Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
21 erthygl ar y dudalen hon
HYN AÜ LLALL YR WYTHNOS. j
HYN AÜ LLALL YR WYTHNOS. j Prydnawn dydd Mawrth diweddaf, yn mhwll Tyley, Tredegar, derbyniodd un Samuel Burld y fath niweidiau trwy gwymp a ddaeth arnofel y bu farw ddydd Mercher. Yr oedd bron bob asen yn ei gorff wedi eu tori. Yn Nantyglo, borea dydd Mawrth yr wythnos ddiweddaf, cododd dyn o'r enw White o'i wfly yn ei arferol iechyd ond wedi iddoeistedd i lawr ya ei gadair, bu farw heb yn wybod i neb. Cymerodd amgylohiad o'r fath le hefyd yn Aberaman, Aberdar, boreu ddydd Ian, lie y bu hen wr o'r eaw Banjamiu Pagh, 65 oed, farw yn dra disym wth yn nhy ei ferch. Nid oedd yr hen wr yn teimlo ei .hun yn iach iawn, ac felly aeth i dy ei ferch, ao wedi iddo eisteid yn y gadair yno, efe a fa farw. Prydnawn dydd Iau yr withnos ddi- weddaf, tra yr oedd tri o fechgfn yn ym- bleseru sr yr iâ yn Sedj'ey, rhoddoddyr ia ymaith, a boddodd y tri. Dychwelodd James Stephens, y Ffeniad, o Ffraino i New York, yr wythnos o'r bIaeD, a bwriada ail gychwyn y cynhwrf yfeaiaidd yn ddioed. Y symudiad cyntaf fydd oymeryd Canada, a charcharu merch y Frenhices a'i phriod. ? Cafwyd pedolwr o'r enw Lloyd Smith yn farw yn y gwely yn ei lety yn Rymni, boreu dydd Sal diwedlaf. Yr oedd wedi bod yn achwyn ei foi yft snhwylns y Jloson cyn hyny. Deallwn foi glowfraglofeistri Durham wedi methu dyfod i dele-au, ac y mae yn of nus y cymer strike cyffredinol le. ^Noe Su1 diweddaf yn Bryste, cymerodd !helynt hyDod le rhwng dyn ieuanc a'i 1: gariad. Tra yr oedd clerc, yr hwn oedd allon 6 waith, yn rhodiana yn nghwmni ei gariadferch, yr hon oedd yn waianasth- ferch yn yr Alhambra, tynodd law-ddryll allan ac a saethodd y ferch, ao yna sleth- odd ei htin trwy ei wdde Ualdo-id ei hnn yny man, ond y mae y ferch ieuauc yn debyg o wella. Cymerodd JFrwydriai berwedydd le ddydd Sadwrn diwaddaf mewn gweitbdy giwgwr, trwy yr hwn y lladdwyd un dyn, Ie y llwyr ddinystrw/d yr adeilad. Boreu dydd Sal diweddaf, yn Graig Boad, Cilybebyll, Pontardawe, cyflawnodd dyn o'r eaw William Griffiths, 42 03d, yr hwn oedd yn labrwr psrthynol i lofa yn y gymydogaeth, hnnsnVidiad trwy ymgrogi. Yr oedi y dyn druan wedi poaynwaelei iechyd am y pymthegnos j aeth heibio, a thra y bn ei wraig yn Ceisio moldion iddo, ymgrogodd, tra nad pedd dim am dam ond ei grys, ei ddr.i.^ers, a'i hosrmau. Yn Toiyrcfail prydnawn dyl "L Grwensr diweddaf, bu farw dyn 0' ¡.' enw Albert Lewis t-a yn ymgyfranogi o'i fwyd. Ei anhwyldeb oedd clefyd y galoa. Darfu i gynrychiolaeth oddiwrth y gweithwyr sydd yn awr ar strike yn ngweithiau dur Panteg, ymweled a'r meistri ddydd Llan diweddaf, er ceisio dyfod i ddealldwriaeth, ond methwyd. Y mae y strike o ganlyniad yn parhau. Y mae perchenogion glof* Harris, Navi- gation, Mynwent y Crn^yr, widi -oyr- haodd y glo psd sir, a hjnj yn y d/fader" o 698 o latheni. Y mae y wythien yn ? troedfedd a 10 modfedd o drwoh, a dys- £ wyl:r y gellir codi o'r lofa 2,000 o dyn- elli y dydd. Y mae yn dda genym ddeall fod Cwmni Haiarn a Dur Glyn Ebwy wedi llwyddo i gael archeb am 3,000 oreiliau i reilffordd yn Ysbaen. « Y mae Mri. Bolckow, Vaughan, a Chyf., yn nosbarth Cleveland, hefyd wedi cael archeb am 30,000 o reiliau dur at reil- ffyrdd trefedigaethol ac Indiaidd. Aeth y llestr hwyliau Prydeinig Adri- atic, o Callao, yn llwythog o guano, yn ddrylliau ryw bum' milldir o'r lie hwn. Yr oedd 40 o ddynion ar y bwrdd, ao ni achubwyd ond saith o honynt. Canlyniad etholiad aelod seneddol dros fwrdeisdrefi Haddington oedd dyohweliad Syr D. Widderburn, yr ymelsJdd Rhydd- frydol. ,-&-Yr wythnos dliweddaf yn Oorslwyn, Cwmllynfell, bu farw hen weddw o'r enw Catherine Bowen, yn 100 mlwydi oed.
