Tarian Y Gweithiwr

RHYMNI. 10m yn meddwl unwaith i adael y -n gyfingwbl i Ystig a'i gyfeill- y gallaseat ddweyd ac ysgrifenu a tynent. oherwydd ein bod yn 'd Ystig yn dda, ao yn gwybod ei chwip ftwynen ef niweidio yr nom. Ond wrth eu gweled yn I i ddrwgliwio gweith w yr Rymni, mai ein dy ledsfydd yw en -nebu yn y modd mwyaf pen- giad cyntaf a wnaeth y giwaid 1anfon i'r DARIAN i hyabysu n,wal agent wedi cael rhybydd i bod llawenydd mawr yn y wmbredd o lysnafedd fel y yn y colofnau hyn ychydig a yn ol. Ar ol iddynt gael eu Mf am yr anwireddau maleis- d oedd dim i'w wneud ond bod ff rbag ofn cyfraitb. y tir, a'r nesaf oedd ceisio porswadio y idio cyfranu tuag at dyateb y r parchus; a dywedatt fod ryr Rymni no dydd yn llefain, i ag ef a'r diwrnod nesaf yr ii Abreo o'i flaon. Mae yn wir inion yn gyfnewfdioI, ond dangos- chwi nad yw gweithwyr Rymni mor i^yion ac y gosodir hwynt allan gan i"cariot hwn. k^lem feddwl fod Ystig yn credu fod glod yn deilliaw iddo ef oddiwrth ^ur^iBeb' hono, gan ei fod yn son cy- am dani. A wnaeth y ddeiseb *yw effiith, neu a gawsoch ohwi SJdynmniad; a ™rit- ,W wrth y ddeiseb r Nid yn yr oedd yn conspiracy, ond yr oedd forgery hefyd. Ni soniwyd cymamt jWj yn y cy far fod cyhoeddus h_wnw l^ywed Ystig am dano) i'r cyfeinad iijjjuder ef;' ac OB w>f yn oofio yn [wj. yr oedd un o foneddigion y DABIAN. cyfarf0d hwnw, yn Bghwmni Mr. jj^braham (Mabon). ^derfyniad y oyfarfod hwnw, oedd ^7^° gan y meistri ganiatau i'r anneall- th (a fodolai y pryd hwnw yn y Maerdy) gael ei benderfynu dd Caerdydd. Daeth Mr. Smith, fcJ^Tdd y cwmni i'r He, a datgoaodd iL^lur nad oedd yr un bai ar Mr. ac ychydig iawn o groesaw a hTrfd y deisebwyr, fel yr hysbyswyd yr atnser hwnw. Pan dde- 8^^ 7 gweithwyr eu bod wedi cael eu ^*f*ain, yr tedd yn wir ddrwg gan- eu bod wedi amcanu drwg yn a o'rboneddwyr mwyaf tynergal- flfcLJ*elwyd erioed. Ond jn y pWyllgor Hif i»idd y coginiwyd yr ysgprbwd, ac y cyfarfod cyhoeddus; ao yr wyf SWybod pwy fu yn trotian yma a 1 chwilio am jsgrifenwyr i ni- nid y unig Mr. Toomas, ond Ifi^yddog y cwmni. Gelli gael y lJwti$rver8e 08 nxyni. # P>^ iV.phyw' intruder a ddywedaie l, 7w y gwr; a gallem feddwl fod W^S*sineb neillduol gan Ystig at y gafferyddol wrth ei glywed yn Biarad. Nid wyf fi yn perthyn i'r dos- barth hwn, a c nid wyf yn meddwl byth cael yr anrhydetid ychwaith o fod yn un o'r cyfryw ond yr wyf yn credu fod yn eu plith rai dynion da, rhai yn gyffrodir, ac ambell hen glepgi yn ceisio boddloni ei feintrisid a lpheman y gwyr hyn.' Gyda golwg ar y cyhuddi&d, sef dyfod allan o dau fy enw priodol, yr wyf yn barod i'w dderb/n ar y telerau dy fod di yn dyfod allan o'r llwyn yn gyntaf, yna ceir gweled pwy yw y bradychwr a phwy y w y cynffonwr hefyd. Mewn pe thynas i fod y fflangell yn ymadael a Rymni; bydded hysbys i ti na fam i erioed yn euog o chwaren oardiau Judas y mae genyf fi ffordd fwy egwyddoiol o lawer i ffliDgellu cv- meriadau o'th fö th di. Gallaf iforddio, bod heb dy gyngborion, nid wyf wedi cael yr un drugaredd oddiar dy law erioed, ac nid wyf yn erfyn cael yr un o hyn ailan. Ao am gloddio pwll, fel y dywedi, gallem feddwl dy fod yn cloddio er ys naw mlynedd, a gelli gloddio naw eto o'm rhan i; nid wyt ond megys gwy- bedyn ar gorn tarw. Am y teitl a rydd i mi, sef 'Twrne,' caniatewch i mi hysbysu, oyn rhoddi y., ysgrifell beibio, pe buaswn i yn dwrno, buaswn wedi gweinyddu cyfraith ar y rnai hyny a laddasant Ucdeb y glowyr yn Rymni wrth chwareu y cwdyn blew- Og. Y GWIR A DIM OND Y GWIR.

