Tarian Y Gweithiwr

GILFACH GOCH. v MRI. GOL ,-DYMunol fyddai genym, trwy eich caniatad, gael rhau o'r DAR. IHN i wneud sylwadau ar y llythyr a ym- ddangosodd yn eich colofnsu yr wythnos ddiweddaf o berthynas i goran y lie uchod. Credwn fod ein heisteddfodau yn cael Uawer o g&m, oherwydd fod pob dos- barth 0 ddynion yn cael rhyddid i lefaru yr hyn na wyddant yn ei chylch; ac yn wir, y bodau mwyaf anwybodus yw y rhai psurotaf bob amser. Credwn mai bod o'r dosbarth a nodwyd ydyw awdwr y Uinellau a nodasom. Dylai gwirionodd gael ei le yn mhob rhan o'n gweithrad- oadd, a'r hwn na fyddo ganddo barch i'r cyfryw nid yw yn deilwug o'r enw dyn. GeUid meddwl wrth lith Gwyliedydd fod yma ryw eisteddfod ryfedd o anay- ben wedi ei chynal yn ddiiweddai*. Nid yw ei frawddegau yn werth eu hail ya- grifenu, ond gallaf aich sicrhau na ch. fwyd cyfarfod oriood a gwoll ym- ddygiidau ynddo, a gwn y byddai yn dda pe gallai llawer bodyn bostfawr a Jackyddol ymddwya mor addas yn ei ymweliadau a manau llai eu hurddas na'r eisteddfod. Amcan y gwr ydyw taflu sarhadar rai o ddynioa ieuainc yr ardal, pa rai sydd yn codi i sylw fel cantorion, Gwyr p&wb sydd yn gwybod y resaf peth i ddim pa fodd y mae pathau yn got phwys wedi yr eisteddfod. Y mae y byd yn rhydd i wraodaw pobpeth sydd yn cael ei lefaru gan gwacs beimiadol, a'r ey- nghor goreu ellir ei roddi i'r pan rhod- egwr enwjg yma ydyw, dysg yr A B C jneyntaf, Y mae'n sobr o beth i feddwl fod ami ddyn yn ddigon o ftwl i wrandaw pob chwedl a glywir hyd yn nod gan hen wragedd, a dyma'r dynion sydd yn siarad; byddai dystawrwydd yn anrhy- deddus ynddynt. Gwyddom fod Cor Paran wedi bod yn cystadlu bump gwaith a'r cor y sonia yr enwog ysgrifenydd sydd wedi enill Oad- air Pencoed yn ddiweddar; ao mor wir a hyny fod y Paraniaid gorenwog wedi eu gorchfygu dair gwaitin o'r pum' tro. Sjnia fod rhyw rai wedi boff yn ym- georn a rhyw arweinydd enwog. Pwy ydyw, bybed? Proudman, digon tebyg; a gwn na fu un man erioed yn fwy proud ychwaith. Da chwi, byddweh yn ddystaw, ni wyr y byd ddim am P; bodolaeth. Gobeithio y bydd gan ddvr" ?< ieuamc I yr ardal ormod 0 barch on hur, ain i wneud un yo^wau^gc^ o drwyth o'r fatb ■, Idim oad amcf»" i.vid p' d. vch cym- doith- i vtivri h:.ch fjrned yn mt v neb sylw o hono. BILI BOY. [i ..aynog yn dymuno oael ei ryddh. J awduraath llythyr Gwylied- ydd, he yr ydym ninauyn tystio mai nid efe ydyw yr awdwr. Dim rhagor i ym. ddangos ar y pwnc hwn.—GOL.]

