Tarian Y Gweithiwr

L" on "hi i.qbwi wyddodi ei b?d yn 'ftfairiol yn mhob dyif tvla a lle neu ^Wlad a fyddp y^ gwir enwogi^ qⅆgepy^ | ^Sj^inawr ftna Pwjptiamfiim fat lie « ^c.tWiedi bod yn eynwy» Hawei- o mae hyn wedi perM nii i i d*yti 'mawrleal dros yjle, | bawl i'w.ratgorfrqiutiao,. f Jh ^ddjrllen Shon Dafc f il DABLiK ddiweddaf, yr #yf fy hun fel an wedi ytoddryga at y lie, wrtb feddwl fod; f ogddyii a F3hi6, yr two 51^ ° arflbedd, yniy ymyl. Y gwahoddiadol i'rLlwynog i ) "J,lwg di. u.degrifiad()1" wediperi i mi ddywedyd am J* un_Petb &g a ddywedwyd ^1*^1, Hid oes ond angen a all a tbi/'gan dyrfod^ ^ft«6r'o eiiwogi0n: Yr ydym yn-y Cw^'>c -%SZ a i basro yn nnfrydo;,f dymuno tros^lwyddb em di4- diffaant i chwi am L'(^} j|iwoddaf, gan yr yrnddeegps wb «N^ lfch ^wn o'ch eiddo yn a^wydd- i° &ddfedrwydd talent? jDioloh lv^>5 c'1wi,' Shon/ Dros y f rawdol- fc Boss

N ^^AaWCH AM Y DARIAN. klkl D4- V PAVIES, JJOWIAIS. D' David IL§ aR _ppwlais heblaw yr nn a fyn- v ;• Yr hyn a geisiaf gan y ;D. ^w Qr &n.> J ?lr^f ato ydyw sef, a fydd ^yfnE1"S»'gadaelimig4el<gwybod y DAMAN g'crdwiw ei ad- ^Wyf ei anerch yn ddiolcb- m Vn ythy am ei fawr garecig- > Ci^dia-? a?^ou i nai; yn wytbnosol, y "ag°rol hwi/.w|I sef TABIAN ca^j- Dioleh. yn fawr ic:wi, SShS^'g. am y DAMAN'. IUA 0>P ar fwrdd y DAHIAV, ohd Wo'j lfiJ^f-fwyd pereiddiiif,. Mae y f fl4.L t„OB0^on Cymi efg yn cy- ^li1 d\? i es ydynt yn ddi- hl i gyfogi wrfcl 'feu lD}^ ^elly y DARIA.IT. E^vch qclia¡{t hYba,rcbolygwy.r, a bydded "lawr i chwi yn eich antur- iaefili yn dwyiryl)AKii:xr allan i amddiff- yn hawlian y gweithiwr. Aberystwyth. ISAAC WILLIAMS.

LLITH Y BABetJD. MBI. GOI, ,—Y mae yn ddian genyf bod boll ddarllenwyr ffyddlon a ehyson y DAKIAN. yn dysgwyl yn bryderus am glywed banes fy nhaith i waith aloan Maesteg, sef mewn perthynas i'r perch- ed, y rhai sydd yn oyflawni gorchwylio n dynion. Wel, y mae yn dda genyf hys- bysu fod fy nhaith ddiweddaf i'r gwaith crybwylledig wedi bod ya llwyddianus iawn. Cyn cyohwyn i m taith, cynal- iwyd cyfarfod llwyddianus a llewyrchus yn nghraig Afon gan amryw o'r t uln asgellog, o herwydd fy niod yn ymadael am daith beryglus. Yr oeddynt yn un- frydol am iDlï boidio myned mor tuan, gan fod fy ngelynion ar wyliadwfiaeth, Wedi dadleu yn frwd ar hyn, penderfyn- ais fyned, costied agostio. Wedi iddynt weled fy mod yn benderfynol, pendefyc- wyd i mi newid fy ingwisg, a gosod hei ddiilad pilot am danaf, yn nghyda baif ddu; ac felly bu. Bwyteais boreufwyd rhagorolcyn cychwyn, yna aethum tua'm taith, gan gerdded heibio i Ynye- ygwas, a chan dyna i fyny tua'r bryn, troais i mewn i'r Mnaethdy wltb basic, a gofynais i'r hen wreigen oedd yn eig- tedd yn dywysogaild yn hen gadair dderi gellaw y tan am gaciatad i gynu fy mbibdll. Cefais hyny yn