Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
12 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
Darganfyddiad Newydd! WILLIAMS'S Compound Castor Oil Pills. YE unig ffordd i iechyd nituriol yw trwy gymeryd 'Williams Castor Oil Pi^8- maent yn cael eu gwneud o'r llyseuyn Castor, yn gynwysedig o'r prif lysiau a gydnabyddir v feddyginiaeth oreu i buro y gwaed: feiiy y mae y Peleni hyn yn tra rhagori ar ddim a geir o'r Hysieuyn Castor ei hunan. Y maent y feddygmiaeth. oreu allan, nid yn unig i buro v gwaed, ond hefyd er dadwreiddio pob math o gornwydion, clwyfau, ac ysfa yn >y cnawd. Y maent yn feddyginiaeth ragorol hefyd i leddfu anhwylderau yr afu, llosgfa yn y eylla, (billiousness), cur yn y pen, ac i symud ymaith wynt, chwyddiadau, curiad y galon, y piles a'r gravel, y dropsy, poen yn y cefn, dwfr-ataliad, bias annymunol yn y genau, a theimlad o orlawnder ar ol bwyta. Y maent yn feddyginiaeth anmhrisiadwy i fenywod, Sin en bod y? un yn eu heffeithiau a Chastor il, ond yn tra rhagori arno, ac yn Hawer hawddach i'w cymeryd. Y maent yn gweith- redu mor esmwyth a diboen, fel y gellir eu cymeryd gyda dyogelwch gan bawb. Drwy hyny, gellir eu hystyried, nid yn unig y fedd. yginiaeth oreu at yr anhwylderau uchod, ond yn gaffaeliad anmhrisiadwy i'r cyhoedd. Gan fod rhai yn teimlo cryn anhawsdra i lyncu Peleni, y mae Williams wedi darganfod ffordd i'w gorchuddio a gwisg, yr hyn a'u gwnaat yn hollol rwydd i'w cymeryd gan y mwyaf tyner eu harchwaeth. TYSTIOLAETH PWYSIG ODDIWRTH FEDDYG. Hynsydd i ardystio fy mod wedi archwilio Peleni 'Compound Castor Oil' Williams, ac JIll cael eu bod yn cynwys y prif lysieuau at y doluriau hyny y maent ^edi on ^hamcanu. Dylasent gael cefnogaeth gan bob teulu yn gynredmol. DR. BLAKB. Army and Naxy Hospital, Scutari. ETC a'R AMERICA. Dyoddefais yn fawr oddiwrth y dropsy, Sileg, &'r gravel am fisoedd. Aethum o'r iwedd yn analluog i ddyfod o'r gwely gan maint y ehwycld a'r poen. Gallaf sJcrnMi fod yr holl anhwyldemu uchod wedi fy llwyr adael, ac cddiar amryw yr ardal hon, trwy gymeiyd eich Compound Castar Oil Pills. Yr eidd.ch yn dra dwlohgar, MAXT JANB DATIBS. YoungSfcown, -Ohio. SYNIAD BABDD. Chwi gleifion gwyweaig, yn fychain a mawr Mae iechyd yn agos os myawch yn aw*; Os ydyw y treuliad a'r 'stumog yn was, Y rain a'r galon yn methu eu Ipa., Gwnewch roddi'r clefydau i gyd yn y thrill*^ Drwy gymeryd i'ch gwella y Castor Oil Pilla. Pniysgol Glasgow. EHUBBWAWR. GWELLHAD OBDIWHTH Y PILES A'B GRATtL "Drwy gymeryd eioh Compound Oastof'Oil Pills cef? lis wellhad buan. Yr oeddwn yn methu cerdded cam braidd, aé yn metha eis- tedd o herwydd y Piles, a phoen yn rkan iselaf y cefn,- eM yn y pen, a'r clumiau yn mi Hefyd trwy gymeryd yr un Pills cef- MWwyr wellhad oddiwrth y Gravel, y* hwn eedd yn fy mlino yn barhaus. Dylai pawb wybod am y feddyginiaeth hon. Trecynop. Mm. THOMA& GUVBLLHALJ itHTlTEDDOL 0 GUSFYD TSL ALTB A DLFTFYG TKBULIAB. SyK—Mae yn llawen genyf hysb^sm y ffW^lhad rhyfedd a gelais drwv gyme*yd tidl.. Com pouud Castor Oil Pills niodedig. Yr peddwu wedi gwiseud prawf o bob aaata o gyffeirian, ond y cyfan yn ddieffaith. Dy- •ddefais am flynyddau meithion oddiwrth glefyd yr afu a difFyg treuliad, gwrthwyneb- Sd at fwyd^ yr hyn a'm hanailuogoddii ddilyn fy ngalwedigaeth. Ar ol cymeryd dau fiychaid e?ch peleni fe'm hadferwyd i gyflawn iechyd. Mapnt liefyd yn rhagorol mewn achosion o fffies a gravel.—Yr eiddoch, Llanelli. CAPTAIN JOHN PATTISOW. DOCTOR YN MBTHU, A PRILLS WILLIAMS YN IACH^IT. Yn ddiolchgar yr hysbysaf chwi o'r gwell ^4 gwyrthiol a gefais drwy gymeryd eich ^Compound Castor Oil Pills' Bum mewn -Minder mawr gan boen yn fy arenau, y stumog yn methu ei iaii, poen yn fy nghefn, a. gwaethaf oil, methu cysgu y nos; ac er cy- .yd llawer o foddion doctor am amsea maith, eto dim lies nes cael eich Puls chwi, y rhai yn bur fuan a'm gwellasant. Yn 8.W. I yr wyf yn holl iach. Y mae fy nghwellhad wedi peri syndod maw# yn y gymydogaeth hon. Yr wyf yn anfon hyn erv budd i'r cy- hoedd.