Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
6 erthygl ar y dudalen hon
ABERTAWE.
ABERTAWE. RHYBUDD I FAMAU.—Dydd Mercher, yr wythnos ddiweddaf, yn Waun Wen, llosgodd merch fechan chwech oed mor drwm fel y bu farw prydnawn dydd Gwener. Aeth y fam allan ar neges, gan adael dwy fechan, o ba rai yr oedd y drancedig yr hynaf yn y ty, wrthynt eu hunain, a'r tebygolrwyad ydyw iddi hi geisio cyneu canwyll, ac i'w dillad gym- eryd tan wrth hyny. TRYSORFA GWEDDWON Y WEIG FACH. —Deallwn f d y boneddigion a ffurfient bwyllgor y drysorfa uchod yn bwriadu cyfarfod heb fod yn hir, a thaer ddy- munir ar bawb ag oeddynt yn bwriadu cynorthwyo i anfon eu tanysgrifiadau i J. Jones Jenkins Ysw., trysorydd, neu Ariandy Abertawe. Mae y gweddwon uchod wedi dyoddef caledi mawr eisioes. Hyderwn y bydd i ddarllenwyr y DAMAN gymeryd y peth at eu hystvriaeth, ac i ddal ar y cyfle hwnw o wneuthur elusen a'r weddw a'r amddifad. Y GYFRAITH IAWNOL.—Pa hyd y bydd gweithwyr Cymru hsb weled angen am gyfrafth er gosod cyflogwyr dan rwymau i dalu iawn i weithiwr pan yn cyfarfod a damwain drwy esgeulusdod rhywun nen rywrai pan yn dilyn ei orchwyl dyddiol ? Pe dygwyddai damwain i ddyn wrth deithio gyda'r rheilffordd, mae cyfraith Lloegryn gorfodi ycwmni i dalu iawn am y golled. Yn ein byw nis medrwn ddweyd y rheswm paham na chaiff y gweithiwr iawn pan yn colli llygad, braich, neu glun wrth ddilyn ei alwedig- aeth, Yr hyn a alwodd ein sylw at hyn yn awr ydoedd fod Thomas Francis, gynt o Gwmafon, wedi llosgi ei lygad, ac yn debyg o fod wedi ei golli, yn ol barn y meddyg yn morthwylfa gweithiau alcan Cwmbwrla. Nid ydym yn amheu am foment na fydd i'r boneddwr caredig, J. Jones Jenkins, Ysw.. ofalu yn dyner am ymgeledd iddo ef a'i deulu hyd nes yr adferir-ef; ond wedi hyny, bydd colli llygad yn goMed anadferadwy, a dylid, yn 01 ein barn ni. Ijniaru ychydig ar y gofid, trwy roddi iddo iawn mewn rhyw ffordd neu gilydd. CYMDEITHAS HEDDWCH Y GWEITH- WYR—Mae swyddogion y gymdeithas uchod wedi anfon rhybudd allan i'w haelodau gan ddymuno arnynt anog y gweithwyr Cymreig i anfon deisebau i Arglwydd Derby, gan ddatgan eu teiml- adau yn eglur ar bwnc y rhyfel gwaedlyd presenol. Mae llywodraeth Iarll Bea- consfield wedi rhoddi gwys allan ar fod i'w haelodau seneddol gyfarfod ar lawr St. Stephan, Llundain, ar y 17eg o'r mis nesaf, ac nid ioes un dewin yn gaflu rhag- wybod eu hamcanion Barna rhai mai eisieu cael arian i'w gwario ar arfau go- gyfer a gyru ein brodyr a'n tadau i golli eu bywydau ar faes y gyflafao waedlyd with gynorthwyo y Twrc. Os oes gan Benjamin a'i deulu ariatocrataidd arian lawer yn dwyn llogau mawrion gyda'r Twrc, rhy ddrud, mewn gwirionedd, fyddai i m aberthu, bywydau ein milwyr dewrion er sicrhau iddynt hwy gyfoeth nad yw ond diddinf'yn ngwyneb colli bywydau dynol sydd yn fwy o werth na'n daear ni a'i holl berlau drudfawr i gyd. Gan hyny, os amean mab Jacob fydd ein gyru i ryfel, codwn ein Ilefau o bob cWr o'r wlad, canys Trech gwlad nac arglwydd.' Mae ein gweinidogion Ymneillduol yn gwneud lies mawr ar adeg etholiadau seneddol, trwy areithio a dysgu y werin mewn materion gwleid- yddol. Byddai yn sicr o fod yn lies an- rhaethol i achos Rhyddfrydiaeth pe b'ai rhai o honynt yn dechreu yn awr mewn pryd, a dynoethi gweithredoedd y Wein- yddiaetk Doriaidd