Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
10 erthygl ar y dudalen hon
EISTEDDFOD TREHERBERT.
EISTEDDFOD TREHERBERT. Dechreuwyd yr eisteddfod hon yn Iled brydlon, a hyny trwy i E. Thomas, Ysw., Maendy Hall, gymervd y gadair, gan yr hwn hefyd y cafwyd anerchiad byr a phwrpasol. Beirniad y Rhyddiaeth a'r Farddoniaethoedd yr enwog Hwfa Mon, Llnndain: y gerddoriaeth, Mr. D. Jen- kins, U.C.W., a Mr. T. D. Williams (Eos Dyffryn, R.A.M.: cyfeilydd, Miss Bell Morgan, Treherbert. Yn mhlith y beirdd a'r llenorion pre- senol, yr oedd Nathan Dyfed, Islwyn, Dewi Haran, Dafydd Morganwg, Carn Elian, Dyfedfab, Brynfab Sathfan Wyn, Daronwy, Elianwyson, Dafydd o Went,, Oarw Cynon, Dryw,Glaslwyn,Deincodyn Honddu, Eryr Pen Pych, Morien, &c. » Wedi galw am anerchiadau y beirdd Cafwyd beimiadaeth yr englyn i'r Gwen- ithyn, gwobr 5s; a'r hwn oedd yn fudd- itgol oedd y Parch T P Edwards, (W), Abergele. Cann 'Wele y Priodfad yn dyfod,' gwobr 3s; dwv gystidleuodd, a'r buddugol oedfi Elizabeth Ann Phillips, Penyrenglyn, Treheibert. Beirniadaeth yr Hir a Thoddaid i Lusern y Glowr,' gwobr 10s. 6c derbyniwyd ugain o gyf. ansoddiadau ar y testyn, ac eiddo Caled- law oedd y goreu, ond ni atebodd neb. Cann y Cymro,' gwobr 10s 6c cystad- leuodd tri, a'r goreu oedd Mr D Davies, Treherbert. Beirniadaeth y traethawd ar y Cymry a ddyrchafastnt eu hunain yn f 18fed ganrif, gwobr £10. Dau draeth- awd a dderbyniwyd, ond nid oedd uu'o Jionynt yn agos a bod yn deilwng o'r wobr. Canu 'Y Chwarelwr,' gwobr 22. Un party S. cystadlu, ac yn deilwng o'r wobr, sef r M Q barti, Treherbert, Beirniadaeth y gadair dderw, gan Mr Charles Jenkins, Treherber, gwobr tair gini. Un gadair ddaeth i law, sef eiddo Gwilym Awst, sef Mr W Saunders Mor- gan, Abertawe. Cystadleuaeth y Requ- iem Cynulleidfaol, gan J Parry, Ysw, gwobr £ 8 a Metronome i'r arweinydd gwerth dwy gini Dau gor gystadleuodd, Ief cor Carmel, Treherbert, dan arweiniad Mr M 0 Jones, a chor Silo, Pentre, dan arweiniad Mr Thomas Davies, a'r cyntaf In fuddugol. Dechreuwyd y cyfarfod prydnawnol trwy ganu y golomen wen gan Mr. D. Davfes, Treherbert. Cann y 4 Bwthyn at y traeth,' gwobr 10s 6c; un yn canu, Ie yn deilwng o'r wobr, sef Mrs Davies, Treherberl.. Adroddiad yr Ystorm,' gan flwfi Men, gwobr 7s 6c adrodd- odd 30 j darn, a rhaawyd y wobr rhwng Moigan, -Farteg, Crynant, a John Lewh, Tylecocb. Beirniadaeth f gdiriau j gysHitupddi Cantata, ewobr Iftir gini; dvk-il law, O-cidd Q'jw jtJi'V Pentyprictct. Cairo ^Dritsg. dmg i fyny,' gwobr 15s: c, 'l ~.uo fenrti, a'r buddngol oedd Mr lli >s a Mr David Davies, Treherbert. Beirn- iadaeth. y traethawd ar Briodas, gwobr dwy gini; cystadleuodd wyth, a'r buddngol oedd Alaw Dalals, Maesteg. Cann* I Can y Tywyisog,' gwobr 10s 6c: dan jn eystadlu, a'r goren oodd Mr David