Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
9 erthygl ar y dudalen hon
CWMAFON.
CWMAFON. MRI. GOL.,—Marwaidd iawn y mae sefyllfa pethau yn parhau yma, a dim un argoel am fywiocad o un man. Y mae pob wythnos ar ol wythnos, a mis ar ol mis yn ein gadael heb gyfnewidiad neill- dnol yn cymeryd lie. Marweidd-dra sydd yn gordoi y lie, yr hyn sydd yn peri di- galondid i bawb yn ddiwahaniaeth. Y mae yn JST^iuvmafori lawer o deuluoedd yn bresenol yn gallu dweyd beth yw bod mewn eisieu bara beunyddiol, a 11awer hefyd wedi gweled amser da pan oedd sefyllfa pethau yn wahanol i'r hyn ydynt yn awr. Yr oeddynt yn gallu dweyd yr amser hwnw beth oedd enill 10 a 15 punt y mis, a hyny am flynyddau yn olynol. Ond pa le y maent erbyn heddyw I Y maent wedi cael eu gwastraffu ar ddiod- ydd meddwol, &c.! Gwelir y cyfryw rai heddyw yn cerdded yr heolydd heb le i gael tamaid o ymborth. Pe buasai y dynionyna wedi cadw yr arian a watraffent ni fuasent yn y sefyllfa druenus bresenol, ond gallasent weithio yn erbyn y llifeir- iant ofnadwy yma sydd yn gordoi ein gwlad. Drwg oedd genyf weled ar dudalenau y DARIVN yr wythnos ddiweddaf fod pres- wylwyr Bryntroedgam yn dyoddef cy- maint o herwydd sefyllfa isel masnach, ond gobeithio y bydd i'r cwmwl du hwn basio heibio ar frys, ac y bydd i bawb gyf- ranu tuag atynt yn ol eu gallu er rhoddi ymwared buan id: lynt. Nid wyf yn credu fod neb wedi gweled amser tylotach nag „ yw hi yma yn brssenol. Yn awr mae y ,• gweithwyr yn gweled yrangenrheidrwydd o undeb. "Mewn undeb y mae nerth," a phe buasai yr Undeb yn ei grym yma yn awr, gallasent sefyll yn erbyn y gostyng- iad sydd yn debygol o'u goddiweddyd; y peth mwyaf tebygol yw y byddant yn -syrthio fel brwyn o dan y gorchymyn. ■ Wel, gyfeillion, cyn bod y dialydd yn dyfod y mae i chwi ffoi, ac nid ar ol iddo ddyfod, a ehyn daw yr amser tylawd y ,mae i bawb ddarpar, ac nid wedi hyny. >■ Gobeithio y gwelir gwawr yn tori yn fuan ar fasnach. fel yfbydd yn debyg i'r hyn ag oedd flynyddoedd yn ol, a'r hen weithiwr tylawd gael ei godi i safle uwch nag y mae ynddo yn bresenol. Tybiwyf fy mod yn clywed holl weithwyr y cwm yn dolefain yn druenus, gan waeddi, "0 na fuasai yr amser da a welsom yn ein cyrhaedd yn awr, neu pe buasai rhywun wedi agor ein llygaid yn gynt i weled a datguddio i ni y airgelwch o'r amser gwael yma." Tyb- lwtf hefyd fy mod yn clywed llawer o hen feddwon yr ardal yn gwaeddi, "O na buasai yr arian geny" n a wastraffoasrn ar cjdiodydd meddwol." Ond y mae yn rhy f 'ddiweddar, gan fod yr adeg wedi myned 1 Eeibio, ac ni ddaw byth yn ol. f Y prif, beth sydd mewn golwg gan 1 wyr y lie yma yn bresenol yw yr Eis- teddfod sydd i fod yma dydd Llun y Pasg nesaf. Beirniad y gerddoriaeth yw D. c Rosser, Ysw., Aberdar, a beirniad yr ad- roddiadau yw Dewi Afan, Cwmafon. Wrth bob argoelion bydd yn Eisteddfod lewyrchus a llwyddianus dros ben. Y prif ddarn corawl yw "Bendigedig fyddo Arglwydd Dduw Israel," gwobr o ddeg gini. Yn awr, wyr y gan, deuwch allan os ydych am gystadleuaeth. Y mae am- rywjgorau yn y cylchoedd hyn yn bwriadu cystadlu, a gobeithio y byddant i gyd yn Ilwyddianus, ac y bydd i bawb a fyddo yn aflwyddianus ymddwyn yn dawel, ac 1 nid gwneud ystwr ar ol dyfod allan, gan ddweyd na chawsant chwareuteg. Cred- wyf y bydd pawb yn sicr o gael cvfiawn- • der. Llwydd i'r pwyllgor i gael Eistedd- i fod lwyddianus. J. MORGAN. 1,
