Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
12 erthygl ar y dudalen hon
..'Y RHYFEL. A
Y RHYFEL. A T mae y Llywodraeth Dyrcaidd, dydd Llun diweddaf, wedi penderfynn anfon Server Pacha, ei Gweinidog Tra. mor, a Namyk Pacha, fel cenadon i bencadlys y Grand Due Nicholas, i ymgynghori ar gadoediad, er cael am- ser i benderfynn ar amodau heddwch. Dywedir fod ganddynt gyflawn hawl i fytuno ar ran en llywodraeth. Cafodd yn ei awgrymu gan y Grand Dnc, yr hwn sydd wedi myned i Kezanlik, He y mae y cynrychiolwyr Tyrcaidd i'w gyfarfod. Y mae yn wiry cyrhaedda y cynrychiolwyr i Adrianople mewn ychydig oriau, acoddiynoi Kezanlik— pedwar ngain milldir yn mhellach mewn dan ddiwrnod arall. Bernir y bydd i'r pleidian felly ymgyfarfed prydnawn heddyw. (dydd Mercher). Y mae y Rwsiaid wedi enill buddug- oliaeth sydd mewn rhai golygiadau yn rhoddi mwy o anrhydedd iddynt na chymeryd PlevDa, ac un sydd yn sicr o effeithio yn fawr ar ddyfodol y rhyfel. Y maent wedi cymeryd y Shipka Pass, ac wedi gwneud yn garcharorion yr holl allu milwrol a'i hamddiffynai-P Ieiaf 16,000 o wyr. Nifer y gynau a gymerwyd oeddynt 60, yr hwn ydyw y nifer fwyaf a gymerwyd y naill ochr na'r llall yn Ewrop, ond yn Plevna. Y mae manylion pellach wedi cyr- haedd mewn cysylitiad ameddianiad y Shipka Pass a'r galla milwrol a'i bam- *ai gan y Cadfridog Radetzky. 4 ffA y iT'rrf^1 fi1i tl Trmti mtiid te- mynedfli wedi dan ddiwrnod o • .Ad—yr 8 fed a'r 9fed. Y diwrtfod cyntaf, colofn y Tywysog Mireky a ymladdasant, pryd y cymerasant ddau wn a 100 o garcharorion. Cyrhaedd- odd y Cadfridog Skobeleff yn y pryd- nawn. Yr ail ddiwynod cymerodd brwydr boeth Ie, yr hon a derfynodd «jn bedwary prydnawn, pryd y rhodd- odd y Tyrciaid i fyny ymladd. Yn nniongyrchol wedi hyny, daeth cenad oddiwrth Skobeleff fod y Tyrciaid wedi rhoddi eu hunain i fyny. Cymerodd Colofn y Cadfridog Skobeleff fedaiant,, <> ddwy gaerfa, a deuddeg. gw», yn nghydag amryw fanerau. CdBodd y Rwsiaid 6 o swyddogion, a 294 o fil- wyr, yn nghyda 58 o swyddogion, a 1,190 o ddynion wedi en clwyfo. Os oes cred i'w roddi i dystiolaeth Russim Pacha, yr oedd byddin y Shipka. Pass yn llawer mwy nag yr oeddidat y cyntaf wedi tybio. Cynwysai 25,000 o wyr., Y mae y Rwsiaid yn awr wedi sef- yditt eu hunain yn gadarn yn ddeheuol i'r Balkans. Y mae gan y Cadfridog 50,000 o filwyr goreu Rwsia, tra y mae Chakir yn encilio o'i flaen mor gyflymed ag y gall, ac nid yw yn debyg o.aros nes cyrhaedd Philip- popolis. • Dydd Gwener diweddaf darfa i Risen, yr hon a chwareuodd y fath ran flaeiillaw yn erbyn Servis yn 1875, roddi fyny i'r Serfiaid. Y r oedd yn Ie o bwysigrwydd mawr i'r Tyrciaid cy- hyd ag yr oeddynt yn allaog i gynal gallu