—Yr eiddoch, ANN EYANS, Maerdy, Fesndale. Er Dyogelwch, cofiwch ofyn yn eglur am Beleni Compound Castor Oil Williams, a gofalwch fod stamp y Llywodraeth ar bob blychaid o honynt; heb hyn nid oes un yn gywir. .SYLWCH.—Cofier fod arbediadwrth brynu ifjblychau mwyaf, sef 2s. 9c. Y maent yn cyswys tri o'r rhai Is. lie. Ar werth mewn blychau Is. -lie. a 2s. 9c. yr un, gan bob Fferyllydd, neu trwy'r Post oddiwrth y perchenog, am 15 neu 34 o stamps. Perchenog—D. WILLIAMS, Dispei?sing Chemist, Gadlys, Aberdare, Giam. DING-DONG-BEL L. GEORGE'S CiSMBRIAN VOICE LOZENGES. A Letter from Eos MOKLAIS. DEAR SIR, .I I am very much pleased with the effect which vcur Lozenges have upon tie-voice. They are far superior to any. thing I have been able to procure. Singers sill fird thestj Lozefigts a great acquisition. They re deservicg of 811 the commendation t' %t. I can bestow npon them, end I shall have grfcat pleasure in reeon*mending them to all my friends who take-an interest fn vccfi) masio. V I am yours, &e., Eos MOBLAIS. PBOPRIETOE J. E. GEORGE, M.R.P.S., BiRWAIN, GLAMORGANSHIRE. Chdar Fcsi 4,øJ 8et a 11 2a, < GRAND DRAWING OF PRIZES will be held at TREBANOS, Ponterdawd, Swansea, on WHIT-MONDAY, 1879, in the preHenoe of several gentlemen of the neighbourhood and as many ticket- holders as will attend; when the following; valuable prims will be awarded to the wising tumbers A is. d. 1 Capital New House and Garden, value 200 0 0 2 Given in Cash it g 0 3 A Piut. clan JbnnoMum » 7 7 0 4 S»t of Tea Seiviee •• M J 6 Ditto •• •• *•}?)! 6 Handsome 8-Day Striking Clock „ 1 « 7 Set of Chamber Ware » 1 • 8 New Violin » S 9 Sat ef Chaiaber Were •* M I* 19 Teleeooye •• •• *» 2 2 1 1! Safety f>»sip •• m ■ 12 Meersohaom Pipe »• »» 8 0 Tiekets, One Shilling ea^h, or a Bock of 22 for jEi. Secretwiec-D. E. Richards and W. J. Morgan, Trebanos, Fontardawe, Swansea, where tickets may be obtained. Agents wsaited everywhere. 38 MERTHYR TYDFIL Art Union Prize Drawing, In aid of The Building Fund of ENOH CHAPEL, GEORGETOWN. THE DRAWING wUl take place on Thursday, Sefrtemher 25th, 1879, at the TSMPBBANCB HALL, under the distinguished patronage and super- vision of the ieU<w«K:zentlemen:—D.WiUiamB,Eaq., High Cwfttable W. Harris, Et q.; W. Jones. Esq., Cyfsrthftk Werka; l. Kitkhouse, Baq, Llwyncelyn; J. Jenkine, Esq., and J. B. Daviee, Esq. The following valuable Prices will be drawn for :— P FIRST PRIZE, Any article or articles to be seleeted by the BCUMttfal w-inner to the value of .;£50. 2. A briuiank-toned Piasofoiito in walnut 25 0 3. A hanJsoaae Pony IS 0 0 4. A handtome pair of ChSolldeUen, with iewr birackate ift aaah 12 0 0 «. CbambtW a tnoyctopedia, published at 19 10 o 6. An ei^tt-day Cloek *• ,,880 7. A Silver Lever Wateh *•5 5 t 8. A hao&oma Bicycle •* «• • 9 9. Skwr*! beautiful Sewing Machine ..600 It. ▲ very bwautifulChest ef Drawers 5 5 1 11. A superior Sail of Ctothes 4 4 0 12. A rirt Paisley Shawl | » 13. A beauttlul Mahagany Coueh 9 3 0 14. A highly SMro-flated Tea & Coffee Service •• 2 2 18. A pair oifloed Blankets J 15 6 10. A MMtttfol leAefSohoel Beoks •• 1 11 0 17. A 1M6aiiá1lWe18hPJNmù Dteas 1 5 19. A IU)»»wooi Waiting Desk, w«ih brass «{• ». 19. A LtAlse Romewood Wriftg Desk 11a 30. A haateom* Onet-stand oomalete II 21. An obwat Oviag Loc-kim 0 1 1 AbaauMalTkmtPieoe ^,119 29. A L&diW Daaasiag Case .lift 24. A Qeutfeawovs Dreseteg Case ..lift i&. A heautifU Aaoowlfan v. 1 1 Ð 20. A beaa4fal Set of Trays .110 >7. A Silk UssfenBu .lift M.ABetofFIre-iMM u 1 1 29. A hnaiansft Piotare M 1 I 3*. A beanttlal Ra^wvteg .119 31. A rtok Table-Cover b 22. A Watar-fteoi Overeoat .110 Is attitha to the afeeve, there wtt1 be given tway afeeve Two Boadsei Vaioalls PriaML oompriai** Th»e yieec, Woollen Shawls) and Turnovers, Ptaanel Shitte and Fkimel Awtens, IChgdroWs Boeta and St^ckisga, Ties and LfÐa). Collar is Pukei jtanaterehMt, Prime Welsh fuma CaetpMUy Cheese, together with other onuumeafed Tiek". 