Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
11 erthygl ar y dudalen hon
- GWEITHFAOL A MASNACHOL.
GWEITHFAOL A MASNACHOL. liLOEGR.—Y mae masnach yn par- han yn hynod farwaidd drwy holl ran- an gwlad y Saeson. Nid oes dim i'w glywed ond tnchan yn y gweithfeydd glo, a marweidd-dra a'ihesgyll gwelw- las yn daenedig dros y gweithfeydd Laiarn. Nid oes un cyfnewidiad er gwell i'w gofnodi am fasnach y mwn, haiarn bwrw, nac un math o haiarn. Mae masnach y reiliau dur yn fywiog iawn yn mhob lie y maent yn cael eu gwneud. Nid oes dim arwyddion o godiad pris yn masnach y glo a'r hai- arn yn un lie drwy holl ranan gwlad y Sais. CAERDYDD.—Yn ystod y pedair Wythnos sydd wedi myned heibio y mae arwyddion o adfywiad masnachol drwy y parthau cysylltiedig a'r portbladd lwn, yr hyn sydd yn rhoddi boddhad a llawenydd yn ngh&lonau meibion Jlafnr. Y mae hyn yn amlwg ond taflu golwg gymhariaethol ar yr un xnfeoedd am y llynedd—y flwyddyn 2877. Y mae dros 11,000 o dryciau glo yn llawn o'r nwydd gwerthfawr hwnw wedi cael en cludo dros reilffordd y Taff" mewn un wythnos i longcrsafau Caerdydd; ond er hyny, isel yw y pris. iau am dano yn parhau, yr hyn sydd yn ddigalondid i'r meistri a'r gweithwyr. Llwythwyd mewn llongatr yma yr WythllOS ddiweddat i'w allforio i wied- yad tramor 77,218 odynelli o lo, 1,799 o haiarn a 4ur, a 1,499 o dynelli o patent fuel. Y mae yn amlwg fod jpw? p waith yn cael ei wneufchur yn jaglofeydd yr srdaloédd cylchynol. Y glo ager sydd a chais am dano, lied farwaidd yw y cais am lo tai, a'r an swn sydd am weithfeydd y patent fuel. Nid yw prisoedd yr alcan end hynod isel, er fod y I han fwyaf o'r gweithfeydd yn gweithio yn weddol reolaidd. AEERTAWB.—Y mae rhyw spurt newydd yn y He hwn yr wythnos ddi- weddaf. Y ma9 yspardyniad wedi cael ei roddi yn masnach y glo yn y cais am dano-dim yn y pris. Y mae y dociau oil yn llawn o longau, a'r galw am lo y fath, fel yr oedd y croglithr- ynan (drops) oil yn gweithio ddydd a nos yn y dock deheuol yn llwytho y llongau; er hyn oil, y mae mwy o lo i'w gael nae sydd eisiau. Allforiwyd oddiyma yr wythnos ddiweddaf i wled- ydd tramor, 11,824 o dynelli o lo, a 3,556 o patent fuel. Y glo ager sydd a'r galw mwyaf am dano, marwaidd yw y cais am lo tai, a rhyw ychydig gycld yu myned at wasanaeth y gweith- feydd tan; o gaclyniad nid oes nemawr nen ddim bywyd yn gweithfeydd hJart trwy dyffrynoedd y Nedd, a'r Tawe, ac Did oes yr nn arwydd eto itoll adfywiad. Ytaae gweithfeydd dur Glandwr yn gweithio ynwecldolreolaidd, a'r gweith- feydd alcan yn myned yn rnlaen yn fywiog, a'r pris hytrach yn well. RYMNI.—Y mae cylchoedd cymyd-, og^ethol y lie hwn yn yr olwg arnynt! ychydig yn well, a mwy clir nag j maent wedi bod yr wjthnosau a'r mis- oedd diweddaf, yn gymaint a bod mwy o fywiogrwydd yn Glyn Ebbwy a Vic- toria fel y crybwyllasom yr wythnos o'r blaen. Y mae Tredegar hefyd yn edrych yn fwy digwmwl yn ei hawyr fasaachol, a hyny mewn gweithio bai- arn. Dywedir, a chredwn ar sail sicr fod gwirionedd yn hyny, fod cwmni Tredegar yn amcanu gwnend gweith- feydd dur newydd. Y mae masnach y glo age* yn ogystal a