Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
7 erthygl ar y dudalen hon
iliFBGD, YR ARWR IEUANC. -
iliFBGD, YR ARWR IEUANC. PENOD XXI. Pan welodd Francesco ofid Marguerite, 8Wymodd ar iddyat geisio ceel allan aafcar y ddamwain oedd wedi cjfarfod ag Alfred. Yr oedd ud clwyf ar ei ben, o ba un y Efafr gwaed yo rhwydd, end nis gallent weled dim rhagor. Bhwymassnt ddarn o liiin, a napcyn am ei ben; ao yn fmai' wtdi hyay agorodd Alfred ei lygaid, a si&radodd, ond heb ddim rhctswm. Dy-; ahymygai ei fod yn nwylaw Goliath a Baptistery galwodd enw Rosaline. Aeth: .waen am ychydig yn y fel hyn, ao yna j kffi yn d<Hdeimlad drachefc. ^Hbaid i si ei gymeryd ef i'r gwesty ebai Marguerite. /iftxaidini ei gymer/d i gaifeeH Reaaes,' atobaiFranceeco. i Duo 1 Aioswch, Marperite. Os ydyw y bargee .i fod yn ffaeledig yn hir, rhaid iddo gael -lle nas a e^ynioa gael gafael arnot Os «ymerwn ef i westy, gall gweision y Tywysog gael gafael yn- ddo end o» cypaerwn ef iTr castell, *i fyddai un peiygit o'r cyfeiriad hWDW.' Gwelodd -Marguerite.mai hyny eedd oreu, a rkodd&dd ei chaniatad. Felly, gesodj.sant Alfred ar geffyl Francesco mown sslyllfa mor esmwyth ag oedd bopibl, tra y cerddai yrhen wr withei ocb", Wylio yn ofalas rhag cyfarfod a dam- wain arall,.ac felly yr aethant 18 mflaen tyd nes y daethant i gastelt Rennes. Pan hj sbyswyd y Due fed Alfred de Nord wedi ei gario i'r oastell, wedi ei j|wyfo,ae yn ddideimlad, gwnath eymaint o frys i fyned i'w weled a phe bnasai brenm wedi ei ddwyn YAO yn y cyflwr terpw. Yr oedd. ya forem iawn, oad yr 4pd am&fyw o bobl y cartel! ar en tnwd, a cSriwyd ein harwr i ystafell gynaa, ac yr^oedd naeddyg y castell ynaynmhen ychydig fynydau. Nl acawailliirgue*ite j dt bachgen hyd nes y gwyddaiy gwaethaf^ MIy arosodd wrth y gwely i gynorthwyo j y meddyg. Golchwydy gwaed oddiar ei' ben a'i wyneb, a deaHwyd yn faan nad: eedd wedi oael ei niweidie yn ddrwg^ i|wn. Yn mheo yehydig agorodd Alfred; tf lygaid. Hysbysodd y meddyg n^kd «edd psrygl SKAwr yn bod, ond i ocbelyd twymyn, 3nghorodd i bawb ymadael o'r yiBtalell dieithr un nea ddam Felly aetb pawb allan on<l Hargnerite a Rosaline. Galwodd y lino ar Francesco ato yw yBt9ffcl],-a holodd ef yn nghylch yr hyn Øedd wedi cymeryd He. Dechreuodd yr hen wr gyda dyfodifid y milwyr$t y b wtbyo j el fod ef a Margue- rite wedi cael el eymeryd i fyny; dyfod-" lad prydlo^ ^vr jmladdfa a'r caa- lyniadaii, gan ddybeni gydag hkiie^ y ddamwain ar yr beo). • t Yn àtoér yr adroddiad, gwyliaiy Din yr hen feiidwy yn ddyfal, gaa astndlo ei wynebpryd. Credwyi eich bod wedi gwnend yn ddoeth i adael y bwthyD,' ebai j" ac y mae In ffortanus eich bod wedi cyrhaedd fy Eghastell. Pe. bnaseoh wedi cael eich gorfodi i geisio oysgod i'rdyn ienane yn rhywle Wall, gallasai fod perygl. Y gwir yw, y maey Tywysog yn cario dylanwad mawr yn Llydaw. Nid yn nnig y mae yn allaog gyda ei ddilynwyr ei banan, ond y mae yn raddol yn plygu gweision y brenin i ateb ei bwrpas.' 6wn fod bynyca yn wir, fy arglwydd,' ebai Francesco, 'a'r nnig beth wyf yn rhyfeddn atQ ydyw, na fyddai y bienin yn ymyreeth ai- law freninol.' Y mae Theobald yn hen.' Yr 'wyi ft bum' mlynedd yn hynach nag ef,' ebai yr hen fendwy 'ac y mae fy mraich mor gryf, em llygad mor gyf lym, a'm pen mor glir a phan y gwasan- sethwu Yn mha le V gofynai y Due, pan aros- odd yr hen wr. I Yn y fyddin, fy arglwydd.' 'Pwy fyddin ?'