WALTER LLWYD; NEU IIELYNTION Y GLOWR.|1877-09-28|Tarian Y Gweithiwr

WALTER LLWYD; NEU IIELYNTION…

Newyddion

Dyfynnu

Rhannu

WALTER LLWYD; NEU IIELYNTION Y GLOWR. PEUOD VIII. Y PLOT YN CAEL EI EGLURO. i ti gant punt am ei daflu i hen b^l1 yr Htifv-d, a rbodd&f i ti ddau am ei f^-wo'r-othu mown rhyw ddul!. Cyiaor dy gynlluo. i>to. Nid yw o bwys genyf p* gynUua a gymeri, ond paid a fy ncradael i i gael golwg arno byth lnwy. Ehaid cyf iddai, syr, ai fod yn fach- gen glan a hoyw, ond nid o.,s a fyno hycy a'r pw«>c.' I Dim. Y ria -,e fy mechiynwerth heno ddan c>6 mil o bu »u ei cael boreu yfo v o d am dno ef nid ywond glow; tlawd, EC y mae y syniad fed fy" me ch i yn uno a chreadnr felly yn fy IJC1 u yn wal Igof-y maey drychfeddwl yn fy Iladd ya lan loyw.' is i chev. ch olwg arno mwy, syr, a hyder&f aa fydd i'r tal fyned yn anghof ge:iycli' ■ Paid ti gofalu am y tal. Gofala di aim dy wfaith, a bydd i mi ofalu am y to.l. p £ AJjright s/r. Byddyn sicr o'i chaal In CVB oa yfory.' 'Purio-. A fel prawf dy fod wedi cyflawt.i dy waith y t-o bwa dare a'l bfen ef gyda thi pan bjddi yn dyfod i jnofyu y tal.' 'Gwnaf, gyda y parod- wydd mwyaf, Syr. 31 6 Wei dyma fi yn dy adael, achofhfod yn dde-wr a. gwrol.' Rbtdd i c&wi ddim g fain.' Yn vmsdawodd y ddnu. Aeth Hadi- Og yn 01 i'r bed a Llawelyi s i'r pal as. YY fn^n wedi iddynt ymadael, dftetheir* oa allan o'i locbea gan sisial witho ei'bxin, Dyna uffemclion yd?w yr haid yna. Dyna lofruddion o'r right stamp. Cyn nos yfory aio-mynwn weled. Nid yw yn awr uwcbltiw haner aWl" w-idi saith I o'r gloch. G-Ilaf fyned adref i gasl btfyd a ne --7id fy niilid a lod ya ol ym% erbyn deg.' Rhyw chydig fynydaa cyn deg yr oedd wrth glwyd y paLts dracbefo. Yr oedd yn hynod dywyll. Nis gillsi dyn walod ei bw braidd. Taa chwarter wedi deg, dyma drwsc ft-aed ysg-.f a yn dyfod ila%r t wy y rodfa, a phwy oedd yno ond y foneddiges. Agorodd y glwyd a d&eth allan i'¡ he il, a phwy oedd yno yn ei df-i-byn dracbofn ond ei hanwylyd. Plethodd ei dwy fraich fachan am ei wd, f, a cbns^nodd ef Ilmryw weithian. Wedi hyny gorphwysodd eiphen i fynwes, scy-i y maa hwuw trigodd yn faa am g yn amsar. Yn mhon rhyw gwarter i>wr, • cyfododd ei phen lfjiy gan dd weyd) Nid wyf yn gofyh" ua. dditnai gan fy nba i Y oil yr w>f yn ofyn ydywl.oi;- ydd well, a'cb by vfyd;chwithaa: "dimjar »11.' • Yniddoiigys, Euily, na cheVfth yr