Tarian Y Gweithiwr

MR. HENRY RICHARD A'I ETHOL- WYR. Talodd Mr. Henry Richard ei ymwel- iad blynyddol a'i etholwyr yn wythnos ddiweddaf, a chafodd dderbyniad mor frwdfrydig ag erioed. Yn Aberdar, nos Iau diweddaf, yr oedd y neuadd yn or- lawn cyn amser dechreu. Cymerwyd y gadair gan Mr. Charles James, Merthyr, yr hwn a agorodd y cyfarfod ag anerch- lad gorchestol ar hanes a gweithrediadau y pleidiau politicaidd am yr haner can mlynedd diweddaf. Mr. Richard, wedi cael derbyniad brwdfrydig, a anerchodd y cynulliad yn Gymreig, a hyny ar ddadgysylltiad yr Eglwys a'r Wladwriaeth, yn nghyda'r priodoldeb o estyn yr etholfraint yn?y siroedd. Wedi hyny, symudcdd yn mlaen at helynt y rhyfel ddychrynllyd sydd yn awr yn Ewrop. Dywedodd fod yn dda ganddo fod y wlad hon wedi ym- gadw rhag cymeryd rhan yn yr anneall- dwriaeth gwaedlyd, er fod rhai wedi, ac eto yn, ceisio ei thynu neu ei gyru i'r alanas. Modd bynag, nad oedd y cyfryw wedi llwyddo, a'i fod ef yn teimlo yn ddiolchgar i Arglwydd Derby am yr hyn oedd wedi ei wneud er ymgadw rhag hyny. Fod cynrychiolaeth wedi bod I gydag ef yn arfer eu dylanwad er ceiaio I codi ysbryd rhyfelgar yn y wlad; ond fod Arglwydd Derby wedi cymeiyd ei synwyr cyfFredin clir ac wedi tori trwy eu holl gau resymau. Ei fod yn wir fod Arglwydd Derby wedi cyflawni rhai cam- gymeriadau. ond y gellid yn hawdd maddeu i ddyn oedd a gofal gwladol an- hawdd os byddai iddo syrthio i gamgy- meriad unwaith neu ddwy mewn blyn- yddoedd; ond ei fod yn credu fod Ar- glwydd Derby wedi yaiegnio i gadw at heddwch In y wlad hoo, er fod aelodau ereill o'r Llywodraeth yn groes i hyny. Ei fod ef yn ami yn gofyu iddo ei hun pwy ddaioni a ellid ei ddyagwyl oddiwrth 'y rhyfel presenol. Y gwyddent oil pa ddrwg. Yn ol adroddiadau Rwsia ei hunan, rhai wjthnosau yn ol, addefent eu bod wedi colli 71,500 o wyr, ac nad allai colled Twrci fod yn llai; ac erbyn hyn nad allai nifer colledion y ddwy blaid fod yn llai na 180 000, a hyny'o ddynion yn mlodau eu hoes—poblogaeth tair o siroedd mwyaf poblogaidd De- heudir Cymru o ran eu dynion dros 20 oed. Ondnadeeddhynyynhanerytru- enu a achlysurid. Beth pe meddylid am ddyoddefiadau y degau o filoedd o ddyn- ion a menywod diniwed, hen ac ieuainc, yn nghyda'r plant, y rhai nad oeddynt a na rhan na chyfran yn nygiad y dmystr oddiamgylch, a'r rhai oeddynt yn awr yn meirw o angen. Fod eu llefau i'w clyw- edynuwch na rhuad diystriol arfau y rhyfel, a hyny o ganol heintiau a new- ynoedd yn canlyn y march coch. Nad hyny chwaith oedd yr oil, ond fod yna ysbryd o greulonder a dial yn cael ei gynyrchu yn nghalonau y pleidiau, yr hyn oedd yn un o ddrygau mwyaf pob rnyiei. J?oa y arygau yn amiwg, ag y dylai y daioni hefyd fod llawn mor ami- wg er ei osod ar ei gyfer. Ond pwy oedd i enill ? Fod Twrci, cyn y rhyfel, yn fethdalwr, a'i holl daleithiau yn nghanol annhrefn parhaol, ac nad oedd hi yn debyg o enill dim. Yn wir, ei fod yn fwy tebyg y buasai i'r dyn claf, crynedig, gael ei ysgwyd hyd ei