Tarian Y Gweithiwr

Y PARCH. JOHN ELIAS. Yegrifenodd Elias lythyr o Llanfechell, dyddiedig Ionawr 31,182P, at yr eglwys yn Llundain, ar gynHld mewn gras, sicr- wydd a rhyfyg. Yn y llythyi. Iiwnw ysgrif- enodd fel y canlyn "Yr wyfyn ysgrifeii^t yr ychydig linellau hyn atoch, gan obeithio fod eich eneidiau yn llwyddo, ac yn cynj ddu bob dydd mewn gwybodaeth o Dduw yn Nghrist, a gwir santeiddrwydd. Gan eich bed yn mwyn- han rhagorfreintian } obrydol a ohyflens- deran gwerthfawr, am y rhai y dylech fod yn ddiolchgar i'r Arglwydd. Yr wyf yn llawenhan eich bod yn ymwneud a modd- ion gras gyda ffyddlocdeb a diwydrwydd a bw nndeb achariad brawdol yn parhan yn eich mysg. Ond, 01 fy nghyfeillion, y mae yn angenrheiubl i ni gynyddn fwy fwy mewn gras, profi t, a phob rhinwedd ysbrydol ac efengylridd. Byddwch yn dra tUoIchgar i'r Arglwydd am yr hyn y mae efe wedi ei wneud eisioes i'ch heneidian, am eich tueddu i wrandaw yr efengyl, ao i dderbyn y benditbion sydd yn deiliiaw drwyddi; am ei fod yn eich cynorthwyo i ymadael a'ch fiyrdd drygion- ns, a'ch cymdeithion annnwiol; troi eich wyneban tna Sion, tneddn pobl yr Argl- wydd i roddi lie i ohwi yn eu plith, ac i'ch cadw chwi yno, pan y mae llawer wedi troi yn ol, nen wedi cael en bwrw allan o'r eglwys. Ond yr ydych chwi, y rhai a gynorthwywyd i lynn wrth dy yr Argl- wydd eich Dnw, yn fyw heddyw oHy Dent. iv. 4. Onid yw hyn yn rhyfedd ? Ac oni ddylech chwi fod yn ddiolchgar ? Er hyny y mae llawer o berygl oddiwrth ddifaterwch ac esaawf thdra yn Sion.' Y mae amgylchiadau allanol yr eglwys yn awr mor dswel fel y gall 'y tyar y tywod' sefyll i fyny, a thra na byddo y 'waedd haner nos' heb swnio, gall y 'morwynion ffol' fod gyda'r rhai call; a phan y maent I oll yn hepian ac yn hnno' anhawdd yw gwahaniaethu rhyngddynt. Ond, anwyl gyfeillion, dyma yr amser i ni chwilio a phrofi ein hunain, allafnrio i gael gwybod beth ydym, a beth sydd genym. Gan fod rhai yn adeiladn heb grafg yn sylfaen, a bod morwynion 'heb olew yn eu llestti gyda en lampan,' a oes dim perygl i ni fod yn debyg iddynt ? Oni ddylem, gan hyny, brofi eio hnnain wth Air Dnw, i weled beth ydym, a beth yw ein sefyllfa, nid yn mam dynion, ond yn ngholwg Daw ? Onid oes llawer yn myned yn mlaen ar antur yn eu crefydd, heb wybod, ac heb fod yn bryderns i wybod, eu gwir sefyllfa ger bron Duw ? Beth yw orefydd y cyfryw bob! ? Dim ond gobaitb gwan y bydd hi yn dda arnynt yn y diwedd. Onid yw y fath lwybr o grefydda yn "WfTperyglus ? Ac onid yw yn golled fawr i ni ein hnnain ? Os nad yw ein crefydd ni yn un wirioneddol, onid yw ya beth gresynns iawn ein bod yn anwy- b daa o hyny, pan y gallwn gael allan y gwirionedd yn ei gylch ? Bydd yn beth ofnadwy i wnend y darganfyddiad o'n oyflwr drwg yn angan ac yn y farn ddi- weddaf! Deall ein bod heb y graig pan y bydd y ty yn syrthio 1 Heb olew yn ein lampan pan y bydd y drws yn cael ei gan yn