LLITH Y BARCUD. Pan oeddwn yn darllen y DAMAN yn fy nyth yn Nghraig Margam, wythnos neu ddwy ya of, daethum ar draws llith a gyfenwa ei hun Waeth Pwy, yn awyddus am fy ngweled. Nid wyf yn ei adwasn, ond gallaf sicrhau iddo a id yw yn medlu ar lygaid y Barcnd, neu buasai Yn sic? 0 fy ngweled yn y lie a nodwyd, ac ynt&u w di hod yn chwilio yn ddyfal ao astnd am dqnsf ocd ef- alLi mai byr ei olwg ydyw, o ganlyniad nid oes genyf ddim i'w ddweyd wrtho ond ei gantnol a'i glodfori am gymeryd y fath dfafferth a llafur i chwilio am y f&th aderyn ysglyraethus. Y ma!)'n amheus genyf a allaf wiedda av yr ys.^lyf&eth a nodwyd ganddo yn ei ysgrxf, gan mai newydd ddyohwelyd o America yr ydwyf, ac wedi cael cystudd blin ar fy mordaith gartref, fel nad wyf mewn sefyllfa addas a phriodol i hyny. Y mae Dr. Colomen, yr Hafod, wedi taer ddymuno arnaf beidio myned allan o'm nyth hyd nes y byddo yn rhoddi archiad i mi ddyfod ar fy aden at yr ys^ljf*eah. Y r wyf yo newynu am ys- glyfuotb, ond nis gallaf ymbotthi arno ar hyn o bryd gan fy nghystudd trwm. Pwy bynag ydyw, yr wyf yn atolwg arno am ddyfod i fy ngweled ya fy nyth, sef No. 100 ya y lie a enwyd, er cael gweled pa fath ysglyfaeth sydd ganddo 8e os yw yn unol a'm harchwaetb, byddaf yn sicr o ymb rthi yn wancus, nes ei ddifa bob mymryn, yn esgyrn a cawbl. Y mae yn ddiau fod holl ddarllenwyr y DARIAN yn dyheu am geel elywed fy hanes, Hwyrach fod llawer o honynt yn credu fy mod wedi cael fy llad i gin fy cgelynion; ond bydded hysbys i'r cyfryw fod y Barcud eto yn fyw ac yn iach er gwaethaf fy ngelynion, y thai y m%e eu llid yn angerddoii ynddynt am fy lladd. Yr oeddwn yn medda ar iechyd da hyd yn ddiweddar. Cefais helwriaeth galed y 15fed o Fedi diwedd. v af, a diamheu genyf y carai holl ddar. llenwyT y DARIAN ddarllen hanes fy helwriaeth. Pan oeddwn yo gorphwys yn esmwyth a thawel ganol nos ar un o gangheaau y coed yn Nghraig Afan, yn mhlith fy rhyw asgellog, ao wedi syrthio i drwm- gwsg, deffrowyd fi gaa d vrst traed. Wedi ysgwyd fy hun troais fy Ilygaid, a chanfyddais ddeuddeg 0 ddjtcion mewn gwisgoedd arfog, gyda gynau yn eu deheulaw, a chleddyf -,u ya hongian wrth eu gwregysau, a lante nau yn eu llaw aswy, acyn nesiu atom. Yr cedd go- lwg wallgofus ar eu gwyneban, a dy- chrynwyd fi yn fawr with eu canfod, Credaia unwaith mai dynion wedi ffoi allan o'r gwallgofdy oeddynt, Chwiban- ais yn ddystaw ar y rhyw rsgellog am beidio dychrynu a digdoli, ond magu gwroldeb; gyda hyn d Aeth ant byd atom a dyrch fasant eu pea&u i fytty, gan waeddi yn groch a gvrenwyr-ig, I A ydyw yr hen Farcud drewllyd a bawaidd yn eich plith ?' Nac ydyw,' meddai yr holl adar, gan seinio fel taranfloedd. Wel pa le y mae tybed ?' Nis gwy- ddom.' Wedi iddynt orphen y frawddeg hon, canfyddais hea fran yn ehodeg heibio, a gwaeddais allan,1 Dacw y Bar- oud.' Hwre, meddo.t, gan redeg ar ei hoi ac anelu eu gynau ati; gyda