Tarian Y Gweithiwr

AT LOWYR Y RHONDDA. GyfeUHoc,—Dymonaf yr wythnos hon eto alw eich sylw at ein Cyfarfod Misol, eydd i'w gynal dydd Llan nesaf, yn y jRhydynog Inn, Blaenllechau, ac i dde- chreu am 11 o'r glcch y boren, gan ddy- muno arnoch oil, o Flaen y Cwm i'w waelod, gofio am dano, ac hefyd Owm Rhondda Fechan, a hyny trwy anfon dyn i'ch cynrychioli o bob glofa i'r cyfarfod. Yr eiddoch, &c., YR YSG.

« TEULU WEDI MOGU. Prydnawn dydd Gwener diweddaf, yn Cockeston, Darlington, cafwyd Edward Derlin a'i wraig, a dau blentyn, saith ac Wyth mlwydd oed, wedi mygu i farwol- aeth tra yn eu gwelyau. Cyn myned i Ojrphwys, yr oeddynt wedi rhoddi tan coke mewn llestr yn nghanol yr ystafell,, er cy- nesu y De. Cafwyd y teulu oil yn farw oddiethr un ferch, yr hon y gobeithir a aehubir. Yr oedd y teolqi o herwydd ei dlodi ya derbjn cynorthwy plwyfel.

DAM WAIN ANGEUOL. Dydd Gwener diweddafi y Gwener olaf; yn y fiwyddyn 1878, cyfarfuüJohu Harris, gtncwr, Aberdar, a'i farwolaetb; trwy i gareg syrthio arno pan wrth ei waith yn mhwli y Graig, perthynol i Gwmni y Gadlys. Cariwyd ef adref yn fyw, ond bu farw rhwng 12 ac tin o'r gloch yr un noson. Tua chwe mlynedd ar hugain yn ol, daeth i Aberdar o gymydogaeth Castellnewydd Emlyn,ac am bam mlynedd ar hugain o'r cyfryw, bu yn dilyn yr alw- edigaeth o sincwr pyllau glo; ac yn ystod yr holl amser ni chyfarfyddodd a'r un ddainwain, ond yr; un a gymerodd ymaith ei fywyd. Ymadawodd a'r fuchedd han j pan yn 47 mlwydd oed, gan adael Lnveddw, merch, dau fab, a liuaws o gyfei lion me^u galar ar ei oL

Y FARWOLAETH AMI!ETTA YN SGI WEN,- CASTE LLNEi>D. Dydd Gwener diweddaf penaerfynodd, ynadon Castellnedd nad* oedd a fyno y ddau ddyn, Roberts ac Owen, a maiwol- s fkelh Aaron Jackson, Mynachlog Nedd, a fa farw ar noson y. SOain o Madi diweddaf. ♦Ytaqrgfe^ysai y%Faino ar y tystiohethau meddygol, a rhai. a dystient fod y tranc- edig wedi manVQ: apoplexy. Moddbynag, dywedodd yr ynadon lod y ddaa hyn wedi ymddwyn yn hynod annynol trwyadael y trancedig i ei§^ed^. ar sarn, y drws yn hytrach na myned ag ef i'w gartref meu alw rhyv rai i'w gyflbrtliwyo^.v i

Afjy SYR Wl; HASTES.! X ciaeymaf^ol^eth. Syr WiUiam Hay- tes, trwyrfodc&ul, yn cael ei hysbysu, yr .1 hwn gynt oedd y Whip ;Rhyddfrydol. Caiwyd ei gorff TO y lljn yn ymyl y bost ar ei etifeddiaeth yn South Hill Park, Berkshire. Y. mpo .yn cael ei hysbysu nad oedd seffllfa ei feddwl yn dda yn wed yni .ei:wyl ddiweddar, a'i fod yn cael ei wylio ynfaiiw.

"c. -J.. COLLIAD LLONG O GYMRU. Dywedir nad qps amheuaeth bellach na chollw^d; cbrjlqjr y lle$ £ r yr lion a aeth yn ddrjiliau yn agos i Cam- den Fort, yn y fynedfa i boithladd Cork, ar brydnawn Nadolig. Credir ei bod yn perthyn i Abertefi, ac ar ei bwrdd bump 0 ddwylaw.

