Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
13 erthygl ar y dudalen hon
Y RHYFEL.
Y RHYFEL. Y mae cryn son wedi ein cyrhaedd yr wythnos hon fod y Rwsiaid wedi eu trecbu; eto cawn fod y galluoedd Tyrcaidd a fwriedid i weithredu er rhyddhad Osman Pacha yn Plevna yn encilio yn-ol. Hysbyswyd fod y Tyre- iaid wedi llwyddo mewn ymladdfa a gymerodd le ar y 29ain cynfisol yn yr Etropol Balcans, a bod y Rwsiaid wedi cael y gwaethaf o boni ar y dyddiad hwnw yn Orkhanieh. Y mae hyn,modd bynag, yn gamgymeriad hollol, yn gymaint ag Bad oes dim Tyrciaid yn Orkhanieh, trwy eu bod wedi gorfod rhoddi y Ile hwnw i fyny o angenrheid rwydd wedi i'r gelyn feddiann Etropol. Y mae yn hysbys bellach mai yn Baba Xonah Pass, amryw filldiroedd o Or- Hanieh y cymerodd yr ymladd le yr thnos ddiweddaf. Ceisiodd y Rws- gymeryd rhai rhag-gloddiau, ond ihasant. Dywed hysbysiad o Con- antinople fod y Rwsiaid yn debyg o end ail ymgais am y cyfryw weith- a bod Chakir Pacha wedi gadael retchesch am Kamarli, er cynorth- yo yn yr amddiffyniad. Yn ddiweddarach, yr ydym yn cael bd y Rwsiaid wedi gwnenelail ymosod- iad ar Camarls, ddydd Llun^diweddaf, ond heb fod yn ddim gwen, trwy i'r Tyrciaid alln cadw eu safleoedd. Par- haodd yr ymladd trwy y dydd. Y mae Syr Henry Havelock, A.S., hwn eydd wedi treolio amryw fis- dd gydwr Rwsiaid o flaen Plevna, di ysgrifenu at gyfaill, wrth yr hwn dywed nad oedd efe yn credu ei bod bosibl i Plevna sefyll yn hwy na anol y mispresenol. Y mae rhai encilwyr o Plevna, y 4 a gyrhaeddasant y Ilinellau Rws- 3d, wedi hysbysu fod Osman Paoha, ei anerchiad i'w swyddogion, wedi veyd y byddai iddo geisio tori trwy mell y Rwsiaid os na chyrhaeddai cynorthwy mewn pythefnos. Y mae yr ymladd ar y Lom wedi terfynn am amser. Y mae adroddiad- au swyddogol yn dangos fod Suleiman Pacha wedi dyoddef yn fawr yn yr ym- osodiad a wnaeth yr wythnos ddi- "addaf yn agos i Metchka a Trestinck, yn ddebonol i Pygros. Wedi iddo gael ei ym yn ol, wedi ei ymosodiad, cafodd y Rwsiaid 2,500 ogyrff milwyr Tyrcaidd o flaen eu gweithiau. Achos- Wyd y gollod ddirfawr hon trwy iddynt fyned rhagddynt yn ngwyneb rhych- weithiau y Rwsiaid, fel y gwnaethant amryw weithiau, gan ymosod ar y Rwsiaid o dan amddiffyniad. Parhaodd ymladd o'r natnr hwn am bum awr, fel yr oedd yn rhaid fod colled y Tyrc- iaid yn fwy o lawer nag eiddo y gelyn. Yn ystod yrymladd, dylifaiadgyfnerth- ion Rwsiaidd i mewn yn barhaus, nid yn unig ddigon i wrthsefyll yr ym- osodiad, ond i'w gyru yn ol i'w safle blaenorol. Nid yw yn debyg yr ail ymgymera Suleiman Pacha ag ymosod- iad o'r fath, wedi iddo gael allan fod y gallu Rwsiaidd yn gymaint yn drech nag ef. 0 Batoum, yn Asia, yr ydym yn wael fod y Tyrciaid yn rhoddi i fyny safleoedd yno, y rhai y maent wedi bod yn eu hamddiffyn am y chwe mis di- weddaf. ?n ystod noson y 27ain o Dachwedd, enciliodd Dervish Pacha yn ddisymwth o'i safle yn Khazubani, gan ei gadael i allu amddiflynol bychan. Yn foreu y diwrnod canlynol, ymosod- edd y Rwsiaid ar y lie, gan orfodi y Tyrciaid i'w adael yn gyfangwbl. Dy. wedir i'r Tyreiaid enciiio mewn an- nhrefii ar draws yr afon Kintrischi, yn cael eu dilyn gan dan y gelyn mor bell- ed ag ucheldiroedd Sameba a Zichid- giri. Cafodd y Rwsiaid feddianto Qdigon • fythynod i 10,000 o wyr, yn nglk yd a pheth ystorfeydd o ymborth ac angenrheidiau rhyfel. Fe ddywed un newyddiadur fod ymladd caled wedi eymeryd lie ar linell y Yanter, ger Timova, a bod yRws- Wedi colli yn yr ymgyrch 3,<i>Ø o wyr drwy ladd a chlwyfo.