bresenol, fel y byddai yn sicr o gael ei rhoddi yn ei hargel wely ar ol yr etholiad cyffredinol nesaf, os caiff fyw i weled hyny. Gan nad oes cangen o gymdeithas heddwch y gweith- wyr wedi^i sefy^lu yn Nghymru, an bod ni, yr yafydig aelodau sydd yma, mar Wasgaredig, orerlwn mai budHol fyddai i'-n cymdeithasau dyngarol gymeryd y peth at eu hystyriaeth, ac anfon deisebau wedi du harwyido dros y cymdeithasau gan y swyddogion. Dylid hefyd yn mhob capel a Haa, a phob cynulliad cyhoedtius arall gyfodi ein lief i'w herbyn. Yn awr, Gymry rhyddfrydol, at ein dyledswydd. Heb son am gostau na wyr neb pa Mat, mae bywydau cysegredig ein cyd-ddynion yn gofyn hyn. Os yw yr Iddew am ryfel, aed i ryfela ei hun. OYMBEITHAS Y TRETHDALWYR YN ABERTAWE.—Mae cymdeithas lewyrchus wedi ei dechreu-yma gan y trethdalwyr, a thebyg y ceir yr hen Farnwr Falconer yn gadeirydd am y term cyntaf, a Mr. Smith, eyfreitfeiwr, yn is-gadeirydd. Bydd yn si o fod yn un llesiol iawn. Ond yr hyn f'yd-:l r:/je-dd yw, fad plsilwJTmwyaf penbiooth hon bob amser yn erbyn i'r gweithiwr gael cymdeithas i wylio ei luddianau, a bod yn rhaid iddynt hwy gael undeb yn erbyn y rats. Synwn at yr hen Eakoner o bawb, ac nis gailwn anghafio y riots yn nghyfarfod y Music Hall pan fu y Dr. Rogers yn canmol ei hun am wellhau esgeiriau pobl Ystaly- fera, gan anghofio dweyd pa faint ai yr un neu y ddau cant ar bumtheg o bunau yn flynyddol a dderbyniai am hyny o swyddfa y gwaith. Dyma y working men's friend a geir mor ami yn cynghon gweithwyr i beidio byw yn gymdeithasol, a hwythau ar yr un pryd yn gwybod nad oes iddynt gynorthwy o un man arall. Bljsvyddyn newydd dda i bawb. LEWYS AFAN.
EISTEDDFOD MAESTEG.
EISTEDDFOD MAESTEG. Cyfarfod y Boreu.-Araeth ar y pryd goreu, George Evans. Canu,' Y Bwthyn yn nghanol y wlad goreu, W. Williams, Blaenllechau. Adrodd.' Y ffordd i dd'od yn ddyn goreu, Stephen Jephreys, Maesteg. Canu, Erfyniad' (Stephens a Jones) goreu, John Powell a'i barti Canu, Mae'n Gymro bythcydfudd- ugol Eos Cynwyd a Llew Caerau. Canu, 'Mae'r bardd yn mhell o drefgoreu, Llew Caerau a'i gyfeillion. Canu,' Gyda'r Wawr;' goreu Sarah Thomas, Maesteg. Canu, (AweIonfy Ngwladcydfuddugol Roderick Williams a Rees Powell. Canu, Molwch yr Arglwydd;' goreu, cor Saron, dan arweiniad Eos Cynwyd. Cyfarfod y prydnawn -Canut Call forth thy powers goreu, lilos Cynwyd. Canu,' Myfi sy'n magu'r Baban goreu, Sarah Morris. Deuawd, Dring, dring i fynygoreu, Llew Caerau a'i gyfaill. Adrodd, 'A phwy a draetha ei oes ef ?' goreu, David Evaus, Cwmfelin. Chwar- eu Belle Mahoue' ar yr accordeon gorett, Llewelyn Howard, Maesteg. Tri- awd. Gwnewch i mi feddrod goreu, Eos Cynwyd a'i gyfeillion C-anu ton gynulleidfaol;' goreu T. Lewis. Canu Y Bachgen Dowr goreu, Llew Caerau Canu, y prif ddarn corawl, Pwy sydd fel yr Arglwydd V cydfuddugol corau Bethania iJ Saron. Cynlio Grif&ths, Maesteg, a P. Davies, Coeduon, oedd y y buddugwyr ar y traethodau a'r fardd- oniaetli. Caf wyd cynghesdd ardderchog yn yr hwyr, pryd y cawsom y fraint o glywed Gwynalaw yn canu. Hefyd cy ■ erwyd rhan ynddi gan Mri. Thomas Lewis a John Edwards, a G!ee Parti Maesteg, dan arweiniad Samuel Davies Llywydd- wyd yr eisteddfod a'r gyngherdd gan Mr. Williams, goruchwyliwr Oak wood Col- liery, Maesteg. Beirniad wyd y canu gan G'wynalaw. REPORTER.