■» —: CODIAD CYFLOGAU I LOWYR. Dywedir fod perchenogion glofeydd Dean Forest wedi cynaj cyfarfod yn swyddfa Mr. Goold, yn Newnham-on- Severa, ac wedi penderfynu godi pris y glo tai ar y laf o'r mis hwn, fel ag i'w gallu- ogi i roddi codia-I o bnmp y pant o'r un dyddiad i'w gweithwyr. Der^yniwyd y newydd da hwn gyda llawenydd'cyffredin- 01 trwy yr holl gymydogaeth, l|e y mae y cjflogau wedi bod yn is nag y maent wedi bod am flynyddau.

CELF AMASNACH., ABERTAWE. Y mae y cynllun mabwsiedig diweddar gan ym'ddiriedolwyr y porthladd hwn, ac a geftiogwyd yn fwyaf neiliduol gan Mr. Robert Orepper, prif arolygwr y porth- ladd, wedi dechreu dwyn canlyniadau da ar allforiad Glo y Fuel. Y mae y gos- tyngiad wedi eymeryd lie ar y lloagau sydd yn dod i fewn i'r porthladd mewn ballast o 5 c. i 9c. y dynell, wedi achosi fod llongau yn dod i fewn i ymofyn am lwythi na feddylient am hyny yn flaecorol, ac mewn canlyniad, cawn fod allforion glo yr wythnosddiweddaf, wedi cynyddn 4,000 o dynelli w yr un. wythncs yn y flwyddyn flaenorol. Y mae hefyd gynydd da wedi ei wneud yn allforiad patent fuel, ao yn allforion cyflredinol y porthladd.

CASXEWYDD. Daeth y Nadolig i fewn yn ei ben ar- feriad cycefin, gyda rhew ac eira-tymorol i'r cyfoethog, ond diflas i'r tlawd. Nid oedd y Nadolig hwn yn galla dwyn gydag ef ond ychydig adnoddau cysur i luaws tlodion y wlad, oblegyd y mae pryniad angenrheidiau symlaf bywyd wedi bod yn prchwyl o ymdrech i ganoedd o weithwyr tlawd. Nid oedd ond ychydig i'w wneud yn y gwahanol. weithfeydd yn ystod yr wythnos ddiweddaf. Ar wahan oddiwrth hyny, y mae yr archebion am haiarn a dur mor lleied, fel nad oes modd cadw y gwaithfeydd i fyned. Y mae yn foddlon- rwydd mawr i gael ar ddaall nad ydyw gweithfeydd Blaenafon i gael eu hatal. Nid oes ond ychydig o welliant gwirion- eddol yn amlwg yn y fasnach alean, er hyny, y mae'gweddhon yn iachusach nag y bn er ys amser maith. Y mae y galwad- an am lo bron yr un, ond heb yr arwydd lleiaf o gyfnewidiad yn y prisoedd. Diau fod y bywiogrwydd a'r prysardeb sydd yn nghangen y glo tai i'w briodoli i oerni yr bin. Y mae trengholiad Abercarn wedi ei ohirio hyd y 6ed o Ionawr, ac nid yw y gobeithion am gael cyrff y truenusion allan ond oymyl«g iawn, wrth ystyried mamt y lofe, hyd ei gwahanol ffyrdd hi, a'r tebygolrwydd fod rhanau helaeth o honi yncael eu gweithioheb ond ychydig nen ddim o goed, fel y gwneir yn gyffredin iawn y dyddian hyn. Y tebygelrwydd yw na welir y rhan fwyaf o honynt hyd ddydd y Gydgasgliad Cyfftedinol.