GWYL GERDDOROL GYMREIG. Yn nghyfarfod y cerddorion yn Caer- dydd, pendeifynwyd fod Gwyl Gerddor- ol Gymseig i gael ei sefydlu ar gynllun tebyg i festival y tri chor. Penoowyd ar Eos Raondda i fod yn ysgrifenydd. Awgrymwyd yn y cyfar- foa fod i'r pwyllgor gyfarfod yn Mer- thyr, dydd Llun, Medi 24Mn. Ar ol i rai o'r cerddorion roddi ar ddeail eu bod yn anmhcaibl iddynt fod yn bresenol ar ydyddiad uchod, pendeifynwyd cyfar- fod yn anteroom Neuadd Dditwestol Mei thyr, am 4 o'r gloch dydd Mercher, Medi 26^in. D/muair yn y modd mwyaf taer ar i'r personou canlynol fod yn bresenol: Pri. ff. Parry, Mri. Daniel Griffiths a Bees Evats, Abeidar; AlawDdn, Rees Lewis, Caerdydd; Lewis Mo ga > a — George, Metthyr; Eos Rhondaa, Emlyn Evabs, SiUs Evans, Eos Morlais, Caradog, J. Thomas, Llanwrtyd; John Wftkirs, Treforis; John Thomas, Llansamlet; D. E. ColemaD, D. Prosser (Eos Cynlais), M. G. Jones, Tieherbert; John Evans (Eos Myrddin), T. Price, Rymni; D. Bowen, Glyn Ebbwy; Alsw Baallt, Dewi Alaw, a Gwilym Cynon. Cofier nad yw y pwyllgor hwn ond rhjgbarotoawl. Dewisir y pwyllgor gweithiol allan o'r .rhai a -enwyd, yn nghydag yohwanegu atyntofil bydd eisiau. Da genyf hysbysu fod amryw yn dod o bell ffordd i'r pwyllgor nesaf. D. JENBINS (Treoagtell), Aberystwjtli. Ysg. pro. tem.

YR HYN A GLYWAIS. Glywais i ddyn bychan, o ger Panty- dwr, redeg allan, ddeohreu nos yn ddiweddar, gyda'r bwriad o ymgladdu trwy drochiad i farwolaeth I ond i'w wraig a chymydoges araU redeg ar ei ol, o ganol glanhau pytatws, ao iddynt ei ddarbwyllo i ddychwelyd ao ymfoddloni ar gael ei daenellu a berman. 'O'r ffj it,' ebe Tomi. C ywaia fod rhai o'r bobl fu oddiyma yn 'Steddfod y Cross Inn, wedi eu han- rhcgn a'r hyn a eilw y Sais yn eu nmonB. Am beth wys ? Glywais fod dwy ddynes o'r lie wedi col ijeu ffordd wrth ddychwelyd o un o synagogau y Graig,-wedi crwydro mor belled a Phonterwe, ac iddynt fod dri diwrnod cyn des: i ar ba bwynt ar y cwm- pawd yr oedd cartref. Gwraig a gwidw mae'n debyg. Mae'r fagddu yn y ddiod. Ystalyfera. TOMI.

