Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
9 erthygl ar y dudalen hon
Cohebianthau.
Cohebianthau. O'R WEST. CONTRACTS A CHONTRACTOBS. Gwelais ar y Western Mail yr wythnos ddiweddaf hysbysiad yn gofyn am- er oymeryd a gweithio y glo, a'i osod wrth y rhaff yn nglofa Plasmarl, per- thynol i J. Glass brook, Ysw. Priodol yw ymholi beth sydd yn bod. Paham y ceisir oyfnewid y dull o ejario y gwaith yn mlten mewn hen lofa sydd wedi ei gweithio yn llwyddianas am flynyddaa yn yr hen ddull, a'i pherchenog wedi gwneod miloedd o bnoan drwyddi hi a ehydlofeydd o'i eiddo P Yr ateb yw fod y bsdd oddiwrthi wedi lleihau, ac wedi gostwng yn is nag y mae yn ddymunol gan y perchenog, a phawb ereill am hyny, iddo fod. T flordd fwyaf tebygol i godi IIWJD y llog yw rhoddi y lcfa allan ar gontract. 0 ba le y daw y llog yohwan- «gol, ynte, sydd ofyniad rhesymol, a'r ateb priodol yw, o fer ac eBgyrn y dyn- ion a weitbiaut ynddi. Bam ieuanc, aethum yn hen; ond er a welais i, lie DId oedd glofa, neu ryw weithfa arall, yn tala ei ffordd dan gytandeban uoion- gyrchol y gweithwyr a'r llywodraethwyr, m thalodd ychwaith wedi ei rhoddi ar gontract, a dwyn y butty system i fewn, neb i'r gweithwyr aberthu yn ofaadwy mewn hur nen lafar. Gadawer i brofiad y gorphenol a'r presenol i fjd yn farnwr diduedd yn y mater, a sicraf y bydd yr hyn a nodwyd yn ddyfarniad cywir. Mown gtofa i'r ta dwyroiniol i'r un a nod- Mem, cafodd y gweithwyr yn ddiweddar Zbydd i derfynu y cytundebaa. Ar rfyn y rhybadd oynygiwyd 2s. y bunt oostyngiad. Gomeddwyd derbyn hyny ar y pryd; ond wedi bod allan ychydig amaer, penderfynodd rhai o'r gweithwyr gmeryd y gwaith ar gantract. Yn mhen yw fis wedi yr ail gychwyniad, dy- gwyddais gyfaifodagua o berchenogion y lofa wrth un o'r gorsafoedd cymydog- aethol. Wedi iddo fy ngweled, galwodd arnaf ato, a dywedodd, 'Have you heard of oar now management with the men at oar colliery?' No,' meddwn inaa 'but how are things going on there ?' .Ob,' meddai, I we ere going on capital there now; the men and ourselves are doing well,' a ffwrdd ag ef. Wedi iddo ymadael, dechreuais ymholi a'r glow cyntaf a welais beth oedd y cytandeb newydd. Cefais fod y contract wedi ci gymeryd—nid av ostyngiad o 21. y bunt, ond o 49. 6c. y buot mewn huryn umg, a ehymaint a hyny drachefa yn y llafar Flynol i wneud yr hur. Felly fe welir fad gan y boneddwr rtesvm am ddweyd ea bod hwy fel owmni yn gwneud yn ttda; ond nid felly ygweithwyo'rdydd hwnw hyd heddyw. Nid y oyfnewidiad lleiaf yn y gymydogaeth yw yr hwn sydd wedi cymeryd lie yn mhlith y gweith- wyr eu hunain, oblegyd gellir dweyd, lie y bu cyfeiliga' woa aohydwetthrediitd, y mae heddyw elyniaeth, bradwriaeth, t8 phob budreddu. Mewn ghfa arall i'r gorilewin o Bias- marl, lie y eymerodd chwech o ddynion all o leflau y lofa a? gontract, er n&d oes mis er y cymenad, eto y mae wedi ar wain ihanau ereill y lofa megys i dro. Dldl berwedig, a hyny o herwydd na iiydymffurfient. Cynyg gwaith y dram- wri'rglowr, i'w gysyllta a'i waich ei hun. Hwnw yn gwi thod, ac yna