ewyllysgar, fy mbibdll. Cefais hyny yn ewyllysgar, ac aethum yn mlaen, gan ysmocio yn lion a chalonog, nes i mi ddyfod i. olwg ardal siriol ac hawddgar Maestag, It mawr oedd fy llawenydd wrth edrych arni. W th fy mod ya cerdded i luw i- droji y mynydd, canfyddiis ddeg o doyr ion golygus a mawreddog yr olwg a nynt yn nesau ataf, a bwaaa a saetha y eu dwylaw. Yr oeddwn yn sisial j ddystaw wrthyf. fy hun, gan ddwes I ML%e diwedd y Bar end wedi dyfod ( diwedd. O! na wrandaws o tar fy nghj ryw asgellog.' Ond gyda fy mod I gorphen y frawddeg olaf, clywais L yn sisial yn ddysbaw yn fy uglust, g | ddweyd,' ymwrola, a bydd hyf, a byc ::i I yn sicr o'a gorchfyga.' Cafodd y gw, ioneddau mawrion hyn argrafE neilldu ar fy jneddwl, fel y penderfynais ymv • j. oli a bod yn hyf; ac aethum ya mla i yn ddewr a chalonog nes dyfod i gj yrddiad a hwy. I Wel,'meddwo wrthr Brut yr ydych chwi heddyw ?' O, pu ion,' meddent wrthyf; atosweh' xned ent, «y mae genym air neu ddau i' i ddweyd-' '() HfelIy,' meddwn wrthyi < 'atolwg.beth ydyw, tybed?' 'Ai ch yw. y BaVcqdsydd yn ysgrifenu i DAKU < [ Y <JweiihiW'J9. V 1 0. yr hen farcu ] medw;I,1 "ltyt, C'pa. fodd y tybiasot hyny T, Wei,' meddwjt, 'ihjsbysu :r dirgelwchi (y dyfod y fitorod nop^ y^ ydyra yn myn^ ato i'w hdli ai efe yOi y Barcud.' CH wel,'meddwn wrthyut, 'y mae yn dda ato i'w hdli ai efe ydy,w y Barcud.' *0 wel,'meddwn wrthyut, 'y mae yn dda {^nyf .eich clywed, ao yr wyf yfl.ystyr- led elitod.yn ^fwarefldj maw*; i mi "yi <b^rsonol fod y B%yc^d yn g^d^ed^ pnide bnaswn, yn;^ior o ddrylllQ pftb -afe- gwxn #dd m V^fthto c|yny! Aydyobqbwi gy^awp yn y wr|hi^a^jW yn poib^am ei .tuati ■^L' /f'Mill avow eich b<] c^r gan yuhea gwadx$\, PM yjlydym yn Bibr O roddj terfyp ar ei; fyjwy)d(pan y Udeu|m o hyd lddoy aym^rydyw «n, negea wrth ddyfod y ttordd hon, ydyw (gwylid[ m parcud. Qrybwyllodd yn ei littler ys tro yn pi, ei fod yn bwriadn dyfod ifyny yma, ao yr ydym oddiiir hyny hyd yn bresenol wedi bod yn gwyl-, 'io^ynt^yf^#;ddydd a nps, ar y in^nydd inra y mae,e|ftilly>i gwyliq am djkno gjerl^^ yy qj-B&f, ond^ hyd yn hyn yr.ydy^i yn methu dyfod ohyd iddo./ «Byddwch ymarhoqs,' ipeddwn, wrthynfc, •«k byid^w^h yp eicr o ga«l; gaftel gan iffe dfaft3$dyfod i fynyt yma.' Hbffwn drealio y^yidrf fejBBigydat chwi i chwilio am danp, ond^r wyf o dan orfodaeth i fyned i dam jmweliad a fv ewytlir, ac ganlyi&ad!, ffi^rtral chwi a llwýddiant mawr fyddor-yrr eich dilyn yn eich helwriaetEi* '"PfarweV/ meddent wrthyf,4 a llawer o ddiolch i chwi. am eich aymumaa aa. in mlaen yr aetn- um gan gyfeirio fy nghamran tua'r gwaith crybwylledig, nest i mi ddyfod i'w^ymyl. Yna cymerais hamdden am enyd, i geisio cynllunip er cael gweled 7 Ufa*} th. Yn fEodus, ceiais afael arni, a% niq oedd genyf bellach ond ei dwyn i weithrediad. Aetibtim