TRYSORFA YMCHILIADOL Y DINAS.
TRYSORFA YMCHILIADOL Y DINAS. Derbyniwyd at y Drysorfa nchod, oidi- wrth weithwyr Glofa Ynysawdre, Aber- kenffig, y swm 0 Y,3 23. 6c. Yr eiddoch, yn ddiolchgar, THOMAJS DAVIES, Windsor Castle, Ton.
GLOFA Y DINAS.
GLOFA Y DINAS. Y mae y gwaith o agor i fyny y lofa yn myned rhag blaen, a chorflf un o'r bitchwyr wedi ei gael ar waelod y pwll. Yr oedd y corff o dan y cage, ac w.edi ei anafa yn ddychrynllyd. Yr oedd yn an- mhosibl adnabod y oorff-dim yn perthyn iddo ond ei ddillad, y rhai a berthynent i John Griffiths. Efe oedd yr olaf a aeth i lawr ar y nosan anffolus hono, Ar y trengholiad ddydd Sadwrn, dywedwyd fod y corff wedi ei gael rhyw bedair troeifedd i waelod y p vll, a'i fod wedi ei godi i'r uchder hwnw gan nerth y dauchwa. Hys- byswyd hefyd mai ei draed oedd yn nchaf, a'i gorff o dan y cage. Fod trams hefyd yn agos,ond weii eu dryllio yn fawr. Tra yr oedd y trengholiad yn cael ei gynal daeth y newydd fod corff arall wedi ei gael, set corff Will; am Jenking., yr hitch- wr arall. Adnabyddid Jenkins wrth y modrwyau oedd yn ei glnstiau. Dysgwylir- mai corff yr halier, druan, y deuir o hyd • iddo cesaf. Yn mhlith y spwriel a anfonwyd o'r pwll ddydd Sadwrn, yr 0d1 Haw diynol. Claddwyd cyrff Griffiths a Jenkins ddydd Sul yn Tonyrefaih Gobiriwyd y t'onghol- iad hyd y cyntaf o Ebriil.
RHYDDFRYDWYR SIR GAER.FYRDDIN.
RHYDDFRYDWYR SIR GAER- FYRDDIN. Yrydym yn cael fod rhyw ychydig o. yn decbreu cymeryd lie yn mblith llaoedd Rhyddfrydwyr Sir Gaer- fyrddin. Wrth feidwl fod y rhan ailaf o lawer o'r sir yn Ymneillduwyr Rhydd- frydol, y mae bron yn wrthun meidwl fod dan aelod Toriaiid yn cynrychioli y sir. Yn ddiau nid oes ond eisleu undeb a threfn, ao yna cerid yr oil rhaop blaen, a hyny gyda'r hawsder mwyaf. Gobel-thiwn- y deffry ein cyfeillion yn y sir, a hyny mewn pryd, i roddi eu huniio yn barod erbyn y bydd galwad.
.. .t" CELF A:,li;;!
t CELF A:,li; X DURHAM. Cawn fod y galwad am lo nwy a tbai yn lleiha1JYJ1 ,Swydd Durham. Y mae prisoedd y diweddaf w-Ai gostwng 6c. t dynell, Fe godwyd y-jpfe am lo tai Is. y dynell yno bum' wylfepBOS yn ol, fel y mae yn br6senol 6a. y: dynell yn nwch na» ydosdd cya hyny, Kid .oes ond" ychydig iawn 0 alwad am lo ater, ac y mae ilaaws o'r glofeydd, ond prin gwaithio haner amser, a rhai heb fod yn gweithio ychwaneg na diwrnod yfn^ytHms. Y mae yr h'Hrn n'r dnr yn wrIl, er L, i c e s 115rhyw Hcc/on 0 ijfeii 6ti llyfriL yn d'iiwediar. Y mae gweithwyr yngiyn yr a ar y T/ne plhn un- waith eto. Cawn fod cyfarfod ceilMaol "fl o gycrychio'wyr glofaol hoU S^jdd Dur- ham weii ei gynal y Sadwrn diweddaf, er ystyried e-ynylyi a i v ma'st.-i o bertUynas i'ri gostyni'ixd cynygiedig 0 beiv7iT g-rllt y bunt. Wedi dad'eu y cwastiwa amhir amser, peiderfynwyd oyny^ iod yr hol) fater i'w benderfynn dwy gyfi ifareddiad fel y tro:O'l bl teno-rol.- Pellebrwyd y genadwri hos at y meifit i, r rhai oeddynt ar y pryd yn a Newcistle, y rhai a"u hatjbasmt foi ya flin ganddynt -dy. niad y gwsithwyr, ei bod be'hch yn Yr, tjnu eu gwahanDi-^ynygiadsu >n ol; ao yn demmdio y g06>y?Jfl^ad gwreiddiol. Nid yw yn annhebyg ar ltja obryd ybydd y Sir fawr hon allan gyda?u gil/dd.