strike. Cynyg gwaith y glowyr a.'r t, amwyr i'r gweith- wyr, a'r rhai hyny dracbefn yn gwrthod, ac erbyn heddyw y mae naw o honyct na chact weithio o gwbl ond ar ostyngiad, ac befyd arwyddo y bydd iddynt ufydd- hau o dan bob amgylchiadau i wneui pa beth bynag a geisir ganddyot gan y goruchwyliwr. I goroni y cwbl, y mae tri o honynt wedi eu gwysio i ymddaBgos ger bron yr ynadon yn Abertawe dydd Sadwrn nesaf. Gwraidd ydrwg ydoedd tori ar gynllun arferol y lofa o weithio. Mewn glofa arall gyfagos cymerwyd y contract y soniwyd am dano o'r blaen. Tebygol yw ei fad wedi ei gymeryd rhyw swllt y dynell yn rhy isel i dalu; ond y contractors ya honi eu bod hwy yn enill yr un hur a chvnt. Gall hyny fod ond out y gwceir ? Po. bryd o'rblaenygwel- wyd y glowr yn dyfod allan o'i dalcen i gynorthwyo sefyll par o goed, clirio cwymp, pan fyddai pethau felly yn atal y trams i gerdded, a chynorthwyo eu codi ar ol iddynt fyned dros y cledrau i Us fel hyn y mae gyda'r glowyr, pa fadd y mae gyda'r gwyr hur P Gall y cyfeill- ion hyn eto herio eu bod wedi cadw eu hur. Ond mewn difrifoldeb, gallir gofyn iddynt pa le mse y drwg ? Pa un a oedd- ech yn flaenorol yn fwriadol ysbeilio y cwmni, ao yn gwneud ond gw&ith un rhwng dau, neu ynte lladd eich hunain ydychyn bresenol wrth fod un ya gwneud y gwaith yr aiferai dau eiwieud? Mi adawaf yr ateb i chwi, Gan yr adnabum eich cyn-oruchwyliwr, tueddir fi i gredu y bydd yn ofynol i deulaoedd rhai o hon- och i gontracto a'r undertiker yn fuan, ac y bydd i'r llywcdraethwyr naturiol gredu mai lladron ac ysbeiiwyr oeddech. Gyfeillion, na feddyliwoh mai codi eich beiau i'r gwynt na phigo brychau yw f V, amcan. Na, ceisio t ;nu da' inn o honofh yr wyf, fel y gellwch ynddo weled eich hnn&in, a gadael y Uwybrtm ffol. Go. be.thio bydd y darlu i yn foddion i atal y cyfeiilion yn Nhref jris r hag troedio yr un llwybrau. Beth pa b'ai rhyw ddy- eithfddyn yn dyfod heibio i'r tiir glof J. a nodwyd, ac yn dechreu eich boli bethfvddai eich hatabioa? PA le mae eich Evvrdd ? Pa le mae eich safoa ? Pan ddaw codi&d i'r wlad, ar ba safon y gellwch h&wlio y c) f'yw ? Ai ary safon newydd yn uaol a'r contracts, neu yr hea s&fon yn nriol a'r Bwdd ? Ie, y pethau hyn a'u cyflelyb a eilir eu gofyn i chwi sydd wedi difreicio' eich hunain o'r breintiau a'r manteision y buoch gy- maint am danytt. Wrth derfynu, dymunaf gyflwyno y pethau canlynol i'ch sylw. Os ydych aai lindagu pob gradd o gydweithrediad, oydymdeimlad, a pharch i'ch gilydd, ewch yn mlaen a'ch contracts. Os ydych am ddifodi pob safon, ond a ellwch ei wneud o dan ddyl&nwad yr egwyddor hon, 'Trecha treisied, gwana gwiedded?' Adnewyddwch eich con- tracts ac os ydych am adnewyddu yn y glofeydd hen ysbryd gyryddion oaeth. wasol Affrica a Daheubarth America, ychwftnegwch eioh butties. Neu os ydych chwi am weled heddwoh yn teyrnasu a chyfiawnder amgylchiadol yn oael ei fesur yn ddiwahaniaeth i bawb, ataliwch eu gwnead, a rhoddwoh heibio y rhai sydd wedi eu gwneud mor fuan ag y byddo amgylchiadau a rheol yn can. iatau. TEIXHIWB.