ein herbyn! Ar y llaw arall, os ydym yn medda gwir grefydd, pnid yw yn beth gofidus ein bod mor anymwybodol o honi, fel yr ydym yn amddifadn ein hnnain o lawer o'r tangnef- edd, cysur, llawenydd annhraethadwy, hyder duwiol yn ein ceshad mabaidd at Ddnw, hyfirydwch cyse»redig wrth fyfyrio arno, a llwyr ymddirieaaeth ynddo, cariad gwresog tuag ato, a sel fywiog o'i blaid, -pethansyddyncydfyned a gwir grefydd ? Pe byddem yn fwy sicr o'n hnndeb a Christ, byddem yn fwy diolchgar i Ddnw, ynfwy calonog i wynebu ein gelynion, ac yn fwy ymostyngar o dan groesau. Byddem yn abl i wynebu angan gyda llai oddychryn, a'r fam a thragywyddoldeb gyda mwy o bleser. Fy anwyl gyfeillion, cymeraf gy- maint o ryddid i fod yn hyf tnag atooh ag i'ch oynghori, i chwilio eich hunain yn ddifrifol ac yn ddiduedd yn y pethau canlynol. Yr wyf yn dymuno i bob un wnend hyny yn bersonol, fel pe byddai efe, nen hi yn cael ei henwi, a cheisio cyrhaedd boddlonrwydd trwyadl i'w meddyliau eu hnnain yn nghylch y mater pwysig hwn. Bydded i bob nn oiyn iddo ei hun, 1. A ddygwyc fi i weled ao ystyried mawredd ao anfeidroldeb pnrdeb Duw, o flaen yr hwn yr Jdwyfyu bodoli bob amser, a'I( hwn sydd yn gweled fy nghalou a'm flfyrdd ? 2. A ydwyf fi wedi gweled fy mod n cjfrifol, yr hwn sydd yr. rhwy i i roddi oyfrif am fy moddjlian, ^y nge* lan, u, ty ng weithrodoedd ? A b d ei g" ira'* th santaidd ef yn berffaith reol i'm henaid a'm corff, yn ddirgel ac yn gyhoe'Id ? 3. A ydwyf fi wedi credn fy mod wedi sjrlhio yn ofnadwy yn Adda? A ydwyf wedi gwelel fy hun yn elyn i Ddnw, ac yn ILwa o bached yn ei erbyn ef ? A ydwyf wedi gweled fod limhod yn dra phechadnrus,' a fy mod yn haeddu dig- oftint Duw yn dragywydd tt rblegid, a LC y byddai yn gynawn i nflfern fod yjaP gartref i mi am byth? > 4. A ydwyf fi wedi gweled nad yw fy nghyfiawnder fy hnn yn ddim gwell na bratiau budron, fod fy ngweithredodd yn llawn o anmherffeithrwydd, fel nad oes genyf ddim a all deilyngu ffafr Duw na maddeuant o fy mhechoaan, a chadwedig- aeth? 5. A ydwyf fi wedi cael datgnadiad o werth Crist fel Achubwr pechadoriaid collet g? A gefais i nertli i ffol ato ef, fel y Hofrudd i'r ddinas noddfa? A ydwyf fi yn cael fy moddloni yn yr hyn a wnaeth ac a ddyoddetodd efe ? k ydwyf fi yn caol fy ngnynorthwyo i gymeryd gafae! yoddo ef, a gwneud defnydd o hono ef fel y mae yn cael ei wdyizu yn yr efengyl? A brofais i iod yr Arglwydd yn dirion? A yw efe yn werthfawr gan fy enaid? A ydyw efe, yn fy ngolwg j, oil yn hawddgar? A ydyw ei drugareddau ef yn felus i'm genau, fel ffrwydd da a geir ar bren ? A ydwyf fi wedi rhoddi fy enaid yn ei ddwylaw ef i'w gadw erbyn y dydd hwnw'? 