old gan ntid bath am y bl enaf/ eba ein gw roa, gao sy layn mywllygaid y C; ead- nrp ydfo th oedd rlawcg ei freichiau. # Ymaecytancieb rewydd wedi cael ei WLOlld ha o yn cghylch fy mywyd i.' Yr oeddwa yn clywed y cyfac, tie yn gweled y cyf AU—yr oe idwn yn yr ymyl.' I Polly, nid oea eisiau myned dros yr hauoa.' Dim, ond pa beth am y tywydd garw yr ydyca wedi myned trwyddo ya ydydd- iau diweddaf ?' P'b dy w dd garw?' Eicb tafla i hen bwll yr Hafod, a'ch taith trwy yr hon waitb.' I P fodd yr ydych chwi wedi dyfod i wybod hyny. Nid. wyf wedi agor fy ngesau w. tb un dyn byvc. Dywodwch P" fodd y" ydych wedi dffod i wybod V I Gweiwch,' eba hi dan wenu, fy mod yn b*jliwy b-,dol.' 'Na,' oedd yr ateb, 'nid wyf yn credu hyu -chwt&th, ond y mae y peth yn ym- dda gos yn hynod i mi. Dywedwoh m gwrionedd pa. fodd y daethoch i wybod ?' A ydych yn cofio am ryw lane bychan Oedd gyda chwi ar eich taith ?' Ydwyf.' h oedd y ilatic hwuw., 0 Emily a ydych yn dweyd y gwir P id wyf, a adrodd hants y aaiib bob c im-. Wil Bimw^d ynypwll: J&,c Hu drg yn ei gyfodi càdiycc-Huddog a revolver yn ei law yn chwi io um danoch chwi trwy y pwll-nbau yn yrngaddio ar ba i y coed dwbl—y dwf ya cilia a oina-u yu ei ddilyn.' Dyna dd gon,' eb3 oin harwr gan ai- aelyd ynddi tbwag ei f.e chiiu, ac ar- gruua hy w haner dv; sin o gasa^au ar ei mx Chwi ydyw y dewraf a welals yn fy myw, d. Ptham na fuaacch ya hys- bytil PWI oeddech pan y daethoch atf a'r pwii ?' Y; oedd«?n yn dewia peidio, ac ya awe ga nad ces genyf atDssr i yr wyf y i dymcraoa:ncch i cf-la am dauoch eiobl bun. Y maect yn bwriadu eich ilof u: uof.to' J Ydyut Clyw&is y cytundeb yn cael ei dynu, Cc yr wyf y. crt-da n's gl1,gf wnend rim yawe'l na hj sbysuy p?th i'r hadd^eidwad. Y m&e yn ofnadwy fod bywyd dye ya cael ei hela fel hyn-nad yw ya ddjogel ti fyned allaa tro3 y trothwy.' • Eitbaf gwir, ond yr wyf yn meodwl y byddai yn well i ni gadw y peth yn ddystovw—y mne fy jih^d yn y plot.' Ydyw. NV, ol gwnaf b,b peta a fyddo. yn uDol a'. h maddsl chwi. Os ydych chwi yn barnu mai dyna fyddai oreu, ni wnaf yrgan gair byth.' i Yr w *p f ya credn mai dyca fyadai y csnllun goreu, ond ar yr un pryd yr wyf yn dy-rirnt arroch i ofalu am danocb eich Luu. 0 WiJC, byddweb wyliad- wzus." G-wnsf fy r.goreu.' Dymr. fi yn eich gadael. C weh GIW?, aryforwynbob nos,' Wedi cyfaewid ychydig orisu yn mhellach ymadawsant.