BOSS CWMAMAN A D. R.
BOSS CWMAMAN A D. R. MBI. GOL.Mae y Boss, druan, ynail, t ydydd, a phedwarydd ysgrifenu yr uu pethau, a hyny mewn dull cymysglyd, tnghysylltiadol, a nodedig o ymffrost- gar. Gwel pob darllenydd moddylgar a chraffus trwy yegrifan y Boss hwn o Gwmaman mai rhyw fod hynod o fawr- eddog, gwyntog, ac anflaeledig ydyw, a'i fod o'i ysgwyddau yn uwch na'r un Boss arall t"wy holl derfyngylch oesoedd y byd. Os na ddygwydd iddo gael ei dynu trwy borth o ddrain pigog, nes peryglu dyogelwch y bilen hono sydd yn cadw y nwy o anSaeledigrwydd a berthynai iddo, tebyg yw pe b'ai yr hen ewythr, Pio Nono, ddim ond dygwydd marw yn bresenol, y cawsai Boss eiorsedd, a hyny heb nn gystadlemeth. Gan fad cymaint o'r nwy drwgaawrus hwnw yn rhedeg ti-wy y llythyrau sydd wedi ymddangos gan y Boss, hawyr bacb, beth am y cyf- audir a awgrymir ganddo sydd hyd yn hyn heb ei ddadguddio? Yn gymaint ag fod y Boss yn myneddrachefnathca- chefn drcs yr un pothau, gwn y moddeuir j minau os dygwydd i mi gyffwrdd weithiau a'r un pethnu. Eglu af yn awr i ti, ddarllenydd, y But a'r pjj fodd y collodd y bechgyn y treial. Ar ol i D. E, gael ei holi, galwyd ar D. R. i loddi ei dysfciolaeth, yr hyn a wnaeth trwy ddweyd fod yr wyth 11 th ag oedd heb eu taiu wedi eu gweithio yn ol y cytuadeb. Yn nesif, galwyd ar y Boss, yr hwn a tidaeth yn mlaen gan daflu ei olygon ar fap ygwftith oedd &r y bwrdd. Yr oeddia yn methu i e -11 beta oeud gan y map i WBcud & phrefi uchder yr head. ing. Gwel wyd yn fuan fod y Boes a'i gyfreiuiiiwr yn troi y case, gan ddwya i mewn y ffordd awyr a'r canlyniadau, yii hytrach na dal y peth ag ceid anneail- dwrilbeth yn ei gylch, 8tfuchder h§adit>g D. E. Deullwya hefyd nud oedd gun D. R., fel y dywedai y Boss, ddim i'w ddweyd ag oeddyndal cysjf Ilti&d a'r hyn oedd i fod rhyngddo ef a'r bechgyn, or mai D. B. oedd wedi cytuao am bris y ddau heading. Yn herwydd i'r Boss a'i gvfreithiwr weled nad oedd modd iddyut ddiano heblaw troi at y ffordd awyr, a dweyd y pris oedd wedi ei gynyg i'r bechgyn am eu gwaith, yn nghyd a'r perygl oedd y gwaith ynddo os na fydd æ. gael ei gwneud, darfu i'r barnwr roddi y diedfryd yn erbyn y bechgyn. Gwelir, gan hyny, tnii trwy shifftio at beth arall, a cheisio dangos faint y per-ygl us y byddai i'r peth hwnw gael ei adael heb ei waeud, yn nghyd a phrofi trwy enill T. M. ei fod yn rhoddi mwy o bris nag oedd o worth, am fod, meddai, y oan- lyniad gymain t yr ertillodd Bossy treial, Y iheswm mwyaf, ao yn wir yr unig un hefyd, i'r barnwr roddi ei ddedfryd yn erbyn y bechgyn oedd eu gw thodiad i weithio y flordd awyr, pan oedd, meddid, y canlyniad gymaint, a hwythau yn caal cynyg yr un faint am ei weithio a'r un oedd wedi enill wrth yr uu peth 8j. 10c. y dydd. JNid yw yn perthyn i mi yn bresenol i ddweyd dim am enill T. M. pan yn gweithio y ffordd awyr, ond yn unig hysbyau i T. M. iddo ddweyd wrthyf na welodd ef ei hun ddim o'r arian hyly. Dichon y gallasai T. M. arwyddo ei enw with y llinellau ag oedd y Boss wadi eu hysgrifeDu i ddweyd ei fod wedi derbyn yr arian hyny; ond nid oedd