Y ilEISTEI ^LOFAOL A'U GWEITHWYli.
Y ilEISTEI ^LOFAOL A'U GWEITHWYli. Dydd Sadwrn, Bhagfyr 29ain, cynal- iwyd cyfarfod gohiriedig pwyllgor y S i- ding tScale, yn y Royal Hotel, Caerdydd. Dechreuwyd gwaith y dydd am haner awr wedi naw y boreu, pryd y cyfaifydd- odd cyurycLiolwyr y meistri a'r gweith- wyr a'u gilydd. Cawn fod yr oil yn bre- senol oddigerth un, Mr. Challoner Smith, o du y meistri. Gosododd Mr. William Abraham (Mabon) y penderfyniad abas- iwyd yn nghyfarfod y Bute Arms, Aber- dar, y dydd Mercher blaenorol, ger bron y pwyllgor, yr hwn benderfyniad oeddj "Fod y gweithwyr yn foddlawn can- iatau i'r meistri i gadw yn ol o'r huriau bum'punt y cant am ystod tri mis, ar y tit fod yr unrhyw i gael eu talu yn ol ar ben y tymhor hwnw." Cawn fod y meistri, ar ol clywed y pen- derfyniad hwn, wedi teimlo yn siomedig iawn, gan eu bod yn credu y buasai y gweithwyr yn eu cyfarfod yn llawer mwy rhyddfrydol, wrth ystyried y modd yr oeddent wedi cynyg eu had- dalu, a bod amgylchiadau isel masnach mor amJwg, fel nad oedd yn bosibl eu bod yn methu gweled fod yn rhaid gwneud aberth ex ceisio rhwyfo drwy yr amgylchiadau pre- senol. Yr oedd rhai o'r meistri o'r farn fod gostyngiad o ddau i dri swllt y bunt yn ddigon bach i osod pris y gweithiad a phris gwerthiad y glo ar dir cyfartal, ac arbed rhai o'r meistri rhag dinystr di- symwth a sicr. Clywsom iddynt fyned mor bell ag awgrymu y priodoldeb o alw eyfarfod arall o'r gweithwyr yn nghyd er ail ystyried y mater; ond tebyg fod cyn- rychiolwyr y gweithwyr yn gadarn ac yn unfryd unfarn ar y cwestiwn, mai ofer fyddai ychwaneg o gyfarfodydd ar y pwnc, a bod rhwystrau agos anorphenol wedi eu goresgyn cyn cael y cyfarfod di- weddaf i gyduno a'r hyn a wnawd, gan fod amgylchiadau haner newynog y mwyafrif o'r gweithwyr yn peri fod colli swllt y bunt yn fater anhawdd iawn, ac na fuasid yn caniatau hyny o gwbl oni bi'i y dymuniad oedd ynddynt i gadw y teimlad da a'r trefniant presenol tuag at gadw heddwch cydrhyngddynt. Yn y diwedd, wedi rhyw bedair awr o amser, penderfynodd y meistri osod y cynygiad ger bron cyfarfod cyffredinol o'u cymdeithas, yr hwn oedd er ys peth amser yn aros am eu presenoldeb. Yny cyfarfod hwnw drachefn bu cryn ddadleu ar fychander y swm a ganiatesd gan y gweithwyr, ac yn neillduol yr am- seriad o dri mis, gan nad oedd yn bosibl i neb wybod beth fyddai hyd parhad cyfyngdramasRTeh. Modd bynag, pen- derfynwvd gosod y mater yr ail waith ger bron cynrychixilwyr y gweithwyr, y rhai, wedi cael ail ddadl ar y pwnc, a gytunasant i'r penderfyniad canlynol:— "Mewn canlyniad i hysbysiad cyn- rychiolwyr y gweithwyr ar bwyllgor y Sliding Scale, fod y gweithwyr yn foddlon caniatau gostyngiad o swllt y bunt am dri mis, o'r