YSPEILIO zel,,3,50 0 GAERDYDD.
YSPEILIO zel,,3,50 0 GAERDYDD. Dydd Jtedwrn diweddaf, fel arfer, a. swyddog o'r enw Ridler, perthyn- ol 1 Mri. Cory, perchenogion glofeydd, o'^swyddfa yn Nghaerdydd, a'r swm o 4^1,350 mewn arian ac anr i dalu giowyl y Pentre, Ystrad, Dylasai gyr- hattdd yno gyda'r gerbydres ganol dydd- Gan na wnaeth ei ymddangos- iad: .anfonwyd cenad-vpellebrol er ym- holi. Rhoddwyd hysbysrwydd ar nn- wa|bh i'r heddgeidwaid, y rhai ynfuan a jillafethant i'r hysbysrwydd fod y sm&dog wedi myned mewn cab i Gas- nesfcydd, i'r hwn le y cyrhaeddodd erbyn un o'r gloch. Erbyn dydd Linn yr oedd wedi cael ei olrhain i Gloucester, lie yr oedd efe wedi gadael y cwdyn du, arhyw gymaint o arian ar ei ol. Credir iddo fyned oddiyno i Lundain.
LLYSIOL.
LLYSIOL. Yn Ilys yr heddgeidwaid Uandeilo, ddydd Llun diweddaf, cyhnddid John Edwards, Llwynypiod, o osoo tan mewn das wair o eiddo Mr. T. Davies, o Tal- arddfach. Gohiriwyd y prawf. Dydd Mawrth diweddaf, yn Ilys yn- adon Aberdar, dirwywyd W. Jones, Talbot IM, o £10. am wertha dfed ar oriau anghyfreithlon ddydd Sul.
MARWOLAETH BONEDDWR CYMREIG…
MARWOLAETH BONEDDWR CYMREIG YN INDIA. Yr ydym yn cael fod Mr. R. Lloyd Edwards, mab Mr. Charles Edwards, Dolserau Hall, Dolgellau, wedi cyfar- fod a marwolastb disymwth iawn yn yr India. Yr oedd y trancedig yn swyddog uchel, ac aeth allan ar y 17eg, o Hydref, gyda rhai o'i gyfeillion i saethu. Tra allan, syrthiodd dros glogwynmilodroedfeddi o ddvfnder, a bu farw yn y man.
TANCHWA YN YNYSOWEN.