yn dweyd Did oedd yn gorfad tala allan beth o honyct i arall. Oredwyf fod hyd y nod y diafol ei han ya rhoddi ei law ar ei wyneb rh ag cywilydd o'i was. Pan oedd y Boss yn dweyd yn y llys mai yn hor- wydd canlyniadau y flordd awyr y darfu iddo btal yr heading, pan mewn gwirion- add am fod yr he iding yn stopio yr oedd y floi dd awyr i fod, yn ol tystiolaeth eich mawrhydi i mi, Mr. Boss Pan y dywod- asocb, oni b'ai fod arcaebion wedi dyfod i atil yr headings pan y buasant yn gwas- fcidhau, eich bod wedi bwriadu cadw 50 Hath rhwDg y tyllau awyr, yr hyn cad oeid rhwng y twll fJ,wy,. sydd dan sylw a'r twll awyr nesaf ato. Ehag i ti, ddar- llenydd, gael dy gamarwain eto, darfu i ni y diwrnod y daethom a'r offer allau gyfarfod a d&u ddyn ar ba-Ti y pwll o'r enwau John Morgan a Thomas Williams, y rhai sydd yma yn bresenol. Dywed. asom withyct, os y baasect yn cael cynyg a?* y ffordd awyr sydd dan sylw, fod por- flaith ryddid iddynt fyned i weithio yna o'n rhan ni; ao felly os oedd y caniyniad o'i gael yn fawr, gallasai M.r. BOSJ ei roddi ar waith y diwrnod hwnw. Yn sior i chwi, Mr. Boss, mae y fence a ameenweh wau o wiail anwiiedd er cuddio eich twyll mor dyllog, fel y gall un sydd mor dywyll a garw a D. R. weled trwyddi. Dywedwoh fod rhyw gynghor athr odgar C wm am an wedi arfaethu go sod eich enw o'r neilldu fel path anghymer- adwy, gan gymhell y cyhoedd i alw yr enw bwystfil neu gorach arnoch. Y mae rhywbeth yn nodweddiadol a chwerthin. ga- dros ben yn y frawddeg hono o'ch eiddo. Pa un o'r ddau enw yna fyddai yn oich fiitio oreu, tybed P Yn ddiddadl, Mr. Boss, mae y ddau yn bur nodwedd- iadol a chymwysiadol i chwi. Oymerais inau y drafferth o droi i'm geiriadur er edrych ysbyron y naill a'r Hall, a ohef- ais hwynt yr uu ystyr a ohwithau, set wild beast a'r dwarf, neu u sydd islaw y common size. Mewn difrif, nid wyf yn meddwl y gallasai neb ddeWis enwau mwy tirawiadol a chymwysiadol i chwi na'r uchod. Yr ydych wedi awgrvmu enwau mor gyfaddas i chwi eich hun, fel mai gorchwyl anhawdd fyddai i'r un cynghor athrodgar Owmaman, na'r ua cwm arall, feddwl am eu gwell. Y mae person sydd yn dwyn enwau mor dar- awiadol yn wrthddrych addas iawn i feirdd i ganu arno, a diamheu mai dyna ydyw y dirgelwch fod rhai porsonau yn cael y fraint o glywed dynion yn c*nu am danynt, a hyny yn mhresenoldeb cynulleidfa fawr. Dywedwoh yn rhywle yn eich llythyr i mi ddweyd ya fy ail lith y byddai yn dda genyf gael lloayddwoh: 'Pa beth ydyw y profiad dyeithr yna sydd yn eich meddianu, D. R.?' Nid dyeithr ydyw, Mr. B oss. Gwyddoch mai chwi ddarfu ysgrifenu gfntftf, a gwyddoch hefyd eich bod wedi yagrifenu dau lythyr am bjb un i mi hyd yn hyn, gan ddweyd withyf am y Boss heb stamp, gweilch Cwmaman a'r Rhondda, a D. R., ac i'r oil ddyfod allan. Peidiwch synu Mr. BJSS, os y bydd i un gymeryd y ohllltnge hwn o'ch eiddo. Os y ceir chwi allan o goinelau y coedwigoedd a'r creigiau, Bier yw y bydd yn rhaid i chwi redog tipyci, nÇs y ciffech wared o'r gwynt hunanoi yna sydd yn eich meddianu, ac yn p.1lrhau i wneud cymaint o ciwed i chwi.-D. B.