V\. FFUGCHWEDL Y LLWYNOG.…
V\. FFUGCHWEDL Y LLWYNOG. Prydnawn dydd Mercher, am bedwarl o'r gloch, dyma fi wedi cyrhaedd hen coryn henafol Penpych, ac yn cael yr hyf- 1 rydwch o syllu ar Gwm Rhondda unwaith ynychwaneg. O! mor ysgafn yr oeddwn yn teimlo iy hen dabernacl briddlyd with i adgofio am lawer ysponciad a roddais ar -in lechweddau ei fryniau paradwysaidd pan oeddwn yn ieuane a hoenus, cyn erioed i y, mi freuddwydio am henaint ac afiechyd. i Ond er y cyfan, yr wyf yn dra chalonog I: -wrth feddwl am lawer ffowlyn pwysig sydd yn llochesu rhwng ei ystlysau. I •, • lawr a fi yn araf deg trwy Gwm Shelsig, o ac heibio gwaithBlaenycwm; yn ddystaw s bach heibio'r Tynewydd. Pasio heibio i j waith y Bute, yr hwn sydd ar stop oddiar SNadolig. Wrth basio heibio siop y yfrwerthwr, gwelwn y dynion yn dylifo i mewn o bob cyfeiriad. Meddyliais "fod jshyw delegram pwysig wedi dyfod o faes yrhyfel. Aethum gyda'r dorf, a chlywais ryw Sais yn bloeddio, "W'at is up ?11 "The LIwtfnoj is dead" oedd yr ateb. Gyda hyn dyma y dorf yn gwasgaru, a phob un yn rhedeg adref, a chyn i mi gyrhaedd lawr drwy Penyrenglyn yr oedd rhai canoedd (o'r gweithwyr, cofhvcli,) wedi tynu y blinds dros eu ffenestri, fel cydymdeimlad a'r Llwynog. Pasio heibio glofa Ynysfeio. Cymylog iawn yw hi yma—pob un a'i droed ar ben y gweith- iwr. Y mae yma gwpwl o hen ffowls cam- pus. Byddaf yn dadgymalu rhai o honynt yn bur fuan. Y tren wyth o'r gloch yn dyfod i fyny-rhaid dysgwyl am lety- troi mewn i'r Royal Oak wrth basio- galw botelaid o bop—gofyn yn fonedd- igaidd am le i gysgu dros y nos. Dyn tew tufewn i'r counter yn fy ateb, Nis gallwn yn un modd roddi lie i ddyeithriaid sydd fel begeriaid i'w gweled ar hyd yr heolydd y dyddiau hyn. Rhaid i mi gadw fy ngwelyau i'r travellers sydd yn galw heibio, canys y maent yn gwsmeriaid da i mi. Nos dawch, meddwn. Gwelaf dy fod dithau wedi llyncu p, k-er, ac nad ydwyt yn cofio dim am oruchwyliaeth y mandrel. Rhyfedd fel yr a pethau fel hyn o gof yn swn y breci. Rhaid canu yn iach i'r lie hwn eto. Er chwilio am le i orphwys dros y nos, lawr a mi dros yr hool hyd arwydd y Goron. Galw yma eto am botelaid o bop, a gofyn am let v. Cael fy ateb gan hen gymeriad hollol Gymreigaidd yr olwg arno. Dyn mewn gwth o oedran, ac eira amser wedi disgyn yn bur gyson ar eiholl flew. Nid oes genyf yr un gwely yn segur, meddai, ond cewcli gysgu yn y berwedd- dy, fel y mae holl rodneys y cwm yn cael cymwynasau genyf. Diolch yn fawr, meddwn, rhag ofn nas gallaswn gael cynyg gwell; ond ffwrdd a mi ryw ganllath yn mhellach. Galw ynMhenybaedd. Clywed trwst y tufewn, a mewn a mi yn ddystaw bach trwy y passage nes oeddwn yn yr ail