Davies, Treherbert. Beirniad- aeth yr awdlau ar y Nefoedd, gwobr £10, a chadair gwerth tair gini: der- byniwyd tair awdl, y goren o ba rai oedd eiddo Islwyn, yr hWD hefyd oedd yn bresenol, ac a oiseddwyd yn oldef- awd beirdd Ynys Prydain. Cafwyd an- erehiadau ar yr achlysur gan Dewi Haran, Brynfab, Carn Elian, Dyfedfab, R T Williams, W Williams (Merthyr), Deincodyn, Carw Cynon, Dryw .Nathan Wyn, Dafydd o Went, a Gwryd Lewis, y rhan ivyafo ba rai a gant ymddang- 08 yn ein nesaf. Cafwyd yn nesaf gan ar y del yn gan John Evans, Treherbert, ac wedl hyny gan Miss Griffiths, Caer- dydd (gyda'r delyn). Wedi cael an. erchiad pwrpasol ar y cynulliad a'r doll boneddigaidd yr ymddygodd y gwyddfodolion yn ystod y dydd, gan Mi-Kernyw, gornchwyliwr glota y Bnte, Treherbert, cafwyd cystadleuaeth y prif ddarn c.rawl, sef y Ganig Faddng- 01 yn yr eisted ifod dd weddaf yno, gwobr £ il5, yn nghyda X5 arall rhwng yr arweinydd a'r tri a ganeot nnawdau y ganig. Y r un corau a gystad euas- mfc, a'r un hefyd a fa ya fuddagol, ond ary solo bass. Y p;th oiaf oadd ar- eithio ary mor, a'r baddugal oedd John Risers, Pentre, Ystrad. Yn yr hwyr cynaliwyd cyngerdd, a dagenyin aliu dweyd na fydd y pwyJ gor anturiaeth yn g >lledwyr mawrion eleni eto, er fod yr adeg wedi troi yn eu herbyn.
Y LLWYNOG.
Y LLWYNOG. Yn athrist fy ysbryd, gellwch feddwl, yr oeddwn yn gwrando ar y gwr dau ddyblyg yn canmol eu schemes mileinig iddallu trigolion diniwed y lie dienw. Refyd yr oedd yna gyfle nodedig i mi gael hyd i'r secrets. Bu dadl bwysig iawn gan wahanol deimladau o'm mewn, pa un a awn drwy y -process ai paidio Yr oedd y geiriau gan Jim am ffugio bod yn Undebwr wedi gafaelyd yn ddwfn yn yn fy meddwl. Y mae mwy o honour, mewn gwirionedd, yn ein plith ni, y Llwynogod, at ein gilydd nag sydd yn mhlith trigolion y lie yma. Trotian yn ol a blaen y bum am y rhan fwyaf o'r noson hono, heb wybod yn iawn beth oedd oreu. Cefais fy hun ar doriad boreu tranoeth wrth y Tygwyn. Ty yw hwn ar yr un enw. mae'n debyg, a thy Arlywydd yr Unol Dalaethau Americanaidd, ond nid wedi ei adeiladu ar yr un cynllun. Gadewais gyda'r dydd fel y gallwn roddi tro cyn boreu- fwyd hvd gopaau y mynyddoedd yma, a bod erbyn deg o'r gloch yn aros yr arch- wenieithwr. Cyflawnais fy amcan i'r dim, a chefais y boneddwr yn parotoi i fyned allan i roddi lease ar fywyd rhyw wraig dlawd ag oedd wedi hudo i'w rwyd yr wythnos o'r blaen. Boreu da, Mr. Jim,' meddwn,4 y mae yn foreu oer, gwlyb, ac afiach a fuoch chwi yn llwyddianus i gael dipyn o waith i mi 1' Ie, mi ddywedais y byddai i mi fynu gweled Mr. Newydd-dref drosoch, onid do, i chwi gael jobyn tino. Wel, nid wyf yn credu y bydd i chwi leicio y tino, oblegyd y mae dynion sydd wedi arfer blynyddau ag ef yn gorfod ymad- ael gan mor afiach yw; ond ewch chwi at Mr. D-, a dywedweh