AT WYR Y MELINAU ALCAN.
AT WYR Y MELINAU ALCAN. ANWYL GYDWEITHWYR,—Oar>vti i chwi wreud sylw o'r liith bychaa hwn, oddi w«thun ag sydd wedi gweithio yn e.ch plith am lawer o flynyddau. Gwyddoch ein bod wedi colli llawer o'n hamser yn ystod y flwyddyn ddi- weddaf, trwy wsithio ond dwy wythnos o bjb tdr, &ui fod y f&rchnad mor ilawn, a'r piis mor isel (meddai y meist.i). A chau ein bod i udeohveu gwe thio yn gyson heddyw (dyad Llua), am y tri mis IIesaf fe ddiohon, yr wyf yn cynyg fod pawb yn ddiwahaniiecfh,—rollers, dawbl- ers, a farnacemen, i wueud ein goreu yn ystod y cyfryw amaer. Dichon, erbyn hyny, y gallwn gasglu digon o arian, a ffurfio pwyllgor er cynal eisteddfod i wobrwyo y rhai a wnant fwyaf o waith. Ac fel un o honoeh, yr wyf yn cynyg y gwobrwyon eanlyool I'r roller a wnelo fwyaf o waith, ac a gaffo fWlaf o benau: gwobr, £1 am dori roll. I'r dawbler a chargio oreu ao a gaffo fwyaf o scraps: gwobr, ei droi yn ol i Swrno. I'r furnaceman goreu am slickers: gwobr, 5s ofine am beidio gweithio nos Sul. Ya awr, fechgyn, cofiwch weithio a'ch holl nerth, oblegyd yr wyf yn meddwl eich maeddu: yr wyf wedi prynu dwy glocsan newydd, dau grys bach, a haner dwain o sweat cloths; ac heblaw hyny yr wyf wedi rhoddi chwart i'r gof am ddau spare tongs. Cofiwch fod yr holl wobr- wyon yn agored i gorau melinau y byd. Efallai y cewch chwi, gwyr y wash homes, gynal y cyngherddau. Cofion atcch oil. WAETH PWY.
0 CWMAFON.
0 CWMAFON. MRI. GOL.Yr un agwedd sydd ar bethau yn y lie yma ag oedd pan 1S- grifenats fy llith ddiweddaf. Marwaidd iawn yw mMoach yn y lie yn barhaus, a chymylau duon yn hoagian uwoh ein penau fel ardal ya gyffredinol. Yr wythncs ddiwe:idaf, cafodd tua 15 eu tynu allan o'r depot, ar ol yr ugeiniau sydd wedi eu tynu allan yn barod. Os caiff dyn ddiwrnod o waith yn y lie, o ddydd i ddydd' yw hi o hyd. Os bydd- is yn gweithio heddyw, nid oes un sicr- wydd y ceir gweithio yfory a gwaeth na'r cwbl, tynwyd 28 y buot i lawr ar y rhai oeidyit ar ol. Wrth gwrs, nid oedd neb i siarad gair ya erbyn hyny, nea gwaa i'r sawl a wnelo. Y mao llawer gweithiwr yn y lie hwn yn awr, Co chanddo wraig a theulatrwm, yn go fod gweithio aai ryw 103 neu 153 yr wytliaos neu yr.te newynu: nid yw hyn yna ond priu ddigon i gael tamaid o f ara. Y mae'r Troalgamiaid wedi gorfod gosod eu t-aed yn y tir a myned i'w fbrdd: nid oes ond ryw chwech neu saith yn gweithio ynoyn b esenol. Go- fycodd y Tfoedg miaid i'r manager, a oadd yn foddlawn iddynt symudeunyth i rywle arall He gallasent gael gwaith, a'r ajisb a g^wsact ydoedd, am iddynt beidio symui, oherwydd eu bod yn bwr- iadu cychwyn y gwaith eto yn mhen mis neu ddau; ona y mae'r mis neu ddau wadi myoud yn inhell iawn. Y farn fwyaf gytfredin yw, mai amcan y manager wrth ddweyd hyny oedd, er mwyn iddynt aros yn y tai rhag i'r tai fod yn segur. Wel, naw wfft i'r fath gadnaw a hwn yna ynte; a chynghorwn y Troedgamiaid i beidio ymddibynu ar ei eiriau mwjft rhag i'r diwedd fod yn waeth na'r dechreuad. Oyrhaeddodd y newydd galarus a phruddaidd i glust pob pen gafferyddol yr