Tarian Y Gweithiwr

PETHAU MASNACHOL. Hyder Masnachol.—Dywed y Statist fod anym ldiried wedi cilio. Y mae ar- wydd fod ymddiried masnachol wedi dechreu er mis Ionawr, oblegyd y mae dynion, y rhai am amser a gloasant eu hadton i lyny, wedi dechreu eu dwyn allan i'r fari:haad yn helaethaoh o lawer nag am fisoedd o'r blaen. Geiriau y Statist ydynt," The coui ss of the Money Mark- t/ during January, has corresponded, not to a contraction of business, but to a REVIVAL OF CONFIDENCE."

Y GOLOFN AMERICAN HOD. j MARWOLAETHAU. :Medi 30,1876, yn NewmaTk, Ohio, ar ol chwe' diwrnod b gystadd, o'r congestive chills, yn 82 mlwydd a 9 mis oed, Mrs. ry Jenkins. Ganwyd a magwyd hi yn ymyl eglwys Liaaafan, Sir Aberteifi, ger y Trawsgoed. Yr osdd o deula Llwypren- teg Pan o gwmpas 20 mlwydd oed ym bwododi a William Jeakins, gof wrth ei alwo-digaeth-un o fechgyn Simnen Wen. Ylle y buont b;w ana fl/nyddosd oedd Aberiiia-gwr, o fewn milldir i'r Trawsgoed; oddiynocychwynasmt i America yn 1838. Bn farw fy nhad yn mhen tri diwrnod ar ol-gadael Liverpool, gan ei gadael hi ac 8 o blant, o'r rhai y mae saith yn fyw. Yn 1839 hi ymunodd å'r Methodistiaid yo Utica, sef yr amser y daeth Henry Rees a Moses Parry drosodd, a pharhaold gyda chtefydd hyd y diwedd. Gobeithio ei bod mewn gwlad we'). Dyna yw dymuniad eitmab hYDaf. .Ionawr 24, 1879, ya 84 mlwydd oed, Mrs. Ann Jones, gweddw David Jones, gyj.it o Spring Green, Wisconsin. Ganwyd Mrs. Joses yn Llante'r cladogan, plwyf C^llan? Sir Abarteifi, Deheulir Cymru. Deibyniwyd hi yn aelod yn eglwys Anni- bynol Llanfair, gan y Parch. Griffith Griffiths, gweinidog Llanbedr a Llanfair y pryd hwnw. Ymunodd mewa priodas a David Jones, o blwyf Llandyssul, pan yn 19 mlwydd oed, a ba hi a'i phriod yn aeludan yn eglwys Llanfair tra yr arosas- ant yn yr Hen Wiad. Ganwyd iddynt yno 12 o blant, o'r rhai y mae chwech wedi raarw a chwech yn fyw. Un o rai rhagorol y ddaear oedd gwi th^yoh y llin- eiku hyn yn mhob ysty<\ Bu yn aeloJ yn Ivjfiwys Crist am 60 mlynedd, a chadw- odu w^sgoedi ei m.%Iwrizielh yn ran hyd y diwedd. Ionawr 25, 1879, ya Tullmadge, Ohio, Richard Cleaton, wedi cyrhaedd yr oed- ran t?g o 61 mlwydd, 10 mis, a 3 diwrnod. Ganwyd Mr. Cleaton miwn llecyn a elwir Tref Eglwyej ger Llanidloes, Sir Dreiald- -,Nyn, Gog]eid Cymru, yn y flwyd iyn 1817, ar yr eilfei o fis Mawrth. Eawau ei rieni ydoedd John a Mary Cleaton. Pan yn ddyn ieuanc talodd ymweliad a Dehen- dir Cymra, a bu yn gweithio am dyrnor. tua Dowlais ond nid hir y ba cyn troi ei wyneb yn ei ol to a'i hea gartref. Yn 1845, ymarodd mew., priodas ag un M ss Ann Lewis, o Carno, ger Llanbryamair, a gellir dweyd yn ddibetrus iddo gael ym- geled'! gymwys hyd ei fedd. Yn mhen ychydig wythnosau wedi priodi daethant i'r wlad hon. Iorawr 16, 1879, Mr. Benjamin D Evatis, Danville, Pennsylvania. Ganwyd yr ymadawelig, mab i David E/acs, masiwn, yn agos i Castellnewydd Enlyn, yn 1815. Pan yn ieaanc symudodd i Merthyr Tydfyl, lie y bu byw ugain mlyn- edd. Oddiyno ymfadodd i America, a gwnaeth ei gartrof y rhm fwyaf o'r amser hyd ei farwolaeth yn Daavilie. Ei glefyd oedd pnemonia.