fy mod I wedi bod yn y Graig neithiwr, a bod pob peth yn iawn; dyna, fe fydd hyny yn ddi- gnn. Wedi gweled Mr. D cofiwch ddod yn ol yffia, mae y pwyllgor yn cwrdd heno, a chewch ddod gyda mi yno. Os na fydd Mr. D. yn y gwaith ewch i'r ty, ac os na fydd yn y ty ewch i'r Graig, a byddwch yn sier o gael gafael ynddo.' Ffwrdd a fi mor gynted ag y gallwn i weled y gaffer D-, ond nid oedd yn y gwaith. Gwelais un o'r teulu, a dywed- odd wrthjjf mai gartref yr oedd. Nid hit y bum cyn cyrhaedd y ty. Wedi cpoeai y^gamlas. gwelwn forwynig yn dyfod im cyfarfod, a gofynaia a oedA* Mr. D gartref. Ydyw,' ond y mae'n glaf,' a chwarddai gymaint ag a allai. Yr ydych chwi yn ymdda- rigos yn llawen beth bynag: beth yw dolur eich meistr 1' Y gout,' meddai, a dyna y rheswm fy mod i mor llawen; nid oes dim angen byth pan fyddo'r clefyd hwnw arno i lanhau ei esgidiau,- mae'n lock out arno y pryd hwnw.' 'A allaf fi gael gweled eich meistr V cO, gellwch, ewch tua'r ty, y mae ef fel Hew wedi ei lorio ar y sofa acw.' Daethum o hyd iddo yn hollol fel y dywedai y llances, pryd y dywedodd 9i fod yn hollol foddlon, fod canoedd lawer wedi dysgu o bryd i bryd, a'i fod yntau pnill Uawer, neu yn hytrach wedi f o b-yibes wrth dderbyn rhai i ddysga, <v- hvuer r v byddwn inau yr 9 A gaf fi n.>j y He yn gyirial os J?wslwch vn dda I GcycH iyn !;) chwi ?' Oes, a *1.. > hetn UIW} i hefyd; ond a gaf fi weiec v feiddiai ddweyd na. am fod dref a Jim wedi granto y nos o'r blaen. Ymaith a fi, a daeth rhyw hen swagger, a elwid gan y bechgyn yn LI n-g n, i dda- ngos y lie i mi. A ydych chwi yn gyfarwydd a Mr. D V ebe Twm. 'Nac ydwyf, dyn dyeithr hollol i mi ydyw; ond cefais fy nanfon ato gan ryw ddyn sydd yn cy- nrychioli y meistri a'r gweithwyr. Dyna. fe; dyna'r gwr sydd ben y dyddiau hyn; efe yw llywydd y lie y mae y meistri a'r gweithwyr yn crynu rhagddo. Y mae y cyntaf yn ofni rhag iddo arfer ef ddy- lanwad o blaid yr olaf, a'r olaf yn ofni iddo droi o du v blaenaf. ac vna mae Jim yn lwcus ryfeddol, y mae ef wedi bod yn chwyrnu ar Mr. D-, a gorfu iddo blygu iddo hefyd. Ydych chwi yn hoffi ewrw I 'Nac ydwyf.' '0, bydd yn rhaid i chwi fod yma neu farw fel ysgadenyn yn y mwg yma. Welwch chi Patsy, efe yw un o'r rhai goreu yn edrych yma mae ef yn bwyta ac yfed y cwbl, ac eto yn casl ambell bwl yma.' A ydyw y dynion hyn yn byw yn hen 1' Wel wn i ddim, fydd in nhw ddim wedi cael treial hir arni, et,) mae yma gwpl o honynt wedi anmharu eu hiechyd am byth wrth weithio yn y patent*.7 O yn wir; a ydyw pub rhan o'r gwaith fel hwn?' 