TANCHWA YN YNYSOWEN. Nos Wener diweddaf, rhwng wyth a naw o'r gloch, cymerodd tanchwa le yn nglofa Ynysowen, trwy yr hon y ni- weidiwyd pedwar neu bump o weith- wyr. Yr oedd W. Herbert, Josuah Davies, Evan Watkins, a W. Jones, wrth y gorchwyl o goedio, a thra yn cyflawni y gorchwyl, cymerodd cwymp Ie, a deallasant yn fuan fod yno hefyd gronfa o nwy. Wrth brofi a oedd yno blower, tanodd y nwy, a llosgwyd y pedwar a enwyd yn fawr. Cafodd gweithiwr arall o'r enw George Jenkins hefyd ei chwythu am rai llatheni gan nerth y danchwa, ac hyrddiwyd ef yn erbyn tram yn llawn o rubbish, a der- byniodd gryn niweidiau. Clywyd trwst y danchwa gan ereill, y rhai a gynorthwyasant y dyoddefwyr i fyned i'w cartrefleoedd. Y mae un neu ddan o honynt mewn sefyllfa amheus am • aiferiad.
. HYN A'R LLALL YR WYTHNOS.
HYN A'R LLALL YR WYTHNOS. Dydd Sadwrn diweddaf, cafwyd corff hen wr yn agos i Cynwil Elfed, a bernir mai corff yr hen wr a gollwyd o'r Bettws ar y ] õfed cynfisol ydo ^d. Yr oedd hen wr o'r enw E tv/ard Thomas, a breswylia yn yr Hafod, Pontypridd, ar goll er's rhai dyddiau. Boreu dydd Llun diweddaf cafwyd ei gorff yn yr afon yn agos i Drefforest. Nid oes dim pellach yn wybyddus am dano. Cafwyd troed dynol, dydd Mawrth diweddaf, ar lan aton W yeg, yn agos i Langynydr. Baroai y meddyg ei fod wedi bod jn y dwir em fisoedi. I. Dydd Sadwrn diweddaf, daethgwraig briod o'r enw Sarair^SiAi Wilson, i'w diwedd tra wrth ei jgffraith yn agos i Bwll Whitwortb, Tlsdegar. Trwy ryw auffawd daeth rhwng dwy tram, a derbyniodd y fath m^eidiau fel y bu farw yn ddisymwttU
. :1-GWEITHFAOL A.|JASNACHOL.
:1- GWEITHFAOL A.|JASNACHOL. Northumberlmd.—Jijdd Llun di- weddaf, derbyniodd glower holl lofeydd Northumberland, y mwnwyr, a'r cel- fyddydwyr, rybydd i yntadael yn mhen pythefnos os na dderbynid y gostyng- iad o 12 a haner y cant ar unwaith. Blaenau a Nantyglo. Dywedir fod y gweithiau hyn cdl yb sefyll, a bod rhybydd wedi ei anfenrat Mr. T; Brown y goruchwyiiwr ne-reydd apwyntiedig, na fydd eisiau ei « asaoaeth yn hwy. Dywedir fod 150 6 "fafcwniaid eto ar eu ffordd i'r wlad hoiioiGlermani. Y mae yr oil o'r Germaniaid a'r Americ- aniaid sydd wedi cyrhaedd Llurdain yn awr yn gweithio, ac ychydig hefyd o'r hen ddwylaw wadi dychwelyd ar yr hen bris. Yn Ngogledd Lloegr nid oes yr un cyfoewidiad yn mhris haiarn bwrw. lied farwaidd yw yr haiarn parod, Ond y mae ceisiadWl gweddol am foundry a bridge work. Gwell cais amolosglo. Y mae masnach y .gflo yn Ngorilew- inbarth Cumberland irn parhau i ddy- oddef ar gyfrif y ttwydd ystormus sydd yn rhwystro matmach y llongan; ac y mae llawer o'rjdQi&ydd yn secur i raddau mwy netf Esu Marwaidd yw yr haiarn, ond rheiliau dur yn fywiog. Nid oes yr un cyfnewidiad er gwell yn masnach glo tai rhan Ddeheuol sir Gaerefrog. Dim cymaint ag a fu yn cael eu wneud mewn cysylltiad a'r glo ager. Fel rheol, y mae masnachan Sheffield, gyda