milwrol yn y rhan hono o Bul- garia. J&r yr adeg yr amgylchwyd hi gan ySerfiaid; yr oedd yn amlwg ei bod yn rhwym o syrthio yn fuan. Oddeutu pymthegnos yn ol cynygiodd y swyddog llywyddol roddi y lie i fyny ar yr amod ei fod ef a'i wyr i gael myned allan, ond nid oedd amodau o'r fath yn bosdbl, ac am y pum' diwrnod olaf bn yno gryn lawer o ymladd. Y mae cwymp y lie wedi rhoddi; i'r Serfiaid nifer. mawr o garcharorion Tyrcaidd, ac wedi gollwng yn rijydd rhwng 30,000 a 40,(500 o Serfiaid i leoedd ereill. Y mae y MontenegriaicL o'r diwedd wedi cymeryd yr amddiffynfa Dyrcaidd Amtivari, porthladd ar yr Adriatic, yr 5 :U jjiQH y maent wedi bod cyhyd yn ei ■pea) <Jiae. Trwy na ddaeth y cy- fno; tii,wy addawedig i'w swyddog llyw- yddol, rhoddodd i fyny y He yn an- amodol i Dywysog Montenegro; boreu dydd Ian diweddaf. Dywedir y bydd i'r gwarchaewyr yn awr swmnd yn erbyn Scutari. Y mae y Weinyddiaeth Dyrcaidd wedi rhoddi euswyddi i f?ny, ac ereill wedi en hethol yn eu He. Y mae Server Pacha yn aros yn Weinidog Tramor. Dywedir fed y Weinyddiaeth bresenol yn ffafriol i heddwch. Y mae y Rwsiaid yn ymddangos i symnd yn frysiog yn mlaen ar yr ochr ddehenol i'r Ba)kans. Dywed hysbys- iad. 0 GonstaD tinople fod colofn o fil- wyrKwsiaidd, ddydd Sadwrn ddiwedd- af, wedi cyjhaedd Yeni-Zagra, ar lin- ell reilffordd Yamboli ac Adrianople. Dywedir hefyd fod cyfanswm mawr o gerbydau reilffyrdd, &c., wedi dyfod i feddiant y Rwsiaiid yn Yamboli, y rhai. os parha y rhyfel, a fyddant o wseanaeth mawr iddynt. Y mae yn ym<Mangos jruai rhilipp9pplig ydyw prif nod gwithrediadon milwrol Twrci yn awr, athyniad ei holl filwyr yn dde- henol i'r Balcaus tuag yno.; Yn or- Ilewinol i'r, Ile, hwn y mae^atar-Baz. ardjik, lle y cymerodd gwrthdarawiad bywiog le ddydd Sadwrn diweddat,-ac yr eaciliodd y Tyrciaid. Y mae sefyllfa amddiffynol Adrian- opie yn bWllc o ddyddordeb mawr ar hyn o biyd. Dywedir fod amddiffyn- feydd y lie wedi eu. cynllnnio yn rhag- wedi fcu J ( mile yn angenrheidiol cael 0 leiaf 80,000 i'w hamddiffyn. Y mae hyn. yn bwysig ar yTrladeg presenol pany mae y gelyn yn p^rflymn yno yn gynt nag y gall y Tyrciaid gasglu yn nghyd eihamddiffynlu. Y mae awdnrdodau milwrol Adrian- ople, yr hon nid yw ond 80 milldir o Hezenlik, wedi cymeryd golwg bry- derns ar ddynesiad y Rwsiaid, ac wedi gorchymyn y boblogaeth i adael y dref. Adrianople ydyw ail ddinaa yr atnher- odraeth, a chyn dechreu y rhyfel yr oedd ynddi boblogaeth o 150,000. Y mae y galluoedd Serviaidd a Roumanaidd a apwyntiwyd i weith- redu yn erbyn Widdin, wedi dyfod i ymuniad a'ti gilydd o fiaen y cyfryw le. Gof^irwyd i amddiffynla Widdin i roddi y lie i fyiiy, ac os gallwn gredu y brys- hysbysiM sydd wedi