ystafell ar y llaw ddeheu. Deallais ar unwaith fy mod wedi gwneud grand mis- talc, Dyma fi yn nghanol clic gafferyddol a holl gynffonwyr Pwll A. Adnabum dri o honynt ar unwaith, sef y ddau gaffer a'r hen saer trwyngoch hwnw fu'n cario coed arch i'r Llwynog er ys rhai misoedd yn ol rhwng y Rhondda a Blaenllechau. Cyfion tanllyd ato er hyny. Wedi i mi aros ychydig yn yr ystafell, deallais fod cyfarfod neillduol wedi ei alw yn nghyd gan holl swyddogion Pwll A. er cael jolly gnod spree ar farwolaeth y Llwynog. Gwel- ais ar unwaith fod fxlse report wedi cyr- haedd y lie hwn eto am gorpws y Llwynog. Dywedai gaffer y pedair yn ddifloesgni, I ni, Y mae wedi cael ei serfio i'r dim; peth gwarthus fod ei lithiau yn cael ymddangos o gwbl. Rhwbiai gaffer y chwech ei gernau yn ddidrugaredd, gan ddweyd, Nid wyf fi erioed wedi cael fy nychrynu ganddo. Nid yw ei holl lithiau ond crug- lwyth o nonsense er dychrynu rhyw ddyn- ion pen ysgafn. All right, meddwn inau; dyma le campus am glees. Penderfynais o'r diwedd i ofyn am waith iddynt, gan eu bod oil haner ffordd. Cewch waith genyf fi, meddai un penddu, yn deep yr engine. Oes, me ,dai, maent wedi bod allan ar y strike am rywbeth. Dyma'r tal am wrando ar dafod teg y gaffer, trwy weithio hyd saith ac wyth o'r gloch er llanw glo i ateb ei bwrpas ef. Gwaeth na hyn hefyd, myned i'r gwaith nos Sul. Gwaeth na'r cyfan, pwy oedd y rhai hyny fu mor ben- feddal a myned ar ei gais i lanw glo ar ddydd Sul? Y mae hyn yn gywilydd i'r gaffer a'r gweithwyr. Dyma lie gwelir ffolineb ar ei uchelfanau-dynion yn treio trechu eu gilydd trwy yr wythnos i lanw glo, ac er mwyn bod yn sicr o fuddugol- iaeth, myned i mewn ar y Sabboth, a'r tal am hyny yn y diwedd yw tynu eu pris i lawr. Pa bryd daw y gweithiwr yn ddigon call i adnabod y gwahaniaeth rhwng cael ei arwain a'i lusgo, wys? Gwaith call hefyd yw myned yn ol yn y nos i ripo y top, tori gwaelod, a sefyll coed, a'r gwaith hwnw yn perthyn i'r reparwvr. Cadw y rhai hyny yn haner segur a r glowyr yn gweithio ddydd a nos! Beth sydd genych i'w ddweyd drosoch eich hunain, fechgyn? Mae y Llwynog wedi cael yr helynt yn llawn, a chewch weled hyny hefyd. Wedi i mi gael ar ddeall pa fodd yr oedd pethau yn sefyll gan y cyfaill hwn, dywedais wrth y toss penddu, Yr wyf yn credu y deuaf i'r gwaith dydd Gwener, wedi i mi gael llety a phob peth yn gysurus. All rigkt oedd yr ateb. Ar hyn dyma y forwyn yn dweyd ei bod yn stop tap. Ffwrdd a ni oil gyda'n gilydd, a phawb yn llawen o dan efiaith Syr John. Wedi pasio trwy ryw glwydi, dywedodd fy nghyfaill wrthvf, Gan eich bod yn ddyeithr yn y lie, cewch le genyf fi am heno, beth bynag, hyd nes cewch ari^er i chwilio am lety. I lawr a ni gerllaw i'r Stag Hotel, a chyrhaedd- asotn y ty. Cefais lety noble dros y nos. Codi yn foreu dranoeth i chwilio am lety, ac yr wyf wedi bod yn hynod ffortunus yn hyn o beth; ond nid wyf yn meddwl dweyd byth yn mha le yr wyf yn aros: rhag ofn y bydd hyny yn beryglus i mi yn y dyfodol, fel y bu o'r blaen lawer gwaith. Y LLWYNOG.