seiliau, os nid i'r llawr. A oedd Rwsia yn myned i enill rhwybeth drwyddo ? Nad oedd efe yn gwybod yn sicr a oedd gan Rwsia olwg ar rhyw fanteision tirawl neu forawl; ond beth fyddai hyny yn ad-daliad am ei gyru haner canrif yn ol yn y cynydd yr oedd hi yn ei wneud mewn gwareiddiad ? A fyddai i ddeiliaid Cristionogol Twrci enill trwyddo. Mai hyny, wedi y cwbl, oedd y peth pwysicaf. Eu bod wedi dar- Ilen, ac arswydo wrth ddarllen, am y creulonderau a gyflawnid ar y rhai hyn gan y Tyrciaid, a chan y Cristionogion yn ad-daliad arnynt hwythau. Ond fod y gwahanol genhedloedd hyn yn byw yn gymysgedig a'u gilydd, a'u bod yn gwy- bod yn dda trwy brofiad fod gelyniaeth cenediaethol yn beth a barhaai yn hir. Fod teimladau y Cymry a'r Gwyddelod yn brawf. A oeddynt, ynte, i ddysgwyl casglu gwinwydd oddiar ddrain, neu ffijras oddiar ysgall yn mhlith brodorion Twrci. A ydoedd yn debyg fod y lie a dewychwyd a gwaed ac a:wynwyd ag es- gyrn y cenhedloedd gelyniaethol hyn yn debyg o fod yn lie i gydgordiad teimlad- au ac ewyllus da i dyfi ar ol y rhyfel presenol 1 Fod dull amgenach o ymgy- modi na thrwy rhyfel, a hyny trwy gyflaf- areddiad a moddion cyffelyb. Fod pobl yn siarad am ogoniant rhyfel ac yn y blaen Eu bod wedi cael hyny wedi ei ddwyn o'u blaenau yn drwyadl yn ddi- weddar oddiwrth ohebwyr galluog y gwa- hanol newyddiaduron. Wedi sylwi ar j priodoldeb o estyn yr etholfraint i'r siroedd, ac ad-drefnu y Seddau Seneddol, sylwodd ar Ddadgy- sylltiad yr Eglwys a'r Wladwriaeth. Fod y pwnc hwn wedi addfedu yn rhyfeddol yn ddiweddar. Nad oedd neb braidd yn ei goffhau rhyw 35 mlynedd yn ol ond ei gyfaill Mr. Miall; hyny yw, mewn gwedd boliticaidd; a rhyfedd y sarhad a deflid ar y blaid fechan a sibrydai am y priodol- deb o ddadgysylltiad. Ond beth a wel- ent yn awr ? Sefydliadau o'r fath wedi eu diddymu yn mhob trefedigaeth o eiddo Prydain Fawr. Ei bod wedi ei diddymu yn yr I werdiion, ac nad oedd bellach unrhyw ymgynulliad politicaidd nad oedd hwn yn un o'r prif bynciau dan sylw. Beth oedd yr achos o hynP Am fod cyfangorff mawr y bobl wedi dechreu gweled mai y cysylltiad anachaidd oedd rhwng yr Eglwys a'r Wladwriaeth oedd prif atalfa rhyddid yn y wlad. Fod yr Eglwys bob amser wedi bod yn wrthwy- neboli gynydd a rhyddid yn mhlith y bobl. Heblaw fod pethau allanol yn awgrymu dydd ei dadgysylltiad, fod y gymysgedd oedd yn yr Eglwys ei hun yn aatgan yr un peth. Fod yr enwog Canon Ryle yn dweyd, pan yi edrychai efe i'r Eglwys, eifod yn teimlo fel pe yn edrych i arddangosfa creaduriaid, neu i Arch Noa, yn yr hon yr oedd creaduriaid glan ac aflan yn gymysgedig, ond gyda'r gwa- haniaeth fod y creaduriaid glan yn gyplau a'r rhai aflan yn seithau yn yr Eglwys. Sylwodd Mr. Richards ar luaws o bethau ereill nad allwn eu cyffwrdd yr wythnos hon,a chafodd dderbyniada gwrandawiad tywysogaidd. Cymerwyd rhan yn y cyfarfod gan amryw o foneddigion y dref, a p&s- iwyd pleidlais unfrydol o ddiolchgarwch iddo ac ymddiriedaeth ynddo am y dy- fcdol.