PENOD IX.

Newyddion

Dyfynnu

Rhannu

PENOD IX. Y LLOFRUDD YN CAEL EI G SPI. Aeth wythnos heibio heb i ddim noill- duol gymeryd lie. Yr oedd ein gwron wedi cael golwg ai! ei Dalila fach ddwy nou dair gwaitb, ond dim arall gworth sylw. Fel yr oedd yn dychwelyd o'r gwaith noa Lnnynmhen yr Wy thLOS, fie yndyfed fol yn llndifsdaidd arhydyi- heol, a phren cry f jr, oi law, gwelai ddyn yn Leidio i'r clawdd to yn difla.an o'r golwg. Oymerodd hyn le yn ages i'r Ffynon Goch. Aeth y llanc yn mlaeu yn eithuf gwrol, aphasiodd y fan ynddi- ofa hcllol—:ii welodd ac ni chlywodd ddim hyd nes iddo ddyfod i gwr yr Allt Wen ceu Allt y C^stall. Yn y man hwnw dyma ddyn hollOl ddyeithr iddo ef yn dyfod i'w gyfaifod ac yn gofya yn Saetneg pa beth o'r glech ydoedd, i'r ayn yr atebold yit u ei bod yn ymyl chwech. Diolchodd y dyn iddo-a fEsvrdd ag ef, end cyn 01 fod wth y Graig Facb. dyma yr un dyn yn dyfod i'w gyfarfod yr ail waith, sc yn gofyn yrun gofyniad d; achefn, sef yn cgbylch y gloch. Ateb- odd cin gwron ef fel o'r blaen ei bod yn ymyl chwech o d wedi i'r dyn eibasio, trodd yn ol a dywedodd. Hyderaf y-gw. ewch f uddeu i mi am ofyn un gofyniad i chwi tta.' Gyda y pJol odi wydd mwyaf,' cedd yr ateb. Pur ion. Ai eich henw chwi yw Wal- ter Llwyd ?' Ie. Pa beth am hynj ?' • Dim yn neilldnol. Aoes i chwielyn- ion yn rhyw 1c P' I We! o ran hyny rid wyf yn wahanol i bawb ereill o hU Adda, Yr wyf yn gofyn i chwi yn ddifrifol. A oea genyoh elyuion yn bwiriadu cy- meryd yma/th oich bywyd ?' < 4 Nid wyf yn gW) bod am danyrt, ond dichoa fod, ond y m.-se ya deg i mi gaoi gwybod paham yr ydych yn holi mor fanwl ?' Nid oea genyf un bwriad drwg mewn H^cWgTSnd yn uaigfy mod ya chweiyob hysbvEU i chwi un ffuitb bwyeig. Ymao eioh gelynion yn bwriadu cyineryd ym- &;th eich bJwyd y ros hon,'•acosn&d ydych chwi yn ot-ado, ^dangosaf-' br fion cyn pe:i ychydig fynydftu;#^ oeddwn yn past. y g j. dd yma reithiwro gwmpas dego'i, gloch, gnvoln, 8 oleuni i fyny yu r niltyna, a i-beimlais awydd i fyiiu gweled. pa beth ydocdd. Ymlasg- ais i fyny trwy y c)ed mor dd} sb-iw ag"y medi wn. a deuais o byd. i ddau ddyn yn oloddiobedd. Nid cedd ond rhyw bum IInth rhwng y dynicn a minau, a chlywn hwyi-t yn siar ad bob gair. Yn mhen ychydig deall.vs mai hyw Walter Llwyd yr eeddorit ya fwritidu csod i orwedd yn y fan hono, a hyny mor fuan a r-es yfo y, sef her^o. Hjlais lawer am y Walter Llwyd hwnw t w, y dydd, ac yn y pryd- cawn cefais ax ddeill y gallwn gael golwg a no ar yrhrol hon heLo, a dyma fi wedi llwyddo. P.;th ar&ll carwn i chwi wybod mii heddgeidwid ydwyf wedi dyeithrio ycbydig ainaf fy bun. Yr wyf am gael gaf iel yn y rhf. i syed ynbwr- iadu oich llof uddin. Dyra yr Loll dair- j gelwch i chwi, a dicbon nad ydych ya synu rhyw larror fy mod yn eich holi. Safodd cin htrw yn fad urn yehvdsg gan syllu yn fyfydoJ ar y ddaestr. Wedi bod yn yr ogwe dd hono am ddwy t eu dair mynyd dywedodd, I Yr wyf yi\ gcbeitbio, os bydd i chwi lwyddo yn eich an, na fydd i chwi goffhrm fy enw insewn cygylltiadEbwyLt. • Dim,' oedd yr ttab: ni wraf son am dar:o.'

CROMWELL.