CWMAMAN, ABERDAR. LLYTHTB XI. Mynai 'Cyfaill y Gweithiwr' i'r cy- hoedd gredu fod gan y Boss ryw ffordd newydd a thrs. neillduol i ormesu ar yr hen weithwyr. Ni a ail adroddwn oi ei-tisu, Pan oedd y Boss am i rai glo.. wyr i fyned i ffwrdd heb ddangos y drwB iddynt, yr oedd yn eu goaoti i weit Jo mewn manau na enillent ddigon i gael tatws a halen i'w teuluoedd.' Mae'r geiriau hyn yn arferedig gan rai personau neillduol yn y lie hwn. Gellir yn hawdd gyfarch yr awdwr, a dywedyd,' Canys y mae dy leforydd yn dy gyhoddo.' Hon oedd tystiolaeth D. Rees, Cwmtwrch, a D. Evans a'i gyfaill, pan eeddynt ar eu llw yn Ilys y 'man ddvledion yn Aberdar. Yngymaintag nad oes un dylanwad gan reswm na g-aa i geisio gan y gwr a eilw ei huh Cyfaill y Gweithiwr' i ymatal rhag parhau i adrodd ei anwir- eddau, y mae'r Boss, yntau, ynngwyneb hyn, wedi ail ymaflyd yn ei waith, gan benderfyuu bellach egluro pethau gyda mwy o fanylwoh. 'A bydd yr amryfus- edd diweddaf yn waeth na'r cyntaf. Trwy eich caniatad, Mri. Gol., de- chrauaf gydag achoB D. Rees, Cwmtwrch, a D. Evar. s a'i gyfeillion. Gallaf eich sicrhau y bydd i'r Boss lefaru gwirion- edd, yr hwn sydd ragorach sail nag eiddo Cyfaill y Gweithiwr,' pan y dywed,' Mi Bafaf at yr oil a ddywedais.' Daw i'n than yn fuan i brofl ger bron y cyhoedd beth a olygid wrth ddywediad o'r fath. Byddai yn fsnteisiol i ti, ddarUenydd, wrth gychwyn, ddeall a chadw yn dy gof fod D. R. yn un o'r hur-ddwylaw, ac nid hyny yn unig, ond hefyd yn ddyn ag yr edrychid i fyny at), gan ei ystyried yn uu o'r dynion mwyaf rhesymol yn y pwll. Wedi i mi adrodd y gwirionedd a fwr- i&dwyf, cei dithau, ddarllenydd, fantals i ffurflo barn am y dosbarth gwaelaf oedd yma, gan fod D. B. yn cael ei ys- tyried yn un o'r rhai m vyaf rhinweddol. Yn mis Chwefror diweddaf daeth i ran y dyn hynod hwn i gael ei osod 1 weithio mewn lie o'r desgrifiad y oyfeir- iai Uyfaill y Gweithiwr' ato yn ei lyth. yr am Awst 24. Nid yw bod Cyfaill y Gweithiwr' yn adrodd geiriau o'r fath yn werth ein sylw, yn gymaint a'i fod yn cael ei lywodraethu yn hollol gan deimlad y foment; ond pan feddyliom fod D. R., Cwmtwrch, wedi dywedyd y cyffelyb eiriau, pan ar ei lw yn y Ilys yn Aberdar, y mae'n peri i'r mwyaf anys. tyriol synu a rhyfeidu, ac os daw byth i deimlo pwys yr amryfus,dd hwnw, bydd yn wrthddrych syndod iddo ei hun wedi i amrybhiadau Pwll Shepherd ddystewi. Cofier befyd nad dyn cyffredin mewn cymdeithas ydyw D. B. Pe dygwyddai i rywun fod yn ddigon diras i'w gyfatch ef a'i alw yn gorach' neuyn 'fwystnl,' byddai hyny yny yn hollol anghydwedd- ol a'i fawrhydi, oblegyd y mae ef yn ddyn o nrddas yn yr egJwys lie y mae, gan ei fod yn un o'r leading men. Deaii- wyf ei fod yn gw^sanaethu yr un swydd bwysig eg oedd Judas y bradwr yn ei dal yn ei ddydd yntau, ond yn llawer uwch ei gymeriad, bid siwr; oblegyd nid oes neb, hyd yma beth bynag, wedi baiddio dywedyd ei fod yn euog o gy- meryd dim o eiddo y gymdeithas; ond nid oee a fynom ag egluro dim y ffordd hon, yn gymaint agmai bnaaesygwaith yn pwll Shepherd yw ein pwnc. Bellach desgrifitief y lie hwnw y gosod- wyd D. R. i weithio ynddo, a bath fu yr ymddyddau fu rhwng y Boss ag yntau pan y methwyd a bod o'r un farn am dano, wedi rhai dyddiau o ragfeddwl a dadleu am bris. Cyn ymadael dywedodd y Boss fel hyn, Wel, fechgyn, yn gy- maint ag nad yw y peth ond ryw waith tri diwrnod mi a roddaf i chwi 7s. y Hath, a'r gio i'f cwmni, am bydd yn de- byg o fod yn fan oherwydd fod