Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
15 erthygl ar y dudalen hon
Y RHYFEL. ".fj;1;)1\,,--
Y RHYFEL. ".f j ;1;)1\, CWYMP PLEVNA. Y mae y newydd wedi cyrhaedd o Bucharest fod amddiffyniad gwrol Plevna, dan Osman Pacha, wedi dyfod i ben, a bod y lie, fel yr oedd, wedi ei roddi i fyny yn ddiamodol. Y mae Osman wedi cadw ei enwogrwydd hyd y diwedd. Er fod ei allu milwrol yn dyoddef o newyn, eto gwnaeth un ym- gais orchestol i dori drwy liaellau y gelyn, ond methodd yn ei amcan, ac ymostyngodd i'w dynged wedi'i glwyfo. Dywed yr hysbvsiad hefyd fod y Tyrciaid yn Plevna yn marw o newyn. Fe esyd syrthiad Plevna y Rwsiaid mewn anghyfleusdra mawr. Bydd ganddynt o ddeg-ar-bugain i ddeugain mil o garcbarorion milwrol i'w poithi, heblaw rhyw ddeg mil o glwyfedigion i gymeryd gofal am danynt. Mewn ystyr filwrol, y mae y fuddugoliaeth yn annysgrifiadwy. Y mae hyn yn hoddi terfyn ar weithrediadau Meh- gmet All Pacha, ac nid oes amheuaeth i awr na chaiff efe orchymyn i syrth- yn ol ar Adrianople. Y mae hyn nefyd wedi rhoddi terfyn i symudiad- au Snleiman Pacha tua Tirnovo, yr hwn yn awr sydd heb amcan, ac wedi ei amgylchu a pheryglon. Bydd gan- ddo yn awr i ofaln am ddyogelweh y oatrodpfi a anibnodd efe 1 6iata$uaa a Jaiowitza. Am haner awr wedi saith o'r gloch boren dydd Llun diweddaf, ymosododd boll allu Osman Pacha er ceisio gwneud en ffordd trwyddynt. Wedi pum' awr o ymladd caled, gorchfygwyd y Tyrc- iaid ae wedi i Osman gael ei am- gylchynu ar bob tu, gorfu iddo ef a'i -jtioll fyddin roddi i fyny. Y mae pob peth yn Plevna wedi syrthio i ddwylaw y Rwsiaid, yn cynwjs 40,000 o gar- cbarorion a 400 o ynau. Gwnaeth Osman yr ymosodiad hwn am fod ei holl ymborth wedi darfod, fel yr oedd y fyddin a'r trigolion mewn angen dirfawr,pobpeth byw a bwyt- iadwy wedi ei ddifa. Yr oedd ycleifion yno hefyd mewn sefyllfa resynns, heb ond un meddyg ar gyfer bob 100, ac heb ddim o'r hyn oedd yn angenrheidiol ar gyfer en gwella. Wedi ymostwng i'r Rwsiaid, dywed- ir fod y milwyr Tyrcaidd yn erfyn am rywbeth i'w fwyta gan y milwyr gwrthwynebol. Ar y 19eg o Orphenaf y gwnaith y Cadfridog Schilder-Schuldner yr ym- gais gyntaf i gymeryd Plevna. Gada- wyd ef i fyned i mewn, a phanyroedd ei wyr wedi ymwasgarn, ac wedide- chreu cartrefi yno, taniwyd arnynt o benau tai, trwy flenestri, a dyoddefas- ant golledion dychrynllyd. Yn mhen dau ddiwmod, gwnawd ail ymosodiad, ond trechwyd yr ymosodwyr gyda cholled fawr. Ar y 30ain o Awst, gwnaeth y Cadfridog Krndener a'r Tywysog Schahofsky ymosodiad mawr ar y lie, ond gorfu iddynt encilio Yll ol. Yr ymosodiad olaf a wnawd, oedd ar yr lleg o Fedi, yn mhresenoldeb yr Ymherawdwr, yr hoa hefyd a aeth yn iethiant trwyadl. Am dros bedwar mis y mae Osman Pacha wedi bod yn brif amddiffynydd Adrianople, i r hwn le yn awr y mae y ffordd yn hollol agored. Nid oes dim yn awr i rwystro byddin Orllewinol Bulgaria rhag croesi y Balkans, ac ymddangos o flaen Adrianople. Nid oes yr un gallu Tyrcaidd a all wneud mwy na gwithsafiad arddangosiadol, yn en herbyn, tra y mae hyn yn ber- flaith hysbys yn Constantnople. Dywed y Rwsiaid am y frwydr a ymladdwyd ar y 4ydd cyfisol, yn Ma- riana ac MIena, ei fod yn fwy antfafriol iddynt hwy nag y tybiwyd ar y cyniaf. j Fod eu colledion yn 50 o swyddogion, a 1,800 o wyr wedi eulladd a'u clwyfo. Iddynt hefyd golli 11 o ynau, a hyny am nad oedd ganddynt ddigon o geff. ylau i'w symud gyda hwynt ar unwaith. Y mae yn sicr fod Suleiman wedi profi yn yr amgylohiad hwn, a chymeriad y ddau le pwysig hyn, naill ai fod y Rws- iaid yn brin o alia i ymladd, neu ynte fod y Tyrciaid eto yn ymgalonogi.