glo at y gweith- feydd a golwg adfywiol arnynt. Y mae llawer o weithio golosglo yn myned yn mlaen hefyd yn Tredegar. Gyda golwg ar Rymni, y mae pethau yn parhau yn agos yn yr un sefyllfa. Wedi thai dyddian 0 atalfs ar y felin reiliau, y piae eto wedi ei rhoddi i weithio, er ateb archeb fychan am reiliau oedd wedi dyfod i law, ac wedi cwblhau hono, bwriedir, os llwyddir ei rhoddi i weithio ychydig ganoedd o dynelli o reilian dur ysgafD, ac felly bydd yn gweithio am rai wythnosau yn y dyfodol. MERTHYR.—Y mse y gweithfeydd glo yma er ys wythnosau yn gweitho amser llawn gyda bywiogrwydd mawr, a'r tryciau glo o eiddo Cory a'i Gwmni, a welwyd yn myned i ddyffryn y Rhon- dda, yn dyfod yn awr wrth yr ugeiniau i Gyfarthfe. Y maent yn gweithio yn Nowlais gyda bywiogrwydd—reil- ian a barau yn benaf. Y mae rhyw si drwy y He fod gweithfeydd haiarn. Plymouth i gael eu cychwyn yn faan. Dywedir fod y cwmni wedi ei wneud i fyny, ac nad oes yn eisiau yn awr ond gwneud rhyw drefniadau bychain cyn y daw pethau i drefn. Y mae nifer fawr o'r pydlers gureu oedd yn Ply- mouth a'r Gyfarthfa wedi cael eu cyf- logi gan oTuchwyliwr o gymydogaeth Llynlleifiad, ac y maent er ys wythnos wedi cychwyn tuag yno; ond yn ol y deuant pe cychwynai eu hen leoedd gweithio. CARKEwYDD.- Y mae yn amlwg fod y gweithfeydd haiarn yn gweithio yehydig yn well yn y parthau sydd yn dal cysyIliad a'r He hwn. Allforiwyd oddiyma yr wythnos ddiweddaf 12.273 o dynelli o lo, a 1,459 o haiarn a dur. I Cape Town yr aeth y rhan fwyaf o'r haiarn a'r dur. Y mae masnach y glo yn sefydlog, yn enwedig mewn glo ager. Y mae pris yr alcan yma yn parhau yn isel. Y mae gwedd siriol yn gwisgo cylchoedd Xantyglo.iWr,Bluenau, trwy fod Mri. Lancaster a'i Gwmhi wedi prynu y gweithfeydd glo. Dywedir tod y pyllau glo hyn yn hlluog i weith- io pump cant o filoeda o dyntili, o lo bob blwyddyn. Dim ond hen weith- feydd haiarn Nantyglo sydd yn awr yn aros yn y gaddug ddiwaith. t
Y SENEDD.
Y SENEDD. Yn y Senedd ddydd Mercher yr wyth- nos ddiweddaf, cymerodd dadl le ar gynygiad Mr. Peace am ail ddarllen- iad yr Ysgrif i wneud i ffwrdd a dien- yddio. Cynygiodd Mr. Grantham wrthwynebiad i'r Ysgrif, ac wedi i am- ryw siarad o blaid ac yn erbyn, hysbys- odd yr Attorney General mewn an- erchiad bwysig, fod y Llywodraeth, mewn ysgrif ag yr cedd efe wedi rhoddi rhybudd o'i dygiad i mewn, yn bwriadu ymwneud a'r gyfraith o apel mewn amgylchiadauoddynladdiad, gan yr ystyrid y gyfraith bresenol yn ddi- ffygiol. Ystyriai efe nad oedd dienydd- io yn iawn ond mewn amgylchiadau o loiruidiaeth wirtoddol rhag-gynllon- iedig, nen mewn amgylchiadau o deyrn fradwriaeth. Yn ol y rhybudd a roddodd, ofynodd Mr. Macdonsll nifer o ofyniadau i'r Ysgrifenydd Caitrefol, nos Iau diwedd- af o barthed tanchwaau Kilsyth a Bol- ton. Mewn atebiad dywedodd Mr Cross nad oedd neb yn gofidio yn eu herwydd ynfwy nag ef, ond fod yn rhaid iddo adgofio yr aelod aarhydeddus nad oedd fod y damweiniau hyn wedi cy- meryd lie, yn ei gwneud yn sicr y dyl- ai y perchenogion na'r goruchwylwyr fod yn y bai, ac o ganlyniad gael en cospi. Ei bod yn arferiad er's