CASNfiWtf^p.
CASNfiWtf^p. Ymddengys oddiwrth yr adroddiadau diweddaraf fod ychydif mwy o alwad am haiarn y gwneuthuriad felly yn cynydda am fod y prisoedd yn paibau yr un. Cawn fod gweithwyr Panteg yn setyll allan mewn canlyniad i gynygiad o eiddo y meistri i ychwanegn'r ajfira gweithio. Y mae y galwad am gledraOifi? yn parhau yr un. Cawn helyd fodjjttelliant yn cy- meryd lie yn'y fasnach alftra, yn y prisaedd, yn nghyda'r galwad. Y mae cryn debyg- olrwydd y bydd i wiith alcan Pontymister. gael ei ail-gychwyn mewn ychydig amger. Y mae hyn yn ddiau y newydd goreu i'r gymydogaeth hon er ys peth amser. Nid yw y fasnach lo mor fywiogag y bu. Er fod y glo ager ar y cyfan yn gwerthn yn dda, nid yw y glo hi yn dal ei dir. Nid oes un cyfnewidiad yn cymeryd lie yn y prisoedd, na'r arwydd leiaf am godiad ynddynt, ac os ant ya is nag y maent yn bresenol, bydd yn rhaid i luaws o'r p3r- chenogion ag sydd ya ymgrefn am fywyd yn bresenol, roddi fyny yr ysbryd ar un- waith; yn h 1traoh na pbarhau i werthu eu heiddo a llafar eu gweithwyr i dra- moriaid, a chael dim ond tlodi a newyn yn gyfnewid am dano. Cawn fod gweith- wyr wedi cael cynyg ar ddau swllt y bunt o ostyngiad eisioes. 7Ymidengya fod dyfr- oedd cystudd ar dori am draws y gwyr calf, yn y lie hwn, megys seiri maen a choed, a phawb mewn cysylltiad ag adeil- adwaith. Cynygir gostyngiad iddynt o ddimai yr awr. Cawn foly gweithwyr, we3i derbyn y rhybudd, wedi anfon cais at y meistri yn gofyn am gyfarfod i ddadleu y mater, ond foi y rhai hyny wedi gwrthod. Ymddengys fol y dos- barth hwn o weithwyr eisioes yn geiniog yr awr yn uwch eu huriau nag eiddo Cas- newydd; felly, y mae cryn debygolrwydd y bydd yma wrthsafiad pTuderfynoI.
TREDEGÄR AC BW YALE.
TREDEGÄR AC BW YALE. Nid oes cyfnewidiad o bwys wedi cy- meryd lie yn y rhanbarth hwa yr wythnos ddiweddif. Cafodd puddlcrs Ebbw Vale well gwaith yr wythaos ddiweddaf, nea y pjthefnos diweddaf, nag a gawsrit e ys talm. Nid oes ond ychydig yn cael e1 wneud yn y gangen hon ya Naradegar. Y mae He i ofni fod angen mawr am fsra beunyddiol yn y lie pwysig hwn y glo wyr yn unig sydd yn gweithio gyda dim cysoodeb, ond am enillion y rhai bynj y maent yn druenus o isol. Lion gen/m ddeall fod pethan yn edryeh, YI) fwy ffifriol tuag oshr Pengatn a TirphilciUs.
CAERDYDD."