BEIRNIADAETH EISTEDDFOD LLWYNYPIA. TRAETHAWD AR GYNILDEB." Y mae tri wedi ysgrifenu ar y testyn hwn. Ceir ysgrif W3ch lawn gan Ymgeisydd. Traetha ar y gwynebwedd;; i a gyii er ar ei destyu yn fywiog ac egiur. Er hyn, rune ynddo lawer o fan frychau. Camddefnyddia y lythyren h yn ami. Camsilleba bryd arall' a hyny yn beuaf, fe allai, trwy ddiofalwch. Gesyd y lytbyren d yn ddyeithriad yn y gair gwastraffas. Nid brawddeg hapus hefyd yw perehenog gwraig. Nid ydyw yn cyfleu teimlad digon mynwesol am y sefyllfa wedi i ddyn gymryd gwraig. Ei chyrneryd, nid ei phrynu, cofier. A yf awdwr droJs ben- ranau olaf ei draethawd yn rhy frysiog. Ond er y cwbl, ni fuasem yn petruso ei wobrllYo oni bai fod yma ei well. Ysgrifenodd CynilwJ Canolig draethawd ihagorol. Y mae yr iaith yn gywir a jgrymus. Cawaom bleser mawr wrth ddar- Uen y traethawd hwn. Y mae gymaint arall ag eidd) yr ymgeisydd blaenorol. Os oes rhywbeth i'w ddweyd yn erbyn hwD, dywedwn ei fod yn lied amgylchog mewn manau. Taa!r diwedd hefyd, nid yw yo glynu cystal at ei destyn ag yn y rh m gyntaf o'r traethawd. Gresyn na allesyd gwobrwyo hwn, ond ni ellir, am fod yma ei ragoracb. Y mae gan Economist draethawd campus mewn defnyddiao. Ymeifl yn ei destyn ar unwaith, a deil wrtho yn dyn hyd y diwedl Dechreaa yn rymus gyda phenod a? Beth yw cynildeb," Yna cymer olwg ar gynildeb yn berBonol, tsuluol, cymdeithasol, a gwlad- ol. Y sgrifena yn eglur ac ymtrferol dros ben. Dyma yr hwyaf o'r tii, a thrwy fod yr awdwr yn feistr ar ei waith, y mie wedi Ilwyddo i hysbyddu y testyn yn well na'i gydymgeiawyr. Yr unig fi-yehau Isydd i'w canfod ar ei wyneb ydynt rai o eiddo esgeu- lusdod yn yr atalnodiaut. Hwn yw y goreu, a theilynga. y wobr pe byddai yn ddeg cy- maint ag ydyw. Dylai y traethawd hwn gael ei argraffu ar unwaith, byddai yn sicr o fod er lies cyffreiinol.

