Tarian Y Gweithiwr

Y RHYFEL. Y mae yr oerfel dychrynllyd sydd wedi ymdaenu dros y talaethau Tyrc- aidd yn y rhai y mae y milw yr Rws- iaidd ynddynt, bron wedi rhoddi ter- Jfyn ar bob symndiad o'u heiddo. O Erzeroum, ddydd Sadwrn diweddaf, dy wedid fod yr oerfel yn fwy nag y mae wedi bod am haner can mlynedd. Yr oedd reilffjrdd Varna a Roumania, wedi eu lJwyr atal gan eira. Ar y Cleans hefyd yr oedd yr eira yn ddwfn Jlle. iebydd o Bucharest hefyd a ddy- v < fod yr oerfel ag y mae y byddin- yn agored iddo yn arswydus. Fod yr eira yno o ddwy i dair troedfedd, a'i fod yn paihau i ddisgyn. Nad oedd y reilffyrdd yn redadwy, a bod y gwynt- oedd crjfion mewn llawer amgylchiad -edi dinystrio y llinellau telegraph. a ychwanegol at hyn, dywed fod 11 --dynion a 30 o geffylau, wedi en jwi i farwolaeth y tu allan i Buchar- lohebydd gyda Cadfridog Gonrko a .m o Orkanieh hysbysiaeth o weith- iiadau y eyfryw swyddog yn yr Etro- 1 Balkans, Dywed fod prif rwystr- a yr ymdaith yncodio natur y ffordd Too yr hon yr oedd y byddinoedd iwsiaidd yn gorfod ymlusgo, 8'U gyn- 1U trymion. Fod y wlad yn un wyllt, iynyddig, lie nad oes ffyidd. Fod fjcheldiroedd yn cael en dringo, cil- Ipofeau yn cael eu croesi, a choedwig- e$d tewion >n jeael ymwthio jdrwy- iynt yn ddyddiol. Mewn un am- Ichiad, fod-pedwar iau o ychair, ac ;0 i 200 o ddynion at bob gwn am ddiwrnod a dwy noson wedi cael tefhyddio at ddringo ucheldir. En tftys gorfod cario y cad. ddarpariad- I fyny mewn dwy law, a bod rhyw 0 neu 300 o Bulgariaid wrth y gor- wyl. Gohebydd o Constantinople a ddy- i fod y ddinas yn ilawn bywiogrwydd ilwroL Fod Suleiman Pacha wedi td yn cael ymgynghoriad a'r Snltan, jifod wediymadael drachefn gyda'r jilffordd Roumelaidd. Dywed hefyd '«l pob ymborth yn codi yn gyflym yn onstantinople, a'i iod yn ofiros yr a ^nangen a newyn yn y nM. Y mae yn ymddangos oddiwrth hys- bysiad sydd wedi cyrhaedd o Constant- inople fod byddin Suleiman Pacha i'w throsglwyddo ar unwaith i Adrianople. Os ydyw hyn yn iawn, y mae fel pe yn cydnabod fod y Tyrciaid wedi colli Bulgaria, a'u bod yn dechreu credu mae y peth gonu iddynt i'wt wneud ydyw ceisio cad w y gelyn o Roumelia. Y mae y Serfiaid yn hawlio eu bod wedi manteisio cryn lawer oddiar y Tyrciaid. Ar y 19eg cyfisol, cymer- asant weithiau amddiffynol bont Stretchnia; dinvstrasaiat y bont, a thrwy hyny dori ymaith gysylltiad y Tyrciaid a Nisch, a thref Leskowatz, ar y ffordd i Prischtina. Y mae Bab- ina Glava, yn ogleddol i Nisch hefyd Wedi ei chymeryd, ac wedi ei meddianu gan y Serfiaid. Oddiwrth adroddiad jswyddogol sydd wedi ei dderbyn yn Belgrade, y mae y Serfiaid wedi cym- eryd Pass St. Nictolas, trwy ruthrym- osodiad. Yr oedd y golled ar bob ochr yn fawr.