CAERDYDD. Cafwyd wythnos brysur iawn mewn allforiad pob m ith 0 lo yn y portbUid hwn yr wythnos ddiweddaf. Cawn fod y bywyd hwn wedi ei acbosi yn fwyaf neill- dnol-gan y rhyfel a gymer le rhwog y wlad hon a'r Zilas. Yrnddeogrs fod y prisoedd yn gadarnvih nag osddyat, er nadcescto nn coliad wedi eymeryd Ile ynddynt, Y pdf ddyddordeb yn ei ber- tbynas fasnach lo yma, ydyw y cwest- iwn yn rghylch yr huriau sydd miwn dadl yn bresenol rhwnot meistri a gweith- wyr. Y mae yn drueni meddwl, wrth gaifod y galwad neiilduol sydd am lo, nad yw yr ryirhyw yn cael effiith ar y prisoedd, o leiaf, fel ag i roddi terfyn ar yr angen- rheidrwydd am jr aflonyddwch presenol ar sefyllfa gymodlawn mcistri a gweithwyr. .Ydry^fj^Lj^yy' & ^e^.ddy^wi^ lowyr Hynwy a'r ITaheadir fyadaf eu gweled eto heb un Bwrdd Cymoiol, wedi brwydro cymaint am dano; y mae yn werth aberthu ttpyn er ei fwyn. Diau fod lluaws yn mhlith y gweithwyr eu hnn- ain nad ydynt yn galla canfod un fantais o'i gadw, a bod yn well ganddynt gael y fantais o setlo eu huriau euhunain, gyda'u maistri eu hunain. Gwir fod rhyw ddy- munoldeb anghyffiedin yn y path allo dyn ei wneuj ej hunan, ond dylid ystyried y bydd pob glofa o lowyr f/ddont eu huuain felly yn cytnno a'r meistr, os bydd y m -,ist? hyny yn Nghymdeithas y Meistri, megys pe yn C-t;o ag un llew allan o lon'd ffiu, a'r hdlMu yn ysgyraygu daneid y tl1 caftl i hwnw, gan ddweyd wIth y dynion tirilin na all, ac na cha hwnw roddi -dim, i-Idyut ond yn ol eu p-.nd!rf,ynial hw-. Wrth i b)b glofa s/rthio yn ol ar ea hanain fell, bydd ganddynt, bob na ar wahan hefyd i wrthwynebu yr byn fydd Cymdeithas y Meistri wedi ei benderfynu iddynt.
.ABERpAR A'R RHONDDA.
ABERpAR A'R RHONDDA. Nid ymddesgys fod un cyfnewidiad neillduol wedi cymeryd lie yn y ddau gwm pwysig hyn. Hon ddywadiad, onide, yw fod mwy o ofal yscas! ei gymeryd o geff- ylaa nag o ddynion. Yn y Rhondda cawn fod awyddogjon C-mdeithas Amddiffynol Anifeiliaid yn oymer-d y meistri a'r gweithwyr i fyny o flnen yr ynadon am odd?f i'r ceffyl»u weithio pin fyd j_o arnynt rywbeth allan o Ie, m "'7\'S crmh nen _u aa glwyfbychan. Digw aafod y llywolraeth yn galla amddtff/fi creiduriaid, ond mil gwell fyddai, pe b/ddai hetyd yn am- ddiffyn tipyn ar y gweithiwr druan ag sydd y dyddiau hyn, nid yn unig yn gweithio o dan glefsian a chlwyfau, ond yn gorfod myned i'wtwaith druan a'i fol yn wag. Ond dyna, beth dal siarad, sup ply and demand a&rdani. Y mae ceffylau mor brin ag y buont Y ond am ddynion, y mae digon o honynt hwy i'w cael yn rhad Dywed Carlyle—'Is it not scandalous that a Prime Minister could raise within the year, as I have seen it done, a hundrel and twenty millions sterling to those of the French and we are stopped short for the want of a hundredth part of that to keep the English living." Is it not scandalous," dywedwn nin- an, yn ng vyneb fod cymaint o ofal am greaduriaid afresymol, fod creaduriaid rhesymol yn cael eu goddef i farw o newyn? Gellir, yn ngwyneb llawer o bethau, ofyn i amryw, mewn rhith awdardod y dydd- iau hyn, mewn syndod, What, in the name of God, does he believe God to be ?" Y MSdlyiii cael ei hysbysu fod gweithwyr Melingriffifeh a Phenfcyrcn yo banderfynol o wrthsefyll yn erbyn y gostyngiad oyflog- au o 10 y cant a gynygir iddynt.