EIN GWEITHIAU ALCAN.
EIN GWEITHIAU ALCAN. Nid oes ar hyn o bryd ddim Swelliant i'w gofnodi mewn cysylltiad a gweith- tau alcan DeheudirCymru, er ar yr un pryd nas gallwn ddweyd fod y fasnach yn waeth. Gallwn hysbysu hefyd fod arwyddion dyfodol IY fasnach hon yn Hawn cystal ag y maent wedi bod. He taw fod yr arwyddion yn gwella am ail sefydliad heddwch yn Europ, y mae gobeithion hefyd y newidir y iariff Americanaidd mewn cysylltiad a dad- forion o wledydd ereill, a hyuy i'r hel- aethder o 25 y cant, yr hyn fydd yn ostyngiad sylweddol ac yn agoriad am alwad helaethach ar ran yr Unol Dal- aethiau.
. HAELIONI CYMRY LLUNDAIN.
HAELIONI CYMRY LLUNDAIN. Dywed un gohebydd o Lundain, fod cyfarfod o fasnachwyr, celfyddyd- wyr, a gweithwyr Cymreig, wedi ei ddiweddar yn y brifddinas, a DOCL dros 2&Z,VJ0V WeilX cu ganddynt tuag at gapel newydd y Trefnyddion Calfinaidd yn Bridgewater Gardens. Darfu i un wasanaethferch roddi 20p. tuag at yr amcan, ac un celfyddydwr 50p. Gwasanaethferched ereill a gyfranasant lOp. a 5p., a rhai gwerthwyr llaeth lOOp.
. HYN A'R LLALL YR WYTHNOS.
HYN A'R LLALL YR WYTHNOS. Yn Aberteifi, ddydd LIun diweddaf, syrthiodd darn o bren ar Jno. Thomas, llifiwr, Drawbridge, yn ngweithfa lifiol Mr. J. S. Williams, aca laddwyd. Y mae y manylion wedi cyrhaedd Queenstown am golled yr agerlong ryfel Huron, perthynol i'r Unol Dal- aethian, a thros gant o fywydau. Cychwynwyd gweithiau durnewydd- ion Rymni ddyddMercher,yr wythnos ddiweddaf, pryd yr oedd canoedd o'r trigolion yn bresenol, y rhai a obeirh- ient fod amsergwell ar wawrio arnynt. 0 herwydd y tlodi mawr a'r angen sydd yn mhlith lluaws o weithwyr Llanelli a'r cymydogaethau, y mae pwyllgor wedi ei ffurflo er agor soup kitchen.' Y mae y pwyllgnr wedi penderfynn agor y cyfryw bob dydd Mawrth hyd rybydd pellacb. Y mae 84 o faswniaid Germanaidd wedi cyrhaedd Llundain eto, y rhan fwyaf o ba rai sydd wedi dechreu gweithio mewn gwahanol leoedd. Y mae wyth o honynt, modd bynag, wedi cael eu hanfon yn ol ar gost y rhai sydd ar strike.