6. A ydyw fy enaid yn dymnno cael adnabyddiaeth helaethaf o hono, ei garn yn fwy, mwynhau mwy o'i gymdeithas, a bod yn fwy cydffurf a'i denla ef? 7. A ydwyf yn teimlo gofid o herwydd pla fy ngholon fy hun, a llygredigaeth fy natur, er y dichon fy mod wedi rhoddi fy hun am byth yn nwylaw Crist, ao er fy mod yn argyhoeddedig ei fod ef yu abl i'n cadw, ao oblegid hyny yn hyderus fy mod yn ddo'gel ? Ac a ydwyf fi yn hiraethu am fod yn rhydd oddiwrth bechod, fod pob gnw yn fwy bywiog a nerthol ynof, a fy mod yn ateb rhyw amean buddiol yn y byd er gogoniant i Ddnw ? 8. A ydwyf fi yn sychedu am fwy o gymdeithas a Duw yn moddion gras? Ao a ydwyf fi yn cael yr ordinhadau yn wag heb ei bresenoldeb ef ? 9. A ydyw aohos yr Arglwydd yn agos at fy nghalon? A ydwyf yn awyddns i weled rhagor o lwyddiant ar bregethu Crfet croeshoeliedig, a gweled mwy o bechaduriaid yn cael eu troi a'u hachub ? Fy anwyl gyfeillion, os ydych yn cael eich hnnain yn ddiffygiol yn y pethau hyn, ewch yn ddioed i'r lie yn mha un y gell- wch eu cael. Ewch fel dynion anghenus, euog, a cholledig at leau, y Gwaredwr bendigedig. Y mae efe yn fderbyn pechaduriaid,' ac yn abl i achub hyd yr eithaf, gan lanw pob angen i fyny, o'i gyflawnder. ei hun, a hyny yn rhad. Ewch yn hyf, ao yn hyderns at orsedd gras, y lie mwyaf cymwys i bechadur, yr hwn nad yw yn meddu haeddiant na daioni ynddo ei hnn. Ewch yno yn lIawn trueuj, i dderbyn trogaredd, ac yn hollol anheil- wng, i dderbyn gras. Ewch bob amser, i dderbyn "eymorth cyfamserol ? A oes rhyw angen nas gellir ei Ian w a thrngar- edd a gras? Oh, gosodwoh werth ar OTsedd gras. Ewch ati yn ami yn y dirgel yn nghylch eich achos personol eich hunain. Fy ngweddi yw, ar i Dduw ymweled a'r eglwys # yn eich plith, am i ohwi gael llewyreh ei wyneb, ''ch nerthn a gras, a bod eich nifer yn lluosogi." Amlwg yw, wrth y llythyr uchod, fod Elias yn ystyried y byddai pryder yn nghylch oadwedigaeth yr enaid, yn sicr o beri i ddyn fod yn anesmwyth, nes cael rhyw brawf boddlonol iddo ei hun eifod ddiogel, abod gwaith YsbrydDnwyn cael ei gario yn mlaen ynddo. Yr oedd efe yn mhell iawn oddiwrth y ffurf yscfrydebol (stereotyped) sydd yn ffynu mewn cref- yddwyr o ddatgan omau na chawsant grefydd, heb tody radd leiaf o bryder yn nghyloh achubiaeth yr enaid mewn llawer sydd yn siarad felly. Anmbosibl i wir bryder fod yn esmwyth yn y tywyllwoh am fater mor bwysig ag achubiaeth yr enaid, a boddloni yn dawel ar ofnau ffasiynol, nad ydynt yn ddyfnach yn nheimlad dyn na'i eiriau eE Y mae lie i feddwl fod nifer fawr wedi mabwysiadu shibboleth gwyliddd cwbl ddiystr a rhag- rithiol. Y mae y ffaith eu bod yn datgan eu hofnau bron yn yr un geiriau am flyn- yddan, yn gwneud yr hyn a alwant en 'profiad' fel cAn y gwcw, yn ddieffaith iddynt hwy eu hunain, ac yn berflaith ddinerth i greu bryder yn nghylch eu cyflwr yn mhlith eu brodyr a'u chwiorydd. Y mae y ffasiwn o fod. yn hyderns, ar uohel fanau y maes, yn mhlith y Wesley- aidd, a'r fiasiwnTTddatgar; qj[n yn mhlith ereiu, yn dangos fod dynion yft cUlyE en gilydd yn fiurfiau eu siarad crefyadol, yn hytrach nag yn datgan eu teimlad person- ol.