TYWYSOGAMHERODROLFFRAINO IA…
TYWYSOGAMHERODROLFFRAINO A RHYFEL ZULU. Fel y gwyr ein darllenwyr, y mie y Tywysog Louis Napoleon weli bod yn preswylio yn y whd hon yn awr er's dros wyth mlyneld, ac wedi myned trwy ei addysg fi wrol yn un o sefydliadau milwrol ein gwlad. Bldd y Tywysog yn 23 ml wydd oed ar yr 163g o'r mis nesaf. Yr hyn sydd yn hynod yn ei hanes yn awr, ydyw ei fod wedi dymino myned allaa i Sjuth Affrica, i gydymladd ochr yn och- t a lia. aW3 o'i gyteillioa sydd wedi gorphen eu haddysg, yn erbyn y Z ila anwaraidd, yn myddin Frydain ac nid yn unig y mae wedi datlan ei awydd am fyned alkn, ond y mae yn awr ar y daifch taa Nat*l ar fwrdd y Danube, ae yn debyg o gir- haedd y wlad hono bron mor gynted a neb sydd wedi cychwyn i g/north wyo yn y rhyfel hwn. biiff y Tywysog trwy hyn roldi nnwn ymarferiad y wyboiaeth nchel y mae weli ei gyrhaedd fel milsvr canys y mae wedi pisio yn anrhydeidus yn ei boll archwiliadau, ac nid 03S amheu- aeth nad oes dyfodol dysolaer o'i fl ien fel milwr, beta byoag am gylohoidd ereiU ag y gah ei f01 yn ilygala am daaynt. Nid oes geiym yn awr ond gpbeithio y caiff ei ani-idiff fel ag i ddyohwelyd, a hyny wedi eaili enw sc an hydeld fel milwr Pfydeioig. -4
DAM WAIN"'DDYCHRYNLLYD AR…
DAM WAIN"'DDYCHRYNLLYD AR REILFFORDD YN AMERICA.- CflWECH 0 BEasONAU WEDI EU LLADD. Y mae y ne^yddiadnroa Americaoaidd diwe jdaraf yn rhoddi manylion 0 ddam- wain ddychrynllyd ar un o'r rheilffyrdd yno. SyrtuioM pont bren ar reilgordd Dalton, Alabama, a sjrth odd yr hoU gerb/dres, gyda'r eithriad o'r agerbeiriant i'r creek islaw. O'r pentwr dadfeil^on tynwyd oiiwech o gyrff meirw allan, ao ugain ereill wedi ea hanafa yn fawr.
[No title]
Y inae ynewydd wedi cyrhaeddo Jelia- labad, yn hysby.4a marwolaeth Shore Ali, A meer Affghanistan, acy mae yr hysbys- iad sydd "wedi ei tlderbyn yn ein Swyddfa Dramor, oldlwrth y Viceroy yn cidarn- hau yr adroddiad. Y mae y manylion sydd wedi eu derbjn ynaill wythnos ar ol y llall yn ngbylch yr anhwyldeb oedd wedi ei feddiann, wedi paretoi y wlad i dderbyn yr hanes hwu. Tra y mae dyn yn ngafael afiechyd corIDJrol, a mediyliol trwm, ychydig obaith gydd am ei adferiai er pob medrus; wjdd meddygol. Tra yn cydymdemlo a diwedd anhapus y panadar ffoedig, nid ces geaym ond gobeithio y .'bydd ei farwolaeth yn achl. BUf i uniawni yr annealldwriaeth sydd rhyngom a'r wlad a'i bobl. Y mae y tawelwch sydd wedi bod mewn cysylltiad ag helyat Aff- ghanist in wedi ei achosi yn un peth o herwydd anfantelsion ganafol i weithred- iadau milwrol, ac hefyd o herwydd helynt milwrol mewn congl arall o'n Hamherodr- aeth. Ond nid yw y tawelwch ond ua amserol. Ni orphenodd ein trafferthion ar yr ochr Ogledd-orllewinol i India gyda ffoad yr Ameer o'i brifddinas, ac nid ydynt wedi gorphen ychwaith gyda'i farwolaeth. Wrth anfon y newydd o farwolseth ei dad, dywedai y mab, Yakoob Khan, ei fod yn ei anfon o gyfeillgar- wcb," ac o herwydd "fod ei dad yn hsn gyfaill i'r Llywodraeth Brydeinig." Y mae yn wir y gel ir oymeryd y genadwri hon tel rhyw amnail wan b ddyimniad y mab, etifedd y goron, i ddyfod i amodau cyfeillgar i L'ywodraeth ni; ond trwy fod amryw heblaw Yakoob yn hawlio bod yn ettfeHdion y goron, ni w/ddis eto pa iodd y try pethau all-in. Dywed hysbysiad oidiwrth y Vicsroy, dyddiedig y 3/d<L o Fawrth, fel hyn — Hysbysa Stewart, fod olfil vyr Biddalph, sef y Ti-ydyd i SJinle H jrse, wedi cael ym- osol araynt wrth ddychwelyd o Girashk, Kashi-I-Nakaa, gan allu o bymtheg cant nen ddwy fil o Alizai Duranis. G/rwyd y gelyn ymaith gyda cholledo ryw 150 o iaddedigioo, ac a erlidiwyd hyd nos. Ldaddwyd Major Reynolds a phump o'r Sowars yn mhyda Colonel Malcolmson ac unarddeg 6 Sowars wadi en haroholii."