Newyddion

Dyfynnu

Rhannu

CROMWELL. Yr oedd y brenin yn Yuys ,Wigl,t I Y r oedd ei blaid of yn y SeneJd-Yê un Brf-sbytLTaidd— Scotaidd, wed) gwneud math o gyngrair a'r br. nln cyngrair i barhau ddeu0aiii niwrnod. Efallai y byddai yn luddiol i bob! Cjmra i ddeull fod y Scotiaid wedi sefydlu Presbyteraethyn grefydd wlad- ol—crefydd y cle djf. Ond nid oes cysylltial rhwng Presbyteraeth a'r cleddyl, o angei!iheidrwydd. Y mae miloedd-y rhan fwyaf-o bobl Scot- land yn awr yn Bresbyteriaid cwbl wahanedig oddiwrth y liywodraeth, fel crefyddwyr. Meddyiiodd y brenin nas gallai dim gael ei setlo hebddo ef, er ei fod yn gaichavor. Nid oedd efe yn meddwl cadw at y cytundeb a wnawd ag cf. Yr oedd ei fryd ef ar ddianc i rywle, pe gallasai gael cyfle. Yr oedd y fyddia yn St. Albans yn -ç. ei wylied efyn fanwl. Yr oedd Crom- well yn gwarchae ar gastell Pontrefact. QorQi i'r fyddin wiiied y Senedd. Yn Windsori treuliodd y fydd in ddiwrnoi mewn gweddi, wrth weled fod y Sen- edd yn pallu cytaRo a hwy yn achos y brenin. Y canlyniad fn, i'r fyddin fyned. i Westminister, a charcharu aelodau y Senedd, y rhai oeddynt yn wrthwynebol iddi. Y cwestiwn mawr oedd, pa un a oedd y c ytundeb a wnaeth y rhan Bresbyteraidd o'r Ty a'r brenin yn fath o sail i adeiiadu heddweh arno. Trodd y mwyafrif o blaid ei fod. Gwyddai y lleill mai twyll oedd. Gan byny cefnogwyd y lleiafrif gan y fyddin. Y 1 eiafrif gafodd ea ffordd gan y fyddin. Yr oedd difrifwch y pethau hyn y fath, fel y daeth Cromwell o'r gwarch- ae ar gastell Pontefract i Lundain. Gadawodd y gwarchae yn llaw Lambert. Yr oedd hyn yn Rhagfyr 1G48. Amser difrifol heb ei fath oedd hwn yn hanes Lloegr. Beth a wnelid a'r brenin oedd y cwestiwn mawr. Y mae beio mawr wedi bod ar Cromwell am gytnno i dori pen y bren- in, ond nid ystyriodd y bobl hyny fan- yjion yr banes am dano ef. Ni chaw- earit efallai chwareu teg i wybod y gwirionedd. Y mae Dr. D'aubigne, ac ereill, wedi gosod y ffeitbiau rhag- arweiniol yh glir iawn oflaen y byd. Pan yr oedd y brenin yn Hampton Court, dangosadd Cromwell bob parch iddo, a dywedodd fod Siarls wedi cael mwy o gam Bag un tywysog arall yn y byd. Rhoddodd ei law ar ei g eddyt, a dywedodd, I caid hwn fy: n chwareu teg iddo.' Meddyiiodd efe y pryd hwnw y gallasai efe ddwyn Starls i'w le. Nid oedd Cromwell am wneud chwildtoad gwladwriaethol, pe buasai yn gweled ffordd i osod y brenin ar ei orsedd ar dir cyfiawnder, a sierwydd am rydd d cydwybod. Yr oedd Cromwell ynfodd- Ion i roddi rhyddid cydwybod i'r brenin yn nghylch Esgobaeth, ond iddo wneud cyfiawnder a'i ddeiliaid trwy ganiatau rhyddid i'w cydwybodau hwy. Cyd- nabyddir