ABERTAWE.
ABERTAWE. Y mae un o bapyrau'r dref yn cyhoeddi, cc Yn eisiau, can mil o bunau: am wybod- aeth fanylach, ymofynir a j" ac yna a yr ysgrifenydd yn mlaen i ddangos tlodi rheolaeth arian y cyhoedd gan y bwrdd cyhoedd; ac yn wir, nid heb achos 0, y dygir y cyhuddiadau yn ei erbyn, er fe aUai na fyddai y cyhuddwyr ddim gwell pe yn eu lie. Ond y mae gormod o seiliau o lawer i'r cyhuddiadau bod lie s- iant perthynasol, cyfeillgarol, ac hyd yn nod personol yn cael dylanwad ar weith- *!A rediadau y cyngor. Y mae llawer o'r gweision wedi profi bod eu gwasnneth yn aneffeithiol i gyrhaedd amcan y wasan- aeth, ac eto cedwir hwy mewn swyddau, nid ar gyfrif eu bod yn llanw y cyfryw, ond ar gyfrif, dyfaled y darllenwyr beth. Bygythia cymerwr y Gronfa Ddwfr newydd roddi y gorfforiaeth yn ngafael y gyfraith, os na fydd iddynt dalu y pris uchaf, sef 30s. y llath, pan maent hwy yn dweyd 10s.; a'r tebygolrwydd yn awr yw, mai y ffordd rataf i'r dref fydd iddynt dalu y swm uchaf na rhedeg y perygl i'r Oen bach fyned rhwng y gigfran a'r cwn." Chwedl Jack Glanygors. Pwnc cyfreithiol arall sydd yn debyg o ddyfod yn bwysig i'r cyngor ydyw y street tramway. Bydd y cyngor yn cyfar- fod dydd Llun mewn pwyllgor er ystyr- ied y gwahanol bethau sydd mewn dadl rhwng y cwmni a hwy—hawliau a dyled- swyddau y ddau. Mewn cysylltiad a:r annealldwriaeth a chwmni y Tramways, darfu i'r Cyngor, mewn cyfarfod a gynaliwyd dydd Liun diweddaf, benderfynu, trwy bleidlais o 13 yn erbyn 7, i alwar y cwmni i dynu yn ol y Mesur sydd ganddynt yn awr yn y Senedd, er cael gwelliant yn y ddeddf y maent wedi ei chael, ac y mae yn fwy na thebyg bellach yr eir i gyfraith a chost- au yn y drafodaeth hon. Pwnc arall ydyw hawl cymerwyr marchnad Abertawe a marchnad Treforis i godi tal am werthu nwyddau ar yr heol- ydd o fewn y Fwrdeisdref. Yn un peth, a oes hawl ganddynt o gwbl, ac os oes hawl, pa le mai canolfur y gwahaniaeth rhwng y ddwy farchnad I Digon o gyf- raith sydd yma eto. Cadwed y treth- dalwyr nodiadau o weithrediadau y cyng- or. Deuant yn wasanaethgar rhyw ddydd.
HELYNTION CWMAFON.