TAN A CHOLLUD BYWYDAU.
TAN A CHOLLUD BYWYDAU. Mewa bryshysbysiad o New York, dyddiedig ddydd Llan diweddaf, cawn fod rhan fasnachol & dref Raao, Nevada, wedi ei dinystrio gan dia ddydd Sal di- wedfia4 a bod pump o bsrsonau wedi sytthio yn ebyrtu i'r fflamiau. Oyfrifir fod y golled yn filiwn o ddoleri. J. •>
[No title]
0 Brussels yr ydym yn cael fod y Falas Brenhinol Tervaeren wedi ei lwyr ddi- nystriogandan. Niohollwyddim bywydau
)EISTEDDFOD DEHEUDIR CYMRU.
) EISTEDDFOD DEHEUDIR CYMRU. Cyfarfyddodd pwyllgor yr Eisteddfod hon ddydd Sadwrn diweddaf yn Nghaer- dydd er gorphen y gynwyslan, yr hon a gyhoeddir bellach ar unwaith. Y peth cyntaf oedd gwrandaw ar adroddiad y pwyllgor a apwyntiwyd i ymwelad a Chor Undebol Aberdar, yn nghylch y cytundeb a wuawd a hwynt i ddatganu Blodwen' yn nn o gyngherddau yr Eisteddfod. D Y "Redodd y gynrychiolaeth fod y cor wedi gadael y peth yn hollol i ddwytaw pwyllgor yr eisteddfod, yr hwn ar uuwaith a weloid y priodoldab o dynu yu ol y cytrindob, gan dderbyn cynygiad Cymdeith- fS Gerddorol Oaerdyddi ddatgaau y 'Crea- t,"on,'y rhai nad ydynt ya bwriadn cystadln ar unrhyw wobr roddedig. DQrbyniwyd cenadwri oddiwrth Colonel Tynte, yu hysbysu y rhydd efd wobr o bum' gini am y traethawd goren yn Gymreg a Saesonig yn Dangos y priod- oldeb o birhau y Iaith Gymreig, nid yn unig er cryfhau Cenedlgarwch y Cymry, oad hafyd er cynorthwyo yr efrydwr Saesonig i ddyfoi o hyd i wreiddioldeb amry wiol eirian ya ei iaith ef Y mae y cjnwyslen i gael ei chyhoeddi yn Gymreig a Saesonig, ac i ymddangos hef/d V.1 newyddiadnron Saesonig Caer- dydd. Hvsbyswyd yn y pwyllgor foi rhyw a: ar Ie i fod bechgyn yr Eryri yn bwriada dyfod i lawr i gyfarfod a'r Debeuwyr ar eu tir eu hanain. Gohiriwyd y pwyllgor am fis.
Y GONGL AMERICANAIDD.
Y GONGL AMERICANAIDD. LLADD cYMRO GAN WYDDEL. COAL CREEK, IND., Ion. 28.—Nos Wener diweddaf, toa haner awr wedi wvth, aeth David W. Hughes, mab i William Haghes, yr hwn sydd yn byw yn awr ar ei ffarm yn agos i Emporia, Kan., i mewn i saloon yn y lie hwn i gaei gwydriad o gwrw. Yr oedd yn eithaf sobr; ac yn hollol ddifeddwl drwg denwyd ef i ohwareu cardiau, pryd yr aob .yn ddadFihyegido a Gwyddel, yr hwn oedd yn gvVnead cam ag ef, yn 01 tystiolaeth y rhai oeddyot yno. Wrth ymddadleu ym- aflasant yn en gilydd, ac nidoedd neb yno yn meddwl fod un niwed rhyngddyct, gan eu bod bab amser ar delerau da. Ond er syndod i bawb, tynodd y Gwyddel ei law- ddryll o'i logell a saetbodd y Cymro ar ei ochr chwith, ac aeth y belen drwy y cefri i'r ochr arall nes profi yn angeuol iddo. Yr oedd D. W. Hughes yn 28 mlwydd oed, a cbanddo wraig a thri o blant, y rhai sydd mewn galar dwys ar ol tad tynar a phriod caredig. Nid oedd un dyn yn f-vy parod yn y lie y gwnelai angen nag osdd Dafydd.