ANERCHIAD I MB. LEWIS, LLYTHYR- DY, LLANGADOG, AtI BRIOD. Llangadog, megya oedlog aedd, Hyd gyran bedd a garai bardd Mae yno wiadwr mwyn ei wledd, Mewn argain hedd, a'i wraig yn hardd; Eliza bei a Walter wiw A geir yn bvw trwy gywir barch, Alu bnn 1 gais anhalog yw Teg wenan Duw, a gwneud ei arch. Mae ef i'n my eg mewn dyng a dawn, Yn ieithydd HawlI, gan wneuthur lies A h-thau gyda gwecau gawn Yn fowl i'r iawn, dan nefol wres; Da oil eu olod a'u deall clir, O'u mewn ni ffurfir dim yn ffol! A'n plant, i'w tyciant yn y tir, GAD garn'r gwir fo'n bir oln laol. Eu maenaoh teg a ddifreg ddaeth I godiad helaeth gyda'a hoes Mewn modd na ddiohon ffrostiwr ffraeth Roi ran amheuaeth am eu moos, Fel bwrw cenltygg man ar do, A thelyn dano n ceinoio can, Yw ceieiau drwg un cos ei dro I J fryag arhwylio asgre lan. Am foes ao eictioes lan ef gwedd, A nerthog itwnedd gwerth ei gael, y wlsd 8 saif i bleidio sedd A hawddgar hedd y ddau gwir IaaeI, Trwy ut oln gwi lio rhag pob gwall Mae'r naill a'r llall yn lioni flu A dau'n rhoi cysur pur heb ball Yw Lpwiii gall a Lizzie gu. 63, Oieen Street, ROBERT PABBT Hereford. (R6byn Ddu Ervri.)

BETHESDA, ABEBCWKBOY. CYNELIR Cyfarfod Llrnyddol yn j oapel uchod, nos Sadwrn, Rhagfyr 22ain, 187^ pryd y g-obrwyir *r ymgeiswyr Uwydldianus mewn catu, alrodd, ac areithio. PBIF DDARNAU. £ a. t I'r Parti, ddim d -n 20 mewn nifer, a gano yn oreo C èt. Peter's,' o lyfr leuan Gwynt 1 0 0 a 5s. i'r or weinvid: 1* I'r Parti, ddim dan 12 na thris 2 a gano yn orau y Sleighing 3lee 9 0 12 < Llywidd, Mr. EVAN BEES, m chanic, JUddJe Dyffryn. Beirniaid-y Gniadaetb, Mr. JOMM PRICE, Aberaman; yr adroddiadau, Patch. D. DAVIES, gweinidog y He. me Y cyfarfod i ddechreu am 6 o'r glooh. Myned- iad i mewn trwy dooynau 6oh; plant dan 12oed, 3c. Y Programmes i'w cael gan yr ysgrifsnyM am y plis arierol, Dros y pwyllgor, JOHN MORRIB, 44, John-street, Cipoooh. PENUEL, CASLLWCHVB. BYDDED hysbys y oynelir Eisteddfod TB » He uchod ar ddydd Nadolig, Rhagfyr y 26ain, 1877, pryd y gwobrwyir yr ymgeuwjx lwyddianus mewn Cerddoriaetb. Barddonia^A. Bhyddiaeth, Gweiyddiaeth, &c. Mae y Programmes yn awr yn barod. 10: 'w oael gan yr ysgrifeuydd am y pris arferol trwr v Post. D. RBB8, Ysg, Broad Oak Colfierv. Loaghor, Tra mor tra Brython.' TABERNACL, MAESTEG. BYDDED hysbys y cynelir Eisteddfod Flyn, yddol y capel uchod Dydd Nadolig, 1877, pryd y gwobrwyir y buddugwyr ar y testynau oanlynol. BBIRNIAID: Y Ganiadoetb, Mr. D. HOWELI,S (GwynAlaw.) Y Farddoniaeth, &c., Mr. T. W. HBIOnS (Enis Ddu.) Am bob hysbysiaeth pellaoh ymofyner a'r ysgrifenydd. Oynelir Cyngherdd ardderchog yn