HELYNTION CWMAFON. MRI. GOL., — Wel, wel, yr wyf bron methu ag ysgrifenu yr wythnos hon o herwydd y pryder sydd yn fy meddwl, a'r hiraeth sydd ynof a hyny o herwydd fy mod yn gorfod ymadael a'r lie yma; ie fy hen le genedigol, ag sydd wedi bod erioed, ac felly yn awr, yn anwyl iawn genyf. Yr ydwyf yn teimlo yn fiin iawn am na fydd yn ddichonadwy i mi gyf- lawni yr hyn a addewais i chwi, Mri. Gol., ac i ddarllenwyr y DARIAN-Sef, y buaswn yn parhau i ysgrifenu oddiyma. Ond rhaid myned, neu ynte newynu, yn herwydd fod amgylchiadau y lie mor isel. Y mae yn beth anmhosibl cael twrn o waith yma yn un man, a hyny am gyflog weddol dda; ond fe ellir cael digon o waith ond i chwi weithio am ddim, ac chwi welwch ei fod yn anmhosibl i mi na neb arall gadw gwraig a saith neu wyth o blant, pan mewn gwirionedd ddim yn enill digon i gadw fy ngwraig yn unig, heb son am y plant. Ond er fod hyn yn achos o alar i mi, chwi welwch y bydd yn achos o lawen- ydd i'm gelynion. Y maent wedi bod yn ceisio cael allan yn mhob modd pwy yw Afanfab. Os buasai i ddyn fyned i brynu y DARIAN, yr oedd yn cael y gair yn un- ion mai efe oedd Afanfab. Yn wir, y maent wedi bod yn waeth na hyny, sef gosod dynion i wateho, a gweled pwy oedd yn myned i'r llythyrdy Onid yw hyn yn beth ofnadwy 1 Ond nis gallai lai na chwerthin wrth ganfod y fath blentynrwydd. Y mae genyf fi gi defaid yn y ty yma, ac yr wyf yn anfon hwnw a'm llythyr i'r pust, tuag un o'r gloch y boreu; ac os ydych wedi sylwi, Mri. Gol., y mae mark ei ddanedd blaen yn sicr o fod ar yr envelope a gwelwch wrth hyn fod fy ngelynioii yn ffol iawn i wastraffu eu hamser. Wel, gyfeillion, rhy fyr yw eich gallu i gyrhaedd Afanfab. Rhy fyr yw eioh gallu v I gyrhaedd y nod o' \i Y oeuitreh ei gyrhaedd, Bob dydd a phob BOS. Yn wir Mri. Gol., y mae pethau i'w clywed ag sydd yn waeth na hynyna eto sef, fod gwyr y Bhodney Band yn dweyd mai d-1 o got a gaiff Afanfab pan caffont afael arno ac ereill o honynt yn dweyd, ond iddynt hwy gael gwybod pwy yw Afanfab na fydd dim eisiau rhagor, ond bydd iddynt yn sicr o osod rhaff am ei wddf, a'i daflu i'r llyn mawr sydd ger- llaw depot. Bobl bach, beth, yn enw pob dewyn, yw yr holl dwrw yr ydych yn ei wneud o herwydd Afanfab ? Y mae yn ddigon pell o'ch cyrhaedd, a beth well yr ydych o faldorddan yr holl ddwlni hyn yn barhaus ? Ond dyna, byddaf yn sym- ud fy nyth oddiyma yr wythnos hon. Codwch eich calonau eto; a da chwi, peidiweh a'u tori. Dywedais yn fy llith ddiweddaf y bu- aswn yn rhoddi i chwi y result pa beth fuasai y glowyr yn ei wneud mewn perth- ynas a'r 2s. y bunt gostyngiad. Cynaliwyd cyfarfod ganddynt nos Lun, wythnos i'r diweddaf, a phasiwyd yn unfrydol ben- derfyniad i wrthsefyll y gostyngiad. Yr atebiad a gawsant oedd, i Mr. Shaw osod rhybydd allan ar y 27ain cynfisol, yn rhoddi ar ddeall y buasai pawb yn rhydd yn mhen mis i ymadael a'r gwaith a'utai, ac y byddai iddo ef ddyfod a digon o ddynion o Loegr i weithio yn eu lie. Dyma'r parch y mae gweithwyr yn gael yn Nghwmafon—sef, eu drivo fel cwn, gan eu tyngu a'u rhegu, yr un fath a phe buasai cythraul, du o Aiinan wedi dyfod i'r He. Nis gwn beth fydd diwedd y peth hwn ond gobeithio y daw y gwr mawr i weled eigolled cyn bodyn hir, ac y tyn