Tarian Y Gweithiwr

BLWYDDYN NEWYDD DDA I CHWI. Dyna yw ein cyfarchiad ni i'n ugeiniau ofiloédd darllenwyr, i'n deng mil prynwyr, ac i'n canoedd dosbarthwyr, yn gystal ag i'n ngeiniau o gyfeillion, y rhai a'n cefn- ogant a'u hysbysiadan, ac a'u gohebiaeth- au. Yr ydym heddyw yn dechreu ar ein pumed flwyddjn. A gallwn ddweyd fod ein hanturiaeth wedi llwyddo yn mhell tu hwnt i'n dysgwyliad pan y gwnaethom fentro dwyn ein papyr allan. Yr oedd yr antur yn un bwysig ar lawer cyfrif. Yr oedd llawer o gyhoeddiadan yn y wlad, wedi bod mewn cryn fri yn mhlith y trigolfon Cymreig. Ond yr oedd gorfael- iaetb, neu hunanfarchnadyddiaeth, rhai 6* honynt, y faffi, fel yr oedd yn hen bryd cynhyrfu sef) Ufa pethau yn gylcbynol iddynt ag adncddau deniadol a buddiol, i'r rhai yr oeddynt yn ddyeithrol i raddau mawr. Ac os yw rhai o honynt wedi dyoddef oddiwrth ein cystadlenaeth ni, yn maes teg y farchnad, nis gallwn foi yn gyfrifol am hyny. Ac nid oes neb ond mono- polist hnnangeisiol a achwynai ar ddynion yn anturio i gystadleuaeth t yfreithlon, yn marchnad y wlad. Y mae cystadlenaeth yn tueddn i wellhan ac i radloni nwyddau angenrheidiol. Cjflyma hefyd dros- glwyddiad nwyddau i gwsmeriaid, fel y bydd cyflawnder o honynt wrth law pan fo eu hieisieu. Nid yw y dosbarth a berthyn i hen sefydliadan yn foddion gweled rivals yn dyfod i'r maes. Er ibd Uwydni, anniben- dod, ac amddifadrwydd o ragoriaethan cyfaddas i angen dynion yh teyrnasn yn. yr hen fusnesoedd, mewn llawer enghraifft, eto y mae yr hen lywiawdwyr yn edrych gyda llygaid eiddigus a digllawn ar fas- nes newydd, llwyddianus, cwbl annibynol arnynt hwy. Ystyriant y cyfryw antur yn fath o wrthryfel ynerbyn eu gorseddau hwy, fel pe byddai pawb wedi cymeryd llw o ffyddlondeb iddynt hwy, fel breninoedd, nes iddynt farw; ac fel pe na byddai hawl gan y wlad i ystyried ei buddiant ei hnn yn annibynol arnynt hwy. EfalJai nad oes dim yn fwy nerthol i greu crechwen fwynhaol na'r tantrums ffromwylltol hyny a welir mewn ambell i fodyn ymhongar yn ngwyneb fod dynion yn gwneud eu gorau i lwyddo mewn masnach, er buddiant iddynt hwy ei hunain, ao er lleshad i gym- deithas yn gyffredinol. Os oes y fath ddynion yn bod, y rhai a eiddigeddant wrth ein llwyddiant ni, mewn cysylltiad a'r DARIAN, y maent yn wrthrychan tosturi. Byddent yn llawer mwy dedwydd nag y maent pe byddai iddynt ymostwng yn dawel i'w tynged, i gymeryd eu lie yn mhlith pethau darfod- edig ac adfeiliedig yr ces, a bod yn ddiolch- gar fod yr haul wedi tywynu cyhyd ar en pabellau. Yr ydym yn bwriadu gwneud ein gorau yn y dyfodol, os iawn barhad bywyd, i wneud y DABIAN yn bapyr atdyniadol i Feddylwyr, Diwygwyr, Beirdd, a Ltenor- ion, yn nghydag i weithwyr Cymru. Byddwn bob amser yn ll&wen with dder- byn help pobl ieuainc o athrylith