yr hwyr. DAN MAURICE, Ysg, 41, Garn Roa-3, Mapstego, Olam. Pedwerydd Eisteddfod Flynyddol Gwanncaegurwen. CYNELIR yr Eisteddfod uchod dydd Nadolig 1877, pryd y gwobrwyir yr ymgeuwyr bnddugol mewn cerdd> riaeth, batddoniaeth, Beirniaid—y Gerddoriteth, Mr Thos. Ho* {Hywel Cynot), Aberaman, Aberdar; yFa oniaeth, &o., Mr.D. James (Dewi Iago), Gh oaegnrwen, Brynaman, B 8.0, Programmes a'r holl f*nylion dechreu 1877. JOHN JENKINS. Yeg., Motmtpeasant, Brynaman. B. EISIEBDFO'i ONOEB^LM^TO TAIN ASH BYDDED hjs' ys y oynelir yr Eisteo uohodyn y Workman's Hall, dydd Na& L877. Bydd y programme yu oynwys y taatjv to., yn barod yn faan. Hyd hyny yr ydym cyhoeddi y canlynoi :— Am fanylion pellaoh, gwal y Programme,p ? Ceiniog, yr hwn sydd i w gael gan yr Yagn enydd, THOS. EDWARDS (lorwerth Gook YSCTIFENVDFT DRILL HiLL, MERTHYE. BYDDED hysbys y oynelir Eisteddfod fim yddol y lie uohoa'Qydd Nadolig, Bhaitf' 25aln, 1877. Llywydd a beirniad yr Adroddiadau: Tito BYANS, Y sw" arolygydd gwaith glo Hirwmr Beirniad y Ganiadaeth: JOSEPH PABBT, I (Penoerdd America), a Phroffeswr Cerddorf Prif Yagol Cymru, Aberystwyth. Yn yohwanegol a ytsjtyaau uchod, yrt, ahyfhewidir eleni, toyid P/ogrammes yn t leohreu Awst yn oynwy y gweddill, yn nglt- "hob manylion pellacb, I'w oael gan yr yigrf yddion am y pris arferol. LEwIS ROBERTS, 69, Lower Thomas-street, MerthJ JOHN ELIAS HUGHES, 62, Brecon Road, Merthyr, Ysgv D.S.—GelUr cael coplau o'r Miner's Hyn am 2g. yr un, neu Is. 6o. am ddau ddwrin* aehod, gan Mr. Jno. Yaughan, 18, New CM street, Merthyr. SILOA, PONTBRENLLWYD, PENDERYN. BTDDED hysbys y cynelir Eisteddfod yn i oapel nohod, djdd Iau, Rhagfyr 20fed, iBJT Llywydd: Mr. JOHN PHILLIPS, Hirwann. Beiruiaid Y Traethodau. y Fardduniaetk, a'r Adroddiadan, &o., T. J. ETANS, Yew., gornob- wyliwr Glofa y Bwllfa, Hirwaun; y Cana, Mr., W. PHILLIPS (Gwilym Cynen), Aberdar. PRip DDARNAU. JE a. I'r Parti, heb fod dan 2) mewn rhif. a gano ya oren' Molwoh yr Arglwydd,' ganProff. Parry. 2 0 9 I'r 12 a ganont yn oreu Gaerlleon,' o Lyfr Tonau leuan Gw\llt (gwel At- todiad), ar y geiiisu, 'O'th flaen, O Dduw, 'rwy'n dyfod,' &c.,fgwobr rhodd- edig gan Mr. a Mrs. Winston. 0 10 Y Programmes yn awr yn barod, ao i'w caal ar y telerau arferol gan yr < egrn'fenydd, T. JONBS, 1, Station Road, Hirwana. Trydedd Eisteddfod Flynyddol JERUSALEM, LLWYNSPIA. (Dydd Nadolig, Rhagryr 25, 1877:) Llywydd- W. WILLIAMS, Yaw., Grovefieid House, Penygraig. Arweinydd: Y PARCH, J. R. IONBS, Llwynypia. Beirniaid: Y Oyfausoddiadau Barddonol, RhyM- iaeth, a'r Cyfleithad HYWEL CEBBTTW, Corwen; y Ganiadaath, &o., MB. B. C. JENKINS, Llaneily