hyn chwibanais ar fy rsghydryw i ehedeg ymaith gyda'r prysu dsb mwyaf, ac felly bu. Wedi en eanfod, gwneddaa- ant allan,' Y maeut wedi eia twyllo yn nghylch y Barcud awa ar en holau a saethwn nwynt oil.' Yn aafE^dus cefais fy saethu, yr hyn fu yn agos a bod yn angeu i mi; ond diangodd yr holl adat ereill heb dderbyn yr uu anSiwd. Yr oeddwn mewn gwasgia dwf i, ond trwy drngaredd diengais allan o'u crafangan, a ohyrhaeddais fy nyth trwy yiai.ech a phoen di?fawr. Bam wythnos 4a lawor ya gorwedd yn fy nyth, » ba Mri. Colo- men yr Hafod, Estrys Margair., Dryw Fitch Pentwyn, ao Eryr Iadia ya gweini amal. Ni chredais o'r blaen fod cymaint o gyfeillion gas y Barcad,—y maent bron yn aneirif, ac yn dyfod i dalu ymweliad a mi o bodwar g-rynt y nefoedd, gydag anrhegion o ffrwythau, teisenau, pastiod, a phob math o adar ac ymlusgiaid, aur ac arian, fel y mae yr anrhegion mor amrywiol fel y gallaf fforddio fyw yn segur am ddeng mlynedd heb weithio diwrnod. Clywafs gan Hebog y Dyffr/n fod an o forge Margam yu dweyd wrfl rawd yn y gymdeithas ddyngar^1 and wedi marw. Bydde(I id- wyd fod yn fItP- y Barcud rh- ato a difov .Jj, 'pvuuA.i ar fy ,¡, t*rioa, ond coued y ,-< n. o o'ch darllo&wyr,Lmai T j»ydyw. Mae r Barcud wedi dyfod Tan thre', &0., Ei lith sy'n awr yn barod, Yn ei le; Fe gredodd Jac a'i deulu Fod Ianoi wedi'm saethu, Ond canulr wyf yn NghjmIU Hip hwre, &o. BARCUD

CAERFFILI. MRI. GOL.,—Ymddengys fod y Tri. Mdd o Gaedfili yn fasti chwerw yn mol rhai personau yn fIlo hwn, yn gymaint telly fel y mae rhai o gadf .idogion ty- wysog llywodraeth yr awyr weai ffromi rn atuthr, ao yn barod i gyuoeddi rhy- Eel ddiamodol ag awdwr y Trioedd pe gwyddent yn sier pwy ydyw. Clywais, pan yn Nghaerdydd dydd Sadwrn diweddaf, fod ua hen gadfiidog o'r enw Fly Pasha wedi bod yn ysgwyd oi gleddyf brwynaidd uwchban ein bardd diniwed, yr hwn sydd mor rydd a'r dyn yn y lleuad o fod yn awdwr i'r Tiioedd. Cynghorem y gwaloh hwn i gofio'r graig y naddwyd ef 0 honi, a'r ffos ddofa y cloddiwyd ef 0 honi, cyn ymosod ar gymeriad u n^d yw yn deil- wng i ddatod careiau ei esgidiau, no ad- olygu ei fywyd ei hun, yr hWI; sycid wedi bod yn anhoilwng o ddyn wedi ei eniyn ngwlad oleu yr efengyl. Arwydd o flagitt; daeth mewn dye (?) sydd yn ym- bleseru mewn ym.add yw cynyg y fath beth i ddyn na chododd ei dawrn at ei gyd-ddyo. Cofied Fiy Pasha nad eiddo y c&darn y rhyfel bob Bmsúr, a. bod modd biwydro ag ef heb ddryllio esgym na dolorio cnawd, yr hyn sydd yn llawer anrhydeddusach. EISTEDDFOD.—Mae yn debyg y cawn eisteddfod wych yn yr hen gastell y Pasg lesaf. Y mae pwyllgor wedi ei eisted4fod wych yn yr hen gastell y Pasg aesaf. Y mae pwyllgor wedi ei