,DAHWAIN ANGSUOL MEWN GLOFA.…
DAHWAIN ANGSUOL MEWN GLOFA. STREATOR, ILLINOIS, Chwefror 1.— Boren dydd Sadwrn, Ionawr 2Sain, aeth y cyfaill anwyl a serchog Hopkin Hill i'w waith fel arfer, yn mhwll No. 1, Streator, ond cyn deg o'r gloch, yr oedd yn cael ei dd-wyn adref gan ei gydweithiwr wedi cyfarfod a damwain, yr hon a achosodd ei farwolaeth yn mhen taag awr. Yr oedd yr olygfa yn y ty pan fa farw, ta hwat i ddesgrifiad—ei gyfeillion a'i blant wedi en llwyr orchfygu. Ganwyd Mr. Hit! yn Sirhowy, Myawy, Dehendir Cymrn, yn y flwyddya 1822, felly yr oedd yn 79 oed. Yno hefyd y bedyddiwyd ef gan Cynddelw, i'r hwn yr oedd ganddo parch mawr trwy ei fywyd. Pan ddaeth Mr. Hill i'r wlad ho a, ymsefydl- od 1 yn Danville, Pennsylvania, yna aeth i Broad Top, Pennsylvania, ao oddiyno i Coal Valley ac oddiyno i Streator, Illin. ois. M-to ei fam a'i frodyr yn rhywle yn Pennsylvania yn awr, sef Thomas a David Hill.
MARWOLAETHAU.-
MARWOLAETHAU. Ionawr 26, 1879, yn North Lawrence, Ohio, yr hen frawj William. Browo, yn 67 mfwydd oed. Claddwyd ef yn nghladdfa y lie y dydd M a wrth oanlynol. Dasth yr ymadawedig i'r lie nchod dair wythnos cyn ei farwolaeth, at ei fab, Mr. Brown, o Morris Ran Pennsylvania, yn yr hwa le y treuHodd lawer o flwyddi. Bedydd- iwyd ef gan y Parch. L. M. Roberts, A. B. Brodor ydoedd o Lanelli, Sir GaerfyrddiD, Dehendir Cymru. Tachwedd 25, 1878, yn 52 mlwydd oed, Mary, priod Thomas Thomas, Braidwood, Illinois. Genedigol oedd o Goorgetowo, Merthyr Tydfil, Deheudir Cymru, o'r hwn le yr ymfudasant yn 1868, gan ymsefydl am beth amser yn New Cambria; Missouri, wedi hyny yn Bevier, Missouri, ond er's blynyddau bellach yr oeddynt yn preswylio yn y lie bwn. -Ciaddwyd hi yn barchns ynnghladdfa Willington, Tachwedd 27ain, pryd y gweinyddwyd gan y Parch. G. G. EvaIl. Gadawodd ar ei hoi ei hanwyl wr a bachgen a geneth, o'r enwau Thomas ao Elizabeth. Rhagfyr 28, 1878, yn 63 mlwydd a 3 mis oed, David Griffiths, Pittston, Pon. sylvania. Ganwyd ef yn Rhymni, Dehea- dir Cymru, yn 1810, ac yno y treuliodd y rhan foreuol o'i oes. Ymunodd mews priodas a Mary Davies yn 1833, a bu ¥ ddau fyw yn ddedwydd hyd nes y torwya yr undeb gan angan. Ba iddynt saith a blant, tri o'r rhai Bjdd ar ol wedi ea gadael mewn galar dwys gyda r hon chwaer oedranus, sef dau fab a merch, yr hon sydd ya briod a'r brawd William P- Williams, blaenor y carau yn yr eglwjs hon. Gwnaeth ein brawd ymadawedig broffes o'i ffydd yn Iesu Crist pan oedd yn 29 mlwydd oed, pryd y bedyddiwyd ei gan y diweddar Barch. F. Roberts (Ior- werth Glan Aled), a bu yn aelod ffyddloai yno hyd nes y symudodd i Aberdar ya 1853. Ymunodcl a'r eglwys yn Abet. am&n, ac oddi yno y symudodd i'r America yn 1870, gan ymsefydlu yn Pittston, lie y bu yn aelod ffyddlon yn yr eglwys Fedyddiedig Cymreig hyd nes y cymerwyd ef oddiwrth ei waith at wobt. Ionawr 24, 1879, yn 84 mlwydd oed, Mrs Ann Jones, gweddw David Jones, gynt o Spring, Wis. Claddwyd ei phriod ya Spring Green, 21 mlwynedd i'r gauaf hwn, yn yr hwn le y treuliodd hithau rhan orea a diwedd -ei hoes Ganwyd Mrs* Jones yn ardal LIanfair Cludog&a, plwyf, Cellaa, Sir Aberteifi, Dehendir Cymra. Derbyniwyd hi yn ae'od yn Eglwya Annibynol Llanfair o dan weinidoffaefcil y Barch. Griffith Griffiths, wedi BTOy o'r Plough, Aberhondda. Priododa a David J ooes, o blwyf Uandysul In 19i a bu hi a'i phriod yn aelodau yn eglwys Llanfair tra yr arososant yn yr Hen Wlad.
YR HAINT YN RWSIA.