64. oacht or a Boek of Twehe Ti^te for5». The 0*awin§ on the prlncfple ef the Aj* Union. «•* sMMiiftll numbers will be published ki the MeHbjc Bxprees,' South .Waiee D*l»j Now*, I ^Banket Amserau Cymru,' "Seren ey-ta., and < Tarias y Gwsithiwr.' A not of winning nu- bers w1¡U be ler«««4«d to ocky person who will se&d a stoavped aMreeseai envelope fm the oMBe. TRMMVRWR, B. 1. Evans, Esq Brecon QW Bank, AtuUtonh Mm J. Yaufchs.* and W. Wltlasa; Hon. 'Secretary D. Dwviee, Esq., 3, Gl^bekwid; Come()onding Seoretawka, MT. T. Thossaa, fco; Breaen road/Mertiyr Tydfll, andMr. R, Llewellyn, lfc, Cyferthf* Lano. Marthyr TydfiL §6 GWAUKCAEGUEWEN. BYDDED hysbys i holl grpddioo y byd a'r Beta*, fod pwyllgor y Olwb Esgidiau k gynelir yn y Leigh Arms, yn barod i dder- bJ8 Emma- am bob math o Esgidiau, a thapio. Nid yV* Gymdeithasyn ymrwymo i daerbyn yr iselaf. Bydd yn rhaid i bob yxngeisydd gadvr gweithdy yn yr ardal. Y ffiae'r aelodau yn rhifo dros 100. Mstimaiea i fod yn llaw yr Ysgrifenydd ar neu cyn y 24ain o Fawrtb, 1879. Y gsir Tatimate' i fod ar yr envelope. B. A. JAMES, Ysg., Gwauncaegurwen, 47 Brynaman, R.S.O. VARDBE, GER CLYDACH. CYNELIR EISTEDDFOD yn y lie uchod dydd Sadwrn, Mai Syttd, 1879, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr buddugoL PSIP DDAEN. £ 8 d Datod mae rhwymau caethiwed,' (J. Thomas), i gor o 40 ac uchod 8 0 0 A Rhodd i'r Arweinydd gwerth 1 0 C Beirniad,—CARADOG. Y programs yn awr yn feaso1, ac i w cael g&n WM. H. DAYIES, Ysg., ■ 34 Vardre, Clydach. BWRDD Y GOLYGYDD. ,T, ytnfiiilad Personol Crist."—Bydd yn <Ida gen.mgyhoeddiyrysgti^,a-ohlywed yn aihellach oddiwrtbych. Y rGIov»r a'i Feryglon."—Yn ein nesaf. Llythyr oddiwrth Gymro o Abercarn yn Znlnland."—Yn ein nesaf.
A YDYW GWEITHWYR YN AITRADLON?…
A YDYW GWEITHWYR YN AITRADLON? Y cwestiwn uchod oedd testyn erthyg] allnog yn y Contemporary Review y llynedd. A byddai yn aohawdd cael testyn mwy cyfaddas i ateb amgylchiadau presenol gweithwyr a meistri. Y mae yr ymgais sydd wedi bod i osod y bai, am aflwyddiant masnach, wrth ddrwe y gweitbiwr, yr hwn sydd yn ceisio sicr- han y gyflog uwchaf am ei waith, wedi profi ei tun yn ymgsis nad yw yn syl- faenedig ar yr toll ffeithiau yn y mater. Y mae yr ymgais wedi marw o herwydd nad ywgostyDgiad oyflogau gweithwlr i'r haner- a llai na hyny—y peth oeddyr t oddeutn pedair blynedd yn ol, wedi cyf- lymu dim ar olwynion mssnach. Byddai yn auneturiol dysgwyl i fasnach gyfl/mu tua llwyddiant, trwy foddion sydd yn lleihau gallu corff mawr y boblogaeth, sef y dosbarth gweithiol, i bwrcasn nwyddan y rhai a werthir gan ddosbarth arall. Oa yw gosfcyngiad cyflogau gweithwyr yn peri nad oes pryniad arnwyddauHawrfr haner gymaint ag oeddynt bedair blynedd yn ol, yna nis gall masnarfi yn y nwyddan hyny fod haner oystal ag oedd hi y pryd hwnw. Pan yr cedd cyflogau uchel gan y gweithwyr, yr oedd hi yn gynhanaf ffrwythlon iawn i ffermwyr y deyrnas, mewn defaid, gwarthBg, &c. A daeth eu henillion hwy i'r haner, os nad dan hyny, pan y daeth enillion y gweithwyr lawr iT un graddau. Effaith natunol lleihau gallu y gweithiwr i brynn nwyddau, yw, nid yn unig lleihad masnach, y gweithwr, ond hefyd, trwy hynt teflir dosbarth mawr o'r .gweithwyr ar y graddan uwch na hwynt i wneud i fyny ddiffygion eu cyflogau, naill a'i trwy eu cynal a'r trethi, neu mewn ffyrdd o elusenau. Yn ngwyueb pwysau y baich hwD, gorfyddir y graddau hyny i gynilo eu treuliau hwytbau. Achosa hyn leihad yn masnach y gwerth- wr. Byddai yndrngareddiddynionystyried, yn ymarferol, nas gellir fforddio* niweidio un olwyn fechan, ddinod, yn wheiriant cymdeithas, heb achosi niwed i bob rhan o'r peiriant. « Hawdd y gall derbynwyr oytogau mawrion ddylanwadu ar y Wasg, ao ar opiniwn y Senedd, i gredu Ilawer ffog-, chwedl a ddywedir yn erbyn y gweitkiwr, fel prif achosydd marweidd-dra masnach. Ond pan y gwyddis fod oyfiogau dau gant o agents nad ydynt ya gwmeod oad ychydig-Ðronu yn y cawell gwenyn^- yn dyfod i gymainl ag a delir fel cyflog i chwe' mil o weithwyr, anhawdd yw meddwl fod drudeid po a haiarn, a pkrtih- au ereill, wedi cae1.. aohøi gaa wiider oyflogau gweithwyr. Yr ydym ym llwyr 9*1 pe byddai rhyw gynllun i wwnd JIIIOhwiliad i gyfiog- au mawrion y beW ■ydd ym mgtmH mm gweithfeydd-J rhai a dderbyniant gyflog- au tywysogaidd, ao a Binana* W Pmktm hunan-geisiol a #onfte«ol Twr^ swokbm gweithwyr, fel pe byddai y gweithwyr 18 slafiaid metrtt ctrfT, ewud, a méddiaaau, iddynt hW!