CAERDYDD. Wrth ystyried y gwyliau, gellir dweyd fod swm iled dda o lo wedi ei allforio yr wythnos ddiweddaf. Dicbon fod peth o'r t>rysurieb hwn wedi ei achosi gan yr an gem heidrw/dd am gael archebion wedi euc?fliwai cm y Nadolig. O'r ta arall, tebyg fed eff it'iian yi oerni wedi eifeithio mvy ar wtithrediadau y glofeydd. • Y mae y galwad atu lo agar yn dillyn wir dda SC weii cynyddu yclifdig. Nidoesun .dyfaewidial gwirione Idol yn y prisoedd ond ymidong/s eu bod yn gadarnach a mwysefydlog nag y biiant. Y mae y C) flenwad pi > o bob math yn arafa. Nid A' iva gwelliant i'w livsVsi yn y fasnach haiarn yr ychydig anfonwyd ymaith oeidytit farau baiarn. Y mae gwell agweid. av clar- mfonir sytniau go hel- aetU o ^li^rau dur i fftfrdd, ond ar bris- oeddh,'nod js:'l.

BLAENAFON, Cawn fed crjB fcnfoddloarwydd sc angen yn bodoli yn y lie hwn ya herwydd fod gWeithwyr heb en tai am eullafur, a chryn angicrwydd yn nghylch yr amser y gallant ddy«^wyl cyfrif cywir a pheadant, ac yn herwydd hyny, eu bod yn gorfod boddloni ar- ychydig o ddraw. Hefclaw hyny,eawn fod dirprwyaeth o honynt weij ymweled a Mt. Mafin y prif orachwyliwr, a'u%od y,pri wedi cael awgrymiad; ganddo, fod yn aflgenrheidiol cael g^fcyngiad nniongyr- ebol yn yr huriau, er gaMuogi y gwaith i gael ei gario yn mlaen. Yn mhellach, os tea iy ffi&i f gweithwyr yn boddloni i hyny, mae y tebybolrwydd fuasai iddo gael ei wthio arnynt, fel yn achoe Aber • nant a Phlymonth. Modd bynag, mewn- cyfarfod cyffrediniol o'r gweithwyr aj ■ mm- Won^ €iweddaV mai barn mwyafrif y gweithwyrydoedd aros wrth benderfyniad y cyfarfod diweddaf a gynaliwyd yn Merthyr. Peaderfynwyd ganddynt i fynu gwybod ychwaneg yny niater cyn derbyn unrhyw gostyngiad.

MERTHYR A DOWLAIS. Cawn fod llywodraethwyr glofe/dd Cyfartha wedi boi yn alluog yn ystod dyddiau diweddaf, i wnend oytundeb SiorfAwragsydd yn debyg o gadw y glofeydd i fyned yn gyson am y deuddeg mis nesaf. Nid oes rhaid dweyd fod y newyddhen wedicren boddlonrwydd mawr yn y lie, yn neiliduol wrth ystyried sefyll- fa gyffrediaol pethau yn Neneudir Cymru. Y mae gweithiau-Dowlais yn parhau yn o gyson, ac y mae gobeithioa cryf y bydd iddynt barhau felly, ,er y dywedir nad yw llyfran yr archebion mor llawn ag y buont. Y mae yr hysbysiadau am fasnach y IIamau- alcan yn gyfryw, ag sydd 111 peri ini ledobeithio na fydd yr hurian yn hir cyn derbyn symbyliad er gwell.