DARGANFYDDIAD FFODUS.I
DARGANFYDDIAD FFODUS. Yr wythnos ddiweddaf fel yr oedd dan fachgen yn hela cwningen yn sir Gaernaifon, daeth un o honynt ar draws yr hyn a dybia, efe ar y cyntaf yn hen depot, mewn twU yn y myn- ydd. Tynodd ef allan, a chafodd ei fod ar lun hynodol, ac yn fawr o i an ei faint. Yr oedd ynddo hefyd ry w stwtF cochaidd. Aeth ag ef adref, ac erbyn gwneud ymchwiliad, cafodd raai ilwch pres oedd ynddo. Y mae y llestr o henafiaeth mawr.
ILLYSIOL.
LLYSIOL. Ynllysyrheddgeidwaid Portsmouth, dydd Llun diweddaf, cafodd morwr o'r enw Henry Tonkin, ei ddwyn dan y cyhuddiad o fod wedi cnoi ymaltb drwyn un Henry Best, tra yn ymladd nos Sadwrn. Yn llys ynadol Llandeilo, ddydd 1 Sadwrn diweddaf, troi»toy4dwyd Mrs. Walters, Red Cow, ]bm%bie, i sefyll ei phrawf yn y s esiw^h\rarfcero], dan y cyhuddiad o fod weti lladrata shawl o siop Mr. E. Jones, Compton House, Llandeilo.
.j CYFARFOD CYNBYCHIOLWYB…
CYFARFOD CYNBYCHIOLWYB YN ABSRDAR. 'I Dydd Llun y lOfajl cyf., cynajiwyd y cyfarfod uchod |b y Bute Anns, Cymerwyd y gadair" gan Mr. J. Ev., New Tredegar, a'r is-gadair gan Phillips, Mountain Ash. Wedi agor y cyfarfod drwy araeth fer gan y llyw- ydd, penderfynwydi galw cofres o'r gweithfeydd,— 1. Fod enwau y rhai a gynygir i fod yn aelodau ar y Bwrdd am y chwe mis yn dechren Gorph., 1878, i'w hanfon i'r ysgrifenydd erbyn y dydd cyntaf o Fai, er mwyn eu gosod ar y Cylehlythyr i alw y cyfarfod chwfe misol nesaf, fel y gallo pob glofa gael gwybod pwy fydd yn oael eu cynyg. 2. Ail etholwyd hen aelodan y Bwrdd i wasanaethu am y chwe mis nesaf. 3. Yn ol barn y cyfarfod hwn, fod pawb a rwymir i weithio yn dri yn lie dau mewn talcenau, heb y ddwy geiniog arferol am hyny, yn tori dy- farniad y Bwrdd, 4. Fod Mr. Jno. Hughes, Rhondda, ac Evan Owen,Aberdar, i archwilio c^frifon y Bwrdd hyd at ddiwedd y |" ^in^nniwyd ag amryw' faterion ereill, sef achos Blaenafon, Cwmbran, Bodringalit,&c., a chafoddycynddrych- iolwyr atebion boddhaol i'w dwyn yn ol i'r rhai a gynrychiolent. Hefyd fod y cwestiwn o gael gweithredoedd y Bwrdd wedi eu hargraffu i'w osod ar ragdrefn y cyfarfod nesaf gyda golwg ar gael ffordd i'w cael allan. Ar diwedd y cyfarfod buwyd yn ar- ddangos llusern dan o eiddo Mr. Theophilus Thomas, homvpman, Gad- lys, Aberdar, a phenderfynwyd eu chymeradwyo fel llusern ddyogel a phwrpasol i lowyr y wlad.
9 TANCHWA YNYSOWEN.
9 TANCHWA YNYSOWEN. Yn ein rhifyn diweldaf hysbysasom am danchwa oedd wedi eymeryd lie yn n glofa Mertbyr Vale, ar y 30ain cyn- fisol, trwyjfcion yr oedd pedwar neu bump we^feti niweidio yn fawr. Y mae yn ddrwggenym ddeall i William Jones, 22 mlwydd oed, un o'r rhai a niweidiwyd, farw ar y 7fed cyfisol.