yb mlabn, so i fyny i§r swyddfa, gan ddangos arwydd o barch i'r cwmpeini a gofynaia iddynt yn ostyngedig am gael rhyddid i weled eu gwaith rhagorol. I Well' mecldent, I o ba Te yr ydych yn dyfpd, a^h&>. betli yw w( 9 eich lieges a'ch galwedigaeth We}, yr wyf. ya dyfod o Aherafon, a fymges ydyw talu ymvfoliaa a fy ewythr, a'm galwedigaeth ydyw, fel y mae fy ngwisg yn arwyddo, pilot.' Wei,' meddent, y mae yn ambeus genym a gewch rhyddid; oblagvd oddiar pan y maey Baicnd wedi ysgrifenu am y gwaith hwn, yr ydym wedi dyfod i'r pbederfyniad i beidio gadael i Eeb fyned i fewn i weled y gwaith; acefallai mai nn 6 gywion y Barcud ydych chwi. Aethumjyn fud wedi iddynt lefarn hyn wrthyf. G jyn- ais iddynt am ryddid i ddweyd hanes y Bircud. I Oswch,' meddent wi thyf. Deohreuais trwy ddweyd eu bod yn oyf- eiliorni yn fawr wrth ddweyd fy mod yn un o gywion y Barcud; oblegyd y mae yr hen greadur Ilechwraidd wedi ysgrif- enu am dansf fi yn be, sonol ar y DAEIAN, a chefais gurfa dda ganddo a phe cawn wybod pwy ydyw, gosodwn ef yn ngafsel oyfraith yn union.' 'We) meddent wrthyf, 6 mae digon o brawf bellach mae nid chwi ydyw y Barcud na'i gywion chwaith; ac am hyny, y mae i chwi ryddid i weled ein gwaith.' 4 Mi ddeuaf fi gyda chwi,' meddai Mr. so and 80, i'eh oyfarwyddo.' (rw orphen yn y nesaf.) [A fydd i'n cyfaill fod mor fvred ag y mae modd gyda'i lithiau. Nid ydym yn foddlon i lithiau neb fyned dros golofn. Y byr, tarawiadol, sydd yn swyno.—GOL.]

CWMAMAN, ABERDAR. LLYTHYR IV.. Yr oedd y rheolau wrth ba rai y byddai y deuddeg llwytn yn dwyn yn mlaen eu llywodraeth, yn hollol ddyeithr i bawb ond iddynt hwy eu hunain. Nid oedd neb o'r hen lowyr yn gallu deall dim am eu faymudiadan, eto yn cael rhyw ar- wyddion amlwg ar brydiau eu bod yn chwanegu eucyfoethyn hynod ogyflym. (Trwy y gwragedc y byddem yn cael yr hanes hwn.) Dangosais gopi o'r rheolsu i'r Pro- ffeswr Williams, a bu eu darllen agos a thaflu y profEeswr i ddyrs s we i meddwl, a gwnaeth bender fyniad i beidio edrych drostynt byth mwy, gan mor afresymol y byddai efe yn eu gweled. Ond gan fod y Boss ac ynteu yn gymaint cyfeill- ion. llwyddodd o'r diwedd i gael ganddo addaw i roddi ei feirniadaeth arnynt, gan y gallai hyny fod o ryw gymhorth i'r Boss i ymresymu yn eu herbyn. Yr oedd y feirniadaeth yn un faith, fel y mae yn hawdd i ti, ddarllenydd, ddy- ddychymygu. Gan fy mod yn bwriadll gwnead sylw arni eto, gwnawnei gadael yn bresenol, gyda dweyd fod swm a sylwedd yr oil fel y canlyn. Rhyw ranau wedi eu llygru ydyw y rheolau hyn o'r gvf i-es rheolau hyny a gyfansoddwyd gan 'dad y celwydd,' pan oadd efe yn byw gyda'r ail wraig. Ei amcan oedd eD- gwneud hwynt yn rheol- au ei dy, ac i ddwyn ei blant i fyny yn yrr egwyddorion a gynwysant; ond y xnaent erbyn heddyw wedi