yr Adroddiadau, Souo DDU ac EYAIC LEWIS, TONJ PANIY. Pianist: Miss LEWia. Caerdydd. fr Eisteddfod i ddechreu am 10 o'r gloolu Mynediad i mewn, Is.; Plant dan 12 oed, lunar pris. Yn yr hwyr oynelir Cyngherdd, pryd y cymetir rhan ynddi gan Miss GBBTBUD Litwis a MM JDrBT LBWIS, Caerdydd, Ma R. C. JENKUIS, Llanelli, MR. LBAH, Ltantrisaet, yn nghydaf amryw ereill o gantorion o safle. Y mae y programs yn awr yn barod, yn ey- nwys yr oil o'r testynau, yr amudau, am, so i'w cael oddiwrth yr ysgrifenydd am y prfa arferol, gan ba un hefod y gellir oa-1 y danum oerddoiol. W. WILLIAMS, Bookseller, Tonypandy, FontypriN*

Y LLWYNOG. Ni theimlais gymaintoawyddarosyn un lie er ys llawer dydd ag Ystalyfera felly mi wnaethum bob ymdrech i gael tipyn o waith. Yr oeddwn bron yn sier pan yn dyfod, a bod awydd am job yn taro arnaf, y buasai yr hen Adolphus yn ochri, fel y dyweda 'Nhw,' i mi gael un yn y Pwll Bach gerllaw ei swyddfa. ef. Ond wyddoch chwi beth, Mri. Tarianwyr, fe ddywedodd meistr y lefel yno wrtho i, pe buasai yr hen Adolphus ei hunan mewn eisieu gwaith nad oedd yno ddim lie iddo, ac nad oedd yno ddim digon o waith i'r rhai oedd yuo yn barod. Dyma y swrthaf a gwrddais ys tro. Y mae mor annibyuol yn siarad a dyn fyddai'n myned i weithio'r cwbl ei hunan. Dichon pe byddai y daroganau a glywais gan fenywod Cwm Rhondda yn cael eu cyflawni y byddai lie i minau yno wed'yn. Yr oedd- ent hwy yn dweyd y buasai y lhyfeloedd mwyaf enbyd yn cymeryd lie ar y Cyfan- dir yna yn rhywle, ac y buasai y riflej, y militi i, a'r vohmi&rs, awn i beth arall, Vn cael eu galw allan, ac o bosibl na fyddai lie i minau yn nghysgod ereill i Janw lIe y rhai hyny. Ond tro flat fu yn y Pwll Bach, beth bynag. Un noson, pan wedi myned i'r hotel er cael golwg ar y Tdfamwr Angháli: mi gwrddais a bachgen piwr anghyffredin, yt hwn a gynygiodd lanw cwpl o bain s i mi, a chroesaw i gael dAr am ychydig nosweith- iau tra byddwn yn y lie, a dywedodd 1Vrthwyf y galiwn gael diwmod o waith, wedi methu yn inhob man, ar y patches. Mi ddiolchais yn fawr iddo am ei gynyg- ion caredig, ond fy mod i hyd yma wedi byw heb fyned i grafu gwyneb daear, beth bynag, ac mai yn ei pherfedd hi yr oedd- wn yn hoffibyw. Ie, ie,' medd efe,' mae cael job yn rhywle yn beth mawr ar amser fel ag yw hi ya awr.' Ydyw,' meddwn inau, 'i ddynion sydd wedi treulio llawer o'u hamser i yfed y peints yma, neu am danaf fi, gillaf fyw y flwyddyn hon eto allau, a bod yn siwr o hono.' 4 O, ie, ie, wr dyeithr, pob parch, pob parch,' ebe efe, mae yna yn eithaf gwir; ond i ddyn sydd eisieu job, y patches yw'r lie iddo.' O, diolch i chwi, meddwn, a i ddim yno yn awr; ond dywedwch, gaa eich bod mor ffri, a ydych chwi wedi byw yn hir yn y lid yma?' 