efe ei eiriau yn, ol. Fe fydd yn drueni gweled hen ddynion crefyddol, &c., sydd wedi eu genu a'u magu yn y lie yma, ac yn awr bron ar ben eu gyrfa, yn gorfod ymadael eto a'r lie sydd mor anwyl gan- ddynt. Ond fel mae gwaetha'r modd, dyma Afanfab, druan, yn gorfod cymeryd ei bac, a ffwrdd ag ef oddiyma. Nis gwn beth a wnaf ar ol yr hen le anwyl! Yr wyf yn sicr, pan y daw y llinellau hyn o flaen llygaid ambell i hen weithiwr tlawd, sydd yn gorfod gweithio dan drais a gor- mes, y byddant yn sicr o ollwng dagrau hidl ar fy ol. Ond o'r tu arall, fe fydd fy ngelynion yn sicr o gynal eyfarfod ymad- awol o lawenydd, ac yn sier o roddi rhyw- un i bregethu pregeth ymadawol i mi; ac efallai mai Sam Wyntog fydd y pregeth- wr, o herwydd y mae efe yn boblogaidd iawn gyda'r gwaith hwn. Ond, gyfeillion a gelynion, dyma fi yn tewi heb amlhau geiriau, ac yn ymadael a'm hen le gen- edigol mewn sefyllfa hiraethus, gan adael ar fy ol ugeiniau o'm hen gyfeillion mynwesol. Good bye i chwi oil, yn gaffers, yn weithwyr, yn lowyr, yn goedwyr, yn ddramwyr yn gynffonclecwyr, &c.; gan ddymuno bendith y DARIAN arnoch i gyd, bob copa walltog. Terfynaf gan eich anrhegu ag ychydig linellau priodol iawn i'r amgylchiad— Ffarwel i hen gyfciiiion, Ffarwel i hen elynion Ffarwel i bob un trwy y Cwm, Yn gyfoethog, tittwd, a llwm Ffarwel i'r oynffoi-glecwyr, F/arwel i Thomas Daf) dd- I'r byr, i'r tew a'r mawr ei feddwl- I Pwnch a'r Fiedler, yn nghyda'r cantwr. Bqndigaidd byth fo'r hwn a'm cadwodd Oddiwrth fclyni n baoh y Cwm, A'm bywyd amddiffynodd.
L'ERPWL.
L'ERPWL. Nid oes dim yn ddymunolach i mi na derbyn y DARIANl er fy mod wedi ym- neillduo oddiwrthi fel gohebydd cyson. Y mae erthyglau nwyfus ac agored ei doethorion, yn nghyda phenderfynol- rwydd dihafawl ei pherchenogion an- nyddawn, yn ogoniant i wyddonwyr yr Aifft yn eu dyddiau goraf, ac yn gymes- ur i glasurigrwydd yr Atheniaid yn nydd- iau Plato, Solon, Codrus, Metellus, Dra- con, Parmenides, Socrates, Dion, Tully, Xenocrates, ac Aristotle. Y mae hurddbeirianau Bel a'r Ddraig wedi ceisio dadymchwelyd ei hamddi- ffynfaoedd; y mae holl gad-luyddion Bacchanalia wedi chwythu bygythion a chelanedd yn ei herbyn ond y mae'r DARIAN o hyd yn amddiffynfa i ni, ac yn ymweled a'r alltudfardd bob wythnos :— Duw anwylo ei dawn helaeth. Dyma farddas i'r gwr ienanc hyfedr Gwilym LerpwL ar ei briodas — y mae efe yn nai i Llew Llwyfo fawr a Henry Lewis, Ysw., Stanley Wharf. PRIODAS GWILYM L'ERPWL.
PRIODAS GWILYM L'ERPWL.
Mynodd Gwilym nawdd i'w galon- yn nghol Angylaidd ei Wenffon Urddasol lwlr dduwes Ion A ddigonodd eiglinon MjnWe8 Gwilym o'i nos galed— giliodd 1 galon ymwared; Deawnus glaia dwinies gled, Ddirladdodd ei oer ludded. Mynai Gwilym tnwog Blon-oll du Ar daith y ddaearen Yn oghlws wawr angyles wen Mwy y rhodi* Maer Eden.' 0 hen gilian unigollaeth-y dyg Degan annibyniaeth; Gwilym 'nawr a'i glomen aeth I awn hwyltis unoliaeth. Myned Gwilym wneud i Gwalia—edrych Ar fodrwy L titia,^ Yn berl bendigedfg, a Rydd ddw.fol urdd i'w Efa. ■. Annifiano) nefawl wenau-eu Duw Foed ar eu holl ddyddiau; < Moroedd awen mir dduwiau, D iodo ddydd y Odedw/dd ddau. Song, rule, campwri. Eaw'r briodasferch. L'erpwl. ATHAN FARDD.
GLOFA Y BRITHDIR, GER CASTELLNEDD.