blyn- yddau i anfon cyfreithiwr enwog i gy- nrychioli y Llywodraeth yn yr ymchwil- iadau, ac y gwnaed hyny yn yr achos- ion prtsenol. Hefyd, dymunai adgofio yr aelod anrhydeddus, er pasiad deddf Rheoleiddiad Mwnweithiau, fod y dam- wøipian angeuol ynddynt wedi lleihan yn fawr. Mewn canlyniad i'r atebiad anfoddhaol hwn, rhoddodd Macdonald rybydd y byddai iddo mor faan ag y gallai, gynyg penderlyniad tebyg i'r canlynol: 'Fod yr amryw ddsmweinian diwedd- ar sydi wedi cymeryd lie mewn glo- feydd, mewn canlyniad i esgeulus- dra cywilyddus a throsedjol o re- olau penodol, yn sarhad ar wareidd- iad a gwybodaeth mwnawl y wlad; a'i bod yn ofynol i r Llywodraeth, heb oediad pellach, i gymeryd camr an er rhoddi mewn grym manyl- ach reolau y ddeddf er llywodraethu mwngloddiau y wlad, neu ynte dyfod yn mlaen a mesur er dyogeliad pellach ar fywydau y rhai a weitbiant yn ein glofeydd. Yn Nhy y Cyffredin, dydd Llan di- weddaf, mewn atebiad i Mr. Handbury, dywedodd Cangellydd y Trysorlys nad oedd Rwsia wedi gomedd caniatau sedd i Groeg yn y Gynadledd, ond wedi gofyn ar ba dir yr oedd i gaeI cynrychiolaeth yno. Gofynoad Mr. Watkin Williams a oedd presenoldeby Llynges Prydeinig yn agos i Gaercys- tenyu ddim yn doriad ar Gytundebau Cenedlaethol blaenorol, i'r hyn yr atebwyd nad oedd y Ll^ ^odraeth yn y&tyried ei fod o dan yr amgylchiadau presenol. ,;) Syr Stafford Northcote, mewn ateb- iad i Mr. Macdonald, a ddywedai nad allai ele roddi diwrnod at ddadleu er gycygiad ar Ddeddf Rheoleiddio Mwngluddiau, Dywedodd yr Ysgriten- ydd Cartrejpl hefyd fod p^b ymdrech yn ciel eA-^neud er rhoddi mewn grym y ddeddf bresenol.
YR HfLYNr DWYREINIOL..
YR HfLYNr DWYREINIOL.. Y mae y typhtis fever yn, ^i'nystr mawr yn y fyddyn Yr oedd yr adroddiadau yn rhodai ar ddeall foi 26,000 yn awr yn y cldtdaty Y maeyn cael ei hysbysn nabydd i Brydain Fawr fyned i'r Gynadledd Genedlaethol os toa |aydd i Rwsia osod o'i blaen holl adrftnau y cytundeb ihyngddi a Twrci, ac y bydd yn ddeall- adwy y gall unrhyw allu arall ymadael a'r Gynadledd ar unrhyw foment, ac na fydd penierfyniad y mwyatrlf yn rhwymedrg ar y lleiafrif. Dywed hysbysiad o Constantinople fod y Balgariaid yn euog o greulondeb mawr at y Moslems ;^ac o Rajusa yr ydym yn cael fod y Bashi Bazouks wedi llofruddio nifer o fenywod a phlant Christionogoi ar y terfyndir Awstraidd. Dywed gohebydd o Costantnople nad oes gan Rwsia y bwriad lleiaf i gadw un rban o'r Cytandeb oddiwrth y galluoedd, a bod yr oil yn agored i gael ei ddadlen ganddynt. 0 St. Petersburg yr ydym yn cael, er fod amodau yr ymheddychiad wedi eu llawnodi gan Rwsia a Thwrci, nad yw yr oil sydd wedi ei wneud ond ychydig at yr hyn sydd yn ol. Y mae Thai pynciau dyrus i gael eu gosod o flaen y Gynadledd Ewropeaidd. Pan yn llawnodiyr amodau yn San Stefano, hysbysir fod Safvet Pacha wedi tori allan mewn ocheneidiau dwysion, pryd y gwnaeth y Cadfridog Ignatieff y sylw cattlyool:—' Yr ydych yn gweled, yr ydwyf bob amser wedi dweyd wrth- ych y gadawai Lloegr chwi yn y fagl nid yw y Saeson yn gwybod y fiordd i gadw at eu gair; y mae pob peth wedi dygwydd fel y rhagfynegais.'