laf o Ionawr, 1878, fod cym- deithas lofaol Mynwy a Deheudir Cymru yn cytuno peidio rhoddi rhybudd er ter- fynu y Sliding Scale, fel oeddent wedi rhagfwriadu, a bod cynrychiolwyr y gweithwyr yn ymgymeryd a gosod eto ger bron y rhai a gynrychiolant gyda golwg ar eu cael i gyduno gadael swllt y bunt i aros tra y byddo pris y glo yn aros yr hyn ydyw yn bresenol, a'r meistri o'r tu arall yn cyauno i ainrywio y dy- farniad fel ag i ad-dalu y swilt yn gynt. Er fod gwaith y dydd wedi bod yn faith, eto ffynai y teimladau goreu rhwng y meistri a chynrychiolwyr y gweithwyr, y rhai:a addawent ddwyn y mater sydd heb ei benderfynu ger bron y cyfryw a gynrychiolir ganddynt Gan y credwn nad yw y penderfyniad blaenorol yn mynegu yr oil o'r ymdrin- iaeth fu rhwng cynrychiolwyr y meistri a'r gweithwyr ar bwnc yr ad-daliad. ond ei fod ya rhoddi amlinelliad o rywbeth sydd i fod yn fwy eglur a phenodol go- hiriwn roddi ein barn arno hyd nes y byddom yn gwybod yn iawn beth yw y telerau pendant Credwn fod doethineb a phwyll wedi flEynu y tro hwn, ac wedi ein gwaredu rhag galanas strihe and^yol a fyddai yn sicr o aroi yn erbyn y gweith- wyr yn eu sefyllfa isel ddiamddiffyn bre- senol, ac hefyd fod o leiaf nfi o'r meistri wedi dangos ysb.ryd teilwng o foneddig ion, ac yn deall eu cyfrifoldeb i'r rhai a gyflogant, a'r pwysigrwydd o feithrin teimladau hedaychol as anrhydeddus tuag atynt. Ond gan fod y mater heb ei gwbl benderfynu o berthynas i ohiriad amseriad y cggiatad i gadw y swllt y bunt, gweil fySd tewi, gan doeithio y bydd i'r un ysbryd sydd hyd yma wedi bodoli rhwng y gweithwyr a'u gilydd i barhau hyd y diwedd.
EIN HEISTEDDFODJSCL
EIN HEISTEDDFODJSCL Mr. Goi,—Credwyf ei bod yn hen bryd i ryw un neu rai i ddechreu datguddio y pethau anmhriodol sydd yn oaei eu dwyn yn mlaen mewn cysylltiad a'n Heistedd- fodau, a gwneud hyny yn ddiorchudd; ac er mwyn agor y drws yr ydwvf am wneud yn hysbys fod un tro rhyfead, yn fy ngolwg i, wedi cael ei wneud mewn cysyNtiad a pbryddest Eisteddfod Mount- ain Ash Gwyr ain daiilenwyr mai Dewi Wyn o Essyllt, Pontypridd, oedd y beirn- iad. Derbyniwyd tair pryddest, y rhai o gwrs a ymddiriedwyd i'r beirniad o Es- syllt. Y peth chwythig yw, fod Dewi Haran yn cario y bryddest^fudfiugol ar hyd a lied y wlad i'w hardcfenges e^i darllen gan hwn a'r llall, a hyny ddyudiau cyn yr eisteddfod; a ehredwyf fed ei hawdwr yn un o'r rhai a'i darllenodd trayn meddiant yr arwerthydd. Nid wyf yn y pwt hwn ond yn gwneud y ffaitfc yn hysbyn, gan erfyn cael esboniad gan Dewi Wyn neu Haran ac os na chaf hyny, nid oes i'w wneud ond i mi ychwanegu ar y pwnc yn fy null trwsgl fy hun. Y mae yn hen bryd cael diwygiad mewn mwy nag un ystyr tua chymydogaeth y Bont. NID PIGWR BBYCHAU.