I __— 4 MARWOLAETH AMHETJS…
__— 4 MARWOLAETH AMHETJS YN BE 0 WAS. Taflwyd trigolion Bedwas i gryn gyffro nos Sadwrndiweddaf, trwy ddar- ganfyddiad corff dyn ar y ffordd i or- saf y reilffordd. Proffwyd mai corff amaethwr cytrifol o'r enw William M. Rees ydoedd, oddeutu 60 oed. Pan y deuwyd o hyd iddo yr oedd yn gwaedi o archoll dwfn ar ei ben.
t GWEITHFAOL A MASNACHOL.
t GWEITHFAOL A MASNACHOL. YSTRAD RHONDDA. LIed anghy- surus yw pethau yma yn barhaus. Y II: ae gwyr yr headings wedi dechreu gweithio ar ostyngiad yn Bo iringallt. Cafodd y glowyr weithio tri thwrn yr wythnos ddiweddaf. Y mae ymgais yn cael ei wttend i gymeryd ymaith yr extra twrn oddiwrth wyr y nos, ac y mae y rhai hyny ag oedd yngweithio y nos ar hir yn sefyll allan or dechreu y mis hwa. Y mae rhybuddion yn ngweithfeydd y Pentre a Tynybedw yn nodi y bydd pob ymiwymiad yn terf- ynu ar y Slain cyfisol. CAERDYDD, — Cymerodd gwelliant mawr le yu masnach Caerdydd yr wythnos ddiweddaf, mewn haiarn a g10, ond y mae eto yn mhell o dan y Cj f- artaledd pricdol. Y mae piis y glo yn parhau yr nn. Y cyfanswm a loog- wyd oedd 66,859 o dynelli, yr hyn oedd yn 16,869 6 dynelli yn fwy na'r wyth- nos cyn hyny. Dywedir fod glofeydd y Blaenau wedi troi allan dros fil o dynelli yn fwy nag arfer, yn yr hwn le yr ataliwyd y strike, ac amgylchiadau in edrych yn llawer gwell. Gellir dweyd iod gweithio cysonach wedi cy- meryd yn Rhymni a Chaerphili, a masnach dda wedi cymeryd lie yn Nghasnewydd. Y mae masnaoh 'haiarn Gogledd Woegr yn dawel, y gweithiad yn cael ,@i jgwtogi yn f«wr. Dywedir fod y "piisoedd yn parhau ar y cod'aid di- weddar o swllt y dynell. Marwaidd yw masnach y ^lo, ac yn lied aflonydd, yn^herwydd y croesdynti^ ^hylch y Y mae sll^flfa masnach y glo yn Ngorllewinbarth Cumberland yn dy- j fod yn fwy sefydlog masnach yr hai- am bwrw yn farwaidd, ondyn sefydl- og yn y prisoedd. Y caipt am reiliau dur yn hynod fywiog. Haiarn gwaith yn farwaidd. Mwn haiarn yn sefydlog ar y prisoedd diweddar. Y mae marchnad y mwn rhuddgoch (haematite) Gogleddbarth sir Larcas- ter a Cumberland mewn sefyllfa sef- ydlog, ond y cais am dano yn hynod araf. Y mae gwneuthurwyr dur yn defnyddio haiarn Bessemer yn hynod rydd, ac y mae amrywiol sypynau o Hi, redinol yn sefydlog. Yn ystod yr wythnos y mae y stoe wedi cynyddn i raddau. Mwn haiarn yn sefydlog, a'r fasnach lo yn lied farwaidd. Y mae masnach glo sir Lancaster yn parhau heb yr un cyfnewidiad sylw- eddol y mae hyd yn nod y cais am io at wasanaeth tai yn hynod farwaidd ac ystyried yr amser yw hi yn awr o'r flwyddyn, a phob math o lo yn isel a marwaidd o ran gwertbiant a phris. Yn masnach yr haiarn y mae yT hai- arn bwrw yn sefydlog yn ol y prisoedd diweddar, ond haiarn gwaith (finished iron) yn hytrach yn llai o bris na'r misoedd blaenorol. Marweidd-dra sydd yn parhau yn ngwahanol gangenau masnach haiarn DehenbaTth sir Gaerefrog, tra y mae masaach sefydlog yn cael ei gwneud mewn glo tai i fatchnadoedd Llundaina lleoedd ereill. Y mae y cais am ager- lo yn myned yn llai. Yn Sheffield, y mae gweithio bywiog ar reiliau dur, gyda gwell masnach yn cael ei gwneud mewn arfau ac offerynan miniog, ond pob cangen arall o fasnach yn aros yn yr un sefyllfa farwaidd a diwaitn.