. t Nis gwn ond am un fyddin,' I 04d y mae Uawer o adranau yn y fy^in hono, Francesco. Credwyf eich boa chwi wedi bod yn gwasanaetha yn nhenla y pac Charles.' Do, fy arglwydd.' Gwelaf yn rhwydd pa fodd yr ydych chwi wedi cadw eich north. Yr ydych wedi byw bywyd sobr a thawel, ac wedi ffi-wyno eich tueddiadan; ond nid yw wedi bod fel hyny gyda'r brenin. Ni fu efe yn ddyn cryf erioed. Bnasai ei frawd Charles yn gwneud llawer gwell brenin.' Lawer gweH brenM/ ebai Francesco. < Felly y mae,' ychwanegai'r Dnc, 1 rhaid i ni wnend y goren o'r gwaethaf. Y mae gallu gaof y Tywysog, a rhaid i ni gadw ein cyfaill ienane o'i ffordd am dymor. Yr wyf yn faloh fod Alfred yma. Y mae arnafddyled drom iddo. Gobeith- io nad yw y ddamwain a gyfarfyddodd yn na ddrwg iawn.' Gobeithiai Francesco yr un peth. Yr oeldych yn myned i St. Aubin?' IJlwai Casimer. I., I Oeddem, fy arglwydd. Y mae yr hen Abad yn gyfaill i mi.' Eithaf da nid oea eisiaa i'r ddam- wain eich rhwystro i fyned cto os ydych ym awyddns am fyned.' 'Yr wyf yn awyddns iawn. Y mae arnaf eisiau gweled Dagobert.' Daeth an o'r morwynion i mewn yn awr i hysbysu fod y borenfwyd yn barod, a gwahoidodd y Duc yr hen wr i fyned i lawr gydag ef. Ar ol boreofwyd, cyhoeddodd y meddyg jM Alfred allan o berygl, ac erbyncanol dydd yr oedd arwyddion amlwg ei fod yn gwella. b } Yr oedd y fooeddiges Rosaline wedi bod. yu bryderns iawn-mor bryderns fel nad oedd wedi beiddio holi ei thad, a phan glywoddadroddiad y meddyg, daeth ynllawen a gobeithiol. Or diwedd, cyn- llnniodd i gael siarad a Marguerite gan ba ua y cafodd lr tIn ystori a adroddwyd gan Francesco wrth y Due; ae wedi iddi ei chlywed, safai Alfred yn uwch, os yn; boeibl, yn ei golwg nag o'r blaen.' Y boreu canlynol cyhoeddodd y meddyg nid yn nnig fod Alfred allan o berygl, ond y bnasai, gyda gofal, yn faan yn holliach. Yroedd Francesco a Margnerite yn yin- ddyddan yn nghyleh y llwybr goreu i'w gymeryd. Yr oedd Marguerite yn awydd- us am fyned i weled yr hen Abad, ac yr oedd yn angenrheidiol i'w cbydymaith fyned gyda hi. Dygwyddodd y Due en clywed, a chymerodd y rhyddid i ymuno a hwynt. Os mai eichewyllys ydyw myned yn mlaen i St. Anbin,' ebai, 4 nid oes angen i chwi arcs yma ar gyfrif Alfred. Byddaf 11 yn atebol am ei galwraeth ddyogel. Caiff bob tyaerwch, achymerir gofal o hono fel un o hoaom ninan.' Y mae o bwys i ni gael gweled yr Abad,'ebui Francesco, I ae tB gellir gofala am y bachgen hebddom ni, gwell i ni fyned.' Pa faint o ffordd ydyw ?' gofynai Marguerite. I Oddeutu pnm' milldir-ar- hngain,' atebai'r Dnc, Gellwoh fod yno erbya ciniaw.' Penderfynodd Marguerite fyned, a chan mai dim ond hyny oedd yn eisiau, nid oedd dim Tbagor o holi, a gwnawd y parotoadaa ar unwaith. Aeth Marguerite i weled Alfred, ac wedi dweyd pale yr oedd yn myned, sicrhaodd el DfI fhasai yn hir oddiwrtho. 4 EfaIlaiy gallwn gwblhau ein gwaith gyda'r Abad,' ebai, a dychwelwn yn mhendiwrnod nea ddau ond nid oes angen am wnend y fath gytundeb. Gwell i chwi ddyfod atom ni tua St, Aubin mor; fwm agy byddweh yn abl. A wnewch chwi hyny V Addswodd Alfred y gwnelai. I Yna,' ychwanegai Marguerite, I cdsiaf orphwys yn daweL Yr wyf yn sicr y cymery Due ofal o honoch tra byddwch yma, a bydd iddo eich gweled yn ddyogel yn St. Anbin.1 1 Gellwch orphwys yndawel yn nghylch y ddian bWllc yna,' ebai Uais o'r ochr arall i'r ystafell. Yr oedd y Dno. wedi dyfod i mewn, Daeth i holi pa fodd yr oedd Alfred yn gwefla, yn nghyda chynyg bob croesaw iddo. Bisteddodd wrth ochry gwely, a thjra yr ymddyddanaia'r claf, gwyliai ei wynebpryd yn ddyfaL „ Bu yn ddjgon meddylgar i beidio ei flino a gor- modo siarad, ac wedi iddo ddiveyd yr hyn oedd ya angen arno, oododd, ac a seth allan, a'r cyntaf a gyfarfyddodd oedd Francefoo, Yr oedd y cefiylan yn barod wrth yr ystaWau, a'r hen feudwy mewn brys i ym. adael. Pan welodd y Due yn dyfod, ceisiodd ei osgoi^ ond nid oedd hyny yn bosibl- Galwodd Casimer amo, a cheis- iodd ganddo ei ddilyn ef i'w ystafell. Carwn siarad a chwi am fynyd neu ddwy, Francesco,' ebai y Dnc. Piygodd yr hen wr ei ben, a dilynedd ef, ond nid yn ewyllysgar. Teimlai yn sicr ei fod yn myned i gael ei holi ar bwne y bnasai yn well ganddo fod yn ddystaw arno. Wedi iddynt gyrhaedd yr ystafell, cauodd y Due y drws, a cheisiodd gan Francesco i eistedd. » —
Y PARCH. JOHN ELIAS.
