oedd yn ddrwg iawn genyf na chawsoch fy llythyr oy, taf o'r lie hwn ond am y rheawm nad oeddwn yr nn farn ft W. Williams, Treherbert, parthed y wladfa, y.caredigrwydd wnaeta a mi oedd tafla fy llythyrau-pymtheg mewn nifer—i'r mpr, wedi i mi roi %rian iddo i dain am -eu cludiad p L'erpwl; fy mwriad wrth wneud byn oedd, y bu- asentyn eich oyrhaeddyd yn fwy dyogel. Yr ydwyf wedi clywe i llawer ol ymddy- ddanion anwireddus o amgylch y lie, em y wladfa a'i deiliaid; dywed nad o.-s ua sylw yn cael ei dala i grefydd yn y wladfa; dyne anwiredd mawr. Gwir fod erefydd yn fa waidd, yma, fely gwelwyd hi yn Nghvmru Iawer. gwaitfi ond cuf iwch pwy sydd- yn r ba- nu, un o'r hen farnwyr sydd yn bfftho Cymru, sef un o'i gelynion penaf. Pwy ydyw W. Williams? Dywed hefyd, am yr hyn y dylai gywilyddip, fod menyw, a heb aillc velvet ar ei phea, yn d'od i fycy o lan y mar, a bod plact yr hen wladftiwyr yn ei gweled, a'u bod yn rhedeg i'r ty at eu main ac yn dweyd ,fod Iesa Grist yn d'od. Et amoan yn hyn oedd ymosod ar y lie a'r deiliaid, a dweyd eu bod yn anwybodus; pe tae hyny yn bod, tebyg fod y plant wedi clywed am dano, a'i fod yn brydfe- th. Ond bid oeident mor anwybodua a. yu ol fel y elywais. Terfynwyf yn awr gan obeithio y caiff y HiBellau hyn chwi yn iach fel teula, a derbyniweh fy serch goreu. Cofiwoh fi at baw b o f^ hen gyfeillion.' 'JAKES HAEBIS.'
IPWLL Y MYNYDD ABERNANT.j
PWLL Y MYNYDD ABERNANT. ANWYL SYB,—Yn eich rhifyn diweddaf yr oedd glowyr Pwll y Mynydd yn cy- huddo W. D. o fod yn euog o gyhoeddi anwireddau am lowyr P wll y Mynydd yn y cyfaifod yn Merthyr y dydd o'r blaen. Erbyn heddyw yr ydym wedi bod yn siarad a'r pe. son ei hunan, ao apheraon- au oyfrifol ereill oedd yn y oyfai fod a nodwyd, ae yr ydym wedi cael allan f6d y brawd yn cael ei gyhuddo ar gim. Nid y ni, cofiad, oedd yn ei gyhuddo, ond ereill nad ydynt yn dal peithynas a Phwll y Mynydd o gwbl; ac ar y rhai hyuy o hyn allan mae a fynom ni, aonid a W. D. Da genym glywed ar s..il dda ei fod yn rhydd, ao yr ydyrn. yn credu hyny, gan alw yn ol yr hyn a gyhoedd- wyd "m dano get. bron y byd fel peth heb fod yo wirionedd. Nid pell yw oyfiawnder heb ei tod yn galw am enwi y rhti bycy a'i oyhuddodd, ond yr ydym yn gwybod pwy ydyw y Rhai fu'n hau hadau hydwyll, A galw'r dorf i goelio'r twyll.' Yr ydym yn sicr o blethu fflangell, o fan refEynau ar eu cyfer, a chant brofi hono oni wnant ymiddheuriad o'u celwyddau. 'i, Fe ddyhi fod Dod i ni—ar dalcen Hir dolciog celwyddgi 0 losgiad gof, law wysgi, Er llai o goel i'r hyll gi.' UN O'R PWLL DROB Y LiBILL.