-1 daiud «Aoos o boffiau gwyrgam i'r golwg, a eebonienl yn eglar beth yw yr achos fod jweithfaydd mawr- ion wedi cael eu melllithio i adfeiledig- aetb, fel U* adfeilion y gwl«dydd dwyreiniol. A gwelid yn amlwg mai 1 ychydig iawn sydd y* garvrodd wrth ddrws y gweifchiwr fel ackoa y wrieia oin- adwy a w»lir yn y gweithfeydd mewm lifter ardiii. Kid pleidgarwdi daH i*ag a* y gweith- wyr sydd yn peri i M ar bethau TO ngoleuni lfciifcau mm gellir eu gwadm. Yr ydym bob amser,, oddiar earn cariad at y gweithwyr, wedi dr.tgan ein gdlygiadau yn ddibetrus yn -arbyn unrhyW ffurf. o weitbredu gaaddyn* "jdS yn fyrbwyll a dialgar ao yr ydym yn erbyn pob ffarf i a gradd o anfradlwrwydd. Tr Jfdym Lefyd Y8 bollci gredn fod meistri hyaaw^ Cristionogol, wedi gwneud,«u goreu i leaoii y gweithwyr mewn llawer iawn o ysfcyr- iaethau. Y maeift wedi llafario yn galed i gadw gweithfeydd yn y bl&en #r mwyn y gweithwyr, gan otiiihio gweled amser gwell yn fuan, Eit harwyddair ni yw TBGWOH, gyda golwg ar weithreiiadau a hawliau pob dosbarth mewn cymdeithas. Yn ol yr erthygl yn y Contemporary Review, y mae sefyllfa y gweithiwr yn hawdd Pw dead. Y mve dirgelwoh mawr yn perthyn i weitlyrediadau a breintiau toeistri. Rhoddir awdurdod i feiatr a dderbynia gyflog fawi—drea £ 20 yn yr wythnos, a'i dy—i wneud fel y myno efe a llawer o weithwyr. Try hwynt ymaith efallai er mwyn gwneud gwaith o'i eiddo ei hun yn enillfawr, mewn rhyw gangen. Ac wedi iddo golledu cwmni o filoedd o bosibl at ei fantais ei bun, symudir ef heb fod fawr o neb yn cael gwybod paham. Nid dychymygu yr ydym, er nad ydym yn enwi un ffaith neilldupL Sonir am ugain punt yn yr wythnos fel cyflog y meistr, fceb ystyried y gwahanel ffyrdd sydd ganddo i wnend ei £ 20 yn £ 25 yn yr wythnos. Ond sonir am Y,2 yn yr wythnos a dderbynia gweithiwr, heb ystyried yr amser a drealia efe heb enill dim yn ystod y flwyddyn. A rboddi pethan at eu gilydd felly, nis gellir ystyr- ied fed y gweithiwr yn derbyn dros Y,70 yn y flwyddyB at ei holl dreuli&u. Y mae hyn jn ffaith mewn llawer enghraifft. Ond y mae miloedd yn derbyn llai na hyny, er fod ganddynt lawer yn eu teulu- oedd i ymdtibynu arnynt. Cymer ysgrifenydd yr erthygl, y cyfeir- iwyd ati uchod,. sefyllfa gweithwyr yn Llundain i ystyriaeth, am y deng mlynedd ar again diweddaf. Ystyria efe fod y ffeithiau yn nghylch Llnndain yn ateb i seiyllfapethan mewn trefydd poblogaidd ereill. Edrycha efe ar gynydd oyflogau, a chynydd prisoedd nwyddau angenrheidiol. Yn 1847 derbjniai gweithwyr mewn 0) sylltiad a'r gwaith o adeiladu 6c. yr awr; 5s. yn y dydd o ddeg awr. Dyna y gyflog gyffredin o 1886 i 1847. Yn 1858 ceisiasant gael y fraint o weitbio naw awr yn y dydd yn lie degr. Cytunodd eu meistri i roddi iddynt ragor o gyflog am y deg awr, yn lie iddynt golli mactais eu gwaith am un awr yn y dydd. Gytunodd y gweithwyr ar hyny, hyd 1859. Yn y flwyddynhono bu strike er mwyn cael y I naw awr yn y dydd. Cauwyd y gweith- wyr allan. Yn 1861 bnont yn cynhyrfa drachefn, a chawsaBt 7c. yn yr awr, a lleihad o ddwy awr o amser gweithio ar ddydd Sadwrn. Gwnawd amryw chwan egiadau wedi hyny nes y cyrhaeddodd en cyflogau j oddeutu £2 yr un yn yr wythnos. Ond y mae gwyliau ac amryw amgylch- iadau yn lleihau y swm hwnw i 91 15s. yn yr wythnos, neu £91 yn y flwyddyn. Y mae cynydd cyffelvb wedi cymeryd lie yn nghyflogau gweithwyr mewn gweithfeydd ereill. Ond y mae pris nwyddau bywiolaetb wedi c/nyddu. Pris cig eidion o 1847 i 1853 oedd 7 lc. y pwys. Cig dafad 6fo. Pris y cyntat o 1853 i 1867 oadd 