LLOFRUDDIAETH CREUJAWN. Dydd Ian diweddaf, yn mhentref Hanford, yn agos i Stoke-on-Trent, cafwyd allan lofruddiaeth creulawn. Yr oedd yno hen weddw 70 oed, Mar- tha Lillitines, yn byw wrthi ei huD, a chan na welwyd hi am amryw oriau, aethpwyd i ymchwilio am dani, pryd ei cafwyd a'i gwddf wedi ei dori mewn dau Ie, a'i phen wedi ei ddryflio yn greu- awn. Yr oedd wrth ei hochr hefyd haiarn smwtho trwm, a'r hwn yr oedd pen yr hen greadures wedi eidaro. Y mae yn debyg mai yr amcan oedd cyflawni yr ysbeiliad. 4

ABEKAFON- -MAEW^I^BK DDAStWElNIOE. Boreu dydd Sadwrn diweddaf, den- wyd o hyd i gorn* dyn o'r enw Jenkin Morris, o'r lie hwn, wedi ei gladdr. o dan gwymp o dywod heb fod yn mhell o'r dref. Cawn fod Morris wedi gadael ei gartref ar ddydd Mercher, gangy- meryd feret gydag ef, er hela gwningod. Yr oedd yn amlwg fod y trancedig wrth y gorchwyl o gyrhaedd cwningen o'i thwll pan y syrthiodd y tywod arno, gan ei gladdu yn fyw. Yr oedd un cwningen farw a!r ieretwedien rhwymo mewn cwdyn wrth ei ochr. Yr oedd yn briod ac un plentyn. —

GWEITHFAOL A MASNACHOL. ABBEDAR.—Gallwn ddweyd fodglo- feydd Aberdar am yr wythnos ddi- weddaf wedi cerdded yn lied dda ar y cyfan, hyny yw yn well nag arfer. CAERDYDD.—Yr oedd masnaoh y porthladd yn well na'r wythnos flaen- orol, a mwy o fywiogrwydd yn gan- fyddadwy yn mhob rhan o fasDach y dref. Yr oedd cyfanswm y glo a all- foriwyd yn 17,000 o dynelli yn fwy na'r wythnos fiaenorol-sef 78,300 o dynelli yn yr oil. MOUNTAIN ASH.—Gweithiodd glo- feydd y gymydogaeth hwn bam ni- wrnod yr wythnos ddiweddaf, yr hyn! a ystyrir yn dda, a gobaith pawb ydyw y bydd iddynt barhau. R:mNI.- Y mae gwelliant amlwg, wedl cymeryd lie yn nyffryn Rymni yn ystod y mis a aeth heibio, a'r bobiog- aeth yn ymddangos yn lied dawel i'w rhan ar yr adeg wasgedig hwa. ABEBTAWEY mae yn dda genyf eich hysbysu fod masnach ein porth. ladd wedi bod yn fywiog yn yatod yr wythnos a aeth heibio, a gwelliant amlwg wedi cymeryd lie yn masnacb ein cymydogaeth. GOGLEDD LLOMR. Y prif beth oedd yn cael sylw y c, farfpd yn Mid. diesbro' dydd Mawrthyr"Wythnos ddi- weddaf oedd y strike, rev y lock-out, neu beth bynag y galJesid ei alw, per- thynol i fasnach lo Northumberland. Ni fydd i fasnach y lie hwn gael neraawr niwed, gan fod haner pyllau glo Nor- thumberland yn gweithio, set y rhai nad ydynt mewn cysylltiad a'r Undeb, ac y mae yn ddios y cedwir y rhai hyn i weithio. Mae y eyfwng presenol yno yn un pwysig a difrifol, a'r hyn sydd yn ei wneud yn fwy felly yw, fod y meistri wedi taflu ymaith dros y bwrdd yr oil o'r hen drefmadas am gydym- gynghoriad, ac wedi myned ar eu cyfer at ostyngiad pris, yr hyn meddant y mae sefylifa masnach yn, w am dano. Y mae masnach y glo yn gyffredinol drwy sir Lancaster yn parhan yn farw- aidd, er nad oes yr un cyfiaewidiad syl- weddol yn mhrisoedd rheolaidd y fas- uach. Yn y rhan ogleddol o West Riding nid oes yr un gwelliant yn masnach y glo. Mae y prisoedd yr un ag oeddynt chwe' mis yn ol. Agerloo 8s. i 8s. 4c., glo tai o 6s. i 7s. y dynell, glo oyffredin, yr hyn a elwir gan rai curio, o 3s. 6e. i 4s. y dynell, a'r elac am 2a. 6c. ar ber. y pyllau. Ychydig o fasnach sydd yn cael ei wneud yn nosbarth Barnsley mewn haiarn'gwaith a foundry. Cais da. am lo tu, ond nid oes nemawr o fasnach yn myned yn mlaen mewn agerlo. Y mae rhyw gymaint o adfywiad wedi cymeryd lie yn ddiweddar mewn rhai canghenau o fasnach Sheflield, fel y mae gweithwyryn cael llawerychwaneg o waith.