LLA.NELLI.
LLA.NELLI. Dywedwn air yn fyr am helyntion cyffredinol y lie am yr wythnos ddiwedd- af. Nos Fawrth, cawsom y fraint fawr o glywed Eos Morlais yn canu mewn cy- ngherdd a gynaliwyd yn nghapel Seion. Yr oedd y tro hwn, fel bob amser, yn canu gyda gryn etfeithioldeb nes llwyr ddanu llond capel o wrandawyr. Y mae yr Eos wedi enill iddo ei hun gymerad- wyaeth uchel fel canwr melus yn Llan- elli y tymor hwn o'r flwyddyn, o herwydd dyma y trydydd tro iddo fod yma yn ystod y ddau fis diweddaf. Canoddy cynorthwywyr ereill, yn wrwod a benyw- od, yn hynod soniarus a melusber, ac yn neiliduol y cor dan arweiniad medrus Mr. R. C. Jenkms felly cafwyd cyngherdd dda a chanu rhagorol iawn. Nos Fercher, cynaliodd cyfeillion y Tabernacl gyfar- fod cystadleuol gwir ddydcior >1 ac adeil- adol, a gwobrwywyd y buddugwyr mewn canu, adrodd, ac areithio caiwyd cyfar- fod gwir dda, ond fod y gynulleidfa yn fach mewn nifer. Yr un diwrnod, syn- wyd llawer o drigolion y Llan pan taenwyd y chwedl albn fod Mr. William Harris wedi priodi a Miss Grace llobe-ts, Llandudno, o herwydd tybiasid fod yr hen lane wedi penderfynu byw yi, weddw hyd ei fedd; ond yn herwydd swyn serch y ferch o Landudno fe gyf'newidiodd bi j iarn. IOAN GWYLLT.
ïi CWMBACH.
ïi CWMBACH. Nos Iau, Rhag 6fed, cynaliwyd y cyf- arfod adloniadol cyntaf o res sydd i'w cynal yn Eglwya Sant Mari, yn y lie hwn, er cynorthwyo mab i weddw dylawd i fyned i'r ysgol. Cymerwyd y gadair gan Dr. Leigh. Yr oedd prif foneddwyr a bon- eddigesau y He wedi dyfod yn nghyd. Rhoddodd Mr. Bedlingtoii, goruchwyl* iwr, ddwy gan, a gwasanaelhwyd gan rai o brif gantorion y eylchoed^. NEWYDD DA —Y mae cwmni y P. D/s wedi cael ar ddeall fad dam mawr o'r glo pedair ar ol o dan dir Ynyscynon, ac y maent wedi dechreu suddo twll i'w brofi ger Ffynon Ynyscynon. Os y bydd iddo droi allan yn llwyddiant, bwriadant ei weithio o bwll Ynyscynon. Gobeithio y bydd iddynt lwyddo. Bydd hanes eisteddfod arehwrthwyn- ebydd y DARIAN a'i Uedaenwyr o'r lie hwn yn y nesaf, yn nghyd a rhai o'r tes- tynau.
ABERAMAKf.
ABERAMAKf. Nos Sadwrn, Rhagfyr 8fed, sefydlwyd Teml f. Plant yn ysgoldy Ynyelwyd, o'r enwoebaith Ynyslwyd. Yr oedd yn llawen genym weledgolwg mor lewyrchus ar y deml hon yn cychwyn. Ymunodd 30 ar noson ei sefydliad ac ymddengys fod yn agos i 40 yn ychwaneg o enwau gan yr ysgrifenydd. Y swyddog ar yr achlysur oedd y brawd selog a gweithgar Morgan L. Price, arolygydd y dosbarth, yn cael ei gynorthwyo gan y brodyr E. B. Williams, U.D.Y.; Robert Edwards, Aberaman; ac aelodau Teml y Plant, Saron. Gobeithio y bydd iddi barhau i gynyddu yn ei rhif. W. R. H.