a medr i lanw ein colofnau. Bydd pob eynyroh llenorol yn werthfawr, ya ol fel y byddo gwirionedd, boneddigeMdrwydd, a thy- ^nher dda, yn llanw yr ysgrif. A rhaid i feddylwyr gwreiddiol ac annibynol beidio dysgwyl i ni roddi lIe i gyfansoddiadau a dueadant i osod lliw twyllodrus arnom B' ae ereill. Ni 14yddem yn tain parch dyledns i ni ein bunain pe rhoddem le i'r lath gyfansoddiadan. A rhaid fod rhyw screw allan o'i lie yn mheirianfc rheswm y dyn a chwyddai i faintioli elephant, mewn tymter ddrwg, pe byddai i ni wrthod ysgrif a geisiai ein diraddio ni ein hdfogto, heb rithiant o sail, neu ysgrif alaftgwnelai ni yn gyfrifol «n ddiraddiad pooTereill. Cad wed ein gohebwyr, mor bell ag y byddo bosibl, oddiwrth anghariad enllibus. Bydded iddynt droi eu talentau i wneud en goren i laaw y byd â daioni, ac a thanguefedd. Nid ydym am ddolurio teimladau neb. Ond fel yr apostol rhaid i ni gymeryd gwialen weithiau i geryddu afresymoldeb. Ond ceisiwn wneud hyny yn foneddigaidd. Nid ydym yn edrych ar y gwithddrych- au hyny, y thai sydd wedi bod yn ofidns o dan oleuni ein hymresymia .an, ac wedi teimlo yn ddwjs fod eu cyfeiliornadan wedi cael ei hegluro, ond gyda thostari, yn eu hymdrech i geisio ein difrio. Y mae en gwaith hwy yn melldithio, yn profi effeithiolrwydd y gwersi a roddasom. Nid ydym yn oeisio mwy na fair play and no favour." Ac os oes rhyw rai i'w cael a geisiant fuddianau iddynt ei hunain, ar draws gwirionedd a chyfiawnder, er i ni ddigio y oyfryw, byddant yn sicr o'n cael ni yn y dosbarth gwrthwynebol iddynt hwy. Nid ydym, mwy na rhyw rai eroill o'r hil ddynol, yn proffesu perffeithrwydd di- fai. Hyderwn, gan hyny, y bydd ein cyd-ddynion yn cyd-ddwyn a ni, ac yn paaio heibio i'r' hyn a ddichon eu tram- ¡ gwddo yn anfwriadol o'n tn ni, yn mhob dim sydd yn gyflawn. Nid ydym wedi cadw ein gclwg am pedair blynedd ar faterion pwysig y deyrcas, yn neillduol fel y maent yn dwyn perthynas a Gweithwyr. Yr ydym yn credit ein bod wedi rhoddi golwg gywir a theg ar bethau cartrefol a thramor. Yr ydym wedi cael acJblysur i feiriadu ar gynlluniau gwladwriaethol yn nghanol amgylchiadau helbulus. Y mae ihyfel- oedd, gwasgfenon masnachol, cyfyngder- au gweithwyr, a phenbleth meistri, wedi bodoli i raddan mor fawr ag i feddianu sylw y byd. Yr ydym bob amser wedi ceisio gosod ffeithiau yn deg o flaen ein darllenwyr ar bob mater. Nid ystyriem ein hunain yn wleidyddwyr goleuedig a theg i ddilyn mympyw benboeth, ddifarn, gyda chroohlefau dynion difeddwl. Nid oes ar Ryddfrydiaeth, yn ei dillad priodol ei hunan, ac yn nghanol ei gwaith priodol, eisiau rhyw ramantusrwydd dychymygol, diddeddf, anfeirniadol, i osod allan ei rhagoriaeth. Toriaeth sydd yn byw yn gartrefol yn nghanol rhamantusrwydd Asiataidd y Beaconsfield Cabinet. Fel