YR HAINT YN RWSIA. Y mae hysbysiadau wedi eyrhaedd y wlad hon yn ystod yr wythnos ddiweddaf jpat nghylch yr Haint sydd yn awr yn ymdaenm yn Rwsia. Dywed un o'rcyftyw hyabysiad- au fod Prokoffjeff neillduol wedi ym^roled Ik meddyg yn St. Petersburg, yr hwn oedd yat dyoddef o'r anhwyldeb a elwid yr Haint Aa- trakhan. Beth yw yr Haint hwn nid oea neb hyd yma wedi gallu hysbysu. Modd byoag. yr oedd y claf nwn yn dyoddef o ddoluriau (boils) o dan ei geseiliau, ao, yit ymddangos yn hynod afiach. Y mae J doluriau hyn, meddylir, ya un o'r profion cryfaf o'r haint, ac o'r afiechyd anesboniad- wy a wnelai y fath alanasdra yn Athens yn ystod y rhyfel Peloponnesaidd. Modd bynag, y mae y ProkoflQeff, afiechyd yr hwn y dywedir yn awr nad yw yr un a'r haint, ya nghyd a degau o'i gymydogion, yn wyr a gwragedd, wedi eu sicrhau mewn lie neillduol Nid yw y Rwsiaid yn dymuno i'r cyhoedd gael gwybod dim yn ychwaneg yn ngbylch y cleifion na'r clefyd yn bresenol. Yn wir, cafodd gwerthiant y Golos ei atal yn ystryd- oedd St. Petersburg o herwydd ei fod yn rhoddi rhyw fanylion yn nghylch yr haint.
EISTEDDFOD LLWYNYPIA.>
EISTEDDFOD LLWYNYPIA. > Derbyniwyd cyfansoddiadau yn dwyn f ffagenwau canlynol, gyferbyn a'r wyl nchod; h Traetbawd ar Gynildeb. Y mgeisd. Cynilwr Canolig, Economist. "Traetbawd ar Dafliel fel Es'ampl," &c.- Mab Rhinwedd, Llai na'r Lleiaf, LIane o)t Llwyn, Abednego, Pensatwr. 11 Llythyr Mab at ei Dad."—Un yn Trtio. &c., Joseph Bach, Gomer Llwyd, William, Bychan Wyf, Dafydd. Llythyr Caru.Gwenddolen. Marwnad Lleshon Dafydd.Didymus, Jeremiah, Iestyn^DeigrynHiraeth, Deigrra, Galarwr gwyl ei Hiraeth, Car Iddo, Galaiwv, Beddargraff."—tJn oedd yn ei hadwaeu Hi, Deigryn Caredigrwydd, Ab Galar, Marah, Un wyf o blant y Blinfyd, Ieetyn, Ochenaid, Gwr a bur gar rhai Bach. Bbynfas.
GLOFA YNYSFEIO, TREHERBERT,
GLOFA YNYSFEIO, TREHERBERT, Boreu dydd Llun, 241in o Chwefror, pan. odwyd ni sydd a'n henwau isod i archwilio y lofa uchod yn unol a gofynion Rhif 30 0- Gyfraith Rheoleiddiad y Mwngloddiau. Dachreu3om ar ein gorchwyl ar unwaith, ao er boddlonrwydd i ni ein hanain, a'u cydweithwyr, cymerasom ddau ddiwraiod i'w harchwilio yn fanwl. Y diwmod cyntaf aethom trwy yr hen waith, sef y Pedair a'r 'Ddwy a Naw,' ac hefyd yr ystablau. Cawsom yr oil mewn sefyllfa foddhaol, ac yn hollol glir oddiwrth, nwy. Yr ail ddiwrnod, aethom trwy y 1 Naw,* ac oddiyno rr I Chwech,' a chawsom yr 011 o'r ddwy wythieu yma eto yn foddhaol 84 yn glir oddiwrth nwy. Wrth ddarllen yr hysbysiad hwa, chwi ganfyddwch fod yr hen waith, yn ogyStalaJr lleoedd gweithio, yn cael eu hiwyru ddigon i gadw y nwy ffwrdd.. Y. mae clod mawit yn ddyVeins i Mr. E. D. Evan, ein Goruch- wyliwr, aa ei ofal mawr am ddyogelwch ei weithwyr. Carem wneud sylw hefyd ar waelod y pwll; fel y mae wedi ei osod, cred- wn ei fod y cadarnaf ydym wedi ei wded eto. Y mae digon o leoedd i gilio oddiM ffordd y drama, pe dygwydda rhywbettt alian o le yn y pwll, ond casi enyd o rybuda, ac y mae clod mawr yn ddyledus am hyn 1 Mr. Zephaniah Thomas, Ynyshir, em cyn- oruchwyliwr. HBNRY WILLIAMS, ) 41 MORGAN JAMES, )