'Nae ydyw; pe buasech chwi yn cael jobyn i shearo" f yddai yno ddim mwg, ond gallech gael cyfle i fyrhau eich bvsedd mor ami ag y byddech yn ewyil- ysio.' Wel, mae y dynion hyn yn enill arian lawer, mi debygwn?' Tair cei<n- iog y bocs, a seven arid a half per cent oft,' eofe Twm ac yna aeth a fi i weled y shearo. Math o wellaif yw y 8.ear, yn cael ei weithio gan ager, at dori y llafn- au i bob hyd a lied ag y bydd galw am danynt. Ond/ ebe Twm, 4 mae gofyn eich bod wedi insiwrio eich bywyd, a phrynu watch aur cya v cewch fyned i'r fan yna.' Beth feddyiiwch wrth hyny V- O, ch < i gewch wybod cyn byth y cewch fyned i shearo.' Meddyliais ynof fy hun mai y jobyn a'm tarawai oreu fyddai hon, ac y gwnawn bob ymdrech gyda Jim i'w chael. Gwelais y Coal Tar Merchant yn y lie yr oeddynt yn tino, wedi ei guddio mewn mwg. Mi ddarfyddaf finau mewn mwg yn y man hyn yr wythnos hon. Eolo! bobl Cwmafon, cofiwch fod yr hen Lwynog ar y look out. Y mae gweith- redoedd anfad rhai o bonoch yngalw yn uchel arnaf i lamu yn fy hen fywiogrwydd cynhenid tuag atoch. A oes dim peth cywilydd gwyneb arnoch fel ardalwyr i ddyoddef i Twm Corff a Hophi i redeg race dros y brif ffordd ar y dydd Sabboth ? Byddai cystal i hen aderyn y Corff i roi ei branes naill ochr, neu dof heibio i'w blyfio, ac hefyd i'r Hophi yna i hoffi rhyw gamp heb y gamp flagardus.o redeg raw ar ddydd Duw, neu yn wir gwaith hoff fyddai i mi roddi bias fy nanedd yn ei hen gymeriad mochynllyd. Diwygiwch, neu daw yr hen droion du i fy mhapyr gwyn heb ragor o rybudd. Yn enw'r Gwtersigadan a het Mabon- wyson, beth yw'r ysbryd cythreuligyna sydd ynllywodraethu gwaith Tew-g-d! Cwmafon ? Dyna gang o gynffonglecwyr, Hawyr bach y maent mor ami a brogaid Llanrwst. Os dygwydd i un o'r glowyr siarad ar y 4 mygyn' yn y boreu yn erbyn y gaffer, neu anadlu, neu freuddwydio chwaethach hyny yn groes i deimladau y Boss crynedig, cewch weled y- hen Bilo Morganwg a Dai Ffagots yn myned fel dau filgi a scwlcs o'r decs. Yn wir, y mae anghyfiaWnder anny- oddefol weithiau yn dilyh clecyddiaeth cynffonwyr. Dro yn ol, yn y gwaith dan sylw, dygwyddai fod eisieu lie i weithio ar un o blant B. M. (un o'r clecwyr); ae nl er boddloni y mympwy clecyddol, nid oedd dim i'w wneud wed'yn, wrth gwrs, ond stopio un o blant Sam o'r G-n er rhoi lie i un' o blant favourit s y glee. Dof heibio ar ffrwat i chwi gy i. Cof ion at T m y Coaker. Bydd y ffwrneisi yan ble i ymdwymo pan y dof. Y LLWYKOG.
!EISTEDDFOD Y CYMRODOR. ION,…
EISTEDDFOD Y CYMRODOR. ION, MERTHYR. Cynaliwyd yr eisteddfod uchod am y 33ain tro dydd Nadolig. Yn mblith y personau oeddynt ar yr esgfynlawr, ?oedd y llywydd, Thomas Williams, sw. wwaelodygarth; beirniad yr adrodcliadau, Mr. Timothy Davies, jbeirniad y Wu,, Mr. 8ilas Evanis, ^bertawe; &c. '.OMF- wyd y Gan Genedlaethol, ao yna awd yn nodaen a gwaith
CTFABFOD Y BOREU,
CTFABFOD Y BOREU, Adrodd yr Hen Wr Grwgnachlyd goreu, William Dyer. Troedyrhiw. Adrodd, 4 Y Ddaeargryn;' goren, T. Richards, Rymney. Cacn, Thon hast gone up on high;' goreu Jenkin Jones (Eosydd Mynach).