Y PARCH. JOHN ELIAS. Yn xeis Mai 1831, anfonodd Elias y llythyr canlynol at ei fab, o Lundain. Ymdrechwch yn erbyn ysbryd poeth- wyllt, rhag i chwi gael eich niweidio a'ch clwyfo ganddo. Efallai y gall yr Arglwydd gwyno nad ydych byth yn gofyn am gyngor a chyfarwyddyd ganddo, yn ddi- frifol a diduedd, wrth chwilio am wraig. Y mae ganddo ef lawer o rai tra rhagorol yn ei deulu, A dichon y gwel efe yn dd" i roddi nn i chwi, er Ueshad a chysur mawr i chwi. Gan hyny, oni byddai yn beth tra dymunol i chwi droi eich golwg ato. ef i geiaio yr hyn a ddeisyfwch ? rr Arglwydd y mae yn perthyn i gyfr arwyddo eich meddwl chwi yn newisiad cydmar. Pe byddai i mi eich cyfarwyddo at ryw fereb, ao i'ch cysylltiad a hi droi. allan yn angbysuras wedi hyny, mor anedwydd y byddwn i. Ond pan y tuedd- ir chwi i feddwl am unrhyw berson, bydd- oaf yn ddedwydd ac yn barod i roddi fy marn a fy nghyngor. Ffordd gyffredin Goruwchlywodraethwr yr hyn oil a gymer le, yw cyfarwyddo meddwl dyn at y person y bwriada efe roddi iddo. Ond pan y tneddir dyn at ryw un, ei ddyledswydd yw gwneud ymchwiliad, i weled a ydyw hi yn gymwys iddo, yn ol Gair yr Agrlwydd. Os yw y Gair yn ei herbyn, nid yr Argl- wydd sydd yn tueddu y meddwl tuag ati. Da genyf eich bod wedi gallu ymddwyn yn ddoeth mewn un mater. Gobeithio y parhewch i fod yn garedig tnag at y gwr a'i denlu. Y mae yr Efengyl yn ein dY@gu i fod yn dosturiol, amyneddgar, a maddeugar. Ni chollwn ddim wrth wneud yn ol cyfarwyddiadau yr efengyl. Gwyl- iwch beidio dweyd un gair i ddifrio y gwr. I" mae sefyllfa aflonydd y meddwl yn ni- weidiol iawn. Y mae yn anhawdd gweled na gwneud dim yn iawn yn y fath sefyllfa. Y mae ymddiried yn yr Arglwydd yn tawelu y meddwl, Diar. xvi. 3, Salm. xxxvii. 3-7. x Y mae yr ysbryd diorphwys, cynhyrfas, sydd yn y byd, wedi niweidio meddylian J y bobl yn ddirfawr. Nid wyf yn gwybod beth a ddaw o honom. Cewch weled hanes y cyfarfodydd yd y papyr newydd y Record. Y mae dy fam a Mrs. Watkine wedi bod yn mhalas y brenin. Baont hyd; yn nod yn yr yetafellnesaf atei Fawr hydi. Er hyny nis gwelsant ef. Y mae llawer yn debyg iddynt hwy mewn ystyr yebryd- ol." Mewn llythyr arall at ei fab, o Liverpool, dyddiedig Awst 10, 1881, dywedodd Elias, •; "Dylai dyn, cyn gosod ei feddwl a'i serch ar ferch, ystyried a oes pethau ynddi y rhai a fyddant yn wasanaethgar i'w les- bâd a*i ddedwyddwch crefyddol ef. Dylai feddwl a oes rhyw debygclrwydd y gall efe fyw yn heddychol a chysurus gyda hi, mewn cysylltiad a phethau bydol a chref- yddol. Dylai feddu gwybodaeth pa un a ydyw y person a ddewisa efe yn grefyddol, synwyrol, pwyllog, a chyson yn ei bu 3hedd; ao a ydyw hi yn dal yr un gol/giadau ag efe yn nghylch athrawiaeth, dysgyblaeth, ac ymarferion crefyddol. Nis gall cyd- gordiad, cysur, a heddwch fod heb y rhinweddau hanfodol hyn. Pa fodd y gall Cjtundeb, diddanweb, a dedwyddweh fod, os bydd un yn caru rhyw beth yn fawr, sydd yn cael ei fawr gasau gan y Hall. Ail bethan yw pethau daearol. Eto y mae yu ddoeth ac yn gyson a chrefydd a dawiol- deb i Gristion geisio cydmar tebyg iddo ei bun gyda golwg ar bethan tymhorel. Byddai yn anmhriodol, ac ni byddai yn grefyddol i'r radd leiaf, i chwi ddewis un. heb ddim, gan fod yr Arglwydd yn ei Raglnniaeth wedi eich bendithio chwi ag ychydig o feddianau. Pe chwanegid ato, byddai eich sefyllfa yn fwy cysurus, yn enwedig pe byddai i chwi gael teulu. Rhesymol ydyw fod y tad a'r fam yn cyf- ranu rhyw gymaint at ddwyn i fyny eu plant. Eto ni ddylai pethau daearol orbwyao pethau ereill yn eich yatyriaethau wrth ddewis gwraig. Tybier fod