GLOFA Y BRITHDIR, GER CASTELLNEDD. MRi. GOL.,—Caniatewch ychydig o ofod yn eich newyddiadu? ei dangos in oyd- weithwyr y sefyllfa yr ydym ni a'n meistri ynddi yn j lofa uchod. Diau eich bod wedi gweled yn y newyddiaduron dyddiol am ddydd Sadwrn hysbysiad am gant o lowyr i'r lofa ton.. Y rheswm am yr uchod ydyw hyn. Yn 1876 darfu i ni wneud cytundeb a'n meistri mewn cysylltiad a llanw glo, a thyniadau yn ol am lo drwg neu slags, a bod y cyfryw dyniadau yn ol i gael eu penderfynu gan bwyllgor y gwaith pe buasai anghydfod yn codi o'u plegyd, a'i bod yn ddealladwy fod mis o rybudd i gael ei roddi gan y naill a'r llall o'r pleid- lau 6yn tori ar y cytundeb. Mae y cyn- llun wedi gweithio yn dda iawn, er fod llawer cynyg wedi ei wneud yn ystod vr- amser drwg presenol i'w ddileu. Dydd Mercher, yr wythnos ddiweddaf daeth i derfyniad, pryd y gosododd y meistri rybudd i fyny fod i bwy bynag y ceid slags yn ei lo i gael ei stopio heb fynyd o rybudd, ac nad oedd i Udychwelyd byth mwyach. Yn ngwyneb y penderfyniad hwn o eiddo y meistri, yn tori ar draws pob cytundeb, penderfyniad, a rheswm, penderfynasom ninau nad oedd ergyd o waith i fod nes cael y ddelw hon wedi ei malurioa'i halltudio i ryw ororllenad oes goleuni gwareiddiad wedi llewyrchu hyd yn hyn. Y cynghor a rhoddaf i bawb orm cydweithwyr yw iddynt aros yn y lleoedd y maent tra y byddom ni yn ymladd y frwydr hon eto. Yr ydym wedi ymladd llawer brwydr o'r blaen yma, ond tebyg mai hon fydd y poethaf o ddigon. HEN LOWR.
Advertising
SEION, WAUNARLWYDD. BYD OED hysbys y cynelir Eisteddfod fawr- IJ eddog yn y lie uchod dydd Gwener y Grog- ith, Ebrill 19eg, 1878, pryd y gwobrwjir yr ym- gaiswyr llwyddianus mewn Cerddoriaeth, &o. PBIP DBAJINAV. JB s. e. I'r Cor a gano yn oreu 4 Yr Arglwydd yw fy Mugail,' Ac., gaB Proff. Parry 8 0 9 I'¡, Cor a gano yn oreu Y Ffrwd,' gan Gwilym Gwent 2 d 0 Hysbysir enw y beirniaid yn fuan. Bydd y Programmes i'w cael am geiniog a dimai yr un gan yr ysgrifenydd, Rus RBBs, Slant Cottage Wannarlwydd, Swansea. AT DRIGOLION CWMBACH A'B CYLCHOEDD. DYMUNWYF yn garedig hysbyea fy mod yn barod, ar y rhybydd lleiaf, i dderbyn archebion (orders) am Goffin., au (a phob Saerwaith), a siorhaf waith da am y prisoeid rhataf. JOHN OWENS, 29, Rose Bow, Cwmbach. Coffinaa Bhad Goffinau Bhad DYMUNA MB. WILLIAM BICHARDS, builder ao undertaker, Coedymeib- ion, Tonypandy, tra yn eyflwynoei ddi. olebgarweh gwrosocaf i'w gyteilKon am eu cefoogaeth am gynifer o flyuyddau, eu hysbysu ei fod yn parhan i wnead Coffinau yn hynod rhad; a'i fod yn JUI- gymeryd ag edrych ar ol angladdau, ar- olygu, gwalio y baddaa, so., ei hue. Hefyd, y mae ganddo geSyl a thrap i hireo pan fydd galwad am danynt. Y cyfeiriad ydyw— MR. W. BICHAEDS, Bailder & Undertaker, Coedymeibion, TonypandyJ Goreu arf, arf dyeg.' Heb Dduw, heb ddim.