BOSS CWMAMAN A D. R. MEX. GOL.Gan fod Boss Gwmaman mor hoff o enw D. B., yr wyf am gael siarad yohydig yn mhellach ag ef trwy gyfrwng y DAMAN. Bhvfedd y oynhwrf a wnaeth fy llythyr am Hydref y 5ed i'r Boss, druan. Mor fuan ag y gwelodd ef yr oedd yn rhaid cael y ddan bwyswr i'r office, hyd yn nod ar draul stopio y pwll, i gael gweled y pay sheet, or mwyn ceisio largyhoeddi daTllenwyr y DARIAN ei fod ef ar y gwir a D. B. yn dweyd anwiredd. Dywed y Boss yn ei lythyr, Tachwedd y 30ain, fy mod yn per thy n i'r dosbarth hwnw sydd yn gwneud anwireddau i ateb y dyben ar y pryd. Er p ofi ei osodiad, fel y meddylia, galwodd y clerc i'r box, yr hwn a ddywed, Bydded hysbys i bawb nad gwirioiiedd ydyw yr hyn a lefarwvd gan D. B. am danaf. Ni ddarfa i D. B. ddweyd dim ond yr ymddyddan a glyw- odd rhwng D. E. a'r Boss.' But yr ydych chwi, Mr. Clerc, yn gallu dweyd nad oedd hyny yn winonedd? Gwyddoch nad oeddech yn bresanol; a chan nad oeddeoh chwi yn y m*n a'r lie i glywed yr ymddyddan a fu rhw g y ddau y cyf- eiriaf fetynt, But y madrwch daenu mai anwiredd ooddwa yn ei ddweyd P Nid wyf yn gwybjd a phwy fn D. E. yn siarad yn yr office gan n» ofynais iddo, ac na ddatfa iddo yiitau duweyd wrthyf. Ond ymddeogys i mi mai fy hollus gyfaill, Mr. Pritchard, oedd a'r Haw flaenaf yn yr office yr adog hono. Gwn fod i Mr. Pritchard uwch swydd na chlerc yno, eto ato ef y byddwn yn arferol o fyned i ym- ofyn em cyfrifon wedi i Mr. T. Rees ym- adael Gan mai arno ef yr osddem yn ymddibynu yr adeg dan sylw am eia eyf. rifon, wrth reswm bnasai yn fwy uatur- iol iddo ef lefarn gair am y path yma na W. Jenkins. Dywed y Boss yn ei ail lith fod Do E. wedi gofyn iddo am reawm ei fod yn stopio ei arian i ddyfod allan o'r office. Yn enw pob rheswm, pa arian oedd D. E. yn erfyn o'r office os nad oedd ei waith wedi ei fesur, yn gymaint ag maivrrth y llath yr oedd yn gweithio ? Boss, mae dy leferydd yn dy gyhuddo: cloff ydyw y celwydd. Dywed Boss mai fy nghelwyddi ydyw dweyd mai am nad oedd heading D. E. yr nn peth a heading D. R. y gomeddwyd talu am yr 8 Hath olaf. Os nad oedd gan hyny rywbeth i wnend a'r peth, pa- ham yr ymdraffoithodd eich mawrhydi i ddangos y gwahaniaeth uchder oedd rhwng y ddau heading ? Ar ol dweyd fod 9 modfedd o wahaniaeth, gofynweh, A ydyw peth felly yn gyfartal ? Chwi eich bun, Mr. Bois, a ddarfu fesur yr adeg houo, a gwyddoch i mi ofyn i chwi am allowance ychwanegol i'r oytundeb, yn gymaint ag fod yr ail bed yn dyfod i lawr yn groes i'r heading. Yr oeddwn fel y gwyddoch yn gorfod tori lie i'r caed yr oohr chwith, er mwyn eu cael yn gywir; ac yr oeddwn hefyd yn meddwl fod trwch yr ail bed yn 12 mod- fedd. ond darfa i chwi daeru mai 9 modfadd ydoedd, a dywedasoch fy mod wedi enill arian da y pythefnos hyny, a'i bod yn anheg i mi ofyn am allowance; oblegyd dywedasoch, pe buasai y peth yn dygwydd ya flaf riol i mi, ac yn an- ffafriol i'r cwmni, na fuasech byth yn son am gvyympo y -is, so y baasech- wedi cytano arno. Teimlwn fod ymad- roddion fel yna yn profi fod yno gytun- deb, a'r cytundeb hwnw oedd gweithio y glo a'r gareg face, heb son dim am