7te, yr olaf 8lc. y pwys. 0 1867 i 1873 prisoedd y ddau y pwys, oeddynt 8ic. a 9^c. 0 1874 i 1875, sU. 9fe. 0 1876 i 1877, 8f 3. a 10c. Felly y mae cynydd pris ymborth mown cig wedi bod yn agos 50 yn y cant. Hyn yw y cynydd i'r rhai a werthent y cig. Ond y mae y cynydd i'r rhai a brynent y cig bob yn bwys wedi bod oddeutu 80 yn y cant. Y mae pris bara wedi bod yn dra rhe- symol, Ond y mae pris bwyd-lysian wedi oynyddn oddeutu 100 yn y cant. Y mae,rhentoedd tai wedi myned yn liawer uwch nag oeddynt. Y mae glo yn 50 yn y cant yn uwch ei bris nag yr oedd ddeng mlynedd ar ugain yn ol. Ac y mae pris dillad wedi cynyddu yn fawr. Yn awr, pa fodd y saif cyflog y gweith iwr, at ei angen ef a'i denia yn cynwys 5,t fel nifer canolog, yn ngwyneb y ffeithiau uchod? Rhaid i'r 5-y gwr, y wraig, a thri phlentyn—gael eu porthi, eu iilladu, eu or- nesu a bod mewn ty, yn nghyda gosod y tri phlentyn mewn ysgol. Rhaid i'r pethau hyn fod, er i'r penteulu fod allan o waith, yn glaf, nen fod yn sagur mewn dyddiau gwyl. Rhaid iddynt feddu angenrheidiau bob dydd o'r flwyddyn, oblegyd eu bod yn bothau parhaol. Bywedir na ddylai rhent dyn fod yn fwy nag un rhan o saith o'i gyflog. Felly rhent gweithiwr, yn derbyn £1 15s.ynyr wythnos, a ddylai fod yn 58. Yn lie hyny y mae yn gyffredin oddeutu 6a. yn yr wythnos. Oyfrifir y glo yn Is. 80. yn yr wythnoe. Ysgol i'r plant, 6c. Swllt i'r clwk Dyna oddeutu 9s. yn yr wythnos. Gadewir felly £1 6s. Bhenir y swm hwn trwy roddi 10s. gogyfer a'r gwr, 9i. i'r t wraig, a 8s. yr un gogyfer a'r 3 phlentyn, a swllt at bethau dygwyddiadol. A gadael allan brydiau ereill, nis gall ciniaw y gwr gestio llai na Is. yn y dydd. Dyna 6s. allan o'r deg, is. fyddai ganddo at de a bwyd ar y Sul. Neu po cyfrifld y 6s. fel rhan o'r £ 1$a gadawai £1 at angen y teulu mewn bwyd a 'dfllpd. Ni bj4dai3s. fie.yno.ri»o4jttt^in> fiall^ t«uTft y Sul. Gtadawai hyn wex»ill o 16s. 6c. Byddai hyny yn 4n. yr un i'r gwr a'r wsaig, a 2S. 60. yr un i'r plant. Wedi rhoddi Is. o'r rhai hyn at fara, ymenyn, t6, ooffi, byddai y gweddill, set 9s. Sc., at fwyd-lysiau ac amryw o angen- rheidiau ereill, megys dillad, 4;0. Gwelir yn amlwg nad oes modd i fod yn afradloa yn nghyflog y fath benteula, ond ei fod yn angenrheidiol anbebgorol iddo fod yn gynil, at fedra dwyn y ddau pen yn nghyd, a chael digon 0 angenrheid- iaa. Mr hyn i gyd y mae y dosbarth gweifch- iol wedi gwnend gorchestiou mawr i osod y dyfodoi yn gyeurns, trwy ddefnyddio manteision y Friendly, y Loan, y Build- ing, y Saving Bank Societies, &c., yn helaeth iawn. Pe chwilid i ffeithiau gwelid fod afradlonrwydd mawr yn perthyn i'r dosbeirth uwchaf mewn cym- deithas. •.
' EISTEDDFOD BETHEL, ABERNANT,…
EISTEDDFOD BETHEL, ABERNANT, ABERDAR. Derbysiwyd y cyfansoddiadau canlynol i ar gyfer yr Eisteddfod uched, a'r oil wedi eu trosglwyddo i ddwylaw y beirniaid. 'Chwech Penill ar ol Thomas Parry Tawelog, Aberdarian, Cadlac, Gwrnerth, Nimro<f Ddu, Bardd Wylofus, Hen gyfaill yn llawn o gofiou—7. BedaargnaffAmddifad, Erier o'r Graig Caiarwr, Teimlaiwy, Llai ta'r Ileiaf, Galarus' Marah, Maroni, Galarwr, Wylofus, Llais hiraeth mewn llys arall, Eiddilyn;-12. "Güleani GwefreiddiolTrydanwr, Sir Humphrey Davy, Cardi, John y Watchman, Nekton, Herabeiih, Gwyddon.—7. "Sarff Bres':—Joeua^h, Amos y bugail, Obotii.—.3. Triiethawd ar El:as :'—loan, Ar ffrwst, Jexeboam, Llanc o'r Me, Eliseus, Slot Link, Pleiityn Llaf^r, Oniri, T)ewi Glan Wenallt. —9. Yi3gzitenu y Silm xliii.—Un am dreio, A.B.C., Y ddryw faclidan 12 o d, E.D., Y Hall o'r tenia dan 10 oed, Dafydd, Shakes- peare, Mountaineer, Omri, Un (ir lie, Gomer. —11. Ysgrifenu y Salm exxxiv.—Gomer Jones, John Bach laf, Tom 2il, Harry l»f, Blodwen, Un o'r teulu dan 10 oed, Omri, A B.C., Dyma fl Thomas ap loan, X.Y.Z.—11. 'Freehand Drawing':—John Evans, Tudor yr ail, Landseer, Un gerllaw, Schoolboy, The little Scholar, lolo Wenailt, Self taught. Charles Peace, Romulus, Young Practiser, -a T. an Dafydd.—12. JOHN POWELL, Ysg.
TON, YSTRAD.