MARWOLAETHAU AMERIOAN- AIDD. Ionawr 6, 1879, yn Elmira, New York, Thomas John, mab. Evan a Jane Howells, a nai i'r bardd a'r caredig gyfaill Iorwerth Alaw, Tongwynlais, Dehendir Cymru., o'r haint ofhadwy y diphtheria. Dn yn glaf am tua phnmp wythnos, a cbafodd gys- tudd drwm. Efo a flodeuodd fel blodenyn y maes; ond gyda ei fod yn ymagor ac yn deohreu tyfa, dacw awal oer gwynt angan ya ymaflyd ynddo, yna gwywodd tel y glaswelltyn, syrthiodd y blodeuyn, a'i la nid edwyn ef mwy. Yr oedd Tommy bich ar fin cyrhaedd ei bum mlwydd c d. Yr oedd yn blentyn hynod fywiog, so adwaenai pawb yn y gymydogaeth Little Tommj^ fel ei galwent. Ionawr 22, 1879, yn St. Luke's Hospi- tal, New York, Evan W. Francis. Oladd- wyd ef ar y 23ain. Brodor o yn agos i Gaerfyrddin oedd Mr. Franois. Daeth i'r ddinas hon er's taa thair blynedd yn ol, a buyng^asanaethu fel saleman yn Stewart's Storei ac mewn stores ereill.

BEIRNIADAETH GYFARFOD OYS- TADLEUOL MOUNTAIN ASH. N PENILLION AB "PAUL A SILAS YN IfGAR- CHAR PHlLLIPI." Derbyniwyd wyth o gyfansoddiadau ar y testyn tlws a barddonol hwn, ac y mae y rban fwyaf o'r cyfryw yn dra chanmol- adwy; ond rhyw un nea ddan yn unig sydd wedi myned i mewn i farddoniaeth y testyn; ond ymdrechwn i roddi ei le i bob nn, a phob yn ei le. Llanc Xilwydaidd.—Pryddest fechan sydd gan hwn, ao nid penillion, canys y mae yn newid ei fesurau, a hyny bron bob yn ail benill. Pan bydd testyn yn cael ei eirio yn benillion neu gan, y rheol ydyw, dewis rhyw fesur, a chanu ar y mesur hwnw o'r dechreu i'r diwedd. Y mae y cyfansoddiad fel y mae, yn lied dda ar y cyfan-y mae yr orgraff yn weddol gywir, ond nid heb wallau—y mae y oorfanau a'r odlau yn ganmoladwy. Amddifad ydyw o ysbryd y peth byw-y mae yn darllen yn rhyddieithiol iawn. Os ieuano yw yr awdwr, y mae gobaith gwell. DaTllened lawer o farddoniaeth bur. Brysiog.—Y mae hwn eto wedi syrthio i'r un bai a'r ymgeisydd blaenorol. Pryddest fer sydd ganddo yntau, ar hanes amgylchynol y testyn, ao nid oes ynddi fawr barddoniaetb. Y mae ei fesurau a'i gorfanan yn ddrwg iawn. Oni fuasai yèhydig benillion ar farddoniaeth y car- char a'r caroharorion yn well o lawer ? Addolwr.—Saith o benillion uniongyr- chol ar y testyn sydd ganddo ef—penill- ion llithrig a synwyrol, ond rhy amddifad o farddoniaeth. Y mae ei odlau hefyd yn anghelfydd—dylasai odli y UneU flaenaf a'r drydedd, ya ogystal a'r ail 4'r bed- werydd, &c. Credadyn. — Penillion Ued gyffredin sydd ganddo yntau eto, ac yn euog o'r un bai o barthed yr odlau so Addolwr. Ymdreohant gyfansoddi yn fwy barddon- ol. Ccfiod y cyfansoddwr hwn, ac ereill hefyd, sydd yn euog o'r un trosedd, pan y bydd ea cyfansodoiadti ar ragor nag un len o bapyr, am eu tacio wrth en gilydd, nen gaU rhai o'u lleni fyned ar goll wrth eu oymysgu & llnaws o gyfansodd. iadan. Hen Gymro.—Y mae hwn wedi cann yn lied naturiol, llithrig, a rheolaidd iawn; ond nid mor awenyddol. Barnabas.—Y mae dau Farnabas yn y gystadleuaeth hon. Sylwer, mai y Barna- bas sydd wedi canu ar y mesur wyth a naw yw y Barnabas hwn. Y mae ganddo ef gan litlu ig, goeth synwyrol, a rhealaidd iawn, ond y mae yma ddwy yn well*. Barnabas (2).