'Ydwyf,' meddai; yma y ganwyd ac ymagwydfi, ac oni buasai yr hen gwrw yma mi allaswn fod yn mhell iawn yn mlaen yma hefyd.' Trueni yw hyny: eha linau. Paham na adawech chwi fe I' Wel, nid oes dim parch i ddyn yn y gwaith hwn, welwch chwi, os na fydd yn yfed, ac nid yn mhob man y cewch chwi yfed hefyd,' ebe efe, A glywsoch am y canteen rhyfedd sydd yn Llle yma V Wei, yr wyf wedi darllen ,wer o hanes y lie yma o bryd i'w gilydd, ond deuwch chwi, rhoddwch dipyn eto i mi.' 'W el, dyma fe, wr dyeithr,' gan dynu ei getyn o'i geg, mae merch o'r lie yma, welwch chwi, yn cadw tafarn, a can- teen y byddwn ni yn galw hwnw. Hi ddechreuodd, 'rwy'n suposo, trwy ddweyd tttai canteen y byddai nhw yn Awstraiia yn galw ty i werthu cwrw a gwirod. A ddeuwch ohwi i lawr am beint yno? I W seth gen i wir ddyfod am botelaid o ddwlr a fitrcl er cael golwg ar y lie.' I lawr a ni, a thyna beth yw lie 1 Mae y €wrw yn rhydd ac yn rhad; mwy, am wn f, yn cael ei sathru dan draed nag sydd yn cael ei yfed, a'r stwr mwyaf arswydus a glywodd clustiau dyn-cnocio peints i mewn yn ddiarbed, yn debyg iawn i'r hyn Lbyddent hwy yn nhy uaradog yn y ondda ar yr amser da hwnw, gyda yr eithriad o fod arian yn pasio yno a dim yma. '.Pwy sydd yn tain am y cwrw yna f meddwn wrth Jonah, oblegyd dyna oeddenwfy mhartner. '0, taech chwi ond dyfod i weithio i'r gwaith hwn chwi gaech wvbod pwy sydd yn tain, os na chaech .chwi dalu peth o hono eich hun.' a chwerthinai yn iaehus. Am y dyn,' meddwn, 'pa fodd y medrwch chwerthin yn ngwyneb galanas fel hyn l' Wel,, dyna fel y mae,' ebe fe; 4 yfwch chwi faint a fynoch yn y byd ehwi a'i cewch ef, ac fe cedwir y cash o"ch pay chwi hefvd nos y pay, gwneir o brysur. Wel, pwy yw y rhatyna sydd jn cadw yr holl stwr fIna l' 'Dai Siaced Ola' a Dai Dro'd With. 'Dywyna ddim yn y byd at beth y maent hwy yn arfer a bod. Y maent yn yr horrors yma weithiau, a thyna'r pryd i chwi gael golwg arnynt hwy.' Nage yn wir, Jonah,' ebe fi, 'allwn i yn fymyw ag aros mewn lie i edrych ar ddynion fydd- tint wedi yfed eu synwyrau i ffwrdd. Y mae yn otnadwy i feddwl fod y bod ar- dderchocaf a greodd Duw yn gwneud i ffwrdd a'r rhodd werthfawrocaf ag y cyn- ysgaeddwyd ef a hi. Na allaf, Jonah.' I E-eth pe buasech chwi yma pwy nos yma ynte,' ebe fe, 'pan ddaeth mam 5ohn Shot i'w nol adref at ei wraig. O yma y bu lie y noson hono. Ymaflodd yn ngholer John, a thaflodd ef yn erbyn post y palasouje sydd o flaen y drws yna; ac yn ol a hi drachefn, gan ymaflyd yn yr Australian louts, a'i phlyfio