1. "DANIELFEL ESI AM PL," &C. Daeth pump traethawd i law ar y testyn hwa,yn dwyn y ffugenwau—Llanc o'r Llwyn, Mab Rhinwedd, Llai na'r Lleiaf, Abednego, a Pensatur. Gan fod y traethawd hwn yn gyfyngedig i rai dan ugain oed, nis gallesid dysgwyl petff dthrwydd mewn pob path. Traethawd byr sydd gan Llanc o'r Llwyn. Gellir barnu wrth ei arddull mai un yn de- chreu ydyw. Y mae ganddo amlder o wall- au o bob math. Gormod i'w nodi mewn beirniadaeth. Gwel lawer o honynt wedi ea nodi ar ei gopi. Prawf ei draethawd er hyny y gall ddyfod yn draethodwr ond iddo ymdrechu dyfod i iawn gyfleu ei feddwl ger- bron y darllenydd. Llai na'r .f.-Pe buasaillawysgrif dda TAoia yn troi y jglorian ar y testyn, dyma yr awdwr fuasai yn blaenori. Ond nid yw ei draeth • awa gystal mewn corff ag ydyw yn ei WiSg. Bai mawr y traethawd yayw fod nn rhan o dair o hono yn fwy fel rhagymadrodd na dim arall. Y mae yr awdwr yn feddyliwr da, a gallasai wneud gwell gwaith yn y gystidleuaeth hon pa buasai wedi mabwys- g y' iadu cynllun i fyned wrth Mab Rhinvedd.' Ceir traethawd Ilei dda gan yr awdwr fewn. Y mae ei origra ff ar y cyfan yn ganmoladwy; ond am ei lawysgrif, y mae yn ddigon i hurto dewin. Gwelsom rlwy o draed brain "hwer gwaitb, ond y nue y geiriau wedi eu pentyru ar eu gilydd fel y mae yn ami yn gryn orchwyl gwybod pa !e mae un gair yn darfod, na pha le mae y Hall yn dechreu. Traeth-i yn helaeth ar wahanol gymeriadau Daniel fel esiampl i bob! ieuainc, ond teimlir ei fod yn gwneud hyny mewn modd rhy wasgarog, ac yn rhy diigynllun. Y mae yr arddulf hjfyd yn rhy bregethwiol. Er y cwbl, y mae y traeth- awd hwn yn glod i unrhyw un o din ugaiu oei. Y ma, gan Abednego a Pensatur draeth- odau gwychion—y ddau tua'r un hyd, ac yn agos iawn yr un gynllun. Traetha Abednego ar Daniel fel esUmpl yn ei onestrwydd—ei ostyngeiddrwydd—ei gyfeillgarwch—ei ym- ddiiiediaeth yn Nuw-a'i dduwioldeb. Traetha Pensatnr. yntan ar Daniel fel esiampl —yn ei lafur a'i adiwydrwydd—ei uniondeb ei wladgarweh-ei ffydd-—a'i ysbryd gweddi. Y. mae y ddau yn ysgrifenu yn lied ddiwjllau—yt 1t sydd dipyn yn aflywodr- aethus weitbiau ar y ddau. Bum mewn petrusder mawr gyda r ddau hyn. Darllen- ais hwynt drosodd a throsodd, ac wedi hir bwyso a mesur, cefais fod Pensatur yn fedd- yliwr mwy. annibynol nac Abednego, ac o ganlyniad ei draethawd yn fwy gwreiddiol. Felly, rhaid rhoddi y pres i Pensatur.

LLYTHYP. CARU." Dau lythyr a dderbyniwyd, un wedi ei arwyddo pan Myfiinwy, a'r Uall gan Gwen- ddolen. Un byr, tua maintioli tetegrame rhesymol yw eiddo Myfanwy. Nid oes ynddo fawr o swyn serch. Y llawysgrif yw y peth goreu sydd yn perthvn i eiddo Gwenddolen. Y mae mor sychecl ag asglodyn, a phrin y credaf mai march a'i cyf msoddodd, neu buasai arno fwy o eneiniad, ond dyma y llythyr goreu, a rhodder y wobr am dano.