colli pot) Surf wreiddiol, ac wedi myned yn llygr- edig iawn." Gobeithiwyf y bydd i ti, ddarllenydd, foddloni ar gymainta hyna yn bresenol. Deallwyf fod yn mwriad y proffeawr arbyxu^u i ^flg?hoeddi copi oyfl aWn o'r fb4d.ati, yn o^yd a'i feirniadaeth ef arnynt. I Dywedodd ydydd ór blaen, y byddai yn debyg o anrhegn holl ddar- llenwyr y BAKTAH a darlun Mf. B. D., llywydd diwbddal y Jlwytkau cyn y zwasganad yn amser teyrnagiad y New Sq98 ya KgWifi*aw, Aberdar. Yn aymaint a ood flymhellidii mor, daer .wedi ein cyrbaedu oddiwrth bwyllgor ajarifysgol yn Aberystwyife.abod^fatb olaf wedianfon. eopi oyflawn o'r.. '.yii-. ;h rksplatiuchod.iredi^rwymo, yifnghyd »'i feifnifidMtn ttrt&ynt hefyd, pointing ojwir sfrljrw^d diweddaf y ilwyth^ti, yn nghyd ft hanes eu gweitbrediadau am y b|^iyddoedd 1874 blST&tfyv <}u ca^w yn ddypgel yn y gywreiofa genedlaethbl yn mysg pethaU rhyfeddaf yr owtoedd, fel y gallo yr holl ym welwyr ar gywreinia .am y gweddill ooesoedd y "yd gael rhyw ddrychfeddwl pwy mor nqll y dibhon 4dypion fyb€Ml%Qdi iddynt unWaitb groesi piLon yid; 1 terfyngylcH ^dsymoldeb. Fe synet, ddar- ,lJLenydd, -tiè f ólíet wybod mid y Sited ran p y&tranciau yr afreeymo^op, yn nghyd a'r drOfferth' a gafoda y New Boss with geisio gael ganddynt i wneud;oytundeb- anyn mlaen llaW 6m eu gwaith. o ad. gyweirio yr headings, er 6u gwneud yn addaaa dyogel f gael glo yglowyr allan, pa rai fyddant yn gweithio ac yn enill eu by wioliaeth ar y district rate*, ac yn eithaf boddlingar ar hyny. Y mae pob undebwr doeth yn wastad yn dadleu y dylid gwneud cytandeb a'r Boss cyn dechrou y:jolJ.. Pan fyddai y NewxBoss yn gotyn ian, dir head contractors, y pris am agor heading, neu rywbeth heblaw jsefyll ooed, yr ateb cyffredin fyddai hyn, "Gewch wybod gecyf ar ol ei gwplafo." Pedygwydd&i i r Boste fpd o'r impudence a gofyn i ambell nn o bor.ynt pa br'yd y byddent yn debyg o allu gwneud hyny, byddai yr atebiad yn fynych o tan iaith yn rhy isel i!w gy- ILW gy- hoeddi. Fel hyn, byddai yn rhaid i r New Boss ei goddtf hi, gan orfod aros hyd ddydd mesur cyn beiddio dweyd dim rhsgPr am y mat r. Pan ddelai y dydd hwnw, byddai rhyw ofnadwyaethyn nglyn ag ef. Byddai yn rhaid erbyn byn i ofyn jn y ffurf ganlYI.ol Betb yr ydych yn meddwl gael y Hath am hwn, D. A. ?' neu fesllsi msi 'W. E. _fyddai yn cael siarad ag ef ar y pryd. Yr atebiad fydd- ai bob amser yn y geiriau cork 'lynol:- «Wei yr wyf fi. a'r bechgyn wedi bod yma am 15 twrn, a bydd yn rhaid i mi gael £ 3 5s. y. Hath cyn y aallwa ddyfod i wages." _"u BCewch wybod eto ylfath Dories fyddai y rhai hyn, a beth fyddai yn rhaid i my lord ei gael cy y byddai iddo eu oyd- natod yii wag" bm fyned i lawr i'r pwll ddwywaith neu dair yn yr wythnos (yn y ,n s) i fod yn edrychwr" ar ereill ya gweithio.. Boas CWMAMAN.