Rhyddfrydwyr Gwleidyddol, yn ol egwyddorion rhyddid pob dyn i farnu drosto ei hun am grefydd, heb gael ei orfodi i dalu at gynal barn grefyddol neb aralJ, yr ydym wedi ysgrifonu ein boll ertbyglau gwleidyddol i gyd. Rhyddfryd- wyr trwyadl ydym, ae a fyddwn bjtb, trwy gymhorth y nefcedd. Nis gallwn beidio bod felly a chadw cydwybod ddi- rwystr yn ngolenni Gair Duw. Ond nid ydym yn ystyried un dyn yn Rhyddfryd- wr o egwyddor, os bydd efe yn unig yn rhestru ei hnn yn mhlith Rhyddfrydwyr. Y mae llawer o Eglwyswyr selog, pleidwyr gwresog i'r nndeb sydd rhwBg yr Eglwys a'r Wladwriaeth, wedi rhestrn eu hunain yn mhlith Rhyddfrydwyr. Anmhosibl i'r cyfryw fod yn Rhyddfrydwyr cyson, oblegyd pleidiant system a orfoda dynion o bob credo i gynal crefydd eu credo hwy. Hyderwn na bydd ocs y Weinyddiaeth Doriaid ond ber. Rhaid i'r etholiad cyff- redinol gymeryd He cyn hir. Ac os byw fyddwn, gwnawn ein goreu o blaid yr ymgeiawyr Rhyddfrydig yn Neheudir Cymrn. Yr ydym yn gobeithio y caiff Mr. Henry Richard gydymaith rhydd- frydol yn ymgeisiwr, yn nosparth Merthyr. Byddai yn anhawdd cael neb yn gyfartal a Mr. Richard mewn cym- hwysderau i fod yn aelod Seneddol. Y mae ei feistrolaeth ef ar fanylion y pwnc mewn dad], coethder a phriodolder ei iaith ef yn gosod allan ei faterion; nerth a grym tanllyd, mimiol, ei frawddegan ef; a rhesymegoliaeth didroi-yn-ol ei ym- resymiadan ef; wedi ei gyfodi i fod yn nn o'r dynion mwyaf dylanwadol yn y Senedd. Trueni mawr ei fod wedi pasio canol oed. Hyderwn y bydd efe byw yn hir i gynrych- ioli Rhyddfrydwyr eyson, goleuedig, Anghydffarfiol, yn y Senedd. Diau ei fod ef, a'r rhai sydd wedi bod yn cyd- weithredn ag ef mewn llawer man ar gyfanoir Ewrop, fel yn y wlad hon, wedi cael dylanwad mawr, mewn modd anunion- gyrchol, ar bolicy Ilywodraetbau mawrion y Cyfandir yn y cyfeiriad o sefydlu ffarfiau o weithredu heblaw rhyfeloedd, i setlo camditealltwriaethau rhwng teymasoedd a'a gilydd. Rhwydd hynt idèo JD y cyfeir- iad hwn. Yr ydym yn dra diolchgar i'n lluosog gyfeillion y rhai sydd wedi datgan eu hedmygedd o'n cynyrchion ar wahanol faterion. Da genym feddwl fod genym filoedd lawer o ddarllenwyr cyson, y rhai a fwynhant yr ymresymiadau a osodwn ger en bronau ar wahanol byncian y dydd. Hyd y bydd ynom ceisiwn roddi dysgleid- iau o wybedacth ao ymresymiadau, yn y dyfodol, a allant fod yn fuddiol i bawb fjddo yn galla eu mwynhan. Yr ydym yn gwir obeithio y bydd mas- nach yn bywiocau yn fuan fel y caffo ein darllenwyr, a phawb ereill, fwynhan cysur- on, yn ol eu gallu a'n medr i'w sicrhau. Gan nsfs gallwn broffwydo, dangoswa ein hewyllys da, wrth obeithio y bydd olwyn- mosnach yn trôi yn llwyddianus, ac yn cynnyrchu diolchgarwch i Dduw llywodr- aethwr y byd, yn mhell oyn divwdd y flwyddyn hoD, sef 1879.