—Y mae hwn wedi canu ar mesur Llwyn Onn. Can faith, dlos, dyner, a gwir farddonol yw'r eiddo ef. Un yn hoff o'r testyn.—Dyma fardd eneiniedig—yn ein boddi ar unwaith a barddoniaeth. Ar ol myned dros y linell gyntaf, yr ydym yn cael ein hnnain yn nghanol mis Mai barddoniaeth, yn arogli persawrns fiodau awen, ao yn mwynhau acenion melusion merohed cerdd Cerid- wen. Y mae disgyniad pob acen ar ein hysbryd "fel gwlith Hermon, ao fel Svlith yn disgyn ar fynyddoedd Seion." yma gan wedi boa o dan law celf ac awen. I'r bardd hwn yr ydym yn dyfarnu y wobr-efe yw y goreu ar air a chydwybod. CAN "ER COF AM WILLIAM LEWIS." Daeth chweoh o ganeuon ar y testyn hwn. Yr ydym yn en rhesi fel y canlyn: Llwch y Glyn.—Clan faith, aiarns, yw hon; ond diffygiol iawn o ran celfyddyd. Y mae yr orgraffyn drnenns. Ymddeng- ys nad yw yr awdwr erioed wedi tain un sylw i Ramadeg, yr hyn sydd yn an- hebgorol angenrheidiol cyn deohreu cyf- ansoddi. Dylai-hefyd odii ylinell flaenaf a'r drydedd, yn ogystal a'r ail a'r bed- waredd. Dewisodd an o'r mesnrau goren i alarn, sef wyth a saith. A wrleisydd.-Dyma gan faith, dlos, dyner, a rheolaidd ac y mae yn hon lawer o farddoniaeth felas. Ymddengys fod yr awdwr yn un e gyfoedion, a chyd- chwareuyddion yr ymadawedig Thomas Lewis. Cafodd Iron gymaiafc o ddylan wad ar ein hysbryd wrth ei ddaillen, ag un yn y gystadleuaeth. Y Mae yn dyner a thlws iawn pan yn darlanio yr adegau y oydohwafenent, pan oedd natur yn ngwisg- j oedd ei ogonian £ a hwythan yn ysgafn en bronau. Dyfynwn bedair lllnell fn eughraifft Yn nhymor borenddydd cydrodiem yn fynych, •Ac weithiau eisteddem o dan wyrddlas lwyn, I adrodd ein chwedlau plentynatdd, ac edrych Ar degweh y meusydd a phranciau yr ^yn." Ond er ei fod yn un ofi gydebwareuydd- ion, credwn fod yma ganeuon yn fwy nodweddiadol o'r gwrthddryoh. Cymydog.—Y mae y bardd hwn eto yn! fawr rhwydd, awenyddgar, a rheolaidd. Y mae ei gan yn un ddymunol iawn. Cyfaill arfiny coa f-Eiddo y bardd hwn, efallai, yw y gan fwyaf gelfydd yn y gystadleuaeth$ac y mae yn dra nod- weddiadol o'r gwrthddrych hefyd; ond nid oes ynddi gymunt o fwddoniaeth ag am- ryw o'r lleill, ac y mae yn hytrach yn honaidd ei arddnll. Deigryn Hiraeth.—Y mae y bardd hwn wedi clliin cAn fechan, dyner, bert; ao wedi llwyddo il dyim portread tra pher- ffátth O"r gwrthddrych ger ein bronan. ^Epaphras.—Dyma fardd naturiol; a (1wfadroiddgar ei feddwL. Y mae wedi cann yn faith, yn alarus, a barddonol, so yo. dra nodweddiadol o'r gwrthddrych. Rhyw flodeubleth dlos yw ei gan, -wedi ei phlethu gyda naturioldeb a newydd-deb. Y mae yn fwy newydd a barddonol nag un yn y gystadleuaeth; ond drwg genym orfod dweyd nad yw ei gelfyddyd mor berffaith ag eiddo rhai o'i gydymseiBwyr. Y mae ganddo ambell dor acen, a thor mesur yn anharddn ei g&n bert —- Y mae y gystadIeuaeth hon yn gystadl- euaeth dda a thyn. Y mae tri neu bed- war o'r beirdd yn agos iawn fw gilydd;; ond ar ol darllen eu cynyrchion drosodd a throsodd, gwelsom nas gallasem wnend dim yn fwy teg na rhanu y wobr rhwng Epaphras a Deigryn Hiraeth. (Pw orphen yn ein netaf).