GLOFA CAEPBIDD, LLANSAMLET- R.Fe ddaetbpwyd i'r penderfyniad yma i JfUl fil) cymdeithas undeboler ya chweoh mis Y6 ol, yn yr Halfway House. Yr oeddem yn rhifo y pryd hwnw oddeutu haner oant; ond hyn sydd yd flin, fod y rhan fwyaf wedi sefyll ar ol. Modd bynag, y mae ymawasgu i'r eithaf yn y gwaith hwn, fel mewn amryw fanau trwy y wlad, ac yr ydym wedi cael goa- tycgiad yn ein cyfiogauo tna wyth punt y cant er ys ohwech wythnos yn ol4 ar yr amod ein bod idd ei gael yn ol yn mhen dan fis. Yn awr yr wyf yn apelio at fy nghydweithwyr am gael bod o fewn y cwlwm undebol hwn mor gryno ag y byddo bosibl, am fod gormeswyr yn gormesu, a ni gaiff y gwaethaf. Deuwoh i ni gael bod yn gall fel y saiff, ac yn ddiniwaid fel colomenod. UN o'it GWEMHWTK.

EISTEDDFOD PONTMAELOG. Cyoali wyd yr Eisteddfod uchod dydd Sadwrndiweddaf, Mebefin y 30 -tin, mewn pabell eaog a chyfieus. Llywyddwyd gan B. Stanton, Ysw., Plas Gwyn. Ar- weinydd, Dewi Idris. Beirniaid, Gwilym Maelog a Treborfat dd. Y goreu ar y Solo Tenor oedd B. Bees. Y goreu ar y Solo Bass oedd Mr. Wm. Davies. Enillydd y wobr am y traeth- awd ar Grefydd Cymdeithasol Cymru' oedd J. Homer Hughes, Bangor. Y buddugol ar y brydcest ar Gorphen- wyd' oedd Ap Elli, Llanelli. Enillwvd y brif wobr gerddorol o ugain punt am ddatganu Worthy is the Lamb' gan Gor y lie o dan arweiniad Mr. T. B. Davies, ysgolfeistr. Da genym ganfod f 3d y gwobrwyon a'r tastynau wedi tynu allan y fath dalentau dysg aer, Yr oedd yr Eisteddfod yn Iwyddiant parffaith yn mhob ystyr. Yr ydym yn dywedyd hyn, nid o herwydd ei bod yn arferiad, ond o herwydd mai felly y teimlwn yn hollol. ASAPH GLAN MOBLAIS.

ADOLYGiAI) Y WASG. Ma/rwnad i'r Pa/rch. E. Griffiths, Aberdar gan John Grey (Eurfryn). Argraffwyd gan W. J. Bees, Glandwr. Pris Tair Ceiniog. Y mae cyfansoddiadau Earfryn yn arfer bod. yn llwythog o farddoniaeth #yw a garaelg^r; ac nid yw y Farwnad bon!y» eithriad. Y mate yr^haiier fiaen- af a'r.^Parwtrad^yn hynoi f %rddonol,ad- yn pynwys llawer o newydd-deb fires; a syniadau wedi eu trefnu yn y fath fo>dd j3yu &,u, w.6di nas gall neb ond gwir fardd ei Wnend; aoy mae y.rhan olaf yn ddirlun cywir iawn 0" gfwrthddryoh.

,i j.gra tat!j GWEKSI rR ALCANWYR. GWERS XLL. < Jonathans Y fl sydd'yma gyntaf bono, felly mi sydfr » bawl i longyfarch yn gyntaf. Nos da i bob un o honooh. Mae fy awydd i gymaint am feistroli >hif- yddeg fel y mae yn bleper genyf allu bad yn bresenioi yn y cyfarfodydd yma. "Bnydderch s Mae fy awydd inau yn gryff iawn am ddysgu rheol y eyf artaln yma j; pegallwn ei ddysgu yn gynt wrth fwyta'r llyfr, mi a'i fwytawn ef bob tipyn cyn oysgu heno. Bum yn ddyfal iawn er y cyfarfod diweddaf yn ceisio gweithio allan bwysau gwahanpl fathau o flychou, o lafnan anghyffredin en hyd a'n lied, a chredaf fy mod wedi Uwyddo cystal ag y gellir dysgwyl dan yr am- gylchiadau. Yr wyf, modd bynag, yn tybio fy mod yn gallu gweled goleuni àrwy tywyllnos. J. Jones: Eithaf do., Rhydclerch ond prawf i ni, os gwelwch yn dda, o'r goleu- ni a welwch drwy rhifyddu. it