yr eithriad o reilian dur Bessemer, ynhynod farwaidd; ond y mae masnach dda wedi cael ei wnend mewn efferynau miniog ag America a rhai o'r tretedigaethau. Yn Ngogleddbarth sir Stafford mae masnach yr haiarn yn ei holl gaoghen- an yn aros heb yr un bywhad. Mas- nach y glo ychydig yn well, a'r pris- oedd yn twy sefydlog. Masnach hai- arn y rhan Ddehenol yn y cyffredin yn farwaidd. Ychydig o fasaach mewn sheets a strips, ac hefyd mewn platiau a bariau. Y prisoedd yn fwy gwan. llyd y glo hefyd at y gweithfeydd haiarn yn fwy marwaidd. Y mae ychydig adfywiad wedi cy- meryd lie yn masnach y glo yn nghym- ydogaeth Radatock, y cais goreu sydd am nwy-lo. Nid oes un gwelliant wedi cael ei realiso yn masnach glo Gogledd Cymro, yr hwn sydd yn parhau yn ddielw. Glo ager sydd yn y sefyllfa oreu; y prisoedd yn wanllyd. Marwaidd yw pob cangen o fasnach yr haiarn. Y mae gwelliant syl weddol yn mas- nach glo a haiarn ardaloedd Abeitawe. Y mae ychydig o recovery yn masnach haiarn Dowlais, a gobeitbion am waith rheotaidd i fod yno am y gauaf hwn. Y mae masnach y glo hefyd yno ac yn Merthyr yn arddangos golygfa fgy iachus. Yn ardal Rfcymni y mae mas. nach y dur yn fywiog, a glo tai yn twy gwerthadwy. Y mae masnach agerlo yn Nghaerdydd yn farwaidd i'r eithaf ond gio tai a mwy o gaig am dano. Y mae masna' h haiarn y rhanbartbau sydd yn dal eysylltiad unicngyrchol a (Jhasnewydd, yn fwy iachus. Llwyth- wyd mewn llongau yno yr wythnos ddi- weddaf 515 odyneili, ac o Gaeriydd 2,320 o dynelli. Y mae stoc y glo yn cyoyddu yn Ffrainc yn herwydd yr arafweh mewn lionglwythiad o hono. Y mae mas- nach yr haiarn yn aios yn hynod farw- aidd. Y mae masnach glo tai yn Nyffiryn Cinderford yn weddol fywiog, a gwell cais am lo yn gyffredinol. Yn yr Unol Dak-ithau y mae cyn- ydd parhaus yn y ceisiadau am reiliau yn Pittsburgh. Y mae y gwneuthur- wyr yn brysur, a meddylir mai felly y gwna barhau hyd ddiwedd y flwyddyn. Y mae y cais am ibrought pipes wedi bod yn hynod fywiog yno am gryn am- ser bellach. Y mae ychydig gwell bywyd yn masnach y golosgio yno. Gyda golwg ar y glo, darfu i'r gweith. wyr, mewn cyfartodyn McKeesport, yr wythnos a aeth heibio, beuderfynn y pris am ei dori yn dair cent y bweiel. Ni wyddis eto a wna y perchenogion gytnno a hyny. Aberdar.- Y mae rhybuddion wedi eu rhoddi i fyny eto yn nglofeydd Abernant, y Bwllfa, yn gystal ag yn nglofeydd y Dyffryn ac Aberaman, perthynol i gwmni Powell Dyffryn. Daeth rbybuddion amryw o lofeydd y gymydogaeth i fyny diwedd yr wyth- nos ddiweddaf, effaith yr hwn oedd i ugeiniau lawer o weithwyr gaeleu hat- al. Araf iawn ydyw holl lofeydd yr ardal a dyoddefaint ac angen mawr yn cael ei deimlo gan ugemiau o deuln- oedd. Pembre.-Yr ydym yb cael oPem- ,ore fod forge newycid wedi ei agor yn ngweithian alcan y lie hwnw, a bod yr amgylchiad wedi cael ei neillduoii a gwledd, o'r hon y cyfranogoddoddeutu 200 obersonati.