ei dderbyn, yr oedd y Llywodraethwr Tyrcaidd yn barod i ufyddhan os caniateid iddo ymadael, a'i filwyr i fyned allan a'u harfau gyda hwynt. Os ydyw y rhyfel i barhau, y mae Widdin i syrthio tel y gwnaeth Sofia a Nescb. Y mae y Serfiaid wedi cymeryd gy Kurschmula, yr hwn le, er i'r Tyrciaid ei adgymeryd, a fethaeant ei ddal yn eu meddiant. Y maent hefyd wedi cymeryd Vianja, tref oddeutu 14 o filldiroedd o Nescb. Dywed gohebyddo Sebastopol fod y llynges Tyrcaidd wedi bod yn tanbel- eni trefi diamddiffyn Eupatona a The- odosia. i Gohebydd o Giurgevo, a ddywea e fod ef yn argyhoeddedig fod y Tyre- iaid yn dyoddefyn fawr o berwydd ysgaindra dillad, tra y mae y Rwsiaid a gwisgoedd clud am danynt. Dywed hefyd fod wyth o filwyr Tyrcaidd wed. rhewi i farwolaeth yn agos i Kustchnk1
..' MR. HENRY RICHARD YN ABERDAR.
MR. HENRY RICHARD YN ABERDAR. Ymwelodd Mr. Henry Richard ag Aberdar dydd Mawrth diweddaf, pryd yr ymgyfarfyddodd ef a phwyllgor apwyntiedig y lie er cynorthwyo yr anghenus. Dywedai Mr. Richard fod yn angenrheidiol rhoddi peth o'r arian a danysgrifiwyd tuag at ddyoddefwyr sir Pynwy.
HYN A K LLALL YR WYTHNOS.
HYN A K LLALL YR WYTHNOS. Y mae nifer o lowyr Forest of Dean wedi gadael y He, ac wedi J mfndo i Yorkshire. Y mae gamekeeper o'r enw Swain, wedi ei saethu mewncoedwigfa yn agos i'r Drefnewydd, sir Drefaldwyn, ac o'r braidd i dysgwilir iddo wella. Y mae dau ddyn wedi eu cymeryd i fyny ar y dybiaeth o fod a llaw yn y trosedd, ac fe ddywedir fod Swain wedi adnabod nn o honynt, o'r enw William Jones, fel y person a'i saethodd ef. Enw yr ail ydyw Edward Harding. 1) Dydd Sal diweddaf, cafwyd menyw o'r enw Ann Lewis, 77 oed, yn farw yn ei thy yn Osbaston, ger Mynwy. Dywed hysbysiadau o Constantin- ople fod y ddinasyn orlawn o ffoedig- ion, a bod miloedd lawor yn dylifo i mewn eto o Adrianople a Philipp- opolis. Oddentu canol dydd, dydd Sadwrn diweddaf, cymerodd damwain angeuol 10 m wn gweithdy esgyrn yn Belford. Tra yr oedd y gweirawyr wrth en g wsliauol omchwyiion, liithrodd clawdd ucbel o'r tail engyrtM^: ar gefn dan ddyo, gan eu liadd yn y"«ian. Boreu dydd Ian diweddaf torodd tan dychrynllyd allan mewn melina,n yri Manchester. Cyfrifir fod y golled yn £20,000. Dydd Ian, yr wythnos ddiweddaf, taflodd dyti o'r enw Stephens ei hnn i lawr o whispering gallery St, Paul, Y r oedd yn hollol larw pamei cymer- wyd i f^ay- Nos archer, yr wyUjaos ddlwedd- af, yr oedd dyn ienanc o'r ettw W. H. Griffiths, yn cerdded yn Wolver- hampton gyda merch ienanc o'r enw Elizabeth Beeton, yr hon y ceisiodd efe ei threieio. Gan iddo fethu yn ei amcan, trywanodd hi yn ei gwddt a chyllel). Rhedodd ymaith, a chat- wyd ef yn farw mewn cae wedi tori ei wddf.