Rhydderch lWeI. yr wyf yn dra eicr o hyn, beth bynag, mae lie yr oeddwn 1 gynt yn ddall, yr wyf yn awr yn gwel- ed. Ni wyddwn fwy am y gelfyddyd na'r hen, hen bobl-gallwn; rhoddwn stroke &m un fel yma, 1, a dwy stroke am ddau, a thair stroke am dri, &c. Shon Dafydd: Mi wyddwn inau rhyw- beth am yr hen ff asiwn. Coflwn hen wraig, yn y pentref He magwyd fi, yn cadw ei chyfrif ar gefa y drws, ac ni allai yr un dewin wybod beth a olygant ood ei hunan, a phe gelwid arni i ym- ddangos mewn County Cowrt, byddai yn rhaid iddi gario yr hen ddrws ar ei chefn A all un o honoch chwi, rhif- yddwyr y dyddiau hyn, ddweyd i mi ar- wyddion y dyddiau gynt, a'r debongliad ? gwn thai o hoaynt, ond nid yr oil Dafydd: Mae yn rhwydd ddigon dy- wedyd. y rhai hyny, ac efallai y gallent fod er lies i chwi. Mae y ffigyrau 1, 2, 3, &o., mewn ymarferiad cyff, edin yn Lloeg a rhanau ereill o Ewrop, a gelwir hwy yn Arabic. Daethant i ymarferiad yn mblith yegrif eowyr Arabaidd ar ser. ydditeth a i hifyddiaeth yn y IOfed gan- rif; a defnyddiwyd hwynt ar y cyntaf yn Ewrop gan Arabiaid a Mooriaid, pa rai fuont am genedlaethau yn trigo yn r ag- Yspaen; a gwnaethant lawer iawn o lea i ledaenu gwybodaeta ar hyd y gwled- ydd cylchynol. Ceir y ffigyrau Arab- aidd ;mewn ysgrifeniadau Yspaenaidd am y 12fed gamif; ao mewn llyfr Ital- aidd a ysgrifenwyd yn y fiwyddyn 1220, ac mewn traethawd gan John "9 Saoro Bosco, yr hwn a ymdclangoer i yn y flwyddyn 1232, a gelwid ef yrDeAlgor- ismo,'—Algorismtis ydcedd yr naw Arab- aidd ar y gelfyddyd o rifyddu. Yn y flwyddyn 1282 y ceir y ffigyryn 3 gyntaf mewn llyfr o hanesiaeth yn Lloegr, a hwn yw yr unig hanes diwrthwyebiad o'i a feriad cyntaf yn ein gwlad ni oedd Hallam ond bernir ei fod mewn ym- arferiad yn hir c?n hyn gan yi Indiaid, ac mai oddiwrthynt hwy y cafodd yr Arabiaid hwy. Teimlir yn sicr mai y Pab Sylvester II. ddaeth a hwy drosodd i'r Eidal; ond ni arferwyd hwynt yn gyffredinol dros Ewrop hyd y 15fed gar- rif. Gyda gwahnol genedloedd ereill defnyddid llythrenan egwyddori yr iaith i gynrychiol ffigyrau. Arferai yr Iddew- on y ddeg lythyron flaenaf yn yr egwydd- or Hebraeg am y deg ffigwr cyntaf, a'r gweddill o'r llythrenau am niferi cryn- hoawl o ddegau. Atferwyd cynllun tebyg hefyd gan y Groegiaid byddai llythrenau eu hegwyddor hwy yn 24, at y rhai yr ychwanegid tri ereill. fel y bydd- ai eu nodau rhifyddu yn 27, neu dri naw; arferid y naw gyntaf am yr unau (units) o'r 1 i'r 9 a'r ail, am y degau, o'r 10 i'r. 90; a'r trydydd naw, am y canoedd, o'r 100 i'r 900. W th uno y nodau hyn, gellid yn rhwydd deall unrhyw nifer hyd 999. Ffigyrau pellach na rai yma a ar- ferid drwy roddi arwyddnod b/chan odditan y llythyren. ac yna lluoso':i y cyfry w a mil—felly B = 2 ond B = 20, 000. Y llythyren U, yr hon sydd dalfyriad o myrias, neu ddeg mil, wrth ei roddi odditaa unrhyw lythyren a arwyidai fo i hwnw i'w luosogi a deg mil, fel yma, B=20 000. Mae i'r drefa hon fanteig- ion neiilduol, er, ei unig acfatais ydyw, ei bod heb un lythyren wag (cipher) fel