HYN A'RLLALL YR WYTHNOS.
HYN A'RLLALL YR WYTHNOS. YN Palmyra,- s Ohio, Unol Dalaethiau, daeth Mrs. Catherine Morris fw diwedd trwy rewi i far4rolaeth. Chwefror y 4ydd cychwynodd yn y prydnawn i dy y cym- ydog nesaf, ond trddd yn ol cyn cyrhaedd, a daethpwyd o hyd iddi yn y boreu yn yr eira wedi rhewi<< Gweddw y diweddar Barch. D. Morr«| gweinidog Bedyddwyr Palmyra oedd y drancedig. Y MAE gwraig Mr. George Thomas, Pembroke Dock, wedi dyfod i ddiwedd tra anamserol. Tybir iddi fyned i geisie ystenaid o ddwfr at tank wyth droedfedd o ddyfnder, ac iddi syrthio i mewn. Caf- t wyd ei chorff yn y dwfr mewn amser wedi hyny. Y DYDD o'r blaen cyfeiriasom at y ferch oedd yn byw heb fwyta yn agos i'r Borth, sir Aberteifi. Deallwn ei bod yn awr yn nghlafdy Aberystwyth, ac wedi dechreu cymeryd ychydig liniaeth. Y mae rhybydd wedi ei roddi yn am- ryw leoedd yn swydd Warwick, yn rhoddi ar ddeall y bydd pawb yn ac o gwmpas y glofeydd hyny yn rhydd o fewn 14 o ddyddiau. Bernir inai amcan y meistri ydyw cael gostyngiad, yn nghyda cyfne- widiad yn yr oriau. Dechreuodd Brigham Yonng ei oes yn dlawd, gydag ond un wraig, ond gadaw- odd ar ei ol gymaint a phedair-ar-bym- theg. Dydd Mercher yr wythnos ddiweddaf, aeth 36 o bersonau ar fwrdd llestr fechan yn Brest, gyda'r amcan o ddychwelyd adaef i St. Adrien a Davalas. Ar ganol eu mordaith fer, trodd y llestr wyneb i' wared, a boddwyd yr oil. Y MAE yn dda genym ddeall fod paro- toadau yn cael eu gwneud er myned yn mlaen a mwnglawdd plwm Cystanog, dwy filldir o Gaerfyrddin, a phob tebyg- olrwydd y bydd i ganoedd o weithwyr gael enill eu bywioliaeth yno yn f G au eto. DRWG genym gael ar ddeall fod yr Ad- miral Evans, yr hwn er y fiwyddyn 1843 hyd y fiwyddyn ddiweddaf, pryd y rhodd- odd efe i fyny, sydd we;.i cyflawni y swydd o "conservator of the Mersey," wedi marw. BOREU dydd Sul diweddaf aeth shop un Mr. Evan Jones, Llanfyllin, Caernar- fon, ar dan. Wrth chwilio am ei wraig a'i blant, niweidiwyd Mr. Jones i'r fath raddau fel y TDU farw. Y R ydym wedi derbyn y newydd oddi jrfggjjh. gyfaill yn Llwynypia, fod Mr. W. G. IlKiurbrio, }>ri f oruchwyliwr Gwmni y wfomorgaii, wedi mar v er pump o'r gloch ^ydnawn aydd Saldiweddaf, o'r typhoid fe/Jè", CYMERODD cweryl le nos Sadwrn di- wdddaf, mewn tafarn yn Leeds, rhwng dau weithiwr tanddaearol o'r enwau Goldby a Bullock] ac aethant i ymladd. Tarawyd Goldby i lawr a'r ergyd cyntaf, a phan ei cymerwyd i fyny cafwyd ei fod yn fan\r. > Y mae yn dcla genym weled fod march- nad yr yd wedi gostwng yr wythnos ddi- weddaf o swllt i ddau y chwarter. Drwg genym glywed fod y cyfaill, Mr. William Owen, ysgrifenydd y Gordofig- ion, L'erpwl, wedi marw.