EISTEDDFOD UJNrnnsvTEi OBTAIN…
EISTEDDFOD UJNrnnsvTEi OB- TAIN ASH. Y cyfansoddiadau a ddaetbant i law erbyn yr eisteddfod hon yw y canlynol: —Traethodaugan Glanarthian, W. R. W., Caswallon, a Chyfaill y Glowyr. Prydd- estau gan Cywair Lleddf, Mab Galar, Deigryn Hiraeth, Awenydd Prudd, a Dar- luniedydd. Englynion gan Estron o'r Ystrad, Hebog, Arsyllwr, Pystman, Ap Tyner, Gwyltab, Adarwr orr Dwyrain, Erato, a Postman. Penillion gan Ad- waenydd, Distyll y Don, a Charwr Dyn- garwyr. T. EDWARDS, Ysg.
Advertising
RHYBUDD. PWY bynag sydd wedi colli arian, neu Jt- eiddo, yn ngbymydogaeth Gwaun- caegurwen, ymofyned (gyda'r manylion) a DAVID Si ORGAN, Gwauncaegurwen, Brynaman, R. S. 0, Cymru gwlad y gan,' 4 Gwell dyeg na golad.' SEION, CAPEL Y BEDYDDWYR, BRYNMAWR. CfNELIR tsMc tdioa Fi»-»reddog yn y 11. uchod, dydd Llun, Jtibmg/yr 2iain, 1877. PRIF JDA.RN. 1; ø. c. I'r Cor a yn oreu Molwch yr Arftlwydd,' geirjau Cymraey neu S o*- aDK,(, J eurrr. 8 0 0 a Chalitie Ihldd i r -ar-, iidd. jjywyd i; rl. GAIFKITHS, Tsw. B^UNIAD y-a-diori»«th Hit. D. EVANS. Beirniad yr adtoddladau: Mr. J. P. D. WfL- M').MS. Mynediad i mown, Is.; Plant dttn 15 oed, haner pns. Carsm gael c ifurglketli pawb ya ol an gallu. Bnwau yr ymgeiswyr i fod yn llaw yr ysgrif- enydd erbyn y ISfod o Rftgfyr. Nt wobrwyir oni bydd teilyngdod Gellir cael y Programme am gsiniog; trvy y Post ceiniog a dimai. K. EDWARDS, 20, King-^tre t, Brrrmawr. A gyhoeidir ar Jist Ions xr, J87pris Ceiniog, YR YSGOL GKRDDOKOL (Cykhgraw n Misol at wapanaeth cerdd- orion ieuaicc, dan glv. ineth Alaw Ddn a'r Parch. J. Ossian Davies, F_r Llanelli, 3 Eb f mae ei enw yu <*■ wrddo, amcaaycy- hoadditid f dd (Sydjua.'fccititio cerddorioa i uaiac a rofcob ca.gcl1 ) wyt-oda th tuddiol ya dal cysylltiad a cb^tddflriietk. Eia ria' wyddHir: By,Byra], a boneddiraidd. E'n nlian:—Ys rif \rwfiki<»l—Coiofa y CyfasBodd*—Oe o'n yr A rweinydd Colofa y Dfd<' cw- 'vruwi 3 n chlysurol i'r Haneø- .dil., Syl.u 1 "f Gerddoriaeth a -be;rfiiu i. u vdIJIO.. ^(iiddoniapth G<>nadvy, yn eg- S.i„„ 11 i cyni—Ymd lyddanioo Cerdd rol (,'olbfL Holi ,c At b- BrwgraflB lit t. f" oWv&on—Cron'cJ'byr o 1) lyg^r iitiia u -sst HhfeJia u y Mii. &c. — HyHbysiaO u, a hob wi*'th o ddrddor- d-ib. Anfocor pob arc''eb?on, -jn wsr'syd ag h sbjs- IAIFAA, lit yr tinua DATiBa & VU., Llansil