tegwch cromwell gan yr hanesydd Chateaubriaad, un o folian- wyr y brouin. Ymddangosodd y brenin yn gyfeill- gar a Chromwell yn Hampton Court. Dangosodd barch i'w wra;g a'i blapt eh Ond cafwyd llan fod-, eeisio twyllp pa^o'i amgyl^I. Digon tf-bffg ei fod iipesli cael aw^ymiadan ^lonogcd* 'gnddjo ei ^mcatnoB^siaradodd aCtrom-1 well yunghylch rhoddi urdd yv Garter iddo, ii%ghyda lt|wyddiaeth yjpyddin. Pan yr Qedd y renin yn ewrad yn gyfeillgar fel hyi daeth fle^ydd at Cromwell fod y bfenio yn anfoa Uytliyr at y frenhinE yr hoc oeddyn Efrainc, y dydd yr oed efe yn siarad yngyfeill- gar a Chromwell. Hysbys et y byddai y llythyr wedi ei wnio ynofalus yn llabed y cyfijwy, yr hwn a gatiai dyn nad oedd yn h|psys o'r cynllun, ar ei ben, oddeutu o'r gloch y nos i'r Blue Boar, ym^olborn, Llundain, ac y byddai y cyfiwy yn cael ei anfon oddiyno i Flraipc. Wedi cael yr hysbysrwydd hwn, aeth Cromwell ac Ireton i Lundain ar frys, i gymeryd y cyfleusdra o gael gwybod meddwl dirgelaidd ac amcan y L, I brecin. Er holl addewidion y brenin yr oedd Cromwell yn teimlo amhenaeth crvf fod ei amcanion yn ateb i'w horff- esiadau cyfeillgar. Gadawodd Crom- well ac Iretondref Windsor, fel milwyr cyffredin, fel na buasai neb yn en had- waen. Cyrhaeddasant y Boar's Head. Gosodasant farchog milwrol ar wiliad- wriaeth wrth y (iriis. Eisteddasant a gaiwasaTit am ddiod. Am ddeg o'r I gloch dyna y genad yn d, fed i mewn, a'r cyfrwy ar ei ben. Ymaflasii.t ynddo gan ddweyd wrth y rhai cedd in y t eu bod wedi cael gorchyn1, n i chwilio pob pcth. Rhwygssaiit lining fev/noj y Cj fnv], a c y lljthyr. Canas- aut y cyfrwy, a- dychwelasas.-fc ef i'r gcnacl. yr-h^n oedd erbyn Rjr. wedi ei hmv it dychryn maV;T. Ond symul- r.dd Cromwell ac Ireton ei oaia^. .Dywedasant .\utho tod pob peth yr, iawn ei fod yn ddyn go a est, ac y galki fyned yn mlacn ar ei daith yn ddiofa. Aeth Cromwell ac Ireton i ystafell breifat i agor y llytbyr. Ac fel y can- lyn yr oedd ei gynw)siad.. Y mae fy amser i wedi dyfod o'r di-^ edd. IVi) fi yw y uyn y ceisiaut ei ffa r. Tueddir fi i wneud cynygioa i fyddin Scotland nag i fyddin Lloegr. Byddwch yn esmwyth yn nghylch,y telerau a gania- taf fi, iddynt..y daw yr amser, Ú £ j ■ VV byddaf yn deall yn dda beth i'w wneud W-f rouges hyn. Ac yn lie rhoddi urdd garter sidan, rhoddaf gortyn hemp iddynt.' Edrychodd Cromwell ac Ireton ar eu gilydd. Gwelsant y gwirionedd. Deallasant mai twyll i gyd oedd geir- iau ac ymddygi&dau Siarls y brenin ei fod yn penderfynu crogi Cromwell, ae nid ei anrhydeddu ag urdd y garter fel yr addawodd, mor gynted ag y caffai awdurdod yn ei law i wneud hyny. Nid yn