ABERTAWE. Daeth y Nadolig hwn, fel pob un fu o'i flaen, ac aeth heibio hefyd. Daeth ar derfyn cwlwm calsd o rew, ac os oedd yn galed, eto yr oedd yn dywjrdd braf o dywyda rhew— awyr glir, nes oedd gwynebpryd yr haul yn ymddangos bron drwy gjrdol y dydd, heb na gwynt »a gwlaw gydag ef; ond erbyn gwawr boreu v Hadolig yr oedd rhyw gymyagfa i'w deimlo yn yr elfenau, y boreu yn dywyll ach nag arfeiol, y gwynt yn chwythu yn gryfach nag y* atterai er ys wythnosau, a chyda hyny crynhoai niwlen oedd yn ar- wyddo bod lleitnder yn agos, yr hon drodd y* whw cyn haner dydd, ac o wlyb i wlyb- ach yr aeKb. o hyny yn mlaQn. nes oedd yr heolydd bron mor anhawdd m cerdded gan y llaid a'r llaca ag oeddynt y dyddiau o'r blaen gan y rhew air ia, ond fpd y Uaca yn ddyogelach i aelodau y fforddolion. Siar- edid llawer er ys rhai blynyddau nad oedd tywydd i'w gael yn awr fel tywydd Nadolig amser y tadau. Daeth y tro hwn, betk bynag, ac nis gellir dweyd yn awr bod yr hin yn cyfnewid i wngtid cfmesach hinaawdd. Yr oedd yn hin oer dros ein holl ynys, ond nid oes sen fod yr hin yn efthriadol o oer ar y Cyfandir a'r ynysoedd o gylch Prydain. Er oered yr hin, ni rwystrodd fawr, os dim, ar uchelwyliau y gwahanol gyfundebau oedd wedi darparu at hyny yn y dref yma. Cynal- iodd y PabwM^on wasanaeth plygeiniol ar foreu y dydd, yn dechreu yn union ar droad haner nos. Yr oedd y gwasanaeth yja cael ei amrywio a cherddoriaeth rhai o Mi&triaid cerdd ar yr organ gan Mr. Huxley, yn cael ei gynoithwyo gan seindorf. Gwasanaethai Canon Wilsqn wrth yr allor, a gwasgwyd ar feddvliau y gwrandnwyr bwysigrwydd y weithred y cedwir y dydd yn goffadwriaeth o honi, set geni Gwaredwr dynoliaeth, Yr oedd y geni yn blaenori y c-oeshoelio, ac er nad yw y weithred ynddi ei hun yn fawr a phwysig i roddi pwysigrwydd mawr arni ar y dydd, eto gan ei fod yn cael ei gadw, byddai gystal ei droi i wasgu gwirioneddau crefydd ar feddwl y byd a'i droi yn diydd crechwen a gloddest. Dywedaf hyn am Bab- yddion y dref hon, a hyny ar draul o gael fy nghyhuddo o gydymdeimlo a Phabyddsaeth, rhoddant hwy i grefydd ei le priodol yn ol y syniad sydd ganddynt am grefydd, a rhodd- ant iddi y lie blaenaf ac uchaf. A wneir hyn gan y rhai sydd a syniadau uwch a phurach am grefydd? Gadawer i'r gweithredoedd siarad. Wedi dweyd gair fel hyn am Babyddiaeth, rbaid crybwyll yn nesaf bod gwasauaoth cref- yddol yn holl eglwysi y dref y boreu hwnw, ac wedi cael eu haddurno a dail bytholwyrdd i arwyddo llawer o bethau, yn gystal sg ar- wyddeiriau wedi euplethuynddynt o frawdd- egau ysgrythyrol, ac wrth gwrs yr oedd cerdd- oriaeth ddeniadol ynddynt, nss oadd yr apel- iadau yn cael eu gwneud yn y modd effeith- iolaf i'r llygad a'r glust, beth bynag am y galon. Y mae dylanwad mawr gan yr allanol ar ddyn, a rhed ar ol y dysglaer a'r lli whu, Ee na byddai yno ond pledren yn ng leu aul, ac yn diflanu pan gyffyrddir a hi. Efe a red ar ol rhywbeth i og'ais ei deimlad, pe na byddai ond can digrifwr i beri iddochwertbin. Rhed hefyd ar ol pethau allanol crefydd os caiff hwynt wedi eu pryd- ferthu gan gelfyddyd, heb brisio dim am y sylwedd. Nid oes ganddo amser ar ei red- egfa i edrych beth sydd y tu