AT LOvVYR RHONDDA.
AT LOvVYR RHONDDA. Bydded hysbys y cynelir cyfarfod o gynrycliiolwyr—un o bob glofa-o Blaen- rhondda i Bontypridd, yn y Windsor Castle, Ton, Ystrad, dydd Llun nesaf, Mawrth y 25ain, am bet war o'r gloch y prydnawn, pryd y taer erfynir ar i bob glofa anfon cynrychiolydd i'r ctyfrjrw gyda y pendeif.yniad pa un a fyddant yn gweled y priodo.deb o gael Mr. Wm. Abraham (Mabon) yn oruchwyliwr i'r dosbarth hwn ai peidio.—J- If., Ysg. y Dosbarth.
COR UNDEBOL RHONDDA AC EISTEDDFOOD…
COR UNDEBOL RHONDDA AC EISTEDDFOOD BIRKENHEAD. Mewn cyfarfod neillduol o bwyllgor sylfaenol y mudiad hwn, a gynaliwyd yn y Neuadd Ddirwestol, Ystrad, o dan lywyddiaeth Mr. John Bees, Ton. nos Fawrth, y L"fed cyfisol, penderfynwyd fod y cor, yn fwyaf neillduol oblegyd manteision i ymarfer a'r darnau cystad- leuol, i fod yn gyfansoddedig o'r cantorion a drigant o Dreherbert i'r Heol Fach, ond fod y gwahoddiad mwvaf cynes yn cael ei roddi i bawb yn y Cwm Ponty- pridd. a r cyiclioedd a deimlant eiddgar- wch i ymuno, ac a ddelo i fyny a safon gymedrol o arkoliad a deimlir yn angen- rheidiol er enill aelodaeth yn y cor. rh Hefyi, fod y bonecldigion canlynol yn cael eu penodi a'u gwahodd i fod yn ar- holwyr trwyddedawl: Mri. D. lJavies (Dewi Alaw), M. O. Jones Treherbert; Jno. Williams Ystrad, ac Alaw Buallt. Bycld yr arholiad yn cymeryd lie yn Ysgoldy Genedlaethol Pentre, dydd Ian yr28ain cyfisol, i ddechreu am ddau o'r gloch. Yn gymaint a'i bod yn amser i brysuro gyda'r gwaith taer ddymu- ir ar bawb addymunantymuno a'r cor i gynyg eu hunain am arholiad yn yr amser pen- odol, fel y gellir dechreu practiso inor fuan ag y byddo modd. W. ABRAHAM (MABON).
MARW 0 NEWYN.
MARW 0 NEWYN. Dydd Iau diweddaf yn Nantyglo,bu farw dyn o'r enw James Savory, oddeutu 40 oed, yn dra disymwth. Cafwyd ar ddeall ei fod yn hynod wael, ac ymwel- wyd ag ef gan ddau neu dri o foneddwyr, a thra y buont yn anfon am yehydig o angenrheidiau iddo, syrthiodd yn* farw wrth eu traed. Nid oedd yr un gwely yn ty i roddi ei gorff arno. Y mae yno dri o blant wedi eu gadael yn ddidad. Barn y cymydogion yw mai marw o eisian a wnaeth.
TANCHWA KEARSLEY.
TANCHWA KEARSLEY. YN ein rhifyn diweddaf rhoddasom air neu ddau yn nghylch y danchwa hon ond erbyn hyn deallwn fod y marwol- aethau yn 44, ac na ddiangodd neb oedd yn y pwll lie y cymerodd y danchwa le i adrodd yr helynt. Oddiwrth yr ymchwil- iad a wnawd, a sefyllfa y cyrff, deallir fod y danchwa yn un enbydus o gref a di- nystriol. Y mae tlodi a thrueni mawr yn mhlith teuluoedd y rhai a gollasant eu bywydau. Yr oedd dydd Mawrth yn ddiwrnod calonrwygol yn y lie, pryd yr oedd y perthynasau yn ceisio pigo allan gyirf llosgedig eu hanwyliaid. Qwelid wraig y,t. chwilio am ei gwr a'i mab, ac heu wr yn ceisio dyfod o hyd i'w ddau fab ac wyr. Mewn un amgylchiad yr oedd dyn a'i ddau fab yn gorwedd ochr-yn-ochr. Yn imhlith y meirw hefyd yr oedd un oedd myned i lawr am y tro cyntaf y diwrnod hwnw.