cymaint o waith ynddo.' Dywedodd heffd ei fod yn gydwybodol pan yn dywedyd nad oedd ond gwerth ryw haner hyny, a'r ateb a gafodd, nad oeddynt hwy yn f weledy gallent enill bywoliaoth heb s. y llatb, a'r oanl;n!aa fu methu a chytuno. Yr oedd yr heading lie gweithili D. B. yn myned yn gyfoohrog a heading a weithid gan D. E., a 13 llath o piller rhyngddynt, ac yn dibynu ar y pryd am awyr ar 48 llath o bibellau. Cais y Boss oedd oael gan D. R. a'i gyfeillion weithio at eu gilydd, holio 6 llath a haner er cael awyr iichach, a'r oanlyniad ydoedd gwrthod am y rheawm a nodais. Y glo a weithid ganddyot oedd y ohwech, a'i tbrwch yma ydoedd 3i troedfedd; lied y ffordd awyr i fod oedd pedair troed- fedd. Yn gymaint ag nad oedd y Boss yn ystyried y lie yn ddyogel i weithio yn- ddo heb gael ychwaneg o awyr, efe a ataliadd y ddau heading. Hefyd, efe a wrthododd fesur heading D. Evans nes y byddai iddo weithio y top i lawr er cael yr uchder arferol. Yn ngwyneb y peth- au hyn daeth D. R. a'i gyfeillion i'f penderfyniad nad oedd dim a ystwythai y Boss, a'i wneud yn ufydd i'w hopin- iynau, yn well na'i eneinio ag olew llyth- yren y gyfraith wladol yn dda. A'r canlyniad fu iddynt wysio y Boss oflaen ei well yn Aberdar. Ar y dydd hwnw cafodd yr anrhydedd o gyfarfod a'r ddau foneddwr parchas, Mri. S. D. a W. A., am y waith gyntaf e ioed pan gvdalu gilydd. Yr oedd y Boss yn ei theimlo yn ddigon o anrhyd- edd i gael ysgwyd dwylaw a'r ddau yn y fath gyhoeddusrwydd, fel dan ddyn oy. hoeddus, ac yn berchen ar synwyr cy- ffredin aeddfed a gwir deilwng i gynrych- ioli meibion llafar Deheudir Cymru. ODd at y pwnc. Yn nesaf adroddaf ychydig o lawer o'r hyn a basiodd y dydd hwnw yn ngbyd a'r oanlyniadau. Yr oedd y cyf- eillion hyn wedi gwysio y Boss am ddau fater. f 1. Cafodd wys am fod o r impudence i atal yr heading (ac yntau heb fod yn ddyogel gan ddiftyg awyr), heb yn gynt- af rhoddi mis o rybydd. II. Cafod wys am na thalai am yr heading cyn ei wneud yn addas i'w ddy- ben. Dyma y dydd bythgofiadwy y cymer- odd D. R. a'i gyfeillion eu llwon yn llys y manddyledion yn Aberdar, nad oedd yn bosibl i neb allu enill bywoliaeth ar y pris a gynygiodd y Boss iddynt; neu, mewn geiriau ereill, na alient enill ddigon i gael' tatws a halen i'w teulu- oedd.' Yn gymaint a bod gwir aD gan am gael y ffordd awyr y cyfeiriwyd ati wedi ei gorphen, rhoddodd y Boss orohymyn i ddau ddyn o'r enw Thomas Morgan a David James. Yr oedd y blaenaf yn adgyweiriwr ar y pryd, ac yn cael 4s. 80. y dydd, a'r olaf yn labrwr, so yn cael 3s. 4o. y dydd. Cyn i Thomas Morgan ddechrou, gofynodd i'r Boss fel y can. lyn,—' Ar ba delerau yr ydych yn go. lygn i mi weithio fan ym&, meiatr ?' A'r ateb oedd, 4 Cewch ei weithio ar y teleran a ddewiswch, naill ai wrth y Hath neu wrth y dydd fel yr ydych yn bresencl.' Beth y llath a gaf genyoh P' 'Wel, Thomas, yn gymaint ag i mi gy- nyg 7s. y llath i'r dynion oedd yma o'r blaen, cewch chwithau yr un cynyg, er ei fod yn llawer gormod.' Dewisodd yntan ei weithio wrth y llath. Dyna yr holl ymddyddan a fu rhwng y Boss a'r dyn hwn wrth gymeryd at y gwaith a wrthodwyd gan D. R. a'i gyfeillion am na alient e? ill bywoliaeth ynddo. Eoillion Thymas Morgan iddo ei hun am y tri diwrnod cyntaf oeda ICg. 8c., a 8s. 10c. am y gweddill nes iddo orphen. Dyna i ti, ddarllenydd, un enghraifft o lawer o'r hen ddwylaw a wthiwyd gan y Boss i leoedd na alient enill tatws a halen i'w teuluoedd,' yn hytrach na dangos y drwa iddynt. Boss.