..,'.', MR. MACDONALD, A.…
MR. MACDONALD, A. S., A GLO- WYR SCOTLAND. Dydd Ian diweddaf, cynaliwyd cyfar- fod cy hoeddus gan weithwyr tandd aear- ol Glasgow, yn Cambnslang, er clywed anerchiad gan Mr. Macdonald ar y gostyngiad cynygiedig yn eu cyflogau. Gwrtbdjstiai efeynlerbyn y ddadl mai masnach dramor oedd yn achosi y gostyngiad, adywedai mai gorlawnder yn y fasnach oedd yr achos. Credai na fyddai o un lies ceisio gwrtheefyll y gostyngiad ar hyn o bryd, ond cyng- horai hwynt i ymuno fel eu bunig obaith am welliant yn en hamgylch- iadau.
t MARWOLAEEH BRENIN ITALI.
t MARWOLAEEH BRENIN ITALI. Dydd Mercber diweddaf. Ionawr y 9fed, bu farw y Brenin Victor Em- manuel, yn 58 mlwydd oed, a bu farw mewn llawn gymundeb a'r Eg- 3wys Gatholig Rhnfeinig, a'r hon y bu roewn rhyfel am gynifer o lfynyddau. Y mao y Pab, yr bwn a drodd y Bren- in oddiar ei orsedd dymorol, yn 27 mlwydd yn hynach nag oedd efe. Y mae mab hynaf y Brenin, y Tywysog Humbert, wedi ei gyhoeddi yn frenin, dan y teitl o Humbert I.
t MR. BRIGHT .YN BIRMINGHAM.
t MR. BRIGHT .YN BIRMINGHAM. Nos Sadwrn diweddaf, anerchodd Mr. Bright ei etholwyr ar y Pwnc i wyreinioL Sylwai fod galwad yn ngby<l "y Secddd mor gynarwedi achosi pryder mawr trwy y wlad ar yr adeg bresenol, ond na edrychid arno ar adeg arall yn beth o'i Ie. Ystyriai efe y byddai yn drosedd ar y Llywodraeth i dynu y wla^ i ryfel, a'i fod o'r nn larn ac Arglwydd Derby, mai y peth pwysicaf erllesiant Prydain ydyw heddweh.
r';•;rOT MARWOLAETH BYCHHYN-L)…
r rOT MARWOLAETH BYCHHYN- L) IYD TRWY DAN.1 Ar yr 1 leg cyfiso1, yn Lydbrook, cododd glowr o'r enw Richard Nalmes, am dri yn y boreu, gau ddechrsn gwneud tun. Yn gymaint ag na chlywodd ei fab éf yn dyfod yn ol i'r gwely, aetb i lawr, He y cafodd ei dad yn ilosgi ai y tan, ac yn hollol farw.
. GWEITHFAOL A MASNACHOL.