hyn a hyn o uchder. Ymffrostia y Bass hefyd fod ganddo enwau goruchwylwyr o A'oerdar a Cwm- aman yn balod i roddi tystiolaeth o gy- wirdeb ei ffigyrau. Yr wyf fiaau yn beiddio dweyd nad oes ganddo yr un a ddywed nad yw yr 8 llatfc ddiweddaf, p1* rai sydd heb eu talu, wedi eu gweithio yr un fath a'r llatheni a ddwyd am danyot. Dywed Mr. Boss, wrth gyfeirio fit dystiola thau D. Jones a John Jerkins, fod y ihai hyn yn berffaith adnabyddus o'r amgylchiadan sydd dan liJIw. Sat y gwyddai y rhai hyn beth oedd catur y gwaith oedd i'w wneud, na beth fuyr jm- ddyddan w; th fersui, y gwaith hwnw, a hwythau gyda u goruchwylion ar ban y pw 1 ? Athroniaeth ryfedd, onide, ddar- llenydd ? Y mae l'hyw gonglau yn mhen y Boss sydd ynoynwys acyn cadw rhyw bethau hynod iawB. Dywedodd Mr. John Jenkins ei hun w; thyf nad oedd ef yn gwybod dim am yr amgylohiadau o gwbl. Galwyd ef a'r pwj swr arall i'r office yr amsor a nodwyd, er mwyu iddynt weled nad oedd enw D.E. ar y pay sheet. Ni ddaogoswyd iddynt y collecting booh, yr hwn ydd yn cynwys a chadw y mesarau ganymesnr- ydd, na'r un llyfr arall; y pay sheet yn unig awelsant hwy. Buasai yn eithaf da i'r ddau bwyswr gael gwel.l\d y llyfs hwnw eyn tori eu henwau wrth y nodyn ag oedd y Boss ei hun wedi ei jigrifenn. Gan mai yn nghyloh y mesuv mae y ddadl, gwn i'r gwaish gael ei fesar, a gwn hefyd pwy sydd yn dyfod o'i flaen ao ar ei ol ar y llyfr. Yn awr, oyn y byddaf yn gwisgo y cymeriad a rydd y Boss i mi, rhaid i rywun giel golwg ar y llyfr y oyfeiriwyf at 3, yn nghyda'r llylr sydd yn yr office, hebwneud cam a'r naill ner llall, trwy dori dail na chodi yr ysgrifen. Y mae genyf fan arall i gyf- eirio ato i brofi fod gwaith D. E. wedi fesur, ond nid wyf yn ewjllysio tycu personan ereill i'r ddadl, os na ehaf fy nghorfodi. Ac am fod y bechgyn yn gofyn eu heiddo mewn ffordd gyfiawn, yr ydych yn eu galw yn ll-n aydd yn ceisio eicb ysbeilio, ac yn herwydd hyny y danfonasoch am y boneddwr parohus y cyfeiriwoh ato, heb ddweyd o ba Ie yr oedd yn dyfod. Dichon nad yw mor gyfleus i ddwejd enw y lie, oblegyd y mae dipyn allan o'r cyjlchoedd hyn; ac am fod ewythr rhywun wedi methu cael tys- tab gan y gweithwyr, am nad oedd yn haeodu dim tebyg i hyny, fel yjr oeddech chwi pan ymadawsoch a'ch ysgolfeistr, a'r lIe hefyd y mya rhywr ki wadu nad hwy oedd ya gysylltiedig a'r amgylch- iadau a nodir yno, ond ) hyw Air. T. arall. Pa foneddwr parchus sydd yn deall rhywbeth yn nghylch gwa.th a ddywed fod swlit y llath yn ddigon 0 b is am dwll awyr ? Rhaid fad rhyw ddiifyg yn rhywle cyn y byddai boneddw.' (?) a:all sydu yn anfEaeledxg mewn gwybadt»eth a g-allu yn rtoddi saith swllt am waith swllt. Mae y dyn hwn a ellw ddyn stall ar yr enwau 'y gwr goreu, y dyn hyno yn dal swydd Judas, y bradwr, hynod- ddyn, a gwallgofddyn yn brawf digon eglur i ti, ddarllenydd, bath ydyw ei gymeriad ac i bu ddcsbarth y petthyn. D. R.