NEWID OARIADON. GAN PHILOS O'B CWM. Na. ieuer chwi yn anghydmarus.' Yr oedd cysgodion llwyd-ddu yr hwyr yn ymblethu am gelfi henaidd ystafell byw yr hen hafoty, a rhesod mawrion o'r tan coed yn oleoian, yn tasgu, 80 yn bwrw eu gwreichion ar hyd a lied yr hen aelwyd fawr hen ffasiwn, a'r criciad bychan a drig- ianai mewn agen yn y pentan yn ericeUu ac yn ymdaflu a'i holl galon i'w longyfarch- iadau i bryfaid amryfath ao amryliw mis Taohwedd, y rhai yn en hiaith a byncient fawl i'w Crewr o blith dail y beisgwydden oddi allan, brig yr hon o dan ddylanwad yr awel leiaf a dyner gyffyrddai a'r ffen- estr, fel adgof i'r tenia fod ei gofal am danynt yn parhau. Yr oedd yn ystafell gryno, ysgatn, oleu, a sylweddol yr olwg ami, eto i gyd yn hon yr eisteddai Martha Morgan, a chwmwl dudew yn hengian yn sefydlog ar ei hael. Lodes ieuanc landeg a phrydweddol, tua dennaw mlwydd oed, ei gruddiau yn goch- ion fel y ceiros, ao yn feddianol ar lygaid bywiog, treiddgar, ac awgrymiadol oedd Martha Morgan, a ohanddi wallt yn I tyun at y dn' yn tyfu dipynyn iselach na'r eytf- redin ar y lateen. Yr oedd yn ei golwg. ei dull, a'i siarad yn tynn sylw pawb a ddeuai i gyffyrddiad 4 hi; mewn gair, arni hi yr oedd beohgyn ieuaino yr ardal yn Ilygada, ae ati hi y rhedai eu meddyl. iau bob amser am esiampl berffaith o hawddgarwch a phrydferthweh. Hyhi oedd fynyohaf yn destyn siarad ieuenotyd ardal Hhosyffin. Gwyadai ei mam am ei phrydferthweh, ao am y parch a delid iddi o bob cyfeiriad; aonid oedd neb yn ym- falohio mwy yn hyny na hi, ac yr oedd wedi myned can belled ag i ymdrafferthu yn nghylch cael y pris uobaf yn y farchnad oreu am ei gem ddysglaer a gwerthfawr. "Nghariad i/ meddu Mrs. Morgan yn ddifrifol,' bydd pob m$rch yn cenfigenn wrthych.' "Does arnaf fi eisieu i neb genfigenu wrthyf fi, mam,' meddai Martha mown teimlad dwys, gan ysmicio ei liygaid gleis- ion heirdd er ouddio ei theimlad oedd ar dori fel ffynonau o ddagran. 'Ohwi gewoh y fferm oreu yn yr holl gymydogaeth.' 'Byddai yn Ilawer mwy dymunol genyf gael bwthyn bychan gwyngalchog ac erw o dir, gyda gwr fyddai yn agos o'r un oed- ran a fi'n hunan!' meddai Martha, gan gael ei chyffroi gan ofn o'r byrbwylldra! 'Wel, blentyn, yr wyt wedi myn'd yn hen wydd.' 'le, mam; ond y mae o' mor hen,' ocheneidiai Martha. 'Mae triugain yn oedran addfed a syn- wyrol.' 'Ac y mae ei wallt yn deohreu gwynu.' Fe ddywedodd wrtho i ei hunan ei fod yn bwriadu lliwio ei walit il meddai Mrs. Morgan yn fuddngoliaethus. A danedd gosod yw ei ddanedd; ac y maent yn siglo yn ei enau bob tro y byddo yn chwerthin V Gad i hyny fod, bydd yn ddigon sicr o fynu set newydd erbyn priodi,' meddai'r fam yn gydymdeimladol. C A-A-mam, nid oes genyf un rhithyn o gariad tuag ato,' uoheneidiai Martha, a'r gwlith niwliog yn ei liygaid gleision gloewon yn- tori allan gan ymarllwys mewn eawod o ddagran. Nid