GWEITHFAOL A MASNACHOL. MEETHTR.—Y. mae y glofeydd drwy gylchoedd Merthyr yn awr yn gweith- io, ac yn y Cyfarthia yn neilidnol, y y mae y gweithwyr mewn Hawn waith. Yr achos fod yr eniti mor fychan yn y gwahanol leoedd yw, fod cyriifer yn crugio ar eu gilydd i weithip, nes mae gwaith dan yn cael ei ranu rhwng ped- war. Ym?e rhyW beth tebyg i ben- derfyniad wedi cael ei w^eud mewn perthynas a gweithfeydd Plymouth, Abernant, a'r Llwydcoed, a chlywsom fel sicrwydd fod yr arwystlwyr wedi cael eu trefnu yn y fath fodd o hyn allan, let y bydd y glofeydd yn cael eu gweithio yn l heolaidd er elw i'r gofyn- wyr. Nid ces dim yn wybydd us hyd yn hyn mewn perthynas a'r gweithfeydd haiarn, ond mae y rhagolygon yn fwy gobeitbiol am iddynt gael eu cychwyn. Mae Dowlais yn myned yn mlaen fel arfer. RHYMNI.- Y mae yn we idal dda ar y glowyr sydd yn dal eysylltiad a'r gweithfeydd haiarn a dur yn y cymyd- ogaethau hyn, pan en eydmarer a'r pyllau sydd yn gweithio allan, er fod eu cyflogau yn isel; mae yn fantais iddynt gael bod mewn gwaith rheolaidd. Y mae symiau gweddol dda o agerlo wedi cael ei anfon oddiyma yr wythnos ddi- Weddaf. GweU cais am 10 i' w gocio, am fod yn rhaid ei gael i weithio dur. Y mae yr holl weithfeydd harian drwy y cjlchoedd hyn yn yr un sefyllfa gyda golwg arweit^garweh. Llawer o weith- wyr wedi cael eu hamddifadu o'n gwaith drwy fod y melinan rolio wedi en hatal yn Rynuii, a buasai Uawer yn ychwaneg felly, oni fassai i'r gweith- feydd dur gychwyn mewn pryd. CAERDYDD.—Fel y mae amser yn dirwyn i fyny, mae yn amlwg inad y-w mestisch yn adfywio; endyn awr,-gan yr vmddengys fod y gweithwyr yn boddloni derbyn y gostyngiad o ewljt y bunt, bydd gwell gobaith y gellir ym- ladd yn erbyn amgylchiadau gwrthwyn- ebol yn y prisoedd iset a fodolant am y nwydd du. Modd bynag, bydd hyn yn rhwystr i atal gweithio yn atnryw- iol o'r pyllau. Dichon pe buasai atalfa yn cael ei roddi ar y rhyfel Dwyreiniol, y buasai gobaitham adfywiad- mae- nachol. Ymddengys fod cajs rhepl- aidd am agerlo, ond fod y. pris.ristl am dano yn parhau yr un. Y mae, cyflogau llongau am glndo gl(yi borth- ladoedd Mor y Cauoldir, yHdangos tueddiad i godi. Nid oes gwett gotwg ar fasnach yr haiarn yn y prisoedd-Wfo archebion mevo Haw. Yr nnig Kfw a lwythwyd yr wythnos ddiwretid*f" oedd. i Efrog Newydd. Y mae y» grystyn o obaith i wgled Jjyn. Y ware y marweidd-dra masoneho4 bid sict, wedi effeithio ar y reilffyrdd a giudant y glo a'r haiam i'r porthlaid hwn!; yn ystod yr haner diweddaf O'B, fl. 1877, collodd reilffordd y Taff 17^000 o ban an, wrth ei gydmaru a'hnm haner blwyddyn* yn 1B76. Ar y-Jiaw arall. y mae reilffordd Rymni wedi cynyddu yn yr nnrhyw amser ynei derbyniadau8,000p. Llwythwyd mewn llongau yn Nghaerdydd yr wythnos ddiweddaf 73,441 o dynelli o 10, :8, 927 o dynelli o haiarn. Llwytho gb 1 wledydd tramor yn myned argyny^f.-j CASNEWYBD.—Y mae llawer < jdtodi a ewedi, yn parhan yn y gwahjmol .,1 barthau sydd yn dal pysylltiad aYporth. ladd hwn, yn enwedig yn nghymydog- aethau y Tydn a Phootymeistr. Ond mae masnach y poithladd yn wedded fywiog, ac y mae pob wythnos fel y mae yn royeed heibio yn dangos fod yr import trade yn cynyddu. Y mae yckwaneg o haiarn wedi ei Iwytho a'i aliforio i'r India.
." PONTARDAWE-TANCHWA.