RHONDDA. Cawn fod cryn ansiorwydd yn bodoli yn y lie uchod o barthed yr hyn sydd yn debyg o gymeryd lie ar ddechren y flwyddyn yn y glofeydd hyny He y mae y cytnndebau yn terfynu. Cawn fod gweith- wyr y I ddwy a naw,' yn nglofa Tynewydd, Treherbert, wedi dyfod a'u hoffer allan er boreu dydd Sadwrn diweddaf, yn herwydd gostjngiad cynygiedig o ddwy geiniog y dynell. Y mae gweithwyr peclair y Cymer yn parhau allan. Cawn fod cynyg- iad wedi ei wneud er terfyuu yr anneail- dwriaeth sydd rhyngddynt, ddydd Gwener diweddaf, ond ni fu oun dyben. Ymdde- ngys fod y ddwy blaid mor beaderfynol heddyw arr diwrnod cyntaf. Hysbysir ni o'r tu arall fod pwlle mawr y 'Naw' wedi eyebwyn er ddydd Llun diweddaf. Hwn oedd y pwll a ataliwyd oblegyd an- sicrwydd y berwedyddioo, a hyny yn mhea taa chwech wythnos wedi i'r an- neall Iwriaeth gymeryd lie yn mhwll y pedair ac o ferwedyddion y pwll hwn y porthid y peiriant a weithiai y wyntyll (fan), a awyrau y ddau bwli. Cawn fod gwrthwynebiad cryf yn mhlith gweithwyr y Cwm, yn erbyn gostyngiad cynygiedig y meistri; ao yn neilldnol yn erbyn y rhan hyny o hoco a gynygia am ychwanegu'r oriau gweitjr?. Cawn fod vma hefyd deitniadcryfyn bodoli mewn rhai manau am sefydlu cyffldeithas ymfndol gref, a'u bod yn aros am wybodaeth helaethach oddiwrth Mr. Kingsbury, Llundain, o berthynas i gwmni ymfudol y mae y bon- eddwr hwnw o gyleh ei safydlu, er symud, neu yn bytrach cynorthwyo dynion i symnd allan i Texas, un o Da^aethau Deheuol America, ac nn o'r rhai mwyaf addawol am gynyrch anifeiliaid a thir yn yr boll Undeb.

NEW CASTLE-ON-TYNE. Oawn mai lied farwaidd yw masnach yn gyffredinol yn y rhanbarth hwn. Yn her- i wydd y berthynas agos sydd rhwcg sef- yllfa glowyr y Dcsbarth hwn, ac yn nefllduol Northumberland, a'r Deheudir, yr y^ym wedi cymeryd cryn draflerth er cael allan sefyllfa wirioneddol huriau holl weithwyr tanddaearol y rhanbarth, a bwriadwn wcend hyny yn h] sbyryn y i rlfffyn nesaf. Deallwn sad oedd yr hyn a godwyd genym o'r u Colliery Guardian," ya hollol gvw.'r. Cawn fod ein glofeydd ya dechreu ynnsgwyd i fwy o f/wyd, nag y maent wedi bed ynddo yn y chwe mis diweddaf.

YORKSHIRE A DERBYSHIRE Byg} thir fod un o'r strikes rtrsyaf a gymerodd le erioel, yn debyg iawa o gvmeryd lie yn y glomes 1elaeth hwn. Oyfarfyddodd y globerehraogion yn ddi- weddar yn Stteffi Id, a pheDderfynwyd gost-wng hurian y gweitJhwyr tua 12t y cant, yr bjD a'u gwna yn isekch o dipyn nag oeddynt yn 1871. Dytd Sadwrm i wythnos i'r diweddef, gosodwyd y rhy- byc^ioa i fyny ya y gWahaaol lofeydd, ac oddiar hyny, ymddecgys fod y glowyr yn mheU aosgos weii boa yn ymgyaghori a'u gilydd, a chawn fod aelodau undebau 1 West. South, a No th Yorkshire, yn nghyd ag eiddo Derbyshire weii cytanb t'n giLydd, os y bydd i'r meistri wasgu y ges- tyngiad, y bydd iddynt hwythau- adael [ K^^hio gyda'u gilydd fel un gwr. Os gwheir hyny, ci fydd ilai na ciian mil o M^pyr a!Iau yn cechreu y flwyddyn. C^iwn fod un cyfarfod wedi ei gynal yn sey, rhwng cynrychiolwyr y gweitih- a'r me'stri, yn mha un y gwrthr wynebwydy gostyngiad yn ymoid mwyaf I' penderfynoL Dywedir fod gwaith llawn i'w gael mewn lluaws o facau yn y rban. barthau, a phris marcbnataol y glo yn codi..Cynhelir cynadleid eto o fwnvyr yn Sheffield ddechreu yr w>thnos hon, pryd y deuir i'r penderfyniad fcerfynol. th fy d Wdd os oymer y «trik y haa U.