CYFSWIDIADA'J YN Y LLYTH- I YRDY. Y mae dau neu dri o gyfnewidiad- i gymeryd He yn ein llythyrdai de-< o|ireu; y flwyddyn, y rhai J dylai y af. o lonawr fe gyat archeb arianol o dan 103. ddwy gweiniog yn lie un gein- iog, a thair ceiniog yn lie dwy geiniog am symiau rhwng f2 a 10s. Hefyd, gyda golwg ar registro llythyron, bydd hyn bellach yn cael ei wuend am ddwy geiniog yn lie pedair. ————

HYN A'R LLALL YR WYTHNOS. Dydd Gwener diweddaf cyfarfydd- odd bachgen o'r enw David Thomas, 13 oed, a'i ddiwedd yn nglofa y Bwll- fa, Cwmdar, trwy i gareg syrthio arno. Oddiwrth adroddiad swyddogol Rwsia, cawn eu bod wedi colli er de- chreu yrhyfel 80,412 o wyr. Cymerodd tan le mewn gwesty yn Edinborough nos Fercher, yr wythnos ddiweddaf, mewn canlyniad i'r hwn y rhoddodd un llawr i ffordd borea dydd Iau gan gario gydag ef amryw lorian ereill oedd yn is i lawr, a chladdu llu- aws o bersonau yn y dadfeilion. Caf- wyd chwech o gyrff allan, ac amryw wedi eu hanafn. Y mae y Parch. Canon Beadon, Southampton, wedi cyrhaedd ei ganfed mlwyddoed ae wedi ei longyfarch ar yr achlysur gan y Frenhines ac ereill o'r teulu brenhinol. Dydd Llun diweddaf, yn agos i Pen- tre Rhondda, collodd menyw o'r enw Ann Davies, 59 oed, ei bywyd, trwy i ager beiriabt a cherbydau a gio fyned drosti. Y mae yn dda genym ddeall fod gweithwyr glofa Rhydydefaid, Cillay, wodi ail ddeohreu ar eu gwaitb, a'r aa- nealldwriafcth wedi ei symud. Cymerodd gwrthdarawiad le yn Leeds, boreu dydd Llun' diweddaf, rhwng cerbydresy Midland a'r North Eastern, pryd y iiaddwyd y gyrwr a'i gynorthwywr ar reilffordd y Midland. Y mae Mr. H. M. Stanley, y teith- iiVr AlTri auaidd, wedi cyrhaedd Aden ar ei ffordd i Loegr.