FFOREST FACH. Mai. GOL.Yn y DARIAN am y 30ain o Dichwedd, ymddangosodd llith o dan y ponawd uchod, yn hysbysu fod ymra- fael wedi bod rhwng rhai o'r gweithwyr a'r goruchwyliwyr newydd oedd wedi dyfod yn lie yr hen frawd Mi*. Thomas. DywedTeithiwr fod y gojuohwyliwrwedi dwyn dan o'r gweithwyr o flien ysadon Abertawe, ao fod un o'r gweithwyr wedioyhuddo y goruohwyliwr newydd o ddyfod a comet lamp ryw ugain 16tb islaw y lamp station. Y mae hyn yna i gyd yn wirionedd, ond hyn oeddwn am alw sylw ato. Yn hanes y cyfarfod fu yno nos Luo, pan wnaed y cytundeb fod i bobpeth cedd wedi dygwydd yn y gor- phenol i ddarfod, a dechreu byd o'r newydd, gyda'r amod fod Mr. Manager i dalu costau'r gyfrsith oedd wedi myned ar y ddau f-awd, a'u bod i gael eu gwaith yn ol; end erbyn hyn nid oes ua o'r ddau beth i'w gael. Yn awr, fy nghydweithwyr, pa hyd yr ydym yn myned i oddef pethau fel hyn ? Yr ydym ni, y rhai a gawsom ein tynu yn mlaen gan Mr. Manager, wedi caal ein cymhell i ddod i'r gwaith gan un oedd yn cam ein lies, ond pan aeth. om i ben y pwll, pwy oedd yno ond Mr. Manager yn ein rhwystro i fyned yn mhellach. Felly, ein cydweithwyr, yr ydym ni heb ein gwaith ac heb ein har- ian; ac os gwnaethoch chwi gi tundeb, fel yr oeddech yn dweyd, paham y mae pathau yn esel aros fel y m*ent'? BWT O'R BANc.

Bi lais pBroriaethol, ei d6aau awynyddol, Ei wyneb deniadol-mor serchog ei wsdd O&d angau'n hyspeiliodd o'a hoff efen g/lwr Yn nghar 01 y pjntwr mae heddyw mewn bedd! Ymwelaia a i feddrcd —sc yno darllenais, I Hynoc ion ei hanee mewn cerfwaith parh ana; Uefira'r gof-gol f a gwir ei thystiolaeth, Pob oes a ehenedlaeth a gl want ei llais Trosglwyddir ei enw, cyhoeddir ei lafnr, Eieiampl ganmolir, ei jsbryd o hedd, Aegethwyr efengyl o bob gwlai a ddeaan t, Bn crymsu a hogant ar gareg ei fedd Ymwelaia a'i feddrod ac wrth fyned yma ith, Mi gofiais athrawiaeth sy'n gysur i'r sai nt; T beddau a rwygant, duwiolion gyfodant, I r nefbedd esgynaat, i feddia&t j'i brain t; F Ryd hyn gwelir yntan fel eeren f*wr oleu Yn ngbanol miliynau yn dflysglaer ei wedd: IN dafodheb floesgni yn caniEbl yr Iesa A'i -eoiodd i fyny i nofio mewn hedi.