DAU ENGLYN TEBYG, OS NAD YR UN. Dymunaf alw sylw Gwynantfab at yr olaf o'r tri eDglyn a ymddangossdd yn y DARIAN am Awst 31ain. Nid fy amcan wrth wneud hyn ydyw cyhuddo Gwynantfab o fod yn llenlleidr, hwyrach mai efe ydyw awdwr yr englyn ond y mae ua arall hefyd wedi rhoddi ei enw wrtho er 1B blynyddau bellach, o gan- lyniad mae yn rhaid fod y ddau yn hawlio yr un path. Er mwyn gweled y tobygolrwydd sydd rhwng y ddau, dodaf hwynt i lawr yma. Gwynan tfa. b,- Er i weryd oer wyro,—a'i osod I isel orphwyso, Llaw Iesu Grist o r llys gro, A gwyd hwn gwedi huno. Arall, Er i'r gweryd eu gwyro,-a'u hisel Osod i orphwyso, Llaw Iesu lirist o'r llys gro Gwyd y ddau gwedi huno. Fe wel y bardd sydd yn gyfarwydd a'r mesur cseth fod yr olaf yn anghywir, ond nid dyna'r pwnc. Ai nid yr un yw y ddau P Mae yn anhawdd credu fod dliu awdwr yn medru cyfansoddi dan englyn mor debyg i'w gilydd. Dywedaf eto mai nid fy tmcan yw cyhuddo Gwy- nantfab o leoladrad. Gadawaf y pwnc yn ei ddwylaw ef, gan obeithio y bydd iddo ddyfod allan i amddiffya ei hun yn ngwyneb y tebygolrwydd mawr sydd yn y ddau englyn. GWILYM EMLYN.

CWMTWRCH. MBI. GTOLi.,—-Anami iawn y gwelir llinell ar faes eich newyddiadur clodwiw o'r lie poblogaidd hwn, er fod yma am- ryw bethau gwir bwysig ag y dylent gael eu croniclo a phin o haiarn, a'u dwyn i I wyneb haul a Ilygad goleuni.' Pentref bychan gwle jig oedd y lie hwn er's deugain mlynedd yn ol, heb fawr o weithfeydd YDddo, ond erbyn heddyw y mae yma amryw o weithfeydd mawrion, ac ugeiniau o weithwyr yn enill eu bara beunyddiol yn mhob un o honynt; a phe cesglid hwynt o'r Gurnos hyd fryn Owmllynfell, byddent, ysgat- fydd, gymaint a chymanfa y Sulgwyn yn Jerusalem, ac oil yn amrywio mewn oedran a maint, er yn debyg iawn o ran lliw. Y mae masnach y lIe hwn wedi gwella 1 yn fawr o'r hyn ydoedd ychydig yn ol, I y mae pob glofa mewn llawn waith yn 2 bresenol, yn wrtbgyferbyniol i'r hyn I oeddynt trwy y misoedd diweddaf. Y mae rhyw ostyngiad rhyfedd ar gymer- < yd lie yma mewn dau fan, sef y gweith- i feydd bydglodus Hendreforgan a Cwm- i llyLfell, pa rai sydd mor enwog am os- 1 tyngiadau trwy yr holl gylchoedd cym- i ydogaethol. 'Trecba treisied, gwana I gwaedded' ydyw hi fel rheol gan yr ] Ysgotyn a Simon Legree. Hawyr an. i wyl! ar gymeryd lie; na, y mae caeth. ] weision gwlanenaidd Cwmllynfell wedi j dechreu gweithio arno, sef chwecheiniog i ybuat! Gwrided dynoliaetb, a syned i plant y Betws I Pa le U1 M'r Caethwas Du ? tyr'd allan frawd yn dy aur sandalau, i ni gael dar- lun o'r giwed sydd yn gyru yn ffrom- wyllt yn ngherbydau trlÍis ac anghyf- iawnder, gan sathru eu cyd-ddynion o dan olwynion eu Juggernaut haiarnaidd, i ymcrybaeddu goreu medront mewn trallod, ing, a gwasgfeaon. Pa le mae'r Llwynog heini ? a yw efe ddim ar ddy- fod ar gylchdaith heibio i'r Babiloniaid