dwy ferch dan ystyriaeth dyn ienano-an yn meddn ychydig o waddol, un grefyddol, deg, ddoeth, bwyllog, priodol yn ei buch- edd, ac wedi cael ychydig o addysg—y llall yn meddu llawer mwy o gyfoeth, ond islaw fr gyntaf yn harddwoh ei pberson, yn ei doethineb, ei thymer, ei bachedd, a'i hymddygiad. Pe dewisai dyn yr olaf, er holl ragoriaethau personol a chrefyddol y flaenaf, nis gallwn ei ystyried yn ddoeth yn ei ddewisiad, nao wedi gosod ei hun mewn ffordd i gynyddu ei gysur a'i dded- wyddwch. Byddai donian a rhinweddtin y gyntaf, yn rhagori gymaint, fel na byddiai,hydyn nod cyfoeth teyrnas ddaearol yn ddigon i'w gorbwyso, pe byddai y clorianan yn Haw dyn doeth a da. Y mae yn fater o'r pwys mwyaf i feddianu ac i fwynhau pob peth o dan fiafr a beadith Dnw. Gofalwch fod ya siwr fod- ei 4ri- senoldeb ef gyda chwi yn eich holl ffyrdd trwy yr anialwch. Bydd ein ffordd yn ddyogel os bydd colofn ffafr Daw yn myned o'n blaen. Gwyliwch rhag dangos difaterwch tuag at hen bobl erefyddol yn eich cymydpg^eth; ond dangoswch eich bod yn eu earn ac yn eu parchu fwy-fwy^ i Dilyn gyfiawnder, ffydd, cariad, tangnef- odd gyda'r rhai sydd yn galw ar enw yr Arglwydd o galon bur.' 2 Tim. ii. 22. Bydded duwiolion yn gymdeithion ichwi. Newyddion Galarus:—Y mae rhyfel rhwng Leopold a'r Dutch. Y mae 50,000 o filwyr Ffrengig, a Llynges o Loegr, wedi myned o Loegr i Belgium i'w gy- northwyo ef!" Anfonodd Elias lythyr at ei fab, dydd- iedig, y Fron, Chwef 8, 1832. Yn hwnw dywedodd, "Gwelais yr h?sbysrwydd rhyfeddol wrth ddarllen yr Evangelical Magazine' heddyw brydnawn, fod Ymherodres Rwsia" wedi rhoddi 100 o roubles (sef 16p. 13s. 4o.) i brynu Beiblau i unarddeg o Ysgol- ion Sul ya Lloegr. Dan Feibl i bob ysgol i ddau blentyn a roddent yn eu cof, ac a adroddent y drydedd a'r bedwaredd bannod o'r efengyl yn ol St. loan. Ar- greffir y: geiriau hyn yn y Beibl, I Rhodd Ymherodres Rwsia. Dyma yr enghraifft gyntaf mewn banes fod Ymherodres wedi cyfaann tuag at Ysgol Sabbothol. Nid yw hyn ond dechren. Y modd y cymer- odd hyn le oedd fel hyn :—Y mae bonedd- iges Seisnig yn aros gyda'r Ymherodres yn y Palas Rwsiaidd. Apeliodd gweinidog dnwiol, yr bwn a adwaenai y foneddiges, ati, am ychydig gynorthwy tuag at yr Ysgol- ion Sabbothol. Bywfodd neu gilydd gwelodd yr Ymherodres y llythyr, a thueddwyd hi i gyfranu y rhodd a grybwyllwyd nobod at yr Ysgolion Sul. Ni adawai eich mam i mi orphwys heddyw brydnawn heb roddi hysbysrwydd i chwi o hylu, fel y dywed hi, er mwyn eich cymodi chwi tuag at y Rwsiaid. Chwi a fyddwoh yn gymodlon yn ddiau heb oedi tnag at yr Ymherodres. EfaUai yr enfyn yr Ymherawdwr rodd hefyd." Yn mis Tachwedd, yr un flwyddyn. an- fonodd Elias lythyr arall at ei fab o'r Fron. Yn hwnw dywedodd, Fy mab, Yr ydych yn cydnabod fod Duw yn llywodraethu pob peth' a phob person, ac y bydd i'w ewyllya ef gael ei gyflawni. Gan hyny yr ydych yn gweled nad yw eich ymdI echion yn y mater o geisio gwraig yn ol ei ewyllys er; ac onide baasech wedi llwyddo cyn hyn. Acos yw ein cymhellion a'n hymdrechion yn y fusnes hon yn groes i feddwl yr Arglwydd, rhaid mai caredigrwydd ynddo ef yw eich dyrysu a'ch rhwystro ya hyn. Chwi a gewch weled hyny mewn amser. Gallwn ddweyd am rai, pe buaseat wedi cael eu rhwvstro i fyned i'r sefyllfa briodasol, buasent mewn gweU sefyllfa nag y maent ynddi yn awr. Efallai fod yr Arglwydd yn delio tuag atoch chwi, fel Tad tirion, wrth geiso eich rhwystro i gael eich dymuniadam eich hunan. Na feddyliwch y bydd hi yn well os newidir sefyllfa eich bywyd. Na wnewch gamsyniad yn nghylch pethau, fy mab. Gofynwch i