wyf yn ei garu ac nis gallaf byth chwaith.' Jlentyn awl, rhyw siarad ffol iawn ydyw hynyna,' meddai Mrs. Morgan, gan edrych yn llym a cheryddol dros ymylon ei speotol arian; nid oes un fon- eddiges ieuane o ddygiad i fyny yn syrthio mewn cariad Ag unrhyw ddyn cyn ei briodi/ "Does mo'r help, mam,' meddai Martha yn benderfynol, 'nis gallaf fi deimlo y gronyn lleiaf o gariad tuag at Mr. Prosser; ond jr wyf yn oaru ao mi 'i caraf el, hyd y bead hefyd, mam.' O, Solomon Griffiths w ?t ti'n feddwl ie fe,' meddai ei mam yn wawdlyd. 1 16, mam, rhaid i fi daweyd y gwir byddai'n well genyf farw na phriodi yr hen asglodyn Mr. Prosser, er mai dewis- ddyn fy mam fy hunan ydyw.' < A dyna'r gwir i ohi, mam.' A thorodd allan i lefain ao noheneidio fel ar dori ei chalon tra yr oedd ei mam yn penderfynn yn ei meddwl ei hun, mai y cam oyntaf oedd y cam g°Areu, 1.urj° ei march i Mr. Proeaer mewn glan briodas—y bnasai hyny yn ben ac yn derfyniad ar y owbL 'Beth ddywedech chwi,fSarah,' meddai Mrs. Morgan wrth y wniadyddes dAI, deneu, salw; yr hon ar y goreu nad oedd ond "hen ferch ar l",w,' fel y dy- wedir. Yr oedd hi wedi olywed yr holl siarad fn rhwng y fam a'r ferch, ao wedi bod yn hollol dawel drwy gydol yr amser, fel pe na theimlasai unrhyw ddyddordeb yn y siarad. Wei, yn wir, yr wyf fi yn hollol o'r nn farn a chwi, Mrs. Morgan.' Yr hen a wyr,' meddai Sarah Meredith yn dra sych a byr. Llygaid gleision oedd ganddi hithau, a'i gwallt, adeinyddio darlun y bardd, 'A'i gwaut yn deg-oleu sidanaidd." Ond O! y gwahaniaeth rhwng ei liygaid dwfrllyd hi, a liygaid gleision lion a hawddgar, Martha. Heblaw hyny yr oedd yn deneu, ac yn hytrach yn hyll yfiSIwg (os goddefir yr ymadrodd am y rhyw deg); ao y r oedd ganddi ryw ffordd ryfedd 0 gario ei phen—yrtoedd yn ei dosio yn awr ac eilwaith fel pe buasai ei gymdeithas a'i gynorthwy o ddim pwys ganddi. Yr oedd 01 y frech yn dew-tew yn ei gwyneb, a ohan- ddi ddanedd oeddynt yn ddefnyddiol iddi, mae'n ddiamheu, ond nid oeddynt mewn un modd yn iforaidd a phrydferth yr olwg. Efallai eu bod 'wedi tyfu ar hyd nosJ' Eté t'gyd, er mor aueniadol yr olwg oedd Sarah Meredith, yr oedd yn feddianol nr el- fenati y fenyw, ac yr oedd hi, yn ogystal a 'morwynion glan Rhosjffin,' wedi cyf- arfod a siomedigaethau. Er nad oedd neb dan y nefoedd wedi dyfod o hyd i'r dirgelwch, yr oedd Sarah Meredith ei hun wedi arfaetbu unwaith i fod yn Mrs. William Prosser I 0 ganlyn- iad, pan ymneillduodd Mrs. Morgan i gegin y cefn, teimlai Sarah ei hun mewn cynwr parod i ddyferu gair o gydymdeimlad a Martha, ac i'w hesgnsodi am yr afrywiog- rwydd tyner a'i anfoddlonrwydd oedd wedi ddangos tuaz at ei mam. 'Nis gallai i byth garn dyn sydd gy- maint yn henach na fi,' meddai Martha, yn atolygiadol. 