fel y byddai yr hen Shan Jaci yn plyfio ffowls a gwyddau. Cyn pen deng mynyd yr oedd y lassie yn waed ac yn black eyes i gyd.' Wei, ei servo hi yn right,' meadwn, pe fae gwragedd Ystalyfera i gyd yn gwneud yr un peth a. hi.' VV ^ddooii chwi Leth,' J meddai Jonah, 'ydych chwi ddim yn adnabod y He yma eto dewch i'r parlwr am lasaid, a chewch weled golwg tra gwahanoL' Yno yr aethom, ac mewn gair yr oedd yno lot o knobs, fel y bydd y Saeson yn eu galw hwynt. Fwy yw y rhai hyn V meddwn. '0, dyma gaffers y lie, a di- aconiaid Beth diaconiaid mewn He fel hyn yn cymhell dynion i uffern yn yr wvthnosau, ac i'r nefoedd ar y Habboth Ie: a'r hen geffyl brethyn oedd y Lead,in/j man yn y lie o flaen hwn; efe roddodd le i Jo ddechreu ei Harem yma gyntaf, ac nid yw hon ond un wyneb i'r ddalen o hanes llyfr ein lie ni. Glywsoch chwi am y Co-op ?' Beth yw hyny 1' meddwn. 'Ond siop y C-d-o,' meddai: chlywsoch chwi ddim fod y Llwynog yn son am siop y W-D yn cael ei chario mewn wagen drwy y back slvms?' Do end nid W———n yw'r lie yma, ai ie ?' Nage; ond wel- wch chwi'r dyn bach tywyll acw yn ymyl y dyn naill fraich sydd ar eich cyfer 1' Gwelaf, beth sydd am dano list! i'r Cadno ei hun,' meddai. 'Wei Each,' meddwn ynof fy hun, 'dyma no wedi cwrdd a Llwynog;' ond meddienais fy hun yn gampus, gan anog Jonah i fyned yn mlaen. A welwch chwi y teiliwr main gwelw- las sydd yr ochr arall iddo ? Gwelaf; beth am dano ?' Mae pobl yn synu yn ddiweddar beth all fod rhyngddynt, ond y mae yn ddirgelwch.' Hefyd,' meddai, 'dywedir fod yn Y stalyferaddynion yncymeryd gwertham ymwneud yn anweddus a'u gwragedd.' Ni chlywais fath beth erioed.' O, chwi gewch glywed y cwbl genyf os dewch i'n ty ni i gysgu ychydig nosweithiau. Cewch hanes y Co-op. o'r dechreu i'r di- wedd, a phwy yw y swyddogion, a'r modd y mae yn cael ei chario yn mlaen yma. Clywsoch hanes y BwrdcL Ysgol gan y Llwynog.' 'Do.' *Wel,' meddai, 'mae y Bwrdd Ysgol wedi ei lyncu i fyny eto, ac y mae Jones y Wern wedi gorfod ymadael am iddo sefyll fel gwron yn eu herbyn i gyd.' A ydynt hwy yn gallu stopio gweiniodogion a ydynt ? Faint o notice fyddant yn ei gael V O nid fel yna chwaith. Yr oedd y cwbl o'r joint &tuck yn ei erbyn, a phan ddeallodd y gwr da hyny, gwnaeth beth na wnaeth y gwr drwg a hwy erioed, sef eu g-a-d-a-e-l.' Dyna dro yn ei le eto,' meddwn, ond er cystal hanesydd ydych, mae yn bryd tynu i'r pen heno eto. Mae yn flin gen- yf eich hysbysu nad allaf dderbyn eich cynyg caredig i letya gyda chwi, ond byddaf yn sicr o fynu eich gweled rhyw noson eto yn yr hotel. Byddwch wych, Jonah.' Felly chwithau/medd Jonah. Y LLWYNOG.