ANLLADRWYDD A CHREULON-DEB…
ANLLADRWYDD A CHREULON- DEB MAM. Yn llys yr heddgeidwad, Pontypridd, ddycld jVloj-dier yr wytime'S'T8€Uw4dd<tif dygwyd yn mlaen ferch ieuanc hardd o'r enw Elizabeth Evans, perthynol i Lan- trisant, ar y cyhuddiad o fod yn gardotes ddigartref. Dywedai y ferch ei bod wedi cael ei throi dros y drws gan ei mam, ac nad oedd ganddi unrhyw Ie i fyned ac yn mhellach, fod ei mam wedi ei gorfodi am beth amser i ddilyn bywyd anllad, a'i bod wedi rhoddi iddi gymaint a 10s. y nos. Yr oedd y fam wedi troi yn erbyn y ferch am na chanlynai yn mlaen a'i bywyd aullad. Dywedai y ferch wrth yr ynadon ei bod yn awyddus i gael myned i ryw sefyrdliad er adferu ei cliymeriad. Dywedodd Mr. Williams, yr ymd, i r hwn yr oedd y ferch yn adnabyddus, yr ymgy- merai efe a dyfod o hyd i sefydliad o'r fath iddi, ac y celai ei chynal arei draul ef hyd hyny yn nhy yr heddgeidwad Rees. Y mddangosai y ferch yn ddiolchgar.
Y NEWYN YN CHINA.
Y NEWYN YN CHINA. MAE adroddiadau calonrwygol yn parhau i gyrhaedd o 1. hina o barthed y newyn. Gwerthir plant wrth y canoedd gan eu rhieni newynllyd, ac ymgynddeirioga lluaws o dadau wrth weled eu gwragedd a'u plant yn newynu 0 fiaen eu ilygaid. Y Parch. Timothy Richards, cenadwr y Bedyddwyr, mewn llythyr dyddiedig lonawr siain, a ddywedfodynewyn mor ofnadwy mewn lleoecid fel yr oedd plant yn cael eu berwi a'u bwyta, a'i fod ef ei hun wedi gweled merched bycliain wyth a deg mlwydd oed yn cael eu cudo mewn basgedi i'w gwellthu yn ymborth. E i fod wedi cyfarfod a Chinaman, yn ros yn yr un gwesty ag ef, yr hwn oedd W",ell prynu dwy chwaer a brawd-rhwng H ic 11 oed —am y swm o dri swllt, a merc-t arall 18 oed am 2s. 6c. Yr oedd y cenuawr wedi o c gweled pobl yn ac wedi man1, vr ochrau yr iieolydd, ac mewn rhai air lchiadau eu cj-rff wedi eu darnio gan gv/n.
TRI BRAWD LLWYDDIANUS.
TRI BRAWD LLWYDDIANUS. Yn "SpringCommencements Prif Y sgQl Dublin, y 5ed or mis presenoi, cyliwyn- wyd y radd o At. A. i dri Chyiuro, a'r tFi hyny yn frodyr, sef y Parcli. Ellas Owen, arholwr Esgobaethol Y'sgoli ii Eglwysig Llanelwi; y Parch. Elijah Ov -n Curad Llaufaes, Mon a T. Morgan Jwen:, ar- holwr Ysgolion ei:Mawrh.vd;,yr hwn å arhoiai y fiwyddyn ddiweddaf dinryw ysgolion yn Neheudir Cymr Yn rni, Tachwedd diweddaf cymaroud b awd arall-y Parch. T. W. Gw^i, Fkar St. Nicholas, Leicester, ei M.A. yn TIllJ-lych. a in. Y mae y teulu yn peilLyn i sir D rep- aid wyn.