Advertising
BETHANIA, MAESTEG. BYDDED hysbys y cynelir Ei«t <ddfod fawr- LF eddog yn y lie uchod, dydd Llua, Mawith lleg, 1878, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyc llwyddianns mewn oerdioriaetb, barddoniaetft, &0. PRIF DDARNAU. £ e. e. r Cor, heb fod dan 31) mero ran, a gano yn orea I Requiem i'r diweddar i h Baroh, J. Roberts (Ieuan Gwyllt), gan Proffeswr Parry 10 0 0 a Metronome i'r arweinydd. I'r Cor a gano yn oreu Clyw, 0 Dduw, if Llefain,' gan Mr. Jenkins, TrecaateU. 2 0 • Hysbjeir y fceirsiaid jp fnaa. Bydd y Pro- gramme yn barod dechreu Ionawr, ac i'w gad am y pris arfjrol. J. LBWIS, 10, Station-street, Maesteg. Gorau arf, arf dyeg.' «Heb Ddaw, heb ddinu* Eisteddfod Gadeiriol Caerffili. CiNELIR yr Eisteddfod uobod Dydd Lloa Sulgwyn, 1878, pryd y nwobrwyir. mewa traethodau, bardd .niiath, osrddoriaeth. caniad- aeth, &c. Arweinydd d, dd.: Thomas G. Evans, Ysw,, Hirwaun. ffeirciad y traethodau, barddoniaeth, ft r Parch. W. Thomas (Islwya.) HyBbysir yn fuin pwy fydd beirniad y canu. Cyfeilydd y dydd: Mr D Bow an, Dowlais. PRIF DESTYNAU—BARDDONIAETH. Am yr Awdl oreu, I Yr Haitl ddim drcsSSOoIineIIaa. 5 5 Q a Ch-Adair Dderw hardd. Am y Bryddest oreu, I Trug!tredd,' ddim dros'icO o linelhu 2 2 Q CERDDOBIAETH, Am y GfLa Baritone oreu, yr awdwr i ddewis ei eiriau ,.220 Am y Don oreu or H.C.D. 0 10 8 CANIADAETH. I'r Cor, heb fod dan 100 mewn rhif, a gano yn oreu Then svall your light' 33 0 0 a Thlws Aur i'r Arwein vdd. I'r Cor, ddim dan 60 mewn rhif, na J enillodl dros 916 yn ft senorol, a gano yn oreu 'YMab Afradlon,' (Lloyd.) Gwel yGerddorfa .1500 I'r Cor o'r un gynulleidfa, ddim dm 3 ) rne va rhif, a g-»n j yn oreu 1 Molwch yr Arglwydd,'(Parry) 1Q 0 « Caniateir i ddewis arweinjld. Y Programme i'w gael am y pris arfetol. i JOHN THOMAS, Checkweigher, PwUypant, Bett- was, near Caerphilly, Ysgrifenydd Lleol. EDWARD PHILLIPS, Esq., Caerphilly, Trysor- ydd. SEION, WAUNARLWYDD. BYD JED hysbys y cynelir Eisteddfod fawr- eddog yn y lie uchod dydd Gvfener y Grog- lith, EbriU Wag, 1878, pryd y gwobrwdr yr ym- geiswyr llwyddillnu8 mewn Cerddoriaeth, &o. PRIP DDARNAU. £ a. o. I'r Cor a gano yn orea Yr Arglwydd yw fy Mugail,' Ac., gan Proff. Parry ..8 0 9 I'r Cora gan) yn orou I Y Ffrwd,' gan Gwilym Gwent 2 d 9 Hysbysir enw y beiraisid yn faan. Bydd J Prognmmes i'w cael am gefniog a dimai yr m gan yr ysmfenydd, RBBS REBS^ Slant Cottage, Waunarlwydd, 3wansea« ART UNION CWMAFON, TAIBA6H« BYDDED hysbys y gohirir y Drawing uohoil hyd Mawrth yr 2il, 1878. Bydd y«n. ning numbers i'w gweled yn y DARIAN yr wyth- nos gaslynol, Y tooynau i woaet gan yr yegrM- enydd am ohwe' cheiniog yr unL REES JOHN, 22, Gjwer-etreet, Cwmavon. TRECYNON SEMINARY.. Master W. JAMES, B.A., (Lond), THE next quarter will commenoe on Monday January7tfi, 1878. Evening Teachiag witl also be resumed on the same day at 7 p.m. UNITY HOUSE SCHOOL, (Classical and Commercial), Highland Place, Aberdare. Conductor: Rev. J. JoampH GEOItGE, ANEW and healthy Schoblroom Eduoatidii based oa sound priaoiples. Duties will ba tesumed on Tuesday, January 8tb, 1878. T mae Gymdeithas Adeiladu Merthyr a Dowlais YN barod i roddi Bar.ihygr, ar Mort- gage, ar y Rhjbydd Byraf, Sym- ian o .