. SIOMEDIGAETH HEN WR MEWN…
SIOMEDIGAETH HEN WR MEWN CARIAD. Dydd Sadwrn diweddaf, deuwyd o hvd i gorfflabrwr amaethyddol o'r enw William Jones, rhwng 60 a 70 oed, mewn llyn o ddwtr yn agos i amaethdy o'r enw Ty Pwdr, Llanedarn, ger Caer- dydd. Y mae yn ymddangos fod y trancedig ar fin priodi a menyvi- a elwid Petsy Girl, ond yn anffodns cododd cweryl rhynp-ddynt. Cafodd hyn gy- maint o effaith ar yr hen wr fel y pen- d"riynodd gyflawni btinanladdiad.
. MARW AR Y MYNYDD.
MARW AR Y MYNYDD. Nos IaTl diweddaf yr oedd Phoebe, Davies, gweddw y diweddar Mr. Wil- liam Davies, Llwydcoed, yn myned o Drecynon i Drehertert. Yr oedd wedi ei gadael yn hwyr cyn cychwyn, a gwel- wyd hi wedi y nos wrth y Bwllfa. Cynghorwyd hi i droi yn ei hot, ond yn ail wyddianns. Ni welwyd hi wedi hyny hyd prydnawn dyda Sadwrn, pryd y cafwyd hi mewn lie corsog a gwlyb ar y mynydd yn hollol farw. Y dydd Llun canlynol, claddwyd hi yn Aberdar. Y mae tri o blant wedi en gadael ar ei hol-dan fab a merch techan. Cofied pawb sydd yn cioesi y mynydd hwn mai lie ofnadwy ydyw ar noswaith dywyll.
MARWOLAETH MR. J. EVANS, TRECYNON
MARWOLAETH MR. J. EVANS, TRECYNON Boreu dydd Sul diweddaf. bu farw Mr. John Evans, grocer, Tiecynon, yii 51 oed. Yr oedd yr ymaiawedig yn flaenor parchus gyda'r Tretuyddion Calfinaidd yn Carmel. Trecynon yn frawd i Mr. J. Evans, grocer, Hirwaun, ac yn fab i Mr. W. Evans, Llaiiddeusant, sir Gaer- fyrddin. Cleddir ef pryduawn dydd latu yn nghladdfa St. Ffagan's, Heol- yfelin. Y corff i'w godi am 3 o'r gloch.
ABERDAR.
ABERDAR. Nos Iau, Tachwedd 29ain, traddodwyd darlith yn y Tabernacl, capel Seisnig yr Annibynwyr, gan y Parch. J. Farr. gwein- idog y lie, ar John Penry, y Merthyr Cymreig,a'i Amserau.' Yr oedd y ddar- lith hoh yn addysgiadol, a thraddodwyd hi yn feistrolgar iawn. Byddai yn werth i bawb wneud ymdrech i gael clywed y ddarlith uchod, gwrthddrych yr hon sydd mor agos i galon pob gwir Gristion. Uaf- wyd cynulliad rhagorol a gwrandawiad astud. G.
Advertising
TEMPERANCE HALL ABERDARE. TJncer the ^intijiguisheipat o»ag* of the Marquis of Jiute, Right Hon. Lord Aberdare, O. 1l M. I'ubo,, Jisq., M.P.; H Richard, Esq., M.P. J). J)wis Esq., J P; Rev J. W. Wyr«te Jones, Vicar, 4-C THREE GRAND PERFORMANCE 1 Of MenQ«.8Hohr'p Orstjrio, "ELIJAH" ill be given at thA abov EbU, On Christmas Day and following day, Dec. 26th, 1877.. Artj",t.-R-SOPIUNO Miss MARY DAVIES, R.A.M., Gold M«la ist, CONTRALT J Miig ANNIE WILLIAMS, U.C.W. TEITOUE Mr. DANIEL EV !,N 8, Aberda-n. BASSO Mr. T. BRANDON, of tue Exetar H. i & "to- vinvial Orato io OoHcorts \HORU- ABERDARE CHORAL UNION INSTRUMBWTAT.TCIT- Orcheot'-n—GLOUCESTER STKIN^ BAND and ABERD RE BKASS BAND LkaDER: Mr. WOOD VARD, Glonctstir. ACCOMPANISTS: Meesrs. D. buWr N & <. PERKINS. CONDUCTOR: Mr. REK8 E NS. At 8 p.m ChriettnHH J a7. a Gnntl MISCELLANEOUS CONCERT Will be giVdù, whia the atlovó srtistas will take plirt. The Oretorio Concerts wi ] ejmnjence Cbrist^ mas Day at 3 p.m W eilneeda, at 2 pm. aad 7 P.M. Admifsi >n to Mo-nicg Co- crta- Front Sesto, 38. Second do., 2a.; Third do., le. Eveaiui Coic^rts r Front S'»t«, 2s.t>d.; Secoudio., 18.6tJ Third do., if. Reserved 8 ftts for W,- inesdav Morning r, oert maw be secured oi Mr. Frost. Etat; CarioB-et'pet, where a pi •. of tfap Hitti, seen. N. B. WILLIAMS, £ .c. SdyTn-ur-street, Aberda e.