EISTEDDFOD UNDEBOL MOUNT- AIN ASH. Cynaliwyd hon, fel wf ir, yn y Wo k. man's Hall. Y Uywydd oedd Mr. W. Bevin (fhonwy Dda), Mountain Ash. Y beirniad oedd Dewi Wyn o Essylit o. D. Rotisar, Yaw., Aberdar. Dechreuwyd y cyfarfodydd trwy ganu Han Gym "a Anwylaf' gan W. Hopkio. y dorf yn uno yn y cydgan. Adroddodd y cadeir ydd amryw drioedd hapuI, yna cardan. erchiadau gan y beirdd. Y gystadleu- aeth gyutaf oedd, i fechgyn dan 16 oed, cana "Rwyf yma'a ddirmygusgwob* 2s 60; cysbadleuodd pedwa", goreu W. Eynon, Mouutaiu Aeh. Canu, I Golch. wyd eu Gynau hwy yn Ngwaed yr Cen,' gan ferched nad oeddynt wedi enill o'r blaeo; gwobr, 3s.; cjscadieuodd dwy. 5oreu, Jane Morgan, Mountain Ash. .drodd,' Modrwy Au? fy Mam' (Dewi Haran); un eystadieuydd, a houo yn deilwng o'r wobr, 3s. Canu, 1 O. i ho'wcn i mi Fwth:' tri phatti yn cystadlu; goreu, Brodorion—gw br, 8s. Beirr- iadatth yr englyn I'r G-ol JIE en -gindydd: naw yn cystsdlu; goreu, Heoog, sef Brynfab-gwobr, 8s. Ca&u, 'iiring, dringi fyny: dau baTti yn cystidlu; goreu, W. Hopkin a'i gyfailL Beirniad. aeth y traethodan: daeth pedwav t aetb- awd i law, a dywedodd y beirniad, Es- syllt, fod y cyfan sod diadau yn thai i hail- orol, ac nad allai wneua yn well with wneud cyfiawnder na ) hanu y wobr rhwng Cyfaill y Glowyr a CQaswallon, yr olftf cedd Goronwy Ddu, a Mabon Wysor. Cann, gan gor plant, 'Gwyn ei fyd y gwr ti rodio,'&O., gan gor Uaegarw, yn c»el ei arwain gan I. Jones. Beirniadaeth y peniib'on i Mr. a Mr s. Peter Lewis, Bock, Aberaman— gwobr, rhoddedig gan gyfrinfa Blodeu- yn y Dyfliyn, lp.; tri chyfacsjddiad ddaeth i law, a'r go:eu oedd I Adween-, ydd,' lef y Parch. B. Evars, Godl-yo, I Abeid&r. Oanu,' Y Bwthyn ar y Traeth:' pedwar yri cyetadlu; goreu, W. H, pkin, Mountain Ash—gwobr, 5p. Te* fyn « ya Oyfatfod V hn an T.RWRP fod cor y' jMtoa ya cfcc u' Y Qanaan G4y i gwobr, a chanusact yn dfilwDg o'r wobr. ¥r oedd y cynoiliad erbyn hyn yn egos a bod yr hyn a ddymunem. E: byn oyfsrfod 2 o'r gloch yr oedd yr ystafeli yn llawn. Dechreuwyd trwy ganu 'Ffwrdd a hi, mae gwaith yn felus' gan Dewi Semlet, y dorf yn uao yn y cydaaa. YnQ, cyetsdleuaeth ar 'Ge ddi Gymru'—gwobr 10s.: 3 patt yn cystadlu; goreu, John Williams a'i barti. Cann 'Yn mhell o dy fy Nfcad,' gan ferched don 15 oed—gwob-, 2s. 6 dwy yn cystadiu, a rhacwyd y wobr rhwng M. J. Price a Polly Jones, Moun- tain Ash. Darllen cerddoriasth ar y pryd yn nodiact y Sol-fla, i rai din 15 oed: un yn cystadlu, sof W. Thcmng, Primrose Hill, a rhoddodd y bairniad Is. 0 wobr iddo am ei ymdrech. Cauu J Dafydd y Gareg Wen'gwob? bs dwy yn cjsfcadltt; goreu, Miss J mcs Mouttaia Ash. Adrodd 'Yr Ystotm' gan facbgyn: 7 yn cystidlu; goren, James Phillips, Aberjvmir. Baitniad- aeth y p^ddesfc^u a ddaeth i law nr oeff- adwaaeth i'r diweddar W. Hopkia, a daoth i law chwech pryddrst-goreu, A^euydd Pruddgl^vfas, sef Mr. Thos. Williams (Brynfab.) CystMileuaeth y prif dd-nn corawl, Gwyn ei yd a ys- tyria, wrth y tlawd"—gw">br, £15: 2 yn cystadlu,sef corau B» thieheax a Oftegarw-, Mourt*in Ash; buddugol, cor B-thU- h'm, dan rr-reniid Mr. JI).me3 James Areitbio by? fyff? ?r y 'Te\ophoT1c:' 3 yn cystadlu; go eu, Berjimin Asbfcoii. C!1r..u I Mentca. Gwea15 yn eystalln ond ataliwyd 1 wobr. OA-u I Y Gy mro 4 yn cjstacilu; go eu John. Prich-^d. Heirniadaeth y caceunn dif/r; tsetya, Gwenyren Gwent: derbymwyd pump o gyfacsoiiciadau, a'r jEtoreu oedd eiddo Cym o Coch, sef Mr. ? Bi^hart s (GwyDf ib); adroddodd hou or difyrwch ygFDulleicfa. Daeth hyn a gwaith yr o sfc:ddf a i ben. Cawsom gyfvfodydd rbagord. Tølwyd diolchgarsch i'r cadeirydd aV- IpeiiTiiad am ein aethu mor ddp. TRos. EDWARDS, YSG. »