'Nid wyf yn rhyfeddu dim,' atebai Sarah, gyda thon o gydymdeimlad. I Ao y mae y peth mor anaddas, hefyd,' meddai Martha. I Wel, ydyw'n siol' meddai Sarah. I Y mae Rosser yn ddigon hen i fod yn dadou i chwi, Martha.' Paham na bai yn priodi rhyw nn o'r cyffelyb oedran ag ef ei hun ?' chwanegai Martha, gan ysgwyddo yn anamyneddgar. Bid sicr iawn, paham hefyd,' dywedai Sarah Meredith, gyda phwyslais pender- tynol a chalonog. I Ni fyddem byth yn ddedwydd ein dan,' chwanegai Martha. 'Ac, 01 beth a ddeuai o Solomon ?' Ie'n wir, Solomon, poor fellow,' atebai Sarah yn gydymdeimladol, gan gosi ei thrwyn a'r waell segur: I Truem nad allesid dwyn Mr. Prosser i edrych ar beth- an yn ei lliw priodol.' Martha yn awr a neshaai at Sarah,, gan deimlo oryn lawer fwy o ddyddordeb yn ei siarad nag arferol, gan yslipio ei braich i fraich Sarah. Ydych chwi ddim yn meddwl, pebaeoh chwi yn siarad ag ef, Sarah amoyl—yr ydych chwi eich dau yn hen adnabyddus, chwi wyddoch.' i Na, na,' meddai Sarah yn benderfynol, Ni wnai hyny y tro o gwbl. AH neb siarad mewn amgylchiadau o'r fath.' Ond beth a wnaf V Wei I meddai Sarah, gan wan yn gyJ- lymach nag erioed, Os cymerweh gyngor genyf fi-ond bid sicr, y mae- yn fater pur gynil i wneud dim ag é; ac, efallai mai po leiaf du-ywedir-goren oil, ac wedi'r cwbl ■■ I Fy anwyl Birah,' meddai Martha yn hndolus, gan benlinio ar y llawr, fel y gallai ei Uygaid dysslaer lewyrchn goleuni awgrymiadol i wynebpryd Sarah, 'dywed- wen wrthyf, Sarah anwyl, beth ydych yn ei feddwl-a ohynorthwywch fi dywed fanwylyd? 01 pe baeoh ddim ond priodi Mr. Posser eich hnnan, a'i gymeryd oddiar fy nwylaw, er gwell ac er gwaeth, dyna falch y byddwn—nid anghofiwn mo honooh byth: (I'w barhau).<

PETHAU DEDDFYDDOL. Dominicals.—Ymddengys. fod yrhyn a gyfrenir at brynu yr elfenau yn Swperyr Arglwydd, yn Eglwya Loegr, yn cael eu galw yn Dominicala, gair a gymerir oddi- wrth y Lladin Dominus, Arglwydd. Ceisir perswadio dynion mai i'r Arglwydd y mae yr arian yn myned. Yn Exeter y mae Eglwyswyr yndra awdnrdodol iawn; ao ymddengys eu bod wedi ceisio gorfodi Ymneillduwyr i dalu tuag at yr elfenau saoramentaidd yn yr Eglwys. Casglodd yr Ymneillduwyr gronfa i gad opiniwn Counsellor ar y mater. Cafwyd yr opin- iwn. Dywedodd y Counsellor nas gallai offeiriaia Eglwys Loegr hawlio y tal uchod oddiwrth Ymneillduwyr mewn fiys gwlad* ol. Awgrymodd efe fod y tal yn cael ei wneud ar y cyntaf, gynt, gan gymunwyi yn nnig,, a bod ceisio t&l oddiwrth ddynioi nad ydyht yn gymnnwyr, yn beth afres- ymol a drwg. Ond nid yw gormeswyr ai gyd^ybodau yn cymeryd hamdden i ystyr i&d iifresymoldeb a drygioni y beichiau i osodant ar ddynion nad ydynt yn cyta a hwynt.

PETHAU MEDDYQOL. jj Hvrhoedledd yr luddewon mewn cydI mariaeth i oes Cristionogion.—Dywed^ oyhoeddiadaumeddygol fod conmmpti&rl yn glefyd anaml iawn yn mhlith yr Iuddl ewon. Yn ol yr ystadegau yn Lloegi ffl Germani, a Ffraino, y mae y ffeithiajffl oanlynol yn casl eu datguddio:-Hewn I ,-i I