£100 i £ 10,000, i'w tilu yn ol yn Gyfraaau Misol neu Chwarterol. Y m e i Fsntbyc^y? yn y Gymdeithas hon fante;sig-a arbatiig 1181 cheir mewn Cymde'th.<is,u eram, ;.cu g&n barsonau unigol._ Telis y treul t u c/freitiiiol gan y^Gymdf ithas, a dyogelir annibyr-iseth-y Borih/oydd, c;-hyd ag y p^rheir i d^lu yr 'd- iiliad u addawedig gas y uof- r est-ydd dan Gyf.&itri y Cymdeithasau Cj?feillgar.. Cedwir y dirgelwch man- yiaf. Dymuna y Cyfarwyddwyr hysbysu on bod yn barod i ddo;byn symiau o ariam fd r^iai biLtbyg ar y telerau oanlynol o eLw £ 4 y cant i'w galw ar ddau fla; £ 4% y cant ar bedwar mis; a 96 y caat ar chweob mis. Am bysbjsr wydd pellaoh, ymolynar a MB B. ROBERTS, yn Swyddfa y ajmt- dei.hss 24, Yiotoria Street, Morthyw4
PENCLAWDD.
dtta ge&yf £)d coi Gwftym yn bwri t u gwneud cyrgherdd iddo yn mhen tM ■Wythn^s, a dviese t fod w-v3i ei gwneud era liawer dydd oyid gwell hwyr nlJo hwyrach. Gebsithio ? erwrart, vn n rtiydrddts iddo. HEN BY G TWR. EISTEDDFOD GWAUNCAEGUR- WEN. Cyn&ilwyd yr eisteddfod uchod dydd Nadolig. Ynabsenoldebylly.-kyid, cy- merwyd y gadair lywyddol gan y Parch John Jones, Carmel. Wedi cael can agoriadol gan John Evans ac anerchiad gan Thomas Howells, awd yn mlaen a gwaithy dydd. Cauu, 'Arm, arm ye brave;' goreu JoshuaDavies Adrodd, Y Chwalwr Cerig goreu, W. Hicks G.wauncaegurwen. Canu, 'Bad-s;an y Thamesgoreu parti o Ystalyfera. Beirniadaeth y dda englyn i Cirmel, Llangiwc; y goreu oedd eiddo Gwydd- etig, Brynaman. Canu, 'Then round about the Starry Throne;' goreu, cor o Banteg. Areithio ar Drydaniaeth goreu, William Hopkin, Brynaman. Deu- awd,4 Y ddau Awenydd goreu, Asaph Godre'rgraig a'i gyfaill Beirniadaeth y traethawd ar Yjnodd goreu i ddyn ieR- anc ddyrchafu ei huncydfuddugol, Morgan Thomas, "Penrhos, a Gwilym Curwen. Canu, y prif ddarn, sef y B^qu en i'r diweddar Ieuan Gwyllt; y budaugol oedd cor Gibea, Brynaman. Beirniadaeth y 60 llinell ar Y Darn Haw goreu, Gwlach Ebrill. Brynaman. Uanu, Glyndwr;' goreu, Alaw Crynfe. Canu, Cheer up Companionsgoreu, Glee parti, Brynaman. Catwyd eisteddfod gampus, ac ym- dqygodd pawb yn foneddigaidd o'r de- chreu irr diwedd. Beirniad y canu oedd Hvwel Cynon y fardaoniaeth, traeth- odau, &c., Dewi Iago. Y cyfeilydd, H. Edmund. Arweinydd, G Edmund. Cafwyd cyngherdd odidog yn yr hwyr, dan lywyddiaeth Mr. Williams, Bryn- aman. Da genyf allu hysbysu fod y cwaUwedi troi allan yn llwyddiant per- AP CUE WEN. Y LLWYNOG. M&GoJ.,—-Os ydych yn cofio, gadewais chwi inewn