"LLYTHYR MAB AT EI DAJD." Y mae saith ymgeisydd ar y testyn hwn. Llythyr truenus o wael ydyw eiddo Un yn trio y tre Cyntaf, mewn celfyddyd a defn- ydd. Metha yn ddieithriad gyda'r terfyn- iadan au ac ai, a gesyd y naill yn lie y llaU yn ol synwyr y bawd. Dechreuasom no ii ei wallan ar y copi, ond pallod i y gras o am- ynedd cyn cyrhaedd ei haner. Nid ess ganddo atalood o'r dechreu i'r diwedd. Brawd agos i'r cyntaf yw Bychan Wyf. Y mae ei wallau yn Uuosog. Gwel hwy wedi eu nodi ar ei lythyr. Y mae yn rhy dde- fosiynol o lawerj heb sin am ei dlodi celf- yddydol. Brawddeg anhapus ydyw eich unig anedig fab. Ao nid yw terfynu y llythyr gydag Amen yn dangos Ilawer o glaauroldeb. Y m e llythyr Joseph Bach yn lied agos a boi yn ddiwall o ran iaith, ond lied gyff- redin yw eisyniadau. Credwn nni un iauanc ydyw. Cofied Joseph Bach, a phob Joseph ara 1, ei bod yn llawn bryd cael rhyw ffurf i ddechreu llythyr heb yr hen frawddeg gyn ddiluwiaidd' Wele fi yn ysgrifenu ychydig linellau atoch, gan obeithio eich bod yn iach fel ag yr wyf fi yn bresenol." Nid ffol o beth fyddai i ryw stationer gael yr hen frawddeg wedi ei argraffu ar y papyr ysgrif- enu. Byddai yn sicr o wneud ffortwn trwy hyn, am fod myrddiynau yn defnyddio yr hen frawddeg fendigedig bob blwyddyn. Y mae Dafydd wedi ysgrifenu yn weddol o ddlwallau, ond nid oes fawr gwreiddioideb yn ei lythyr.: Y mae William yn ysgrifeawr cywir, a chanddo lawysgr.f dda, end buasai yn ddy- rnunol caol yehydig fwy o wreiddioldeb ynddo. Y mae Jlythyr o ddefnyddiau gweddal gan Mab Afradlon, ond ceir ganddo ataxy « wall- au ieithyddol. Gomer Llwyd a ysgrifenodd lythyr campus. Y mae un tudalen o hono yn well na'r h tuer dwsin arall gyda'u gilydd. Hoffaswn pe buasai pob cystadleuaeth mor hawdi o gael allan y gC¥el1 ag ydyw ar gystadleuaeth y llythyr hwn. Y ddeunaw a feddianwyd Er y llu gan Gomer Llwyd. (I w orphen yn ein nesaf).

TUCEFN I SIOP COLOMENOD. Gwasgarwyd y cwmni oedd a'u pencadlys tacdfn i'r Siop Colomenod i wahanol gyfair- 1 idau, fel y cymerwyd ystafell ar ol ystafell i gyn-il cyfariodydd—rhai i Bethnal Green, rhai i Whitechipel, ac ereill i wahanol ys- taf -311opld o amgylch Shoreditch. Tri yn p heibio yr hen ysmotyn ar foreu Sul yn ddiweddar, clywais un o'r adar- werthwy; yn cynyg un o'i gantorion bychan, swynol, i'w gwsmeriaid am swllt, gyda'r sylw canlynol-- Ac os na chana yfory, cewch eich arian yn 01." Meddyliais ar unwaith mai tebyg iawn oedd egwyddor pjbl N eu dd y Siop Colom- enod. Llwyr ddysgwylient i bob un ar ol ei ddychwelyd, ganu, gweddio, a siarad dros yr Iasu ac edrychid ar unrhyw un na allai wneud hyny yn hollol anfoddhaol. Dyna paham y mae y canlyniadau wedi bod mor barhaol, ac nad ydyw amser a symudiadau wedi cyfnewid cymeriad y cantorion cref- yddol hyn. Daeth Jack Price yn adnabyddus fel Mr. Price i gylch eang yn y rhan ddwyreiniol, yn fwyaf neillduol fel areithiwr dirwestol, a Carry fel Mrs. Barry, pi un am flynyddau oe 1d yn un o'r siaradwyr mwyaf dyddorol a defnyddiol a adwaenem. Ni wnaeth y bobl hyn unrhyw ymgais at anerchiadau mawreddog, a rhesymau pwys- fawr. Siaradent o'u calon, fel y rhoddai yr Ysbryd Glan iddynt ymadrodd—y t>stiol- ael^iau syml Apostolaidd a bigent galonau ereilL Y