wythnos ddiweddaf am ddyfodiad y Llwynog i'r lie,—y gwr mawr ac ad. nabyddus hwnw i holl ddarllenwyr y DABIAN ao O! y fath ddwy oohenaid a roddodd y gwr mawr, hir, teneu, a baglog, pan glywodd am y newydd; ac y mae Dio yr Esgyrn wedi colli arno ei hunan yn deg oherwydd y newydd. A dyma eiriau Die wrth rai o'r gweithwyr, —' Os darfu i mi fethu gael gafael yn nghlust y Oyw, mi fynaf afael yn y Llwynog, os nad yw'r d-I yn y peth.' Y mae'n credu mai taa'r ffwrnesi coako y bydd y Llwynog yn aros; ac i'r dyben o gyrh&edd ei amcan, medd ef, y mie'n myned i csod Inspectors Longhow, Stoae, a Mawr, yn nghyda ryw gang o'r mympwy gafferyddol, i'w wylied bob nos; a phob un i fod a lamp yn un llaw, a bobo Son, tebyg lion Die, yn y llaw arall. Ac os bydd iddyct gael ar ddeall fod y Llwynog gerllaw, fod Die i roddi y command, ac yna fod iddyot waeddi arhedeggydagef fel Gideon gynt,— 'Cleddyf D;c yr Esgyrn! Oleddyf Die yr Esgyrn Yna os llwSddi" i'w ddal yno, bydd iddo ei aufon i'r Museum yn AberUwe, er mwyn i'r holl f/d yn gyl- redinol gael ei weled, rn y bydd yn ys- grife edig uwch ei ben,—' Caught by Die y Esgyrn, i. the CoakOyens, Cwm- afo A dyna ddiwedd byth or y Llwycog, medd Dic. Oad bydded hysbys i Die y bydd yr un miii iddo geisio cicio'r lleuad a dal y Liwynog. 0, ie, bum bron ag anghofio diwedd y stori. Y dydd Sul canlynol, fod y gaffers i fyned gyda'u gilydd tia'r Eglwys, a phob un wedi ei wisgo mewn mourning, ac oddiyno i gael ci&iaw i dy Die, lie y bydd yr hen ge.liog Brahma sydd yn y ——— wedi ei goginio. Dymuaaf ddyf jdi«d cry f i'r Llwynog i'r lie, be y bydd iddo aros yma hyd nes y gwoeio waith mawr. Cofiod am Twm y OO)k",f acm Rees y Cynffon iikewr. Afanjab.
. YSTRADGYNLAIS.
YSTRADGYNLAIS. C/naliwjd cyfiifod pregethu yn y lie u m-d nos Lan. a dydd Niidolig, pryd y 0 »fwyd' pregotaatt. rhagoroi ac effeithioi vaa-y P.f cliu. D. Prichard, Aberdulaia L Jones, Ty'nycoed; a T. James, Llan- eiii. Yr oc4d,¡tY c/aulliaiaujjyn Uuosog anarfexol. CAPEL TB YNys.-Am ddau o'r glooh prydnawn y Nadolig, perfformiwyd Can- tati Joseph, yn neillduol o dda, yn y lie uchod, gan gor plant y capel, dan arwein* iad Mr. David Edwards. Llywyddwyd aryr achlyaur, yn wirddeheui?, gun Mr Lewis Roberts. C .fwyd amercaiadau buddiol a phwrpasol iawn gan amryw o'r brodyr. Ond or y cyfan yr oedd nn diffyg mawr i'w weled yn y cyfarfod, cef yr anghefnogaeth wrthun a rcddwyd i'r plant drwy absenoideb cynifer o'r rhai y dysgwylid iddynt hwy yn anad neb fod yn bres9nol. Teuyg mai diffyg sel lie ychydig hunanymwadiad oedd y rheswm o hyny, yn nghyda d-ffyg ystyriaeth briodoi o gynghor yr Apostol i'r Heb- reaid yn yr hwn y cymhellir hwynt i beidio esgenluso ea cydgynnlliad ea hunain, megys y maa arfer rhai. Gobeithio y derbynia y oyfeiUion hyny yr awgrym yn garedig, caoys y mae pethan felly yn chwithig dros ben; fel os cawn y fraint o gael cyfarfod o'r fath eto, y bydd pob congl o'r adeilad byohan wedi ei lenwi. Llwydaiart i'r cor ieuanc fyned rhagddo, fel y caffom gyffalyb fwynhad ya fuan eto, yw dy- muniad llawer heblaw-UN OEDD YNO.