Dduw roddi i chwi wraig dduwiol, ddoeth, yn lymgeledd gymwys: Gwybyddwch fod eich bata beunyddiol yn ymddibynu, hefyd, arno ef. 0 gweddiweh yn daer a gostyngedig am i Dduw faddeu i chwi eich oamsyniadau yn y mater hwn, rhag i'r cyfeiliornadau hyny fod fel cymylau daon, a bod yn foddion i dywyUa a dyrysa eich rhagol, g- on dyfodoL Gwelir wrth y llythyrau uchod fod Elias yn gosod mwy o werth ar ddnwiol- deb na chyfbeth, ei fod yn edrych ar fanylion bywyd dyn, mewn pethau tym- horol, mewn cysylltiad a'i berthynasau a'i amgylchiadau, yn gwbl o dan lywodraeth Daw, ei fed yn gosod pwyø mawr ar y ddyledswydd o weddie, a gosod peb achos ger bron Dnw, gan ddeisyf arno am gyf- arwyddyd, a'i fod yn dra phyderus rhag i'w fab ymoHwng i ysbryd anmhwyllus yn BgwJneb siomedigaethau. Sancteidd- rwydd, gostyngeiddrwydd, agosrwydd at Dduw, ac ymddiriedaeth lwyr yn ei ar- I weiniad a'i lywodraeth ef, a neillduolent iiuefydd Elias. Y mae lie i ofni mai nid y pethau hyn sydd yn ffasiynol mewn llythyrau rhwng perthynasau cref/ddol a'u gilydd y dyddiau hyn. A diau. mai y diffyg o'r pethau hyn yw yr achos fod crefydd yn wywedig. ♦
BEIRNIADAETH EISTEDDFOD LLWYNYPIA,…
BEIRNIADAETH EISTEDDFOD LLWYNYPIA, 1878. GAN H. OERNYW WILLIAMS. Hir a Thoddaid i Mrs. C. Joaes.FeI yr oedd gan Israel ddeuddeg patriarch, ijrily daeth deaddeg bardd i'r ymdrechfa hon. Sylwnareu cyfanscddiadau o un i na. Mara y byd tymhoroL-Mwy o fardd- oniaeth yn ei ffagenw nag yn y eyfansoad- iad i gyd. i Galarwr.—Gwallus iawn. Dafydd.—Ddim yn d'od i fyny a nod angen Hir a Thoddaid. Wylwr ar fin yr heli.-Toddaid cywir a gweddol dda. Dywed fod Mrs. Jones yn firain gydmares. A gem o degwch siriol gym'doges." Glan y Bedd.—Cywir; ei anaf yw cyff- redinedd. Teimladwy.—Nid oes digon o arbenig- rwydd yn hwn eto. Cystaddiol. —Cynghaseddion eryfion, ond terfyna braidd. yn wael. Deigryn oGaredigrwydd.—Gwych iawn. loan.—Grymus athyner. Dywed Tr anwyUf Cathrin, lili rhinwedd, Un a'i rhodiad i famau'q aurhydma i-JLi&n wraijg &wd, uuariog o duefld.* .• Can wr mewn egni.—Esmwyth a rhwydd, end braidd yn wanaidd. Cwynfanns.—Bywiog a newydd—Ter- fyna yn hapus. "Yn anterth oes mynwentwyd-chwáer odiaeth, I for o hiraeth ninau'n friwyrwyd." Un a welwyd yn wylo.—Cyfansoddiad rhagorol iawn. Hen oedd a'i moesau anhawdd rw mesur." Dylasai y gair yn fod o flaen y gair an- hawdd, ond buasai hyny yn achosi tor mesur. Wedi mantoli yn ddyfal, pwysa y glorian yn ffafr loan, yr hwn sydd yn gwbl deilwng o'r wobr. "Penillion i Ynys Cyprus."—Prydeinwr. —Hanesydd craff,a manwl, a theyrogar- wr d,eallus a chynes, ond bardd cyffredin a amlygir yma. Gwyliedydd.-Cana yn rhwydd a digon didramgwydd o ran acen a mydr, ond nid yw mor goeth o ran iaith ag y baasai ddy- munol, ac y mae rhai o'i gydmariaethau yn tueddu at y gwrthun. Terfyna yn dda iawn. Wil o'r Weni.-Cyfansoddiad gwych, ar fesur marwnad Heber gan Alan." Pererin.-Nid ydym yn hoffi ei ddybl- iadau ef o eiriau pan nad oes dim neillduol yn galw am hyny; ond ceir yma amryw belydrau barddonol ar wyneb ei linellau pa rai ydynt leI haulwenaa ar donau y a-^r. Gresyn ei fod yn terfynu yn y cy. wair Ueddf. Mae ef yn gwbl deilwng o'r wobr. Y cynUun goreu i Wella yr Ysgol Sul, a'r priodolieb o fabwysiadu safon benodol," &c.—Teimlwn wrth edrych dros restr testynau yr eisteddfod, fod hwn yn un o'r testynau mwyaf anhawdd, nen hawddaf yn ol fel yr edrychir arno. Y mae yn hawdd iawn bellach ddweyd rhyw beth am yr Ysgol Sal, a llawer o bethau da hefyd; ond y mae tafia allan awgrym- iadan sylweddol, pa rai y gellid ac y dylid eu cario allan, yn dra anbawdd ond i ryw- un sydd wedi ei gymeryd yn destyn neill- duol ei fyfyrdod. Gan fod cynifer a 13 o draethodwyr wedi cynyg ar y testyn, rhaid o angen- rheidrwydd i'n sylwadau fod yn dra byr- ion ar bob un ond dymunaf hysbysa i mi wnend cydwybod o edrych drostynt yn lied fanol, er fod hyny yn gryn lafor, Edmygydd.