CYFABFOD Y PRYDNAWK.:
CYFABFOD Y PRYDNAWK. Deuawd, Y ddau Forwrgoren, Mri. E. Felix ac E. Thomas, Treorci, Canu, y prif ddarn carawl, c Anthem y Glowyr;' goreu, cor Blaenllechau, dan arweiniad Mr. David Davies. Adrodd, 4 Beth sy'n hardd?' cydfnddngol Eliza- beth Davies ac Elizabeth Griffiths, y ■Hwy o Ferthyr Cann, 'Bedd Llew- elyn --n, Evan Jones, Rymney.
AJRFOD YR HWYK.,
AJRFOD YR HWYK. m yf traeth oreu, 10 mynyd i'w i;u- ar 'Y Gwir Anrhydeddnø- W. E. Gladstone; goreu, David Fene- wick, Dow lais. Canu, Y Gardotes Fach goreu, Miss Lizzie Williams, Rymney. Cann y pedwarawd, 4 Come o'er the Brook goreu, William Tho- mas a'i gyfeillio. là Treorci. I'r coi o blant a ganont yn oreu y 1 Dedication Anthem;' un cor yn cynyg, sef cor Ynjsgau, dan arweiniad medrus Mr. L John Rogers, a barnwyd hwynt yn deilwng o'r wobr. Cann, unrhyw (r tch\ goreu, Thomas Evaus a'i barti, Do^lais. Dygwyd y cyfarfodydd i ben trwy gan gau y beirniad, Mr. Silas Evans.
BETH A WNEIftO MABONWYSON.
BETH A WNEIftO MABONWYSON. Cynaliwyd cyfarfod lluosog iawn o feirdd Morganwg yn y G1 ive & Shears Inn, dydd SAwrii diweddaf. Yr oedd y frawdoliae,th o Bontywdd. i gwr isaf y sir, wedi dyfod at eu guydd yn wedlot gryno. \V edi cydgyfranogi o giniaw deil- wng o r Nadolig, dygwyd prit bwnc y cyf- arfod i'r bwrdd ar unwajth, a dyma fe: 'Beth sydd i'w wneud'a M.tbonwyson ?' Bu y brod)f caulynol yn ymfflamychu ar y pwnc:—D. Haran Bryirf.ib, Carnelian, Dyfedfab, loan Dyfri, Rheidiol, Cenydd, Rhydderah ap Myfy", Trinlaw, Gwilym Bryaheiniog, Houio lidu, a lluaws mawr ereill na chawsom eu henwau Yr oedd pob meddwl ar ei egni eithaf yn ceisio dyfod i'r penderfyaiad goreu beth i'w wneud a'r prydydd cocos o Lanfabon. Y mae yn ymddangos ei fod ef yn credu na fu un perchen anadl erioed yn meddu ar y fath athrylith ddysgleirwych ag ef, ac na fu un dyn a wisgodd het erioed yn meddu ar dalent yn werth dal canwyll i'w eiddo ef. Bu y Cynghor yn Nghaerdydd yn chwilio yn fanwl a yw y pethau hyn felly. Ond wedi chwilio a chwilio y rhanau hyny a gysgodir gan fam holl hetiau y deyrnas,' cafwyd allan ei fod mor ddiathrylith a bwbach brain, ac mor ddidalent a chlogsen modryb Pegi. Gwnaeth y Cynghor ei oreu i gael allan i ba ddosbarth y perthynai, ond cafwyd nad oedd yn perthyn i un dosbarth-ei fod yn ddosbarth hollol ar ei ben ei hun. Yn ngwyneb hyn, gofynwyd y cwestiwn eilwaith, Both sydd i'w wneud a Mab- onwyson I' Yna cynygiwyd, eiliwyd, a phasiwyd yn unfrydol, ein bod yn ei es- gymuno, ac nad oes iddo o hyn allan na rhan na chyfran yn mreintiau a chyfrin- ach y beirdd o darddiad y Rhondda i'r Hafren, ac os yw y dosbarth uchaf yn barnu yn wahanol boed rhyngddynt ag ef. Heddwch i'w lwch, a'r wlad a gaf- odd lonydd. Yr oedd yn y cyfarfod hwn amryw o gerddorion hefyd, y rhai a ganent yn awr ac eilwaith tra byddai y siaradwyr yn cael eu hanadl. Ar y diwedd pen- derfynwyd fod cyfarfod o'r fath i'w gynal eto yn Mhontypridd ar Ddydd Gwyl Dewi, a gwahoddir pawb, gyda'r eithriad o'r hwn a esgymunwyd yn y cyfarfod hwn, i fod yn bresenol. HYWEL PITW.