cefn iddynt; ac os unwaithy gellir argraffu urddasolrwydd ar unrhyw beth, ar ol hwnw y rhed y byd-y gwr neu y peth mewn dillad gwychion. Ac un o'r pethau hyny yw addurno yr addoldai, fel nas gall yr addolwr gael amser i ddim yn yr addoliad ond synu at wychder y lie. Nia gall y sawl sydd yn dadleu dros mai yebrydol yw gwasanaeth crefyddol gael un rheswm dr03 yr addurniadau hyn ond mai myned yn mlaen gyda'r oes y maent, a'r esboniad iawn ar hyny yw eu bod yn rhoddi ffordd i falch- der y galon. Ba gwasanaeth o amryw fathau gan Ym- neillduwyr y dref, rhai a chyfarfodydd pre- gethu, cyfarfod ysgolion, cyfiirfoti te, a rhyw yehydig o eisteddfodau. Cynelid un yn y Music Hall, ac yr oedd yno wobrwyon lied dda am ganu. Enillwyd y brif wobr gan gor Hirwaun, dan arweiniad Mr. William Phillips (Gwilym Cynon.) Y Hall a gynal- iwyd yn y Tabernacl mawr yn Nhrefoiis, gwobrau pa un a aeth i'r cymydogaethau eylchynol. Nid oedd digon o nerth yn y gwobrau i dynu corau o bellder i gys- tadlu ya yr olaf. Yr oedd elw y ddwy eis- teddfod at ddyledion addoldai, os byddai elw yn bod. Yr arwydd i mi o angen eistedd- fod at dalu y cyfryw ddyledion yw bod cref- ydd yn isel iawn yn mhlith y erefyddwyr hyn cyn yr elont byth at beth mor estronol i ymofyn cynorthwy, ac ar yr un pryd yn gwaetraffa mwy o arian ar bethau gwaeth na diangenrhaid mewn cysylltiad a'r cyfryw.

GLANDWR. Dydd Nadolig diweddaf cynaliwyd cyfar- fodydd yn nghapel y Tabernacl, Glandwr. Cyfarfod gweddi am 10 y boreu. Am 2 y prydnawn, adrodd y benod laf o'r Hyfferdd- wr, gan yr ysgol, yn cael ei holi gaa Mr. W. Thomas. Cwwyd ao adJoddwyd hefyd am- ryw ddarnau gan y plant yn dda iawn. Yn yr hwyr, cafwyd cyfarfod eystadleuoh Y cadeirydd ydoedd y Parch. John Edwards. Beirniaid.-y canu, Mr. David Thomas; y traethawd a'r farddoniaeth, Mr. W. Thomas. Anerchiad gan y llywydd. 'Sweet Carol,' gan Wm. Jones a'i barti Cfefeu 'Yr hen Gelynen Werdddau barti ddaeth ya mlaen, a rhanwyd y wobr rhyngddynt, aet D. Wil- liams a Wm. Jonet a'u cyfeillion. Adrodd yr 114 Salm: 4 yn cynyg—goreu, S. J. Jonea. Triawd, 'Hedd f e 1 lwch y Gwroniaid.' gan Wm. Charles a'i gyfeillion. Adrodd 'Cuaan Oymod 5 yn cynyg—cydfoddugoL J. Am- thony a S. J. Jones. Adrodd 'Boddiad Pharaoh a'i fyddin' gan J. Williams. Canu Bedd fy Nghariad' gan 0. Thomas. Dadl byrfyfyr, 'Pa un oreu priodi gwraig dda ynte claddu gwraig ddrwg—goreu, J. Ed- wards a'i gyfaill. Adrodd y Fla. a'r Sharps' gan B. Walker. Canu 'Wathy gpoes mate lIe; 3 yn cynyg—goreu, B. Walker. Beirniad- aeth y traethawd ar Ddyledswydd athnw yr Ysgol Sol 3 yn cystadfei—goreu, T. Wil- liams. Adrodd y 51 Balm; 51 yn cynyg, a rhanwyd y wobr rhwng J. Harris ao R. Reee. Darllen ar y pryd 10 yn oeisio, ond neb ya deilwng. C»nu Mair Magdalen;' dim ond R. Charles a'i chwaer ddaeth yn mlaen, ao yn deilwng o'r wobr. C&nn Cydaan y Rhwyfwyr' (Gwilym Lon) gan T. Williams a'i barti. Darlleniad gan T. Jones. Adrodd Cwymp y Niagra' gan R. Rises. Beimiad- aeth ar y penilhon ar 'Nadolig5 yn cynyg —goreu, B. Morris; a!! oreu, T. WillutaB. Canu Merry Christmas' g«W. Jones a'i barti. Ar ol talu diolchgarwch i'r oadeirydd aeth pawb adref wedi eu llwyr foddloni. ISMAEL.