RHYMNEY, TREDEGAR, AC EBBW VALE. Y wedd bwysicaf ar bethau cysylltiedig a gweithfeydd y rhanbaHbau hyn ydyw, y gostyngiad cynygiedig ya huriau y gweithwyr, a derbymr y cyrryw ganddynt mewn rhai manau. Deallwn foi y gos- tyngiad o 2s. y bunt i gymeryd lie yn h or iau holl weithwyr haiarn a dur y cymydogaethiu. Deallwn fod celfyddyd- wyr Tredegar ac Ebbw Yale jn pander- fynu gwrthod y gostyngiad, ac fod tebyg- olrwydd i flwrnesu blast Sirhowy, y rhai sydd wedi bod mewa gwaith am dros ddeugain mlynedd, i gael eu hatal, jn herwydd hyny, neu o leiaf yn herwydd fod y gweithwyr yn metha a chaafod yr angenrheidrwydd o ostwng eu prisoeid. Tebyg fod celfyddydwyr Rymney foddlon. gar wedi caniatiu deibyn y gostyngiad yn dawel a diddig. <

CYNADLEDD Y MWNWYR YN MANCHESTER. [PARHAD O'R RHIFYN DIWEDDAF]. .,4; DAMWEINIAU ANGEUOL. Pan fyddo damwain angeuol wedi cJ- meryd He, nad oes un cjfnewidiad i'w wneud ya y lie y dygwyddodd y eyfryw ddamwain, hyd nes y byddo Archwiliwr y Llywodraeth wedi bod yn gweled y lie, oddigerth fod y cyfryw ataliad gwaith yn tueddu i gynyddu y perygl, neu rwystro gweithiad y lofa. Pasiwyd y penderfyn- iad hwn, ond nid heb lawer o ddadleu dros ac yn erbyn y terfynau y dylid cario hyn alia". Teimlid angenrheidrwydd neilldnol am gael rhyw Iwybr effeithiol i atal y cuddio peryglon sydd yn bodoli yn breEenol, cyn y dtlo yr Archwiliwr i'r lie ao felly ileihau achosion dam n eiciau, ac riil eu symud.

Abchwilio DILLAD GWEITHWYR. Fod yn briodol i berchenog nea lywodr- aethwr unrhyw lofa, lie y byddo yn wybjddus fod nwy yn bodoli, a 11: y fe^Jdo Safety Llamps yn cael eu detnyddio, -t ar chwilio dillad pob gweithiwr y gelliitybied fod yn €i feddiact unrhyw beth y byddo tebygolrwydd ynddo i ychwanegu perygl- on y lofa ac os ceir pibellau, myglys, neu fatckes, fod y trosedd i gaal ei ystyried yr fin a phe byddai y cyfryw wedi eu cario i fewn i'r lofa. Nid heb lawer o egluro a dadlu y gellid cael penderfyniad fel hwn yn diigon clir- ei fod yn gyfryw ag a ddylai gael lie yn nadleuon Gynadledd fel hon oni yn gr- maint ag mai amcan y Gynadledd ydoedd cael cynlluniau er amddiftyn bywyd y glowr, mai anmhriodol ydoedd ymgais at hyny os nad oedd y glowr ei hun yn barol i wneud yr hyn sydd 111 ei alia ei han er amddiffyn ei fywyd. Dadl arall ydoedd, fod myned a'r cyfryw nwyddau peryglns i'r lofa o gwbl, yal- gyfryw ag sydd yn tueddu i arwain y personau sydd yn myned a'r cyfryw nwyddau i'r lofa, i'r paryglon a godant o ymarferiad a blis. Fasiwyd yr uchod gyda'r ychwanegiad fod y cyfryw ny ymchwiliad i gael ei wnend cyn y byddo y iyerson neu bersonau yn m/ned i'r lofa o gwbJ, ac yn ngwydd tyst.