unig y gwnai felly a ChromweII, ond hefyd dangosodd ei iod i y I yn bvriadu ym?yngrheirio a byddin Scotland, byddin elyniaethol i Loegr, ei Senedd, a'i chrefydd. Yr oedd Siarls felly yn tori pob cyfamod rhyng- ddo a Lloegr, ac yn terfynu pob hawl ar bobl Lloegr fel ei ddeiliaid. Yr oedd yn elyn bwriadol yn erbyn ei chyfreithiau, ei sefydliadau, ei Phro- testaniaeth, ei Senedd, a'i byddin hi. Trwy Iwon ac addewidion, a brofwyd yn rhai twyllodrus, yr oedd efe wedi cadw math o ymddangosiad o ffyddlon- deb am amser. Ond fel y daeth twyll ei lwon a'i addewidion ef i'r golwg, aeth ei nodwedtl foesol ef i'r llwch. Gwelodd pawb na allai neb ymddiried i'r geiriau mwyaf difrifol a ddywedai. Galwodd Cromwell ar Mr. Ashburn- ham, yr hwn oedd yngwilied ybrenm, a dywodoedd wrtho, ei fod wedi cael ei lwyr argyhoeddi nas gellid rhoddi yr ymddiried lleiaf yn ngair y brenin. Sicrhawyd gagendor rhwng Crom- well a'r brenin am byth, nid yn unig gyda golwg ar ei amcan tuag ato ef yn bersonol, ond gwa golwg sr fuddianau ei wlad a'i chrefydd. Bnasai Crom- well yn fcnffyddlon i'w wlad ac i'w chrefydd hi, pe buasai efe, er ceisio dy- ogelu.ei fywyd ei hun ai deulu, yn gadael i'r brenin gael ei ffbrdd i sathru ar gydwybodau ac iawnderau pobl Lloegr, trwy osod Pabyddiaeth i fyny er mwyn boddloni ei wraig. Rhoddodd Cromwell orchymyn i weision ffyddlonaf Siarls i ymadael ag ef. Gosodwyd gwiliadwriaeth ddyblyg arno. Aeth yntau yn fwy pryderus bob dydd. Gellesid meddwi y bnasai yn troi at yr Arglwydd yn ei gyfyngder os cedd efe y fath ddyn duwiol ag y gosodwyd ef alian ger bron y byd yn y Llyfr Gweddi Cyffredin am ganrif- oedd. Yn lie hyny gwnaeth fel Saul, biienin Israel yr h wn a aeth at ddewin- es Endor i wybod ei dynged. Rhodd- „^dd Siarla X500, haner yr hyn a fedd- ai, i wraig, i fyned at y dewiti William Lilly, i Lundain, i gael- gwybol c- i dynged ginddo ef. Ni allssii efe fod yn parchu Gair Duw, yr. hwn a ddywed, Na chaffer ynot a arfero ddewiniaetb, &c., o herwydd ffiaidd. gau yr Argl wydd bawb a wnelo hyn, He o achos y Meidd-d,a hyn y mae yr Arglwydd dy Dduw yn p-yru (y cenhedloedd) allan o'th flaen di, &c. Hwy a wrandawsaat ar ddewiniaid. Ond am danat ti nid felly y caniataodd yr Arglwydd i ti.' Gwr neu wraig a fo ganddynt ysbryd dewiniaeth, hwy a leddir yn farw.' 'Felly y bu farw Saul am ei gamwedd a wnaethai efe yn erbyn yr Arglwydd, sef yn erbyn gair yr Arglwydd. yr hwn ni chad afiai efe, ac am iddo ymgyng- hori a dewi'ies i ymofyn a hi.' t'eut. xviii. 10, 14. Lef. xx. 27. 1 Chron. x. 13. Pa ryfedd i'r eneiniog Siarls gael ei ladd, tel yr eneiniog Saul, am y pechod o ddewiuiaeth ?