—Cynwysa lawer o sylwad- au bnddiol; ond y mae ei adranau yn dra diffygiol gan nad oes nnoliaeth amcan yn rhedeg trwyddynt. M. L. S.-Prif nodwedd hwn yw don- ioldeb. Nid yw yn treiddio yn ddwfn nag yn ehedeg yn nchel. John Jones.—Rhy wasgarog. Gormod o'r hanesyddol a rhy fach o'r awgrymiad ol. Cyfansoddiad medrus. Charles Thomas.- Y mddengys yn bleid- iwr selog a chynes i'r Ysgol, aeyn awydd- us iawn am ei lies ond nid yw wedi bod yn idigon gofalus gyda'i gyfansoddiad i enill rhagoriaeth. Y mae ganddo syl- wadan buddiol ar y pwys o ostJd athrawon medrus ar y plant lleiaf. Lincoln.-—Y mae efyn ddifFygfol mewn gallu i gystrawena yn ramadegol, a tnag- luf ef gaaj e a'r fr &c. Logos,—liawysgrif ardderchog, ond silleWr amryw eiriau. yn wallas. Oeir ganddo amryw wallau gramadegol hefyd. Dywed, er enghraifft,—' Prif amcan y sefydb'ad yn bresenol yw cyfrana ao ym- helaethu gwybodaeth ysgrythyr«l.' Y mae y ferf ymhelaethu yn anmhriodol yma. Gall Logos ymheiaethu ar ei fater, oad helaethu gwybodaeth ereill a wna. Y rnddengyfe fel gweithiwr profiadol gyda'r ysgol Luc.—Y mae ganddo effeini dawedi en easglu at ei waith; and aid yw yn ymddangos mor gelfyddgar gyda'r gwaith o adeilada., Y mae yn dueddol i dori ei dJwylaw gyda'r geing byebain (IU ac el, Ac. Llywarch Hen.—Tybia ef y golygai y pwyllgor welliant yr Ysgol SuI. 1& nghymydogaeth Llwynypia. Barflwa ninau fel arall, fod ganddynt olwg fwy cyffredinol, a dyna fyddai oren iddynt hwythau yn y pen draw, gan y cynwysir y rhan yn-yr oil, pryd na chynwyeir yr oil yu y rhan, er i'r rhan hono fod yn wir bwysig. Pan yn dyfynu adnod, buddiol fyddai iddo ef, a phawb o honom, ei dy- fynu yn hellol fel y mae. Y mBe llawer o ddiffyg ar y pea hwn. Y mae ganddo lawer o sylwadau ardderehog. Ieuan Gwilym—Traethawd byr, ages. Y m«e /"yn sefyll am ff ganddo. Pa un a oes ganddo orgraff Q'i eiddo ei hun ai ffrwyth esgenlusdra yw, ms gwyddwn tebygol mai yr olaf Tydfilfab.-Tmetbawd maith a llafur- fawr iawn, yn cynwys tua chant o dudal- enau. Grasym aa fuasai wedi cymeryd mwy o ofel gyda chystrawen a ffurfiad ei frawddegaa. Er eaghraifft dywed fel hyn,—(A chan ei bed wddi bode gyaxaint bendith a lleshad i'r byd yn gyffredraol, y mae yn haeddu dweyd pwyoedd y gwr daioaus fa yn llaw thagluniaeth Duw i wneud y gwaith mawr, Cyawysa 10 *Wyss weledigaeth eglur arlawer o bethau; and y mae arddall fel hyn yn ei andwya Ond deil i'w ddiwygie gan mor dda ydyw. Dyledwr i'r Ysgol Sul. Traethawd. maith iawn eta. Y mae rhai o'i raniadau yn dueidoloredegy naill i'r llall. Y mae ganddo aylwadan campus ar yr Ysgol fel sefydliad perthynol i'r eglwya. Y maeyn draethawd gallnog iawn. mae ef wedi bod yn lied csgeulus gyda'i eiriadaeth; ac nid yw yn ddigon cyfeethog mewn awgrymiadan. Rabbi.—Y mae p atlr arwydd bryg ar y cyfansoddiad hwnf yn wawedig ,tna'r diwedd; ojfd y mao yn draethawd rbag- orol—yn cjrnwys, hi j a dybiwn, yr hyn a ddysgwyliai y pwyllgor^ sef eynllan camp- in. Y mae yn^ drak^iawd sylweddol'ao: ymarferol. Hoffwn ei weled yn caelei gyhoeddi, a'i awgrymiadau gwerthfawr yn cael eu gosod mewn gweithrediad. Yn mhlith yr ymgeiswyr hyn, nid oes cymaint,ag un yn wsel, tramairhaio honynt yn ardderchog. Dyfernir y wobr i Rabbi. (rw orphen yn Bin flaaf). i' ■■ »
;,YNYS CYPRUS.