PWYSO. Fed y gweithwyr cyflogedig mown un- rhyw lofa i gsel gallu i osod uarhyw ber- soa y gwelont h??y yn dda i lanw y swydd o atalbwyswr. Y prif rcsymau dros y penderfyniad hwn ydoedd,—j ffaith, fod y cyflogwyr yn galla, wrth roddi rhybudd i weithwyr unrhyw lofa droi yr atalbwyswr i ffwrdd; fod y'dynion wedi bod allan o waith, ac nad oedl efe .felly, inwyach yn un o'u gweithwyr. Foi taedd bron cyflredinol yn bodoli yn bresenol yn rahlith cyflogwyr i droi i ffwrdd yr atalbwyswyr hyny sydd yn rhoddi en bryd ar iamddiffyn iawnderau eu cydweithwyr. Ychwanegwyd at hwn, Fod pob dram o lo, neu unrhyw nwyddau taledig ereiH,-anfonedig -gan weithwyr,i yr, gaef eu pwyeo yn wirioneddol, ac nid cy- meryd cyfartale^d p-wysau ychydig drams nen 4 dwbs,' fel y gwneir yn ddyddiol mewn rhai manau. yd bresenol-sm fod byny eisioes yn cael ei ddefayddio yn Theswm gan luaws o feistri, a rhai gweithwyr, er mwyn Ileihau treuliap, &e., pany gwneir hyny mewnmananereill ac felly, fod perygi i ni golli effeithiol- rwydd adran y pwysau ya y gyfraith bresenol;

PEIBIANAU PWYSO, Fod yr holl bwysau, a'r peirianau bwy^o, defnyddiedig at bwjso glo a i gael eu harchwilio a'u hiawn osod, o leiaf un- waith bob chwe' mis, gan archwiliwr mesur a phwysau y dosbarth. Yn y ddadt ar y cwestiwn hwn, cafwyd fod gwahanol opiniynau yn bodoli 3giianinol dosbarthiadau y wla^, gwahanol ymchwilwyr yn wahanolynreu barn a'u hymarfcriadau ar y cwestiwn. Wedi ystyried yr holl amgylchiadau, pea- derfynwyd mai doeth ac angeMueiuiGi fyddai cael hyn yn rhan o gyfraith y wlad. Na chaiff Ysgrifenydd y Llywodraeth, yu unrhyw achos, ganiatau ymryddhad oddiwrth adran y pwyso i unrhyw ber- chenog, heblaw foi dwy ran o dair o'r gweithwyr yn cytuno a hyny, a chael mantais gyflawa i osod uurhyw wrthwyn- ebiad a all fod ganddynt i'w wneud. Yn ngwyneb fod unrhyw berchenog wrth agor glofa newydd, yn hawlio ym- ryddhad oddiwrth adran y pwyso, fod copi o'r cyfrjw 'ymryddhad, os y ceir, yn Cael ei hongian i fJny, yn llawn wrth y lie y byddo y rheolau neiliduol yn cael en harddangos, yn nghyda dyddiad a natur y c/fryw ymryddhad. Yn y eyfwDg hwn gofynwyd am gania- t,id i gael dwyn i fewn g/nygiadau oddi- wrth diosbarthiadau nad oeddent wedi ciel mantais brydlon i'w gosed ar raglen y Gynadledd. Wedi ychydig o ddadlan, cauiatawyd i hyny gymeryd l1e.

PRENTISIAETH. Yn mam y Gynadledd hon, ei fod yn angenrheidiol cael rhyw gynilun wedi ei fabwysiadu er rhwystro personan i ddyfod yn lowyr, nen fwnwyr, heb yn gyntaf en bod wedi gwasanaethu prentisiaeth mewn glofeydd cyn eu bad yn ddeunaw oe].

PWYLLGOR YMCHWILIADOL. Fod y Gynadledd hon, wrth weled y tlodi a'r trueni sydd yn bodoli yn bresenol yn mhlith gweithwyr y wlad hon ar un llaw, a chynllnniau dinystriol y cyfalaf- wyr ar y Hall, mewn canlyniad i sefyllfa andwyol masnach, yn tier ddymuno ar Ddeddfwyr Prydain Fawr i bonodi pwyll- gor i eirych i fewn i achosion dirwasgiad parhaol masnach y wlai, gyda golwg ar gael gwelliantau buan.