TON, YSTRAD. Nos Fercher, Mawrth y 5ed, cafwyd y fraint o glywed y Parch. T. P. Evans, Cei- newydd, Ceredigion, yia traddedi darlith ar i'ocl yn Ddyc,' yn Nghapel Bethesda. Yr Yr oedd y teatya yn newydd, a'r ddarlith Jn wir alluog. Nid ydym un amser yn offi gorg mmoliaeth, ond y mae yn anhawdd peidio canmol yr hyn sydd dda a theilwng; a chredwn os traddodwyd darlith ddyddoroi yn y Ton erioed o'r blaen, yr cedd hon felly. Cymerwyd y gadair gan E. Thomas, Ysw., Maindy Hall, yr hwn a anerchodd y gynull eidfa yn fyr ond i'r perwyl, fel y medr ef i — wneud. Yna aeth y darjithydd trwy ei waith yn ganmoladwy iawn, gan sefyll i fyny am tua dwy awr, a'r gynulleidfa yn cyfranogi o'r chwareus a'r difrifol bob yn ail. Wedi talu diolchgarwch i'r darlithydd a'r cadeirydd, terfynwyd trwy ginu emyn. Aeth pawb adref wedi eu llwyr foddloni. r Darlithiwi- drwy'i fedr letha,-y gofid O'n gafael gymera; E' esyd y fynyd nesa', Y dyrfa oil i dwrf ha, ha. DEWI GWEN G.
ABERDULAIS.
ABERDULAIS. Y mae yn hyfrydwch genyf eich hysbysu fod yr annealltwriaeth oedd Ihwng morth- wylwyJT y lie uchod a'r meistri wedi dyfod i derfyniad, ac y maent erbyn hyn wedi ail cychwyn. Aethant yn ol a? yr nn tir ag y daethaut allan. Sefasant allan am taa chwech wythnos fel cewri dros eu bia.wn- derau, ac y mae hyny erbyn hyn yn glod nid byehan iddynt. Well done, boys, dywedaf finau. CYFARFOD. ADLONIADOL.-Nos Fercher, Chwef. 12, cynaliodd Cymdpithaa Gwyr Iea- ainc Castellnedd, Dosbarth Aberdulais, eu cyfarfod y tro hwn yn yr ysgoldy perthynol i'jr lie uchod, o dan lywyddiaeth y flVagthbert a'r donlol Mr. D, Griffiths. Aethpwyd trwy y rhaglen fel y canlyn:—Deuawd ar yr Harmonium a'r Flute gao Miss Stafford a'i brawd. CAn gan loan Dulais. Darlleuiad gaa Mr. 'Williams. Can gau D. Gething. Darlleniad gan Stafford. C&n gan John Thomas. Chwareu ar y Flute gan J. Stafford. Darlleniad gan J. Edwards. C&n gan Miss Stafford. C9,n gan D. Edwards. Deuawd gan loan Dulais ac E. Gething. Chwareu ar y Flute gan Miss Stafford. Cafwyd cyfarfod lluosog iawn, a phawb yn teimlo eu bod wedi cael eu llwyf boddloni, gau ddymuuo cael un o'r u* fath yn fuan eto. DULAISFAB.
NAZARETH, ABERDAR.
NAZARETH, ABERDAR. .*■ CANTATA MOSES A JOSHUA.—Nos Iau, y 6ed o'r mis hwn, psrffoimiwyd y Cantata hwn am y waith gyntaf yn Aberdar, yn y capel uchod, gan Gor Nezareth, o dan as- weiniad Mr. John Thomas. Aethant trwy y gwaith yn ganmoladwy, ac y mae clod ya ddyledus i'r cor a'r arweinydd am inivodtico y Catifcata hon i sylw Abwrdar. Aeth yr adroddwyr hefyd dlWY eu gwaith yn dda iawn ar y cyfan, oddigerth ychydig eithr- iadau; yv oedd rhai o honynt dipyn ar ol, ond y mae modd i'r gwaelal i dd'od yn dda trwy ymdrech. Cjfeilliwvd gan Master W. J. Evans (mab Mr. Rees Evans); llano yw ef yn llawn o nwyf cerddorol. Ep ei fod yn ieuanc, y mae yn fedrus gvda chwareu y cyfeilliant. Rhwydd hynt iddo, dywddaf fi, i Otgyn grisiau cerddoriaeth nes y delo yn ail i Handel yn ffurfafen y g&n. Daetk cynulliad da iawn yn nghyd, ac yn eu plith yr oedd rhai o brif gsrddorion y He. Y mae yr elw a gynyrchodd y perfformiad i fynei er cael harmonium, at wasanaeth plant Nazareth-achos teilwng iawn. Y mae Johln l Thomas ya deilwng o glod am ei ddu boneddigaidd o weithredu gyda'r canu. Y mae bob amser yn syml ac yn weddaidd o flaen y cor. Ie, ttrwetoydd bob It (VJ Or-fawr ydyw lean; ? Un lion,—didwyl] 0 anian Gyda'r gwaith 0 godi'r g4n. Yn wir ni cheir vua o'i chvraeth-—yn fynydi 0 fewn cylch cerddoriaeth; HofF wr yw, diwyd, ffraeth,—0 ftyd union; Nef o swynion a dyf o'i wasanaetk Fu O'B DORY.
TREBANOS.
TREBANOS. Wrth daflu golwg dros golofnau eich newyddiadur poblogaidd y dydd o'r blaen. gwelais ymgais fawlyd gan ryw leban difoes i fwrw ei lysnafedd gwenwynig ar breswylwyr Craig Trebanos, a-r ddwy graig gymydogaethol, sef Craig y Duke a Chraig Glynmeirch. Os haeddodd neb erioed ei "gosbi ft. dau geisbwl," mae'r dyhiryn brwnt a ysgrifenodd y fath gabldraeth hasr- llug ar gymeriadau pobl y tair craig yn haeddu hyny yn ddiseremoni. Gresyn oedd iddo fwrw ei glafoerion ar yr hen frawd parchus Glanbarna. Mae'r hen batriarch wedi bod yn un 0'. helwyr mwyaf blodeaog yn ei ddydd ni chafodd neb i'w drechu erioed wrth ddilyn cwn hela, ac y mae ei lais yn brenenol fel cloch arian, ac hefyd mae 3m un o'r pysgotwyr mwyaf llwyddianus. Mae yr hen gyfaill yn awr yn cael ei flino yn drwm gan y gwynegon, ac o herwydd fod ei nerth yn pailu, y mae y boneddwr dyngarol o Ynyscedwyn, R. Gough, Ysw., wedi gweled -yn dda i rwymo ychydig Or patflau. gloewon sy'n anhebgorol angflu- rheidiol i brynu moch wrth yr hen frawd i'w gynorthwyo yn ngwyneb ei wendid ccrfferol. Mae'n cael ei fara beunyddiol o dan T. White, Ysw., (boneddwr gwir ddyngarol), fel lock- keeper, ac felly mae Glanbarna, drwy dirion- deb y mawrion, yn gallu ymdaraw yn dda dros ben. Mae yn drueni meddwl fod neb mor galongaledagymguddio yn Hechwraidd y to ol i'r llwyn i daflu ei chwydiad afiach at berson parchus yr hen "Lanbarna."— Yr eiddoch yn barchus, HEDDTCHWB.