YNYS CYPRUS. Y mae yr hanes am gamlywodraeth y ywo Tyrciaid wedi cael ei adrodd yn rhy ami, fel nad oes achos i ni ail adrodd y oyfryw yn awr. Y mae yn gyfundraeth bwdr i'r bywyn. Nis gall fod fel arall pan y mae ei llywodraethwyr a'i. his swyddogion yn prynu eu swyddan, ae nad oes ganddynt aicrwydd am eu parhad. Y mae y dalaeth a werthir heddyw i un dichellddyn mewn ychydig wy thnosau, neu o leiaf ydiydig fisoedd, yn oaelei gosod eilwaith ar werth, ac felly mae y perchenogydd pres3nol yn gwnend ei oreu trwy ddichell, gormes, a thrais i gael yr hyn a dalodd yn ol gyda llog. INid oes drwy eu holl drefniadau Porteaidd a Saltanaidd ond gormes, gofid, a gwae. Nid i nnbenaeth y gellir priodoli gwendid a drygfyd Twrci. Y mae y Sultan yn mhell o fod ya mwynhau ewyllys o awdurdod annherfynol. Nis gall weith- redu yn groes i'r rheolau a osodir allan yn y Koran, y ddeddf ddwyfol (?), yr hon sydd yn gofyn ufydd-dod ae ymostyngiad gan bob Mahometaniad, neu y gwir gred- inwyr. Nis gall, heb beryglu ei hun i raddau pell, ymyraeth a sefydliadan, ac y mae hir arferiad ac eiddigedd cenedlaethol wedi eu gwneud yn gysegredig. Gwna benoii a diswyddo wrth ei oleser y swydd- oiioa mawrioa, gwiadol a milwrol. Efe ywmeistr eu tynged a'u bywydau. Ond y mae cjflawni y gallu hwn yn cael ei ludd- ias gan rwystrau mawrion. Un Pasha a orchfyga y fyddin a anfonwyd i'w amddi- fadu o'i lywodraeth,. ac un arall a anfona i Gaeroystenyn ben y swyddog a ddaeth i geisio ei ben ef. Eto nid yw yr argyfyngiadau hyn ar allu y Sultan, er mor sylweddol ydynt, yn meddn yr effaith y mae rhai yn myntumio i wneud Twrci yn deyrnaohaetb derfynol neu gyfryngol yn yr ystyr Ewropaidd. Yr ydym yn cael yn nghyfansoddiad yr anzherodraeth ormes a thrahausder mIlwraldd sydd wedi syrthio yn ddarnau, ac wedi dirywio mewn aflyw- odraeth. Nid yw y gwrthwynebiadafo gan y bobl a'r Pashaid yn dyfod i ddim amgen na rhes erohyll o derfysgiadau di- frodol. Y mae ei sefyllfa wleidyddol yn cael ei nodweddoli gan ddwy egwyddor. Y gyntaf yw fod pob dyn sydd wedi cael ei arwisgo ag awcdardod at ei ryddid i drosglwyddo y gallu i un arall. Y Sultan yw rhaglaw y Proffwyd. Y mae pob Pasha ya gy- nrychiolydd y Sultan pob milwr a fyddo yn cario gorchymyn yn gynrychiolydd y Pasha. Yr egwyddor hon, drwy luosogi ynafrifed nifer y gorthrymwyr, sydd ya gwneud i'r gorthrymder wasgu yn drwm ar bob desbarth, a hyn yw milwriaeth wreiddiol yr amherodraeth Dyrcaidd. Y genedl ftiddngoliaethus hon a ymddygodd at y rhai a ddygid dan ei gwarogaeth yn greulawn a barbaraidd. Oddiar yr olwg sydd ar y canedlaethau gwarogol gan y Llywodraeth Fahometan- aidd, sef gelynion wedi eu trechu, y daw yr wl egwyddor sylfaenol ei Uywodraeth, fod pob personau a meddiauau gorchfyg- edig gan y Tyrciaid yn feddiant i'r Sultan. Beth y geIlir cyfrit Cristionogion, Inddew- on, Armeniaid, a chwn ereill, ond caethioR y oonewerwr. Caniateir iddynt fyw, and gorfodir hwy i dalu teyrnged, a'r daieb am y cyfryw sydd yn dwyn ami eif fod ya bridwerfh am eu penau, Yr un egwyddor a gymwysir at y cyfryw diriogaethao,— rhwystrir y Twrc ei hun i gael hawl i feddiant etifeddol. Nid ydynt ond deil- iaid am eu bewyd, ao os byddant feirw heb fab ganddynt, y Saltan yw eu hetifedd. Os bydd meibion, y maent yn hvwlio y ddegfed yn unig o'r meidianau a adewir ar oJ; ond y mae ysgrittmyddion, y trysor- lys yn cael eu rhoddi ar waith i brisio y ddegfed ran hono mor uchel ag yr ewyH- ysiant. Nid yw swyddogion y llywocfc- seth yn cael cymaint a mwynhan hawl an- mherffaith. Beth bynag a fyddo yn en meddiant ar en marwolaeth sydd yn myned i ddwylaw grafanclyd y Sultan. Y mae ansefydlogrwydd. y meddianau yn rhwystr i oowb i fyned i drenliaumawrion