CWMBACH.
CWMBACH. Ncs Lun, yr wythnos ddiweddaf, tra- ddododd y Parch. Jonah Morgan, Bryn Seion, ddarlith rad. Y tsstyn ydoedd Jonathan Jones, Rhydybint.' Cymer- wyd y gMiair gan Mr. E. Uses (Isl m), yr hwn a aeth trwy ei waith yn ddaheuig. Yr oedd gwrthd lrych y testyn yn byw tua chwech ugain a deuddeg o flynyddaa yn ol. Gof oedd ei alwedigseth. Der- byniwyd ef yn aelod yn Po- cad air, a chafodd alwad i bregethu i eglwys Rhyd- ybont. Efa tydoedd na o gychwyn- wyr cyataf y Gymanfa oertbynol i'r Annibyowyr yn Nghymru, a hono tua. Bryaberitn 8C Hecgoed. Aeth y darlithydd trwy ei waith yn ganraoladwy iawn, a chafwy^ gwrandawiad astud. GOHEBYDD.
CWMTVVRCH.
CWMTVVRCH. Cynsliwyd CifJolfoi cystadleaol yir y lie uchod nos Nadolig. Llywyadwydyn ddeheuig gan Mr. D. M^thi s, Cwm- tw. cb. Beirniad y cyfa.Dsoddio.dau ar adroddiadan, Mr. G. Harries. Beiraiad- id y cana, yn absenoideb J. Rowla' ds, gan D. S, Griffiths, Cwmt vrch. Awd yn mlaen a'r cyfarfod yn y drefn a ganlyn: Araeth gan y Llywydd. Adrodd yr engl- yn i'r 'Pionfraitb;' goreu, Phillip Owens. Am y Llythyr C*ru,' rharxwya y wobr rhwng un o Ystradgynlais, a Dewi Glan Twicb. Am y tri pheniil goreu i'r I Wroig Rinweddol,' rhaawyd y wobr rhWDg Gwilym Wyn a Dewi Glan Twrch. Yr adroddiad goreu o'r 4 reaill olaf yn Mugeilgerdd 'Alun Mabon goreu, G. Thomas. Darllon ar y pryd; goreu, uno Ystradgynlais. Darllen cerdd oriaeth ar y pryd; goreu, Richard Grif- fiths. Am yr araeth oreu ar y Priodol- deb o ddyfod yn brydlon i'r Addoliad;' goren, Riohard Aron. Am yr englyn i'r 4 Uau;' goren, Gwilym Wyn. Areithio ar y pryd; Phillip Owens. I'r pari ddim dan wyth mewn niter a gano yn orea Yn Guto, curo,' &c., (Swn y Juwbili). Un cor yn cynypr, sef cor y lie, o dan ar- weiniad Wm. Evans, ac yn wir deilwng o'r wobr. Yna trrfynwyd y cyfarfod trwy ganu ton Gynulleidfaol. Gobeith- io y cawn f wynhau gwledd o'r nituc uchod yn fuan eto. D. T. ROBERTS, Ysg.
PENCLAWDD.