ENWOGION SIR GAERFYRDDIN.

Newyddion

Dyfynnu

Rhannu

ENWOGION SIR GAERFYRDDIN. GAN D'AFYDD MORGANWG. Yn mhob gwlad y megir gleio.'—Diar. DOSBARTH II. CHARLES, THOMAS, G. C. Pan ddaeth y dyddpenodedi daath In iv. s o londdwyr yn ngbyd i'r London Tawlrn erbyn er dydà, OLid nid cedd Mr. Charles yn brcsenol yn y. cyfa:fjd hwnw, Llywyddid y cyfar- fod Gi.'snville Fb-NP, YST, ne nr ol ymdrin n'r mnter am .tidwy Ilwr, svl- faenwyd y G, n-deithas sydd Cibyn hyn wedi J:e.1u eu changau dros y b: d, ac I)i,.d yn foddion i fyfiehhu y Beibl i fwy na chart a Later o ieithoedd a cha' gerdeithce;ld. With ys.irrit'enu har.es y cyfsrfod at Mr. CharlrS, dywed BIr. Joseph Tarn Mr. CharlrS, dywed BIr. Joseph Tarn felhvn':—'Anwyl Frawd, riis gallwn lai Tin ch'dhvctTihrtu, pan ysfcyiicin fod y gorehwyl ei doeohreu- ad mcw;: yiaddyddan a fu jhyr gom ni ein dais ar ibiuugvvaith afyddi'w gofio byth Yl1 y cyfarfod gowyd llyfr taitys.-rifiadau, ac ;.ddawyd saith canto bnnau yu y fan, &s.' Fe welir yn am- lwg oddiwTth y dyfyniad hwn, a Hawer o brofion ereill a allem en d wyu, fod sylfaeniad Cymdeitbas y Beiblau i'w briodoli braidd yn gyfangwbl i ymdrech- ion Mr. Charles. m Yn ychwanegol at ei lafur i s fydltt Ysgolion Rhad, Ysgolion Sabbotbol, a Chymdeithas y Beiblau, efe a ysgrifen- odd amryw lyfrau er budd i'w gyd- gened], megys Yr Hyfforddwr, Yr Ail Lyfro'r Drysorfa Ysbrydol Amddiffyn- iad i'r Methodistiaid Cymreig, a'i Stir- iadur Y sgrythyrol krdderchog. Heb- Jaw hyn, bu o wasanaeth annhraethol i Gymdeithas y Beiblau, yn golygn yr argraffiadau o'r Beibl Cvmraeg. Wrtli barotoi copi at yr argraffiad ystrydebol ^stereotyped i Goleg Caergrawnt, px 1804, efe a chwiliodd hob adnodyn fanwl, gan eu t atalnodi oil, gan gym- hara wyth o argraffiadan Cymraeg-ii thri o rai Seisneg, tuag at gael argraft"- iad cywir. Yn y ddwy flynedd olaf o'i t. ,I h _1 hI: 1. J) wyu> IJU Yll UJMUWmuWtJIU a uiJjf w yr argiaffiad olaf a fuasai yn Rhydych- ain, gan barotoi copi i aigraffwyr yr brer in, a phan ddaeth all efe a ysgrifenodd' Y mae wedi ei orpfr- 0 en,' a dywedir mai dyna y llinell oIät" a, ysgrifenodd. Adroddir un hanesyn tra dyddofol' mewn cysylltiad a phymtheg mlyneddr olaf o fywyd Mr. Charles, yT hwn syd4 I werth ei goffa. Yn nechreu y gauaf yn 1799, fel yr oedd yn teithio droS fynydd Mioreint i gaeldych-welyd adrof c sir Gaernarfon, rhewodd bawd ei latf aswy, (yr hyn nad yw yn dygwydd yo gyffredin yn Nghvmru, ond yn anaJ > mewn gwledydd oerion), a chan ddefnyddiwyd moddion priodol ato mewn pryd, bu yn sgos a bod ynachoS. ■ i fyned a'i fywyd. Bu amryw feddyg* on yn ceisio ei wella, ond trodd, èI1 holl ymdrecbion yn ofer, fel y go arno yn y diwedd oddef dadgymalti ei fawd oddiwrth ei law. P*n welwyfl fod y peth yn efieithio yn ddrwg ar eJ iechyd yn gyffredinol, a bod ei fy mewn perygl, cynatiai yr eglwysi gyf" arfodydd gweddi, ar ei ran; 1 ófm t. Arglwydd am estyniad ei ddyddia^i" mwyn gogoniant ei enw a'i a.chbs byd. Yn nn o'r oyfarfodydd1 hl" Bala, dywedir fod yno hen yn gweddio mewn dull tr ofyn am estyniad ei ddydo. mlynedd, fel yr estynwje m brenin Hezecia. Cynwys ei wtudic 'Pymtheg mlynedd o Arglwyf Ychwanegabymtheg mlynedd at f dy was Arbed ef eto bymth edd vdy eglwys a'th fcobl o Ai Pan adroddtfyd wrth Mr. am weddi ryfedd yr ben Ivi ihai etfeithiodd yn neilldnol ar ei ft chredai trwy ystod y gwedd*- fod y weddi bono wedi ei gwra phan cdaeth y flwyddyn oiaf c theg, sonhi yn ami am y blwyddyn cyn idoo tarw, atop Charles efi brynu par o ddillad r ( Na, diolch i ebwi Sar.sib.' medd., mae y pymtheg mlyoedd bron & ac fe wna rhai hyn y t'o crcs hyc Parhaodd i bregethu hyd o i ychydig i'w farwolaeth. Pregethc ddwywaith yn Maehyrd'eth, Meli 4yd ond teimlai ei hunyn bur wan. DJe, welodd adref ar y I,oterI. o'c un mis,^ j ar y 5ed o- -Hydro# 1814, bu tarw f. < gwr raawr hwn yn 5.9 lidwydd oe^ wedi bed yn v vreinidogaerh 36 o dp* yddau.

Papurau Newydd Cymru

Tarian Y Gweithiwr

5 erthygl ar y dudalen hon