mewn adeiladn, &c. Y mae y Tyrciaid ya fWy hoff o gasgln teganau a'r fath gyfoeth a fyddo yn barhaol a hawdd eu cuddio— nodweddoliad o'r holi hiliogaethau dwy- Teiniol sydd wedi dyfod o dan y llywodr- aeth Fahometanaidd, ao hyd yn nod yn awr yn India Brydeinig, ar ol mwy Jut chan* mlynedd o lywodraeth Brydeinig, y mae yr arferiad yn gyffredinol yn mysg pob dosbarth o bentyru yn nghyd yn y flfarf addurniadol aur ac arian, yn hytrach na gweithio i gasgln cyfoeth drwy weithred- oedd o ddefnyddioldeb. Nid yw 18 betit anghyffredin yn India i giywed fodmintai 0 Daicotiaid yn tori i mewn i dy Zemin- dar, gan ddwyn oddiyno yr addarniadan aur ac arian, gwerth niiloedd. o baQiu. Mewn adegau o adfyd a newyn, yfath a-fn yn ddiweddar yn Madras, Bombay, a'r Talaethaw Gogledd-orllewinol, mae llaWer iawn o'r casgliadau hyn, rhai yn hynod am eu henafiaeth, yn catel en dwyn ir farchuad, a'u rhoddi ar wystl am augea- rheidian bywyd. Yn Twrei, yr unig ffordd 1 oshelyd yr amgylchiad gorthrymus h^yn 0 eiddo y^Llywodraeth Fahometanaiddyw irhoddi tir fel Vakf; hyny jwf cymun- rodd grefyddol i'r deatl Fahometaiiaidd f perchenog wrth dalu ardreth fydran i'r deml, ac fel hyn vn dyfod yn ddeiHaN <(n- "symndadwy. OnaPy cyfreithwyr, dyled- swydd y rhai yw cymeryd gofal aba y gymanrodd, sydd yn fynych yn dyfeisio i fod y prif elwyr drwy y sefydliad hynod hwn. Y mae tywyllwch ac aneglurdeb y cyf- reithiau yn gwneud cryn lawar i gynyddu yr afreolaeth a'r aflywodraetb. Teimlir angen am ddeddflyfr oyfreithiol yn ateb yn well ar gyfer amgyloniadau diweddar aag eiddo Soliman II., pa un sydd yn ojn- wys sylwedd deddfan Justinian a Theoao- sins, yn oael en gosod mawn gryni drwy orchymynion moesol y Koran. Tebygol yma, fel mewn gwledydd ereill, mae y per- sonau proffesedig, gwaith y rhai yw gosod mewn gweithrediad y ffurfiau mae y gyf- raith yn orchymyn; ac y maent. ynfle cyf- lawni eu gorchwylion yn briod >1, yncodi dadwrdd yn erbyn pob gweUiant sylweddol
PETHAU DEDDFYDBOL
PETHAU DEDDFYDBOL T Factory Act.-Ar y cyntaf o'r is hwn daeth y weithrei Seneddol hon o eiddo Mr. Cross i weithrediad. Yn ol y weithred hoa bydd Inspector y Llywodr- aeth yn ymweled a phob gweithdy 9 bob math. Ymwel efe a'r gweithfeydd haiarn, a melinau llifio, ac a phob tai. Y mae y ddeddf hon yn lleihau nerth llywodraeth leol, trefol, a phlwyfol, ac yn ohwanegu ,gu nerth canol-bwyntiol y llywodraeth.
PETHAU MEDDYGOL.
PETHAU MEDDYGOL. Haelioni tuag at dlodion.—Dywed y Lancet y dylai dynion roddi heibio eu rhagfarn yn erbyn elusengarweh tuag at dlodion, yn yr amser caled hwn. Dylai y rhai a feddant gysaron, gyfranu i'r rhai sydd hebddynt. Y mae miloedd yn dy- oddef eisieu bwyd a meddyginiaeth. Dylai tragaredd deyrnasa.
PETHAU YSTADEGOL.
PETHAU YSTADEGOL. Llundain.—A chymeryd Charing Cross yn ganol bwynt, a chymeryd Ilinell haner dryfesnrol o 15 milldir o hyd fel braich olwyn, a chylsh olwynol cyfartal i'r canol i'r ymyl i gynwys Llundain, byddai yn sefyll ar 700 milldir ysgwar. Y mae felly yn cynwya 4,000,000 o drigolion., Y mae un plentyn yn cael ei eni bob pedair mynyd yn Llandain trwy y flwyddyn. Ae y mae un yn marw yno bob chwech mynyd yn y flwyddyn. Chwanegir at y boblog- aeth yno 205 bob dydd, a 75,000 bob blwyddyn. Y mae hyd holl ystrydoedd Llundain yn 7,000 o filldiroedd. Gwneir ystrydoedd newydd o 28 milldir o hyd bob blwyddyn. Adeiledir 9,000 o dai newydd yno bob blwyddyn. Y mae 1,000 o longau, a 9,000 o forwyr yn y portbladd yno bob dydd. Carcherir 73,000 yno bob blwydd- yn. Y mae un rhan o dair o holl drosedd- au y deyrnas yn cael eu cyflawni o fewn cylch Llundaia. Carcherir 38,000 ofedd- won yno bob blwyddyn. Y mae yno 100,000 o drigianwyr o wledydd tramor o