PENCLAWDD. MRI. GOL.Anfynych y gwelir dim o hanes y lie uchod yn eich colofnau. Saif ryw dair milldir o Gowet" BJad. Nid oedd y lie hwn ond bychan iawn cyn cyohwyniad y gwaith aloan; ond yn fuan wedi hyny, daeth yn Ilepablogaidd iawn. Nid oedd dim yn neillduol yn myned yn mlaea yma y Nadolig, gan fod y cor, nen ran o'r cor, yn cystadlu yn eisteddfod Cisllwchwr. Gresyn na chawsai y serddor ieuanc a gobeithiol chwareute> i fyned rbaar ei fiaea heb fod rh ai yn gweithio ynei erbyn, ao yn ceinio atal ei lwyddiant. Y mae yn debyg pan y dech-euodd Gwilym Lon ymbarotoi ar gyfer yr eisteddfod, fod ei gor yn gyn- wysedig o rai o bob capel; a phan glywodd Mr. V hyny, methai ddyfalu bath i'w wneud er ceisio rhwystro y cor i fyned yn mlaen. Ond, meddai wrth DaiBara, mi wn both a WDf\f, mi godaf finau gor yn ei erbyn. Nid ydyoh yn selod o'r cwrdd yn awr, meddai Dai. Nid ces gwahaniaeth am hyny: mi at i'r society nos liu, ao yna b/dd pob peth yn all right. Purion, ebe D ii; gwnewch hyny a mi a wtaf bjbpath fydd yn fy ngallu inau; mi af hano i dy y saer. fa ddaw ef. Daw, ebe Mr. V; ac fe dJaw y teiliwr a'i anwylyd, ebe Dai. Daw, ebe Mr. V; ac fe gaiff Nancy b^rotoi disglaid o de i'r teiliwr a'i aa- wylyd, oc yna ci gawa eu ba es i gyd. Good, eba Dai, ao fe ddaw y gwragedd i gird gyda ni; oid fijalhi na cidaw y me. ched atjm ni. O, ebe Dai, ni ddoi- ffn y gwrsgedd ar waith, ac yna bydd yn all right. Ac fel yna. y gwnaeohant, cud ni chawsint rhyw lawer iaw/i o honynt ond tylwyth y ge. figea. Yn awr, chwi wslwch fod ey thraui y own yn gryf yn y llG hwa. Ond y mae yn
EISTEDDFOD CAERYNARFON.
Caru Daw a ohara dyn, A charu fyn y « alon Carn'r pethau gynt w4 fn, A'r pethau sydd yr awrbon: Caru'r hen a charu'r newydd, Caru'r cyfan gyda'u gilydd- CartCn wastad pan yn neffro, Cam hefyd wrth frenddwydio, Fe roddes Duw i ddyn y Laint 0 gain faint a fyno. Caru'r wyf a charu wnaf Hyd derfyn eitba'm dyddiau, Yr eneth fwyn sydd er f? mwyn Yn gorfod dwyn gofidiau: Gwyr fy mod i iddi a ffyddlon, Gwyr mai hi a bia'm calon, Er na ad ei rhiaint iddi Roddi llaw a chalon imi, Fe all y nefoedd ganiatau I ni tin dau briodi. Dyma fel y canai Gwen ar ol clad da ei thad:- Priodi gyda'r hwn Nas oerais, byth nis galJaf, Fe meiddiwn wneud, mi wn Y gwgai'r nefoedd arnaf; Ni charaf fi ond un, A cheiais hwnw befydi Fe wyr y nef ei hun, Yn gywir o fy mebyd. Ai Dafydd ynte'r bedd, Fa un or ddau gymeraf ? Ai hano'n drist fy ngwedd, Yn llwch y bedd ddewisaf ? O! bytb na foed i mi Fradychu'r per awenydd, Mi wn oe cleddir fi Y cleddir calm Dafvdd. < m Yn Llanfair yn Ardudwy Fe welwyd deuddyn dwys. Set Owen a Dafydd Nanmor, 0 flaen yr allor lwya; A'r ddau mewn glan briodaa Bar addas waaed yn un, Yn un yn ol ordeiniad, A bwriad Duw ei hun. Yn un er gwaethaf rhwystrau, A gorthrymderan'r b d, Yn un er gwaethaf cyfoeth, Ei fri, a i foetbau i gyd: Yn un yn mhob dedwyddwoh, Mewn heddwch a mwynhad, Yr un yn mhob dyledawydd, Er Uwydd, a gwir well had.