* Eisteddfod GadeirioI CaedBli. CYNELIR yr Eisteddfod uobod Dydd Llua Sulgwyn, 1878, pryd y gwobrwyir mewa. traethedau, barddjniaeth, oarddoriaeth, caniad- aeth, &c. Arweinydd:, dydd: Thomas G. Evans, YsW.» Hirwaun. Beirniad y traethodau, barddonizeth, ft: Parch. W. Thomas (Islwyn.) Hyebyeir yn fuan pwy fydd beirniad y eaatu Cyfeilydd y dydd: Mr. D. Bowen, Dowlais. PBIP DBsTYNAU-BARDDONIABTB. Am yr Awdl oreu, Yr Haul,' ddim Iroa3COoHnelIau. 6 6 a a Chadair Dderw hardd. Am y Bryddest oreu, 'Tntg<H'edd/ idim dros 200 0 linelhu .Ar 3 2 W CEBDDOBIABTH. \'Æ Am y Gin Baritone oreu, yr awdwr ddewis ei eiriau 2 2 Am y Don oreu ar M.C.D. „ 0 18 all CANIADABTH. I'r Cor, heb fod dan 100 mewn rhif. < a gano yn oreu'Then shall your light'30 0 0 a fhlws Aur i'r Arweinydd. I'r Cor, ddim dan 60 mewn rhif, na snillodd dros 416 yn fhenorol, a gano fa oreu Y Mab Afradlon,' (Lloyd.) (Jwely Gerddorfa 1$Q Q rr Cor o'r un gynulleidfa, ddim dua 50 mewn rbil, a gano yn oren I Molwob yr Arglwydd,'(Parry) 10 0 Caniateir i ddewis arweinyid. Y Programme i'w gael am y pris arfarol, JOHX THOMAS, Cheokweigher, Pwllypant, BED* was, near Caerphilly, Ysgrifenydd Llool." BDWABD PHILLIPS, Esq., Caerphilly, Tryaor- ytdt EISTEDDFOD YNYSQWAT CI YNELIR yr Eisteddfod uchod yn nghapef y Bedyddwyr Seisnaeg, dydd Swenar V Groglith, Ebrill 19eg, 1878. FBIP DDAJELNAU. S 8. e. I'r Cor, heb fod dan 41) o rif, a gano yn oreu 10, Father whose Almighty Power' (Handel) 6 0 a, I'r Cor na anillodd wobr o'r blaen, ao heb fod dan 26 o rif, a gano yn orau JemaaJem, my Glorious Home,' y geiriau yn Seisaaag yn unig 2 0 < Bsiraud: MA. C. C. CAIBDS, Organist, TM* degar. Programmes i'w cael gan lIB. GBOBQB JMMSI Nixon's Yilla, Yaysdwen, am geiniog yr un. DYMUNA MRS. THOMAS (EOS TYDSTL), 7, Bethel Street, George ToM, Merthyr, Eloddi ar ddeali ei bod yn parhau i cider* byn galwadau am ganu mewn Oyng^ beiddau ac Eiateddfodau, a hyny ai erau thesymol. A- SALEM, FABDBE, GER CLYDACH CYNELIR Eisteddfod 3m y lie uchpd C dydd 8adwm, Mai 25ain, 1878. Y PRIll DDARNAU COB AWL. £ s. d. 1. Y mae gorpbwysfa eto'n ol,' gan J. S. Boberts 8 0 a A chadair gwertb 91 5s. 2. Pebyll yr Arglwydd,' gan Dr. Parry .3 9 Q Y Beimiad: MR. SUAS EYA^S. Y Programms, yn cynwys yr boll fan- ylion, i'w cad am y pris arferol gan yr Ysgrifenydd. I DAlUEL D. DAVIES, Buildings, Clydach, Swansea Yalley." RHYBYDD. POB Nwyddau ar Wystl gan Mr. JeHHr COHBN, Gwystl- fasnachwr, 24, Cardiff Street, Aberdar, a raid eu Dadwystlp ar neu eys y 15/ed o Ebrill nesal, neu hwy a gaat eu symud i'w gwetthu. Y maa nifer mawr o barau o DdDlad Newydfl 80 Ail-law ar worth am ostyegiad mawr ar y arferol.
PORTH, CWM RHONDDA.
ac y mae'n gobeithio fod y Llwynog a'i draed oddidano, (fel pe byddai weithiau yn cario ei draed ar ei gefn), a'i drwyn yn cyfeirio i'r man iawn." Y mae yn hyf- rydwch genyf feddwl nad yw y Llwynog yn caru myned yn agos i un mochyn byth, o herwydd fod yr arogl oddiwrtho mor annymunol ac mor anghydweddol a'i fiys. CYMRO O'R CYMER.