BWRDD ADDYSG ABERDAR A DEDDF GORFODAETH. MRI. GOL.Caniatewch ychydig o'ch gofod i mi erymdrin a'r pwnc uchod. Yr wyf wedi fy hysbysu fod yn mwriad swyddogion y Bwrdd uchod i roddi y ddeddf hon mewn gweithrediad o hyn allan, a'u bod yn nghylch penodi swyddog i'r perwyl o fyned o gwmpas y tai er cael allan nifer y plant sydd heb fod mewn un ysgol, er dwyn y cyfryw dan sylw y Bwrdd, fel y gallont ymddwyn tuag atynt yn ol yr adran hon o ddeddf addysg y llywodraeth. Ond yr wyf yn credu y dylai y swyddogion fod yn bwyll- og wrth symud yn y cyfeiriad hwn, ac y dylent ystyried amgylchiadau teuluoedd ar yr amser cyfyng presenol, yn neillduol y gweithwyr, pa ni sydd mewn angen a thyJodi mawr. Gwn am rai yn anfon eu plant i'r ysgol ac heb fodd ganddynt i'w diwallu a'r hyn sydd angenrheidiol er cadw corff ac enaid wrth eu gilydd; a gorfodir hwynt ar yr awr canol dydd i fyned o gwmpas tai eu cymydogion i gardota eu bara, fel y maent wrth geisio cadw un ddeddf yn troseddu deddf arall, sef y Vagrant Act. Ond beth sydd i wneud gan fod deddf eu natur yn eu gorfodi o un tu a fflangell deddf y Bwrdd o'r tu arall. Digon tebyg fod atebiad yn barod gan y rhai sydd yn gwybod y gyfraith, sef fod ynddi ddai pariaeth ar gyfer y tylod- ion, trwy iddynt apelio at Fwrdd y Gwarcheidwaid. Yr wyf yn caniatau hyny, ond beth pe gwnai pawb sydd mewn angen felly—sydd a'u hamgylch- iadau yn eu cyfreithloni, oni fyddai y baich yn drwm ar y trethdalwyr ? Heb- law hyny, onid policy rhai o'n gwarch- eidwaid (ac y maent yn ei lefaru yn groew) yw difa y tylodion o'r tir trwy ymddwyn yn greulawn tuag atynt. Ym- ddengys i mi fod ein swyddogion am ddwyn gorthrwm eto i chwanegu trueni gweithwyr ein cymydogaeth onid yw yn bryd i ni fel gweithwyr edrych pa le mae gwaredigaeth 1 Digon tebyg fod Ilawer o ddarllenwyr y DARIAN wedi gweled a darllen ben gyfreithiau a ffurfiwyd y ddwy ganrif ddiweddaf er llywodraethu y dosbarth gweithiol. Dyna y Law of Settlement yn amser Harri VIII., yr ydym yn cael i hon fod yn foddion i ddifa triugain a deuddeg o filoedd o weithwyr Lloegr a Chymru, trwy eu chwipio i farwolaeth am yr unig reswm eii bod yn dylodion. Bu haner gweithwyr y deyn.a.a foirw trwy haint oedd yn codi o ddiffyg llun- iaeth a gofal priodoL Ychydig cyn hyny tynwyd eu tai i lawr drwy yr holl wlad, fel na chawsent le i aros mwy na bwyst- filod! Ymddengys fod y ddeddf hon o'r un rhywogaeth wrth laisy prif ynad yn Mer- thyr, pan yn son am dori tai i fyny a gwerthu cymaint oedd ynddynt i dalu dirwyon ei throseddwyr. Cawn ragor eto ar y pwnc pwysig hwn. Cwmbach. LLEF.