PONTARDAWE-TANCHWA. Dydd Gwener diweddaf, cymerodd tanchwa ie yn nglofa Primrose, Pon<> ardawe. Cafodd tri eu Ilosgi i raddio an, ond ni chollwyd yr un bywydt Enwan yr anffodusion yw, John Mor* gan, Goruchwyliwr tanddaearol y lora; Morgan Thomas, Tanwr a Thomas Mainwaring, Glowr. Llosgwyd hwy yn fawr ar en dwylaw a'u gwynebau.- Owasanaethwyd arnynt yn ddioed gati Mr. Griffiths, y meddyg. Ni wnaGcJ nemawr 0 niwaid i'r gwaith.
. OBAPYRAU AMERICANAIDD.
OBAPYRAU AMERICANAIDD. Y mae gwaith Carbondale, Pennsyl- vania, wedi syrthio yn ol i'w hen eafle, sef tri chwarter, a bydd yn waeth eto. yn uijion deg, trwy ybwrjedir gweith- io ond dwy wythnos o bob mis hyd y. cyntaf o EbriU; a beth fydd i m wedt hyny nid oes yr un dewin, hyd yn nodt o'r Aiflt, a fedr ddweyd. Yn melin Andrews, Niles, Ohio, i mae 70 o weithwyr wedi sefyll allan yn erbyn y contract eystem, a chredantyr enillant en dymuniadan oed i bobl ereUl aros ymaith. Y mae y ddwy ffelin yn Sharon, P&Hiaylvania, yn gweithio yn fywiyg, Gwnaeth adranau yr hoop a'r guide yn Westerman fwy o haiarn y ddau is diweddaf nag unrhyw ddau fis oddiar ei chychwymad. Y mae gweithiau Spang, Chalfaot a'u Gwmni, yn Etna, yn gweithio twrn dwbl, ac eto yn methu cyflenwi'r gal- wadan am bibellau haiarn a dderbyn- iant oddiar fethiant Evans, Daizsll a'< Cwmni. Nid yw Cwmniau glo Pencsyh ania hyd yn hyn wedi gallu cytnno i ffarfio undeb fel ag i reoleiddio prilrglo yn y marchnadoedd. Proffvvydir y bydd y flwyddyn 187$ yn un lwyddianus iawn. Collodd y dosbarthiadau gweithiol yn ystod y pedair blynedd diweddaf, 600,000,000 o ddoleri drwy strikes. Antonwyd y flwyddyn ddiweddaf gymaint araU o gig ac anifeiliaid bjw o'r wlad hon, ag a wnaed yn 1876. Y mae yr Hampden Emery Co., Chester, Massachusets, newydd dder- byn llwyth o emery stone o Twrci. Hwn yw y rhan gyntaf o archeb am 1,000 o dynelli i gael ei chwblhau yn ystod y flwyddyn hon. Bn gweithiau y ewmni hwn yn rhedeg ddydd a nos ar hyd y flwyddyn ddiwetidaf. ac maent yn awr yn Hwythog o archebion.
,EISTEDDFOD WISCONSIN.
EISTEDDFOD WISCONSIN. Cawsom Eisteddfod ardderchog. hwnt i ddysgwyliadau y rhan fwyar, Enillwyd y wobr o 20 doler am Y,, Traethawd Mafiteision y Sabbotb," gan Mr. John Edwards, Rosen dale., Ni wobrwy Wyd neb am yr Awdl Yr Istael- iaid.o'r Aifft i Ganaan.' Gwilym Gwect a enillodd y tair wobr gerddorol, sef Anthem—'Cenwch i'r Arglwydd: gwobr, 15 doler; 'Mate Chorus^ gwobr, 10 dotAr; a'r Don GynnUeid% faol; gwobr, gdoler.
[No title]
Dygwyddodd i wladwr Gwyddelig fyned i swyddfa cyfreithiwr yn New York, a gofyn, 4 Beth ydych yn ei werthu vma, syr ?' Atebwyd ef gan y perchenog ei fod yn gwerthn ffyliaid. 0, yn vir,, ebai y Gwyddel. fe wel- af eich bod yn gwneuthnr masnaohdda gan nad oes. vma ond nn wedi ei adoel- heb ei warth%L., J