yma, 0. Yr oedd yr hen ddall bo, euaf yn mhlith y Groegiaid yn un mwy trw I- fferthus; aTfeTent strokes, fel y gelwid hwy gan Rhydderch, am y pec; war ffig- wr cyntaf; ond am y pumed, defnydd- ient y lythyren gyntaf o'r gair penis, pump, fel yma, II; am ddeg, llythyren gyntaf y gair deka, deg, am ddeg gwaith deg, neu gant llythyren gyntaf y gair Helcaton (H); ac am fil, llythyren gyntaf y gair ehilia, mil X. Os byddid am In- osogi nnrhyw lythyren bump o weithiau, defnyddid ffigwr y ~n dros y llythyren 111, arwydda hyn pump, tri ) • dri. • bump o weithiftu ^ff ,am ha^c -cant,- 4)'l neu oump deg o weithiau,. M&o gnym ddwy enghraifft neil)d^ o'r holl llyth- renac^yn yr egwyddpr ya cael .en harforyd j gan Ijeif ys^ ifenwyr, fel y 119 SrJlQ, neuySalmFawftelygelwirhi, rhenir hi yn 22 o -anau, sk'r oil yn perth/n i'r eg- i wyddor Hebraeg., Mae daq lyfr mawr Romer, hed, yr Iliad a'r O. yssey, yn cynwys 24 0 ljfrap, a dynodir hyny gan 24 llythyren yr eg wyddor Boegaidd. Oiad yr unig gyfaodraeth a arforir o'r hen gyfandraethpn: genym ni a'n hyn- -alj&id ydyw yr un Flaufeiaoicld, n'r hou a ddefayddir hyd y dydd hwn gan wneutborwyr Aislau neu wynabau clo3- iau; ,a defnydd.r hwy i ddynodi rhif i; penodau, Ac., mewn Ilyf rolu. Bydd y strokes yn cael eu def nyddio. hyd V^pump), yna defayddir hwy dra- ohefo hyd X (deg), ac hyd XV (PY d tbeg), ac hyd XX (ugain.), tri chroes am ddeg ar ugaiu, a phedwar am ddeugain, nea XL, L am hane' cant, ond naw a. deugain addynodidgan IXL, triugain gan X arol yr L, fel yma LX, ao felly rhag blaea hyd y 0 nen y cant, dau C am ddau cant, &c, hyd y pum' cant, yna bydd DID, gan roddi C yn ychwaneg am bob cant hyd y fil, yna rhoddir am fil CIO;, M.I, dwy fil, CIOCIO.IIOIO.IIM am 2,000, lOO.Y am 5,000, OCIOC) am ddeg mil, &c. I. u IZSi cvsroSI Nid yw yr egwyddor o beaderfynu gwerth ffig vr wrth ei safie leol ya ca^el ei ddangos wrth y nodau hyn ond mewa flurf gyfyngedig iawn. SaifV am bump, ond IV am bed war, yr hyd. a ddynoda un I. yn Had naphump ka YI neu chweoh yn arwyddo na yn f.¡y no. piump. Yr un modd L yn dynodi haner cant, a 0 gant, XC am 90, a OX am 110. Byddai rhai yn lleihau gwerth y C neu y cant drwy rod2i mwy na un ffigwr yr ochr chwith i'r C, gftu gofio fod p)b ffigwr a roddid yr iir chwith yn lleihau yn ol ei werrh, a'r ochr dde i'r C yn mwyhau ei werth, fel pin fyddo CXIX bydd yn arwyddo 119. Y mae llawer o ddyryswch wedi ei deimlo with rif yddu, yn herwydd' defnyddio y prif lythyrea&u Rhufainig, a barna rhai dysgawdwyr mai 00 de- chreuad hwythau oedd strokes, a phan deuid at y deg y byddid yn tynu liinell groes i'r naw er cael y deg; ond i ym. arferiad eu dysgu hwythau i dori ymaith y deg ag un llinejl groes fel hyn X. Fel y mae yr hen ddiareb Seisnig. Neces- sity is the motner of invetitioG," cael ei gwireCIL U, yna eto pan aethpwyd i ddefnyddiodwy linell groes amX, rhodd- wyd E neu C am gant, a phedair Ilinell am fil (M). Yn awr, mae haner X ya Y. Dy wed rhai mai damweiniol yw arferiad y V, ond ereill a ddy wedant mai am mai