Advertising
Dydd Mercher diweddaf, darfu i &;nyw o'r enw Berry, yn Oldham, foddi i-tln a dau o'i phlant yn nghamlas Cba'dfeterton. PATR RT "0" \n onioagyrcbol iuchaa y D ops< ya ei boll ganghenau, megys Diffyg ar y Dwfr, Gwyot yn y Cvlla, Perfedd, &o., Poen yn y Cefn a'r Pen, Grafel, Chwydd my Traed, Cloniaa a'r TmyB- Fimedd, Curiad y dalon, Diffyg Anadl, Awthrru, enyegafnder, &o., Traed Oer, fto. Registered Trade Mark—" Dropsy Pills*' Y tØe'r Pelenau hyn wedi eu Begistro ao yn Patent. Cospir pob dtnwareditid. Gofaler OMI eIlW JACOB HUGHES ar etamp y Llywodraeth. Ar werth gan holl Chemists y deyrnas am Is. Ho., 28. 9a., a 4s. 6.; gyda'r post 18. 20,, 2s. llfl., a 48. 9<5. oddiwrthy Patentee— Jacob Hughes, Apothecaries' Hall Llanelly. London Agents-Barclay & Sons, Sutton, ft Co., Newbury, Sanger, Hovendon. Bristol- Pearoe & Co., Warren & Co. Liverpool- Evans & Sons, Baimes & Co. Cardiff- Kernkkt Manchester-Mather. Birmingham—Southall# "j HANES RHYFEDD. SIB,—Ychydig o wythnosau yn ol y daethum i'r gymydogaeth hon, pan y gwelais ddyn yn analluog i weithio era 0 mlynedd gan y Dropsy, Chwydd yn y Oorfl, y Galon yn euro, Diffyg ary Dwfr M ar yr Anadl, Ac. Yr oedd wedi bod anwaith yn berehan ar fferm, ond gorfa iddo werthu y owbl i dalu y d xriroiaid, w yr oedd wedi bod gyda holl feddygwyr 1 gymydogaeth, pa rai a dystiant ei fod yn rhy bell i wellh^d. Br y owbl, mi a ddanfonais am oioh Pills, sef Hnghe*' Patent Dropsy Pills," a chymerodd dri blyoh ud o honynt, y rhai a effeithiodd 9-rno i'r fath radda-u nes ei alluogi i weithio bob dydd, 9tC yn toimlo ei hun yn aollol g yf, ao yn maw? ddioloa i chwi fem ei wellhad rhyfedd.— R. J. RoWLAJIDI Bryniog), Lbnfraohreth National School, Dolgelli. GWELLHAD HYNOD. STB,—Yr wyf wedi b)d yn cael fy mlino rn fliowr gan y "Dropsy Wynt" am 30 0 dynyddau. Wedi olywad am eichPilla ay nod, "Hughes' Patent D^o sy Pilla," at y Gwynt, y Dwf?, &c., mi a'u cyaior- W hwynt; ao yr oadd y rhyddhad a get- eda ar ol un blyohaid mor hynod, fel nad aUaf fod yn ddystaw rhag t?stiolaethu i'w daioni, a chyaghorwn bawb yn gryf i'w oymsryd hwynt rhag y Gwynt yn y. Oylla a'r Perfedd, Poen yn y Pen ao yn y Cefn, Ouriad y Galon, &0. Yr ydyoh at eioh rhyddid i wnewd y defnydd ft fynoch o hwn.