mwg, wedi bod o gwmpas y gwaith, ac yn y man hyny y dechreuaf fy fiug-chwedl y tro hwn. Wrth fyned o'r gwaith heibio ty yr en- gine, gwelais ddyn a jobyn dda ryfeddol ganddo; wedi bod a contract m flyn- ydflau. Adwaenwn hwn cyn dyfod o hono yma, a gofynais iddo, Ffordd gef- aist ti y job hyn, fachgen V '0, y mae hyny yn secret,' ebe hwn eto wyt ti am gael job d a V Ydwyf,' er>e fi. Wei, yn rhaid i ti fenthyca cwpl c gan- oeddobunau ar Mr. N., gan gymeryd arnat dy fod yn adeiladu tai, ac mi wa- arnat dy fod yn adeiladu tai, ac mi wa- rantaf y cei di job a d&l yn dda i ti; ond cofia hyn, bydd yn rhai i ti dalu tua deg punt y cant o use arnyut: end am enill arias, y ti fydd ben yma,— c i di weithio pan fyddo pawb arall yn segur.' Cofiais am yr hyn a ddywedodd Jim, ac ymaith a fi, a chefais ei fod newydd ddychwelyd o daith lwyddianus y dydd, —wedi bod yn leaao bywyda J. tYn awr am dani, gwr dierth; dewch gyda fi i'r confmitteej i Pa le y byddwch chwi yn & gynal, a phwy yw'r aelodau 1' Deu- wch chwi gyda fi; byddwch yno ar fyr ft wyf yn erfyn Mr. Newydd-dref i foiynoheno, y mae yn noswaith garu iddo.' Y mae'n ddya ieuanc ynte?' O. nac ydyw; y mae dros yr haner cant oed, a'i gariadferch ef sy'n cadw'r ty, a dyma ni wrth y Graig. Yn awr, fe fyddis yngofv n i chwi lawer o gwestiynau, a fabeitniif yr. itebwch hwynt o:l ynfodd- aol' I mewn a ni, ae yr oedd yno amryw i mewn o'n blaen, ond nii oe d Mr. Ne- wydd-dref yn bresenol, ac yr oedd hyny ar y cyfan; medd Jim, am mai Saesneg oedd yn siarad. Cynygiodd y No. 1 ar i Mr. Fiddler gymeryd y gadair, ac eil- iwyJ ef gan un a roddtodd ei enw yn Young Tubal. Yna cododd Mr. Fiddler i roddi aiaeth agoriadol, debygem, ond y peth cyntaf a ddywedodd oedd,' A bowl of punch, please Yn awr, fechgyn, mae yn dywydd gwlyb ac oer, ac er cael cy- iiesrwydd tutewn rhaid cael peth twym i yfed.' Yna gofynodd os oedd yno ryw- un a rhywbeth i'w ddweyd. Ar hyn c^ododd Jim, a dywedodd fod ganddo gyfaill i'w gynyg yn aeloti o'r frawdol- iaeth: yn q1 pob arwvddpio i fy mod yn eithaf bachgen,—fy mod wedi haner addaw cadw yr holl s crets; ac os bodd- lonai Mr. Newydd-dref i mi gael job, y ieuwn yn un o ddysgybliun y toithau. "it oedd yn ddywenydd g nddo 3ywed y cadeirydd yn ordero mar gryf, ob'egyd heb hau llawer nid oes mocid raedi ilnwer. 4.r, hyn dyma ddynya hack tywuUddu ^JfeTyncodi ar ei dried i fy holi. 'A &ioch chwi erioed yn yr yst ifell h'i o'r ^aen?' 'Nid wyf yn cufio'i mi f<>d.' 1 O, y maa yma ddyn dytithr yn y lie yma er's rhai wythnosau, ac er ei fo I ef a winau o'r un anian, m'le yn cy;:0-!di rhyw droion fydawn ni yn gyil rvni mdtfn ryw hen bapyr o Aberdar yna. Oad mae yn rhwydd genyf greda nad y oowÍ yw hwn, am mai Mr. Jim sydd { weai eich cyttwyno buasai et yn sicr o fod yn gwybod. Wei, dywedwch. afydd i chwi johio y Coprative?' 1 Gwaaf.' 