CREUNANT.
CREUNANT. Ychydig wythnosau yn ol yr oeddwa allan o waith, a chan y gwyddwn fod glofa y B yn gweithio yn lied gyson, penderfynais fyned tuag yno i edrych am yr overman. Y peth cyntaf a dynodd fy sylw ydoedd rhaglen oedd wedi ei gosod ar dalcen un o'r trams segur sydd yma. Aethum yn mlaen gan agor fy llygaid fel dallhuan, a sefais fel esgob yn ei fyfyr- gell, gan syllu ar y rhaglen mewn syn- dod: a'r pethau cyntaf y disgynodd fy llygaid arnynt oedd fel y canlyn:— Cynelir Cyfarfod Cystadleuol yr 20fed o Dachwedd, dwy fil saith gant o oed Crist, ar Goedcae'r Bedw, pryd y gwobr- wyir y buddugwyr llwyddianus ar y tes- tynau canlynol:— 1. Am y Darlun goreu o King Tom yn eistedd mewn cadair freichiau, barilaid o gwrw a photelaid o'r very best whiskey yn ei ochr, ac un o'r merched glanaf trwy'r greadigaeth yn gweini arno. Gwobr, cael yr anrhydedd o bwyso glo am haner y pris cynygiedig. Y91 2. Am y Traethawd goreu ar y Dull mwyaf esmwyth i ormesu. Gwobr, cael yr hyfrydwch o droi talcen, a thori deu- ddeg llath o waelod am ddim, ac edrych- iad dieflig os gofynweh am ragor na hyny. 3. Am y cynllun goreu a mwyaf dirgel i gael arian diod. Gwobr, cael deg cem- iog yn y dydd yn fwy nag un o'i gydr weithwyr. 4. I'r un a weithreda yn oreu fel gwarchodwr y Brenin am y tri mis nesaf wrth ddyfod o ffau'r llewod yn y nos. Gwobr, caef bod yn gynorthwywr i'r cyn- ffonglecwr presenol, ac yn king's guard dros holl ddyddiau ei fywyd, a phension ar ol marw. Beirniad, Syr Roger, yn cael ei gy- northwyo gaD Alaw lolyn. "oj; FLYING TILLER, Ysg. Mor gfltffi&f ag y darllenais y program, ciliais yn fy. ol gan pfn a dychryn, a chuddiais fy ngwyneb yn fy nwylaw gan gywilydd am fy mod erioed am eiliad wedi coleddu y syniad o fyied i weithio i'r fath Ie. Nid oes dim yn fwy peryglus mewn dyn na dechren ymyryd a'r terfynau sydd yn gwahaniaethu rhwng gwirionedd a chelwydd, rhwng uniondeb a thwyll, a thraethu yn erbyn ariangarweh mewa ereill er mwyn cael mwy o lonyddwch x i'w ariangarwch ef ei hun, a beio ar or- mes mewn ereill er mwyn iddo ef gael mwy o le i ormesu. LLYGADGRAFF.