•.",j OALFARIA, CLYDACH, CWMTAWE.
j OALFARIA, CLYDACH, CWMTAWE. Cynaliwyd cyfarfod llenyddol yn y lie uchod nos Sadwrn, Mawrth yr Bled. Y beirniaid oeddynt-y canu, Mr. H. Cynlais Prosser, Birch Grove yr adrotfdiadau, &c., Mr. J. Jenkins, Mill Manage?, YnysjSin- llwch. Cynjerwyd y, gadair am saith o'r gloch gan D. Jones, Ysw., Penybank House, ac aethpwyd trwy y gwaith fel y canlyn:— Averohiad gan y llywydd. Canu "Ti nid wyt;" goreu, Enoch Jones, Craigcefnparc I'r Wenynen "(Telyn Tawe), i bartiheb fod dan 10 mean nifer; rhanwyd rhwng J. Davies a'i barti, ac E. Jones a'i barti. Am yr adroddiad goreu o "0, do mi welais ddeigr"n," if arched; Miss Davief. Solo Alto, Y Graig sydd uwch {Swn y Jybili), Harry Jortes, Clydach. Am y Friz? Bag goreu Miss C. J one?, Clydach. Deuawd i goreu Miss C. Jonep, Clydach. Deuawd i f rched, "Pa beth yw Oes" (Cydyinaith y CerMor); Misses M. J. a C Jones (dwy chwaer). Am y Traethawd goreu ar'' Hynod- ion Bywyd Samson," i rai dan 21 oed, Daniel Hopkin, Craigcefnparc. # I'r wyth a ganont yn oreu, "Mi grwydrais lan yr afoD," E. Jones a'i barti, Craigcefnparc. Am yr ad- roddiad goreu o "Tymhestl ar y M6r," D. Morgan (bachgen 10 mlwydd oed). Canu "Gyda'r Wawr," Miss A. Jones, Cook's Arms, Clydach. Darllen darn ar y pryd, T. Powell, Glais. Deuawd, The Minute Gun at Sea," John Davies a David Jones, Clyd- ach. Cafodd y diweddaf ganmoliaeth uchel gan ybeirniad. Am y dd.u bênill o glod i Mr. J. B. Jonea am ei ymdrech gyda'r canu am y 15 mlynedd diweddaf, Perlianog, Clydach. Canu Sl Bryniau fy Ngwlad," T. Har is, Glais. Canu y prif ddawo, "J em. salem, fy Nghartref gwiw," tri chor yn cvs- tadlu goreu, Cor Calfaria, dan arweiniad J. Davies. Gwobr £1, a seinfforch i'r arwein- ydd. Aeth y beirniaid trwy eu gwaith yn ganmoladwy dros be a, a chredwn i bawb ymad el wedi eu llwyr foddloni. UN OEDD YNO,
YSTRAD RHONDDA.
YSTRAD RHONDDA. Nos Wener diweddaf, cynaliwyd cyfarfod adloniadol yn y Featri, perthynol i gapel v Bedyddwyr yn y He uchod, pryd y Hywydd- wyd gan y cyfaiil Mr. Lemuel Charles. Wedi iddo roddi anerchiad byr a phwrpisol, awd yn ml aen fel y canlyn :— Solo Pianoforte gan Miss Jones. Darllen- iad gan Mr. J. Saunders. Can, 'Bay of Biscay' gan y cerddor gaUuog Alaw Cynon. Darlleniad gan Mr. T. Hopkins. Can gan Mr. T. Briavble. Sillsbu yn Gymraeg. goreu Mr. Edward Jenkins, Can.' Tros y Gareg,' gan Miss Lloyd. Darllauiad gan Mr. J. Saunters. Can gan Mr. Daniel Western. Chwarauwyd ar y Piano gan Miss S. J. Wil- liams. Ymgom Y faaa ar ddwy lygoden rhwng Mrs. Charles a'i chyfeillion. C&n gaa Mr. Daniel Western. Djillaniad gan Mr. B. Charles. Deuawd ar y Piano gan Miss M. J. Jones a Miss R. Lindsay. Yr oedd y ddwy foneddiges hon wedi dyfod i lawr o'r Pentce, ac yn wir ni gawsom treat o'r fath oreu. Gobeithio na fyddant yn hircyn dyfod i lawr eto. CAn,' Death of Nelson,' gan Mr. David Evacs, (brawd E03 Dar). Nid oes eisieu canmol y g&n hon, neu y dstganiad hwn, mae enw y g&n ac enw y cerddor yn siarad yn uehel am danypt. Sillebu yn Seisnig, gorau Mr. Ivor Morgans. Cin gan Mr. W. WiHiams. Solo Pianforte gan Mise Jones. Wedi i Mr. David Evans gaun 4 Adgofion fy mebyd/ tetfynwyd y cyfarfod. Nid oedd y cynulliad cyst il a'r rhai blaen. orol; Did wyf yn gwybod beth yw y rheswm- ond gsllaf ddweyd yn ddibetrus i'r rhai oedd yn absenol iddynt golli y cyfarfod goreu. Go- beitkio y byddant yn ymdrechu mwy i diy- fod; mae rhai yn gallu dyfod, end Mae yn well ganddynt gerdded ar hyd y* heolyad, a'r rhai hyny yn selodau o'r eglwys. Nid yw y pris ond peth nesaf i ddiac, dim ond.cem- iog. Y noswaith ganlynol yn gwario rhyw swllfc neu ddau a? ryw felusion neu ryw beth arall Oaid yw yn warthus i feidwl ar ol iV pwyllgor ymdrechu ca-41 dynion goieu'r cwm i gymeryd rhan, eto i gyd nid oes dim sylw yn cael ei wnend gan nab. Gobeithio y gwn«w«h ddiwygio yn hyn, non bydd genyf air i ddweyd yn fy Uith nesaf. Qy- maiat a hynyna y tro hwn. Yr eiddppn fa, serchus.—AP PEIRIANWE.