—JAMES JONES, Dew-itreet, Saverfordwest. Gwirionedd heb ddim twyll yw'r Tjnrt. ;olaethau uehod; 01 angenrhaid, daofosMt at y personau uohod er prawf o'r gwir* onedd. Y mae Tn awr yn barod, pris 6ch., MOSES A JOSUA, AT wasanaeth Ysgolion Sabbothol, Crman&- oedd y Plant, Twnlwyr Da, &o., &o., ar yr nn oynilnn a Chantata J aoph.' Cyfeirir at yrawdwr, H. DATIBS, A.O., Qarth, Ruabon, nen y oyhoeddwr, D. JoJaS, Atghta" ydd, JElhOBjmedre, Ruabon. A gyhoeddir ar y laf 0 lonawr, 1878, pris Ceiniog, YR YSGOL GERDDOROL (Cylchgrawn Misol), at wasanaeth oardd- orion ieoaino, dasnolyjiaeth Alaw Ddu a'r Parch. J. Ossian Davies, Llanelli. FEL y mae ei enw yn arwjddo, amoaa y cy- hoeddiad f .dd dysgu a meithrin cerddorion ieoaino yn mhob caug«n 0 wybodajth fuddiol yn dal oysylldad a oherddori*eth. Eta Harwyddair: Byr, syml, a boneddigaidd. EIB Ut nllun:—Y»?rif 4.rwei i >1—Colofa eyfanooddwr-Colofh yr Arweinydd-Coiofa y Sw g,sX~7en0| 'er "blTsarol i'r Hanes- Sylw^dau Beirniad 1 sr GerddoriaetK a oherddorion—Gemionr Bardioniaeth Qanadwy, yn nghyd a Sjlwadau arnynt—Ymddyddanion Cerddorol a Barddonol-Colofa Holi ao Bywgraffladau byrioa o Geridorion-Croniol byr o Ddygw ddiadau a Gweithredia-Uu y Mi., &o. —Hy-g ysiadau, a phob amry wiaeth o ddyddor- deb. Anfoner pob archebion, yn nghyd ag btsbys. iadav, at yr argraffvyr, /AUES DAVIES & Co.. Llaneily f>oRce-f| CAMBRIAN w Amm Id-a 'Jl- ,i A-MIL LOZENGES, [REGISTERED, ] For Singers and Public Speaien. -<=*>- These Lozenges render the Voice MELODIOUS AND CLEAR AS A BllL. Patronised by eminent Musical Celebrities & Public Speakers. Price fd., 6d., and rs. per Jex. PROPRIETOR, J, GEORGE, M.R.P.S. HJRWAIN, GIAMORGANSilRE.
EISTEDDFOD LLWYNYPIA.
EISTEDDFOD LLWYNYPIA. Cafwyd yn Llwynypia eleni un o'r gwyl- iau efsteddfodol goreu ag y buom ynddi erioed. Yr oedd y program wedi ei dynu allan gyda medr eisteddfodol, a gwobr- wyon teilwng wedi eu cynyg am y gwa- hanol destynau. Llywyddwyd yn fedrus gan y boneddwr haelfrydig W. Williams, Ysw., .Grovefield House, Penygraig. Ar- weinydd y dydd oedd y Parch. J. R. Jones, gweinidog y He. Beirniad y cyf- ansoddiadau, y Parch. H. C. Williams (Hywel Cernyw), Corwen. Yn ei absen- oldeb darllenwyd rhan o'r feirniadaeth gan yr Ysgrifenydd ac addawodd ei dan- fon i'r DARIAN i'w chyhoeddi. Beirniad- wyd yr adroddiad gan Mri D Jones ac E Lewis, Tonypandj Beirniad y gan- iadaeth, Mr R C Jenkins, Llanelli ond oherwydd lluosogrwydd y cystadleuwyr gorfu iddo gael cymorth gan y Mri T John, Llwynypia, a J Price, Cwm Clyd- ach Cyfeiliwyd gan Miss Lewis, Caer- dydd Yr oedd y capel yn llawer rhy fach i'r cynulliad. Yr oedd pobpeth yn dangos fod y pwyllgor wedi darparu ar gyfer eistsddfod luosog: yr oedd gwedd eisteddfodol wedi ei gerfio ar bobn^th yn Ar hyd y murian yr oedd^&wyad- eiriau Cymreig wedi eu goso| i ^rny. Uwchben yr areithfa yr oedd oriel hiurdd o'r marwolion anfarwol canlynol:—Yn uchaf yr oedd