'Ydych chwi yn addaw peidio dweyd dim yn erbyn y siop na'r ooodsl-os bydd i chwi gael Canadian Butter yn lie y Welsh, y Plaintie Flour yn lle'r French, &c. ? ac os bydd i chwi gael eich ethol ar y Pwyllgor, wnewch chwi fod yn ddys- taw am y dull o ethol swyddogion ? os gwelwch chwi Mr. No. 1 yn dyfod a dyrnaid o votes a'ii taflu i'r boes er sier- hau ein plaid ni ? neu os gwehvch ein hen Geffyl Brethyn yn cadw cash in hand, os gwelwch Mr, Fiddler a No. 1 yn gwerthu hawlyr aelodau am lani o dir er 12p., ac heb roddi cyfrif o hono i neb, os clywch fy mod i yn gwerthu o'r siop yma i'r siop arall, a chymeryd yn ol o Gwm- -ch yma, oblegyd am werthu y byddaf i yn cael fy niialu os na fydd yr hys- bysiadau allan am gwaiter neu ddau, ac os na fydd y rhybyddion am y cwrdd cyffredinol wedi eu rhoddi nes bydd y cwrdd heibio, a ydych chwi yn addaw gwneuthnr hyn 1 Ydwyf. Ai hyn, dyna Mr. Fiddler yn rhoddi allan y llwnc- destyn,—Ein gwestywr a'n gwestywraig Atebwyd ef gan y Tafarnwr Anghall, yr hwn oedd yn pro tem. dros Mr. N-. Yna bu siarad am rinweddau y rhai hyn yr oedd y glo yn eira, y coal tar yn garlwn, j a godineb y Drefnewydd yn gyfreithlon yn ol cyfraith fanylaf Mahomet Yna cododd y cadeirydd drachefn, a chynyg- iodd iechyd aelodau y cynghrair a'r ym- welwyr, gan gyplysu fy enw i a hwynt Dymunais gael fy esgusodi gan fy mod yn ddieithr. Cododd Mr. Jim, a gwnaeth araeth hyawdl ar y pwys o gynal y cyf- arfodydd yn amlach, ac i bob un o'r ael- odau fasnachu cymaint a allai a'r Hall, fel y byddai iddynt gynyddu mewn cyf-1 oeth a dylanwad. Ar hyn, wele Mr. Drefnewydd i fewn, a phob aeloi ar un penlin, gan ostwng eu penau i'r llawr, a dywedyd,' Abrec! bydd fyw byth, ein pen.' D— it,' ebe yntau who is this stranger ? A friend, sir,' ebe Jim mewn mynyd, gan fyned dros yr hanes, a cheis- iodd i mi gael dysgu gweithio tin. Yes, yes,' meddai, wedi i Jim ei sicrhau y byddwn yn ffyddlawn i'r holl dy; gan hyny, dyma fi, Mri. Gol., yn ddiamheu heb yn wybod i mi. Buom yn y Pwyll gor tan y boreu heb i neb aflonyddu ar- nom ond hen geffyl y pop. Bu hwnw yn gweryru ac yn prancio a dywedai Jim mai yn y fan yr oedd hwnw yn cael ei gadw yr arferai yr hen Griffiths gadw ei ?ac, ond bod hwn yn cael llawer gwell feed na Jac. Cyrch, cyrch, cyrch, o hyd i hwn a bod pob haulage ar y reports yn cael ei roddi i lawr yn round sum, fel na fyddai i un dewin wybod pa un ai tad y eelwydd ai ynte Tichborne, neu haulier y gymdeithas fyddai wedi gwneud yr ex- penditure. Fyddai neb, medd efe, byth yn gofyn paham y mae fel kyn neu fel arall. Ymadawsom wrth ben Heol John Clec. Mewn gair, ni ellais ddiolch na dywedyd bore da wrtho, gan y cythrwfl ag oedd o mewn. Cewch wybod genyf cyn hir iawn helynt Mr. D- a'i Gout. Y LLWYNOG. O.Y.-Telegram yn fy aros yn y Ty- gwyn oddiwrth y cymrawd Netti o'r Fforest, rhaid gwel'd Netti cyn dim.-LL.