TREFORIS.
TREFORIS. Nos Wener, Mawrth 7fed, yn Bethaniav Capel y Trefnyddion Calfinaidd, cafwyd rthtmrm J j Gymanfa Gann sydd i'w chyaal mis Mai nesaf, yn Music Hall Abertawe. Arweinydd, Mr. ^ohn Waticins, A.C. Treal* iffryfl y oyfirfod tswy gahu y tdnan canlynoj allan o Lyfr Toniu Ieuan Gwyllt:—Qter- llyngdoed, Llanddo w ror, Ramotb, a Bryniefc O S%on y Juwbili—"Mi bwysaf ar yv Iesu^ u'Rwy'n gweddo drcsoch chwi," a "Rhai anwyl aetn o'm blaen." Dwy Salmdon, yr 2il at 9fedi Dwy Anthem, Yr Arglwydd yw fy Mugail" (Dr. Parry), a t, lysgwyau am yr Aiglwydd" (Alaw Ddu). Yr oedd y cynulliad yn lied dda, ond mae Ue i wella, ae yr y canu yn dda iiwn ar yr oH o'r tdnau a enwyd. GeHir dysgwyl gwledd dfe o ganu eto, ond i'r holl ddosbarthiadau jut nosbarth Treforis arfer yr un ymdrach hyd Fai ryasaf ag a wnaethant hyd yn hyn dan. arweiniad medras Mr. Watkina. UNOUDD YOO.,
..CWMDULAIS.
CWMDULAIS. Nos Sadwm, Mawrth laf, cynaliwyd cyf- arfod adroddiadol yn nghapel Salem, Cren-: nant, dan lywyddiaeth Mr, W. Davies, Brya- caws. Cafwyd cyfarfod buddiol a dyddorol —yr adroddwyr, cantorion, a'r llywydd yn eu hwyliau goreli. Boreu dydd Mercher, y 5ed cyfisal, geUid clywed swn magnelau yn rhuo, nes peri dy- chryn ac arswyd ar holl ddiniweidion y cwm. Yr oedd pob bryn a rfshlogwyn wedi eu trei yn glychau, pob pant a glyn wedi eu gordoi gan swn annearof y magnelau, ac ofn wedi ymdrydanu dros y cwm yn gyffredinol. Yr achos o'r holl ddwndwr oedd fod un o hen ffyddloniaid cymdeithas henlanoyddiaeth wedi gwadu'r ffydd, ac yn ymuno y boreu hwnw â. ohymdeithas gadarngryf a lluosog y byd dedwydd." Pan oedd y magnelau yn rhuo, a'r swn yn ymbellebra o fryu i fryn, ac o glogwyn i glogwyn mal byllt y mellt yr .edd ein cyfaill twymgalon, Mr. Owen Jen- kins, Ynyafadog, Creunant, yn ymuno mewn: glan briodas a Miss Mary Jones, Hendre- gynen, o'r un He. Ni fu yr un briodas yn yi. Eglwys hon er ys blynydaau maith o'r blaen. Llwyddiant iddynt yn eu gyrfa newydd. Nos Ian, y 6ed cyfisol, cynaliwyd cyfar- fod adroddiadol yn Tabor, Bryncaws, dan lywyddiaeth y Parch. Evans, Sciwen. Can- wyd ao adroddwyd amryw ddarnau yn hyncd. ddeniad J1. Ar ddiwedd y cyfarfod cafWyd yehydig gystadleuaeth. Y goreu i ddarllen- ton ar y pryd ydoedd David Jones, Llwyn- ielisb, a'r goreu mewn areithio ar y pryd ar Ddyn eedd un o Langatwg. Cafwyd cyf- arfod rhagorol yn mhob ystyr. Nos Sadwrn, yr 8fed cyfisol, cynaliwyd" cyfarfud yn nghapel Godreurhos. Cadeir- iwyd yn ddrheuig gan Mr. Wm. Daniel. Caf- wyd cyfarfod brwafrydig o'r dechreu i'r di- wedd.-D. G. DULAIS. ¥
Family Notices
GENEDIGAETHAU. Chwef. 19eg, priod Mr. John Rosset (Gaffer Bach), Pwllfaron, Glyn-ned.d, aft ferch. Mawrth 6ed, priod Mr. J. R. Evans (Icaoi Egwest), argr ffydd, Merthyr Tydfil, ar fercb. Chwef. 17eg, priod Mr. Edmund Davies# „ (yr hwn a gyfarfyddodd a'i ddiwedd yn nuW Tachwedd1-diweddaf yn nglofay Bwllfa), <u)Kr ferch, a gelwir hi yn Mary Jane. PRIODASAU. Mawrth 8fe<3, yn Nghapel y Gadlys, gan j^ gweinidog, Mr. B. Evarts. Mr. Joseph Wilw liams, Whitcombe Street, a Miss Ann&* Jones, Gadlys Street, Aberdar. Hir oes phob llwyddiant i'r ddau ieuanc. i