yma ? Yr wyf yn siwr y ca efe ddigon- olrwydd i'w gylla a cLwaneg. Y Llwyno; tyr'd yn llawen, A derch hwyl i'r Dwrch hen. Dydd But, Medi 2tl, talodd Ysgol Sabbothol y Gurnos ymweliad a'r chwaer eglwys gynulleidfaol a ymgynull yn Nghwmllynfall. Yr oedd yn llawen genym weled cynifer o bobl ieuainc a hen wedi dyfod i fyny. Y r oedti yr ad. rodd a'r canu yn ganmoladwy oddigerth un darn, sef canu 'Y bachgen dewr.' Yr oedd hyn yn biti, yn wir, gan ei fod erbyn hyn fet stori hen Adda Jones o Gwmgwenyn, er's llawer dydd, ar faes y gystadieuaetb. Arweinydd y canu oedd y cecddor ieuanc gobeithtol Eos Dyfed, yr hwn a enillodd y Solo Tenor yn Eis* teddfod Caernarfon. 0 ie, bum bron anghefio dweyd y oJ. nelir cyfarfod llenyddol yn neaadd yr Odyddion, Sior y Pedwerydd, dan nawdd beirdd a l'enorion y lln. Y cadeirydd fydd R. Williams; yr ar- weinydd, Diiymus Morganwg beirn. iaid,—y farddociiaetb, Glan C^rnant; y canu, Alaw Meudwy, Pontardawe. Y mae argoelion campus y ceii yma gyf- arfod o'r iawn ryw. ERYR CRAIG Y FBAN.

ARAETH MR. MACDONALD. CYSTADLEUAETH DRAMORAWL. Yn yatod y flwydiyn ddiweddaf, bu y pwnc o gystadleuaeth dramor yn cael ei swrddan yn ein ciustiau yn barhans. Goddefwch i mi ddweyd ar y cychwyn, pe meddyliwn ein bod yn debyg o gael effeithio arnom yn ddifrifol gan farch- nadoedd y byd, y byddwn gyda'r cyntaf yn cyduao gyda'r cyf ryw gyffto. Teim- Iwn mai fy nyledswyad fyddai hyny o gariad at y wlad. Na fyddel i mi gael fy cghamddeall: ni fyddai i mi gyduao mewn cystadleuaeth a gwledydd y byd mewn modd a dueddai i dd*rostwng y gweithiwr Prydeinig. O^ byddai sef- yllfa rhyw wlad y cyf yw a allai em gwerthu allan, ein dyledswydd fyddai myned yno i gael rhan o'r gwaith; ond yn gyrtaf gadawer i ni weled sut y mae pethau yn bod. Yn yr adroddiad a wnes i aelodiu yr Undeb Cenedlaethol, ar asfyllfa Amerioa, ychydig ddyddisu yn ol, meddyliwyf i mi ddangos yn eglur nad oes genym ddim i'w oid oddiwitb America. I ail adrodd yn fyr yr hyn a adroddais y pryd hwnw, gcsodais o'ch blaen y ffaith rad all pig iron fyned i un rhan 0'r Unol D Jeithau ond t wy dalu toll o 29s. 2o. Rhaid i bob tall a delir i lywod aeth yr Unol Daleithau g&el ea talu mewn aur. Dywedir wrthym fod yr Americaria.d yn bygnth ein curo yn holl fa^chaadoodd y byd. Gadawer iddynt dreio, acos gallaLt ein cu o ya y redegfa, bydded iddyct dytu ymuitb yr holl dollau, a rhoi i nifaes teg heb ddim ffafrau. Pe gwnelid hyny, caid gweled yn fuan pwy allai ddal eu t r orea, er fod genym dros dair mil o nlltiroodd i'w gario yno, I ddechreu gyda No. 3 Cleveland piga yn ol 41s.y mae'r peth yn anmhosibl fal y saif pethau yn bresenol, a phe byddem yn alluog i gario baiarn yno yfory i wnend elw arno, ni fyddai hyny ond cyffroi yr Americaniaid i osod toll ychwanegol heb un elw oddiwrth hyny. Y bwei nesaf yn y farohnad