ARCHWILWYB YCHWANEGOL. Fod yn angenrheidiol ychwanegu at nifer Archwilwyr, neu Is-archwilwyr glo" faol y Llywodraeth, mewn trefti i'r gldJ faydd gael eu harchwilio yn rheolaidtl, ae felly cael mwy o ddyoJelwch bywyd wedi ei sicrhau as yn mhellach, y dylid eania- tau i weithwyr profiadol a medrus i gael derbyniad fel archwilwyr. Priodol yw hygbysu fod yr oil o'r pen- derfyniadau hyn weji cael y s?Iw priodol gan y Gynadledd; a'n dymuniad pellach yw y bydd i lowyr Mynwy a'r Deheudir wneud yr un fath a hwynt, yn neiliduol pan fyddo dirprwyaethau yn cael eu dewis i ymweled a'r gwahanol fanau angenrheidiol er cael y mesurau hyn wedi eu gwneud yn rhan o Gyfraith Mwn- gloddiau ein gwlad, MABON,

PENTYRCH. Nos Sadwm diweddaf cynaliodd deiliaict Ysgol Sol Bethlehem eu cyfarfod adrodd^ iaiol ch warterol. Cideiriwyd ya fedrus g»m Mr. E. Williams, goruchwylxwr. Adroddwyd darnau campus, a chanodd y Band of Hopst yn ystod y cyfarfod amryw ddarnau, daa arweiniad Mr. W. Williams. • Maewolaeth.—Drwg genym orfod cof- nodi marwolaeth y cyfaill leuanc Jacob Hopkins. Bu tarw boreu dydd Sul, ar ol hir gystudd. Yr oedd yn aelod didwyll gyda r Annibynwyr yn Bethlehem er ys rhai blynyddau. Ioan Aeaui^

HIRWAUN. NADOLM.—Rheddodd ÇOI Undebol Hir. waunddauberfformiad o 'Arch y Cyfamod* (Jenkins), yn Nebo, capel yr Annibyawyf, am dri yn y prydnawn, ao am saitn yn y» hwyr, i gynuUeidfaoedd mawrien. Yr oedd y cor yn cael ei gonorthwpo gan Miss Jones gjlinos Rhondda), Mr. Felix. Treorci; B. Mitchel, Llundain, Cyieillwyd ax y berdoneg gan D. Bowen, Dowlais, ao ar y* harmonium gan Dl. Thomas, Hirwaun. Arweinydd—Mr. R. H. Morris. Gwnaeth yr holl artistes eu gwaith yn ganmoladwy, A chanwyd y corawdau gan y cor mewn dull hyaod o feistrolgar. Y mae yn glod i ben a chalon eu harweinydd am roddi y -lath wledd i bobl Hirwaun. Rhag eich blaen yr eloch i feasydd toreithiog yr oratorios, medd Crw BowDDwR.

RHYMNL NADOLiG.—Fel arfer, yn Ebenezer, capel y Methodistiaid Calfinaidd, cynaliwyd cyf- arfodydd pregethn. Aw yr achlysur hwa gweinyddwyd gan y P^rchru W. Pryddercb, Gogpa a Robert Jones, Trehertert. Y maet >r w<yl hn» yn boblo^aidd iawn, ac edrychir aim fel Ch istmas Gift gan y dref a'r ardal- .1. oedd cylchyno!. Cafwyd pregethau Rfpnua ac effeitbpd iawn. Diamheu fod Dunr gyda'u weision. Gwelwn fod y brodyr yn Ebenezer wedi adeiladu Festri mewn eysylltiad a'r cipel.