Caledfryn, wedi hyny leu- an Gwyllt, Cynddelw, Mynyddog, Emlyn, a Nicander. Tn ffurfio yr onglau at y rhai hyn oedd Nefydd, Tegai, ac Am- brose liloyd. Ar y. tu arall yr oedd loan Pedr, Alfardd, ac Emrys, acarygwaelod yr oedd Y Gohebydd, yn arwyddo i'm meddwl mai efe oedd y diweddaf fach- ludodd dros orwel amser o fywyd o ddef- nyddioldeb. Yr oedd y groupe yna wedi eugosody tu fewn i gyloh o iorwg a phethau bythwyrddion ereill, a'r dail wedi eu goreuro drostynt. Dyfarnwyd y gwobrau fel y canlyn :-Adrodd Creu- londerau Bulgaria,' rhanwyd y wobr rhwng William Hughes Trecynon, Aber- dar, a Thomas Cynfelyn Benjamin, Pen- ygraig Traethawd ar Joseph, buddugol, Benjamin Williams. Heolfach. Canu yr unawd,4 He was despised,' goreu, John Arthur, Gilfach. Marwnad ar ol Mrs. Jane Evans, Llwynypia, buddugol, y Parch D Onllwyn Brace, Pantycrwys, Clydach, Cwmtawe. Canu y "Deryn Pur,' rhanwyd y wobr rhwng Lizie Evan, Tonyrefail, a Sarah Richards, Llwynypia. Can i'r Godinebwr buddugol, Dyfedfab. Cystadleuaeth Corau y Plant ar Holl breswylwyr daear dewch,' buddugol, Cor Jerusalem, Llwynypia Canu'Mol- wch yr Arglwydd,' goreu, cor Bethesda, Abercwmboy. Y buddugol ar y Brydd- est ar Dduw oedd Dewi Wyn o Esyllt Fife & Drum Band Llantrisant brofodd yn oreu ar March Megan' Y buddugol ar yr Alareb ar ol Mr J Llewelyn, oedd Dyfedfab Gwilym Gwent oedd y budd- ugol ar y ganig, Y Gomed. Cystadl- euaeth y prif ddarn corawl, 'We never will bow down,' buddugol, cor Jerusa- lem, Llwynypia. Evan Lew s. Tony- pandy, oedd y goreu ar y Traethawd ar Enwau hen Anedd-dai plwyf Ystrady- fodwg, yn nghyda u hystyron Unawd The death of Nelson' rhanwyd y wobr rhwng Evan Alexander, Cwmgiedd, a WiUiam Jones Aberaman. Unawd, 'In native worth,' buddugol, William Jones, Aberaman. Chwareu ar yr Harmonium goreu David John Davies. Tre rci Yn yr hwyr cynaliwyd cyngherdd ardderch- J og o dan lywyddiaeth yr un boneddwr Cariwyd gweithrediadau y dydd yn mlaen yn ganmoladwy iawn.—GOHEBYDD 11 '■
CAERFFILI.
ffurfio o rai o Rymni, Bad was, a Chae,f- fflli Rhoddir gwobr o 230 i'r cor^a i ymdrechu am dani. Wel, llwyd pliant iddynt. YR ELIJAIL-Both ddywedai f4;t>r Un- debol Aberdar am ddyfod i GastA-ll Caer- ffili i berfformio'r Elijah y Sulg,wyn nesaf. Sicr y byddai yr anturiaeth yn llwydd- iant perffaith fel y bu ym\*eliad y Cor Mawjr. Gwn y byddai y boneddigion canlynol yn barod i roddi bob cy uorth er hyrwyddo y mater, sef Mri. Eos Rhondda, Gwilym Thomas, John Wil- liams, T. Waters, R. Barker, Cenydd, T. Thomas, E. Phillips, O. P. Edmunds, G. Wookey, J. Griffiths, W. Thomas, ac ereill. HWNTW.