EISTEDDFOD Y DRILL HALL, MERTHYR. Dydd Nadolig, cynaliwyd yr eisteddfod flynydaol uchod yn y Drill Hall Merthyr. Llywydd a beirniad yr adroddiadau, T. J. Evans, Ysw.. arolygydd gwaith glo, Hirwaun. Beirniad y ganiadaeth, J. Parry, Ysw., Proffeswr Cerddoriaeth Prif Ysgol Cymru, Aberystwyth.

CYFAE^OD Y PEYDSAWH. C4n gan y llywvdd. vr »o«ui ya rhagoioL it ddaii a ganont yn oreu Awelon tEryri, gwobr 10s.; 7 yn eye- tadluv a rhanwyd y wobr rhwng Mr Idrie Thomas, Blaeiillechau, a Mr Thos. Felix, Treherbwt. Adroddiad,' Eisteddfod N. £ £ f>' gwobr 5s. » yja cystadlu, a rhanwyd j wobr rhwng W Davies, Rhumni, a Wm. Phillips, Merthyr. Canu 'Y Golemen Wen gwobr 10s 9 yn cystadlu- goreu, Mr Thomas Felix, Treherbert. Ynt caf. wyd can gan Proffeswr Parry, yr hwn, fel arfer, a'i datganodd yn ardderchog. Cyø- tadleuaeth y triawd, 'Most beautiful appear,' gwobr 15s.; un parti yn cystadlu ac^yn deilwng o'r wobr, set Wiss -Maiy Ann James, Merthyr; Mr Thos Felix, Treherbert; a Gwilym Dar, Troedyrhiw. Y pedwar a ganont yn oreu don a reddid iddynt ar y piyd yn yr hen Nediant, gwobr 10s. neb yndeiiwrg. Am jr ar- aetbfyrfyfyr oreu gwobr 2s. 6c testyn, Y Delyn Gymreig9 yn cystadlu, a rhoddwyd y wobr i Mr Enoch Jones (Gwalch Cynon), Gilfaoh Goch. Cyitadl- euaeth v prif d<^rii*coraWl:J y Bladwyr,' gan Ptt)fltes^wr Parry, gwebr £25, yn nghyd a £ 5 i'r arweinydd; tiuyg cystadlu; sef cor Trecrci, dan arweiniad Eos Cynlais, ac yn deilwng o'r wobr.

CYFARFOD YR HWYR Yr hwn a gano yn oreu y Solo' Bass Rolling in foaming billows.' gwobr 108; 4 yn cystadlu goreu Mr J. Williams, Ulyn Ebbwy. Am y datganiad goreu o'r unawd, Greener than the Holly Bough, gan, Mr Bawden, Cyfarthfa, Merthyr, gwobr 103. 3 yn cystadlu. a dyfamwyd y wobr i Mr Lewis Evars, Penydaren, Merthyr I'r parti o 12 a ganont yn oreu Chwaon Iach' gan Proffeswr Parry, gwobr £3; 4 parti yn cystadlu; goreu, parti Rhumni, dau arweiniad Mr Thos Prica A.C Caiwyd eisteddfod rhagorol, a datganwyd ac adroddwyd y gwahanol ddarnau yn ardderchog Yr c edd f cyf- arfodydd yn lluosog, yn enwedig yn yr hwyr. Ymddecgys i'r beirniaid oeddi boddlonrwydd cyffredinol.