TREBANOS. Saif y He hwn rhwng Pontatdawe a Chlyd- ach, yn y pellder o saith milldir a hatter o Abertawe. Credwyf nad oes iachaeh a dy- ogelach man yn Nghwmtawe. Ni chlywir son am un ddamwain yn cyraeryd He yma o un flwyddyn i'r llall, a hyny am nad ces un fwaith yn y lie. Y mae yma wythien o lo ump troedfedd o drwcH, ond fod ear eg yn ei chanol, yr hon sydd yn lleihau ei gwerth i raddau mawr. Y mae nawer cynyg wedi ei wneud i'w gweithio, oad hyd yn hyn Did oes un penderfyniad trwyadl wedi ei gario allan. Tybir pe delai y fasnach lo mor fyw- iog ag y bn flynyddau yn oly byddai yn sicr a gael ei gweithio. Nid elai ond ychydig o gost i agor gwaith, a chludo y glo i lawr i'r gamlas. Y mae preswylwyr y lie yn cael glo pele yn rhad trwy agor tyllan yma a thraw. Y mae un peth arall yn eisiea yn y He hwn, sef dosbaithwr i'r DARIAN, a pne y cymerai rhywun hyn mewn llaw, byddai yn sicr o gael derbyniad helaeth. Nid yw y DARIAN i'w chael o fewn milldir a haner i'r lIe hwn. Dydd Nadolig, cynaliwyd gwyl de flyn- yddol yn yr ysgoldy yma, peruiynol i'r Un- dodiaid, pryd y cyfranogodd nifer Iluosog o'r danteithion rhagbarotoedig. Gweinyddwyd wrth y byrddau gan foneddigesau ieuainc y lie. Yn yr kwyr cynaliwyd cyfarfod cy- hoeddus hapus iawn am oddeutu dwy awr a haner. Aeth y cantorion a'r adroddwyr trwy eu gwaith yn rhagorol. Cafwyd anerch- iadau gan rai o'r hen bobl a'r Parch. J. Evans, gweinidog y Ile.-T.Tx o'N Ua

CWMGARW. Nos Fawrth, Rhagfyr 24ain, traddodwyd darlith yn y Jle uchod gan y Parch. J. Jones, y Gweiuidog, ar Y dyn a'r pan ceffyl' (Mari Lwyd). Et hoi wyd y brawd H. Jenkins, ma>nichydd In y lie, i'r gadiir, yr hwn. wedi iddo siarad yn iyr, ond yn hynod darawiadol, a alwodi ar y dailitfaydd i aneroh y gwraudawyr, Yr o.dd yn ddailith wif dda, yn trin y pwnc yn fanwl, ac ar yr un. pryd yn hynoa o ddyfyras. Cawsomddesgrif- lad helaeth gan Mr. Jones o gychwyniad y 1 Fari Lwyd,' n'rachnsionohyny. Traeth- odd ar y gau ddefodau oedd yn cael eu harfer yn amser cychwyniad y 'Fari Lwyd/ trwy y blynyddau diweddaf, hyd yr amser presenol. Yr oedd y ddulitii hon yn ar- ddangos chwaeth uchel a choethedig yn ei chyfansoddiad, heblaw fod ei thraddodiad yn hwylus ac effdithiol Carwn weled mwy o'r rhai hyoy sydd yn arfer yr hen ddefoi bechadurus }Ti ein gwlad, yn gwrandaw y ddarlith luu, ac yuA yr 5 dym yn meddwl y buasii araynt gywilydd i arddel yr hen ysgerbyd mwy. Nid oes dim neillduol genym i'w gofnodi yr wythnos hon eto o bavth masnach. Nid oes un gyfaewiaiad o bwys wedi cymeryd lie, ond fod y man weithiau yma yn myned yn araf o hyd, a da eu bod hefyd. Da genym weled cwmni anturiaethus y Ffalda a'r B-r; yn cyflym weithio at y glo, ac mewn gobaith o'i gael hefyd heb fod yn faith y ddau hyn yw dau lygad y cwm jn bresenol, yn gymaint a'u bod yn addaw dyfodol lie wyrchus. Gwawrio wcele y dydd pryd y bydd-mt yn alluog i godi canoedd o dyneUi y dydd. GARWFAB. «