yw Belgium. Er fod Belgium yn henach gwlad na Lloegr mewn haiarn-wneuth u riad, eta yr ydym wedi eu rhedeg allan i rywle. Nid ydym yn rhddeg gwadf yn ngwddf, fel y dywedir; ond mor belled ac y mae a fyno cynyrchiant a'r mattr, y mae ar ol yn rhj wle. F fraine yw y wlad nesaf a nodir allan fel ein canlynwyr perygl- us, a Ge,many yn ncsaf at hyny. BJlI- aoh, beth vw y ffeithiau yn nglyn a'r tsir gwlsd P Lleiha all for on y tair, a hyny am y tair blynedd diweddaf, ao y maent felly eleni eto. Hefjd y mae mefstri haiarn a glo y tair gwlad yn achwyn yn ofnadwy ar y gystadleuaeth y mae Lloegr yn eu gosod ynddi. Y mae'r Germaniaid yn eu Benedd wedi oeisio cael toll er atal ein baiarn ni i fyned yno. Yr utig reswm a roddii gauddynt dros hyny oedd, fod Lloegr yn eu gwerbhu allan o u marchnadoedd eu huaain. Ao er yr holl gri fod ein mas- naoh wedi ei cryru i Germany, y ffaith yw, fod y wlad hono yn un o'r prynwyt goreu am fath neillduol o haiarn. Ffaith arall yw, ein bod wedi gwalgu cymaint ar farchnad haiarn Germany nes y mae un o feistri mwyaf gwybydd- us y wlad hono wedi mynegu fod pob tynell a wnaed yn y wlad am y ddwy fiynedd ddiweddaf wedi eu gw end ar golled uniongyrchol. Etc, mewn perth- ynas a Bwsia, gorchymynodd yr ymer- awdwr symbylu gwaith cart-eful; ac os hysbysir ni yn briodol, gwnant ef yn ol tua 2p. y dynell ar eu haiarn wneuthur- iad o'i gydmaru a'r eiddom ni. Dywed- ant fod llafur rhad a sefylla foesol wael eu gweithw/r yn eu galluogi i weithio yn rhatach na phobl ereill. 0 ad os ydym i gynal ojBtadleuasth a marchnadoedd y byd drwy ostwDg ein dynion yna dy- wedaf gadawer i'r marchnadoedd fyned; ond nid yw hyny yn angenrheidiol o gwbl. Yn hynod ddigon. s/lwais yn ddi- weddar ar hanes mwawyr Ffiancaidd wedi eu can i fewn mewn glofa. Cynal- iasantenhunain a gwin ag oedd gan- ddynt. Moddyliwoh am fwnwyr Sais- nigaidd a gwin ganddynt yn y glo- foydd Y mae genym i ofyn i'r dynion hyny a lefant yn herwydd cyetadlenaeth dramor awl, os ydynt am i weithwyr y wlad ho a fyned yn ol i'r sefyllfa oedd- ynt ynddi ddeagain mlynedd yn ol, nea yn waeth na hyny,-os ydynt am i ddyn- ion fyned yn haner noeth a hatie' ne. wynllyd ? O. hyny yw eu iymuniad, dy- wedent hyny, yna byddwn yn gwybod ea meddyliau, a beiddiwn ninau wedi hyny dynu terfyniadau gyd hwynt. Yr wyf yn cofio yn dda yr amser oyn i wregedd gael eu cloi allan o'r glofaydd, fe garia fy meddwl fi yn ol yn fywiog I o herwydd i mi gyfranu ynddo. Gwelaia j y tad a'r fam, a thri neu bedwar o fech-

ag oedd yn bresenol, lyfryn bjchan, ? yr hwn yr anogai bob enwad Crist- ionogol i uno a'r sefydliad er taenu Quit Duw heb na sylwad nac esbon- iad, ar led y byd. Cyhoeddwyd hefyd Jn amryw o newyddiadurori Llundain y %ddai i gyfarfod gael ei gyna^ yn J yondon Tavarn, Mawrth y 7fed, 1804, gael sylfaenu y Gymdeithas.