T&KCYNON,ABEBDAB. Biw.isrtla Cyf. icin Llaw a Chilon" yn y lie ueao-j, anrht-^u Evan Rees, ei chyn- drys < ni ei wo.-tbf^vfr i" gythf^ pm yr wyth mlyrodd di- wed-ivf. Os y bydd 1 k> «s.o yu cUwafeych hoddi ll&w o gymhjs th i'r mudiad, der- byfcxr pob vbodd yn dclioletigar gan y trysorydd—T. FKAKCIS, WyDdham Arms, iiir Rj T. ecv ttoi), Abo.,dar.

Siop jDiUllad Rhad y Gwcitfmyr ,v. lJUKE ST^E^T, ABEBDiiB. B UlJ O B B R T JONES, DILLE DYDD, Tr» g *eithu JII ihntacii ca n&b >i, y dref o hyn all-11, 1 < uv cia ft bercMch dic^rch eich buasMa. i mi e gCn.dlb btfyd lot fawr o H?tiaa a Chap- inn hcli t.cwycd, tc a iu gvertbu am y Cost Price, ó

EISTEDDFOD DOWLAIS. jPynaliwyd yr Eisteddfod uchod yn Neaadd yr Odyddion dydd Nadolig di- weddaf. Llywydd, y Parch. D. Rees, Bethania, Dowlais. Beirniaid, y Parch. D. Griffiths, Moriah, Dowlais, a Dr. Frost, Caerdydd. Aed trwy y rhaglen fel y canlyn: Cystadlecaeth f Mi bwysaf ar yr Iesu/ buddugol, Mary Harries, Rymni. Cystadleu- aeth y Corau Plant ar I MusiW Dreams:' enillwyd y wobr gyntaf gan gor Bethania, a'r ail wobr gan gor Mo- riah. Ar y desgrifiad goreu o Arwydd- ion y Sidydd,' enillwyd gan Thala- mus. Oystadlu ar ganu I Dy ddwylaw cod at Iesu,' rhanwyd y wobr rhwng dan fachgenyn. Am y ddau Englyn goreu i'r Wialen Fedw, enillwyd gan Ieuan Dyfed. Adrodd y I Dyfroedd yn dfcgyn yn Ladore rhanwyd y wobr rhwng Miss A. Lewis, Rymni, a Thomas Thomas, Dowlais. Atlrodi 'The Toothache,' rhapwyd y wobr rhwng W. P. Evans, a Thomas ThO- mas. Canu Honour and Arnie gt- ren, Idris Thomas, Ferndale. Cann Hofi Frynian fy Ngwlad,' buddugol, Nos Ifor. Cystadleuaeth gorawl, 0 Gymm anwylaf," goreu, oor Penywern, Dowlais.

CYFARFOD 10 o'R GLOCH. Anerchiad gan y llywydd. I'r ferch dan 18 oed a adroddo yn c reu Deigrym y Milwr,' gwobr 5s.; cydfuddugol, Minn Sarah Jane Jones a Miss Miriam Evans, Dowlais I'r hwn a gano yn oreu yr un- awd Alto, Bwthyn Bach Mamgu (Em. lyn Evans), gwobr 5s.; goreu, Mr D. Beynon, Merthyr. Canu Y Fenyw Fach. a'r Beibl mawr' (Jsseph Parry), gwobx 7s 6c.; cydfuddugol, Miss Davies, Tre- orci, a Miss Williams, Rhumni. Cys- tadleuaeth cor y plant ar The Sleighing Glee' (Proffeswr Parry), gwobr £ & dau gor yn cystddlu, sef cor Ynysgau. daa arweiniad Mr J. Rogers, a chor y Taber- nacl, Merthyr, dan arweiniad Mr T. Watkins.] rhanwyd y wobr rhyngddynt.