GLYN EBWY FAWR. Y mae y He hwn yn hynod farwaidd, y gweithfeydd haiarn a dar yn hollol segur, a chanoedd lawer yn dyoddef newyn. Y ma& y fitter8 a gwyr y boileri ar strike, a bernir gan lawer fod yr anghydwelediad hwn sydd rhyngddynt a'r meistri yn atalfaar y gwaith. Bu y lie hwn yn enwog am ei dalent cerdd- orol, a deallwn fod yma gerddorien o alia yn byw eto. Cafwyd prawf o hyny yn Nebo, capel y Bedyddwyr, He cynaliwyd Cymanfa Gerddorol Glyn Ebwy a'r cylchoedd am y tro cyet *f. Y cadeirydd oedd y Parch. "W. Jones. Nebo. Y llywydd oedd y Parch. W. Walters (Talmai), Sirhowy. Yr arweinydd cerddorol, Mr. J. O. Mason (DerwyddogL Glyn Ebwy Fawr. Yr ysgrifenydd ydoeaa. r y Parch. J. Griffiths, Brynhyfryd. Yr oedd yr holl donau o lyfr Ieuan Gwyllt. Yr oedd y datganiad ar rai o'r tonau yn ardderchog, a'r arweinydd yn arwain yn feistrolgar. Siaradwyd yn addysgiadol iawn gan amryw o weinidogion yn yatod y cyfarfodL Cafwyd gwyl gerddorol ragorol.—YMWELYDD.

CMWBACH. Gan fod y DARIAN yn cael ei derbyn, aCt yn talu ymweliad a rhan fwyaf o deuluoedd yr ardal hon, carwn gael gwasanaeth congt fechan o honi er cyflwyno fy niolchgarwcn gwresog i'm cymydegion yn gyffredinol heb enwi neb. gan fed fy nghymwynaswyr wedi bod mor lluosog yn adeg cystudd a marwol- aeth fy anwyl facbgen, sydd newydd cymer- yd He. Nis gallaf fynegu haner yr hyn yr wyf yn ei deimlo, gan gymaint o garedig- rwydd a dderbyniasom fel teulu oddiarddwy- law ein cymydogioH, pan nad ydym end newydd ddyfod i'r gymydogaeth. Hefyd, dymunwn gyflwyno fy niolohgar- wch i'm hen gyfeillion yn Llwydcoed am y sylw a wnaethant o honom, trwy ddyloa mow lluosog a ffyddlcn i'r angladd. THOMAS EVAH8. ,>

STRIKE Y CYMER. Y mae y symiau canlynol wedi dyfod i law yr wytimes hon er cynorthwyo y glowyr sydd ar Strike yn y lofa uchod. Gilfach Goch (Drift), 15s.; Ty'nybedw, ^1; Gelli, £ 1 is. 11c.; Penrhiwfer, £ 1; Penygraig (Pwll Suddo), 3s. 5c.; GeHi (Pwll Suddo), 8s. 4c.; Ynysnir (Glo Ager), £ 3 18s.; Deep Duffryn, £ 1 7s. 4c.; Penrhiwcdiber, 6s.; Pentre (Ystrad), 12s. 3c.; Brithdir (Castell- nedd), £3; Bedlwyn, 2s. 6c. Gobeithio y gwna ein cydweithwyr ym- drech i estyn yenydiggynorthwy tray bydd- om ar ymaes. Y mae llawer yn dyweyd wrthym pan yn myned oddiamgylch, eu bod wedi rhoddi o'r blaen; dichon fod hyny yn wir, ac yr ydym yn ddiolchgar iawn i bawb sydd wedi estyn ceisiog er ein cyyorthwyo, ond gobeithio y cofiwch nad yw yr hyn a wnawd chwech wythnos neu ddau fis yn ol, yn ddigonol er rhoddi tamaid o fara i ni yn bresenol. Gk)beithio y gwnewch oil gofio am danom yn y dyfodol. JOHN THOMAS, YSG.