EISTEDDFOD CALFARIA, ABERDAR, Gumos Jones oedd awdwr yr enlynioa buddugol i'r 'Golomen' yn yr eisteadfod uchod, ac nid R P. Jones, Dilledydd, fel yi? hyabyswyd. Dygwyddodd y camsynied drwy Pr cyf;iill i€ftianc anghofia nysby^|KU f.7'- nrychioli Gurnos yr oedd. > CARWR EGLURDBB.

pentre. Nos Iau, yr I9eg c-ynfisol, cynaKwyd cyf- arfod llenyddol yn nghapel Siloh. Pentre, o dan nawdd Cyfrinfa Tywysog Llewelyn, q Urdd yr Hen Frytaniaid. Beirniad y canu, Eos Cyplais; y cyfansoddiadau, Mabon yt at,iroddiagau a'r areithio, Mabon ac Eryr MorganwoJ. Llywydd, Mr. E. H. Davies,, Baglan Chambers, Cafwyd cyfarfod rhag. orol, ond nid mor lluosog ag y dymunid iddo fod, eto talodd drosto ei nun, ac ychydig droa bea» C fodd y gwyddfodolion eu boddloni yn mhob ystyr.—T.

DOWLAIS.' Prydnawn y Nadolig cynaliwyd cyfarfocfc llenyddol yn nghapel Sermon. Cadeirydd, Rees Price, Yaw. Gwaaanaethwyd yn y cyf- arfod gan gor plant y capel a chor plant Cae Harris, o dan arweiniad Mr. D. J. Davies, Am 6 yn yr hwyr cynaliwyd cyfarfod cystadl- euol. Beirniad y canU, Mr. Thos. Atkins, Turkish Bath, Merthyr: yr adroddiadau, &c., Mr. W. Griffiths, Dowla'sj y gwau, Mrs. Morgans, Dowlais. I'tf patti o bedwar a ganont yn oreu "Rw y'n gweddio dr030ch chwi j' 2 barti yn eystadlu, a rhanwyd y wobf rhyngddynt. I'r bachgen dan 10 oed a gano yn oreu 'Plant y BeiblRobert Evans ya unig a gystadleuodd, ac yn deilwng o'r wobr. 1'r farch o dan 10 oad o gano yn oreu 4 O wt hoffus gan yr Iesu P. A Francis yn unig ft geisioid, ac yn deilwng o'r wobr. I'r fercli dros 10 ac o dan 15 oed a gano yn oreu. Gweddw fam eisteddai'n brudd;' buddugol. Ruth Davies (Myfanwy.) I'r bacbgan droi 10 ac o dan 15 oed a gano yn oreu I Deffrowcb, i weithi-* dros yr lesu gwobrwywjd John hnes, Glanycant. Eniliwyd y wobr ar 4 Ym~ son Joseph yn y carchar' gan D. H. Davies. Am unrhyw don foesol a enillwyd gan Ruth Dav.es. Y Solo Bass, 'Morwynig Lon,' gorcu, D. H. Davies. Chwareu ton foesol ar y Concordion; goreu, D., Evans. Adrodd 'Teulu y Meddwyn,' gan ferch dan 10 oed j rhanwyd y wobr rhwng Phoebe Ana Davies a Mary Ann Davies. Gadewch i blant bycnain ddyfod ataf fi goreu, Jonah Evans. Adrodd 4 Dyfod yn ddiweddar i f jddioa gras rhanwyd y wobr rhwng Lizzlar r J on63 a J. E. Morgan. Rhanwyd y wobt am adrodd 'Pa beth a wna ddyn rhwng W. Thomas a D. Jones. Ada Evans 3k «hillodd am wau y par hosanau o wlan Cy- mru. Rbanwyd y wobr rhwng David Price ac Evan George am yr araeth ar wydr. D. H. D vies a J. T. Davies oeddynt y goreu am ddarllen cerddoriaeth ar y pryd.—G.

CWMBACH. Cynaliodd eglwys Bryn Seion, eu cyfarfodydd blynyddol dydd Nadol& pryd y gwasanaethwvd gan y Parchn. R- Morgan (Rhydderch ab Morgan), Aberdar* Richards, Pentre. Cafwyd cynuHiadau lln^ osog a phregethau grymus. Y SuI canlynol cynaliwyd cyfarfod o gana ac adrodd, a% hefyd cyfiwynwyd anrHegion i'r plant am em hymdrech yacasgin tuagatleihau y ddylet^ F, M..