GENEDIGAETH. Rhagfyr 27ain, priod Mr. David Korp.. Sagle Inn, Tirdennaw, ar fab, a galwil ei 8lW Christe. PRIODWYD. Dydd Iau, Rhagfyr 26ain, yn awyddwr Cofrestrydd Abertawe, Mr. Wm. Howell a Miss Catherine Hughes. Y ddau o Glan- dwr, ger Abertawe. Priodas lawn o hawddfyd pur I Gwilym a'i hanwylyd, Ao yn eyd-dynu'n Rawen b'ont 5§g.A'u gilydd drwy eu bywyd. Rhagfyr 25ain., o flaen y Cofrestrydd ya Merthyr, Mr. Morgan N. Morgans, Odd Street, Gadlys, a Miss Margiett Jeckixs, Hirwain Road, Trecynon. Y ddau o Abet- dar. Rhagfyr 7fed, yn eglwys Llansamlet, gut Dr. Walters, Mr. John Davies, Alltwen, Pontardawe, a Miss Ann Howells, Birsh- pove, Mansamlet. Pob Uwyddiant boed i Davies A'i anwyl Ann o hyd, I fyw yn bur gysurus Tra yma yn y byd, A phan darfyddo iddynt I dreulio'u hoes i ben, Boed iddynt gael derbyniad I mewn i'r nefoedd wen. MARWOLAETH. Rhagfyr 23ain.} Sarah Ann, merch fechan 80 anwyl William a Selina Williaihs, Gadlys Street, Aberdar yn 4 mis oed. Claddwyd hi y dydd Iau canlynol.

e MARWOLAETHAU AMER10ANAIDD. Hydref 30, 1878, yn Cheltenham/ Swydd St. Louis, Mahony, Eleanor gwraig Wes. 0. Thomas, yn 48 mhwdd oed, o'r phewpumih. Daearwyd eu gweddillion Tachwedd laf ya ngladdfa Belfontaine; Hunodd yn yr angeu gyda'i phwys ar y Ceidwad, ac mewn hyaer diysgog am adgyfodiadgweU. Daeth MM. Thenoas a'i phriod i'r wlad hon yn 185tf a Llanelli, Sir Gaerfyrddin, Deheudir Cymn. Tachwedd 26, 1878, yn 52 mlwydd a deg mis oed, Benjamin Morris, Mill Creek, ger Youngstown, Ohio, ar ol cystudd trwm am chwejoais. Tuag wyth mis sydd er pan ddaeth Mr. Morris i r He hwn i arolygu y gweithfeydd glo. Yn fuan wedi ei dqyfod- lad, cymerwya ef yn sal, ac ni bu yn iaelL byth wedi hyny, er ei fod yn myned oddiaxi- gylch y gweithfeydd ar amserau hyd o fewn. ychydig wythnosau i'w farwolaeth. Gened- igol oedd Mr. Morris o Penycai, Deheadir Cymru, ac yr oedd yn fab i Dafydd ac EBJLS.' Morris. Merch ydyw Mrs. Morris i Jt hn. Morris, o'r un lie. Ymfudasant i'r Ca& hon 27 o flynyddau yn ol, a sefydlasant JR., Weathersfleld. Mae i'r ymadawedig luawa o berthynasau yn Nghymru.