mae dwy o ferched Mr. Price yn llafurio fel efengylwyr, a gofal gorsafoedd cenhadol pwysig. Mewn cyfatfod bychan o chwiorydd a gynaliwyd mis Chwefror diweddaf, rhodd- odd Carry adroddiad dyddorol iawn o'r unig ymgais a wnaeth erioed i bregethu. Meddyliais y gwnawn siarad am Saecheuz," meddai, ac yr oeddwn wedi meddwl cryn lawer am hyny cyn dyfod yma, ond pan aethum ar yr esgynlawr, ymddangosai y pren a'r cyfan yn myned i fyny, ac anghofi iis y cyfan, ac aethum isia ad a'r bobl yn nghylch eu heneidiau, a beadithioid Duw fi felly, ac aohubwyd eneidiau y nos hono." Yn dybynu ar yr un gallu dwyfol, yr aeth y rhai oedd yn bresenol y noson hono i wahanol drefydd, lie y galluogodd Duw hwy i grynhoi pynulleidfaoedd mawrion yn nghyd, ac i arwain canoedd o bechaduriaid at dried y Gwaredwr. Allan o'r rhai oedd yn bresencj, yn yr ystafell fechan hqno y daeth deg oT hanes cant o genhadoa tal- eithiol sydd wedi eu sefydlu yn ystod y Daw wis diweddaf. Y mae dau o'r hen ffryndiau a ddymun- ent "rwydd bynt" i'r rbagflienwyr dewr hyn, wedi myned i orfoleddn yn eu llwydd- iant ynmhlith y cwmni mawr o goncwerwyr fry, a rhaid i ni gael cipolwg ar eu dyddiau diweddaf. Y mddangosai y brawd Price, yr hwn oadd yn ddyn o ymddangosiad cryf, iachns, i fod yn ei lechyd a'i nerth arferol ar y pryd, ond y diwmod canlynol, cymerwyd ef yn glif tra wrth ei alwedigaeth, a gorfu iddo fynei gartref. Ni feddyliwyd ei fod mewn berygl er hyny, hyd y boren Llun canlynol, tua phump o'r gloch, y neidiodd allan o'r gwely, ,c a ddywedodd wrth ei wraig,— Yr wyf yn myned adref." Yna casglwyd o'i amgylch ei wyth blentyn, a gorohymynodd iddynt ei gyfarfod yn y nefoedd. Ar ol ffarwelio a hwy, dywedodd wrthynt y byddai wedi myned i'r nefoedd cyn y deuent yn ol i giniaw. Dywedodd yn fynych ei fod yn ymddir- ied yn yr Iesu, a'i fod yn myned adref yn all right." Yroedd ei ferch hynaf ychydig fisoedd cyn hyny wedi priodi a dyn ieuancanwyl, yr hwn, wedi ychydig fisoedd o fywyd priodssol, a aeth at ei wobr yn y nefoedd. Uan gyfeirio ato, dywedodd ei dad-yn-nghyf- raith,—" Nid y w Willie yn fy nysgwyl mor fuan." Gofynodd rhywun iddo pa fodd yr oedd gyda'i enaid. Buddugoliaethus, buddugol- iaethus, buddugoliaethus ebai. Ei eiriau diweddaf oeddynt, Y mae gwaed lesu Grist, ei fab ef, yn ein glanhau oddiwrth bob p jchod." Pan ballodd Uafar, ymddangosai gorfoledd ei enaid yn cynyddu, pe yn bosibl, a chan chwifio ei g^dach oamgylch ei ben, aeth i fyny i wisgo palmwydd buddugoliaeth am byth. Bu farw ddeng mlynedd i'r diwrnod pan y gadawodd ei faich pechodau wrth draed yr esu yn Neuadd y Genhadaeth. Bu Carry fyw ychydig fisoedd yn hwy. Yr oedd wedi bod yn wael ei hiechyd am flynv,;dm gan ddolur y galon. Dywo-lodd M, BraMWoll B)oth wrthi unwaith, Os ydych fel yna, dyleoh fod yn agos iawn at Dduw;" ac o'r amser yma dysgwyliai bob amser farw yn sydyn, ac ymdrechai fod yn barod bob eiliad i'r alwad. Yr oedd o duedd siriol iawn, a medrai dailu ymaith ei gofidiau gyda rhwyddineb ana^farol. Ni thybiai neb wrth weled y dull y byddai yn mwynbau y cyfarfodydd, gwrando ei geiriau dengar, a'i chwerthiniad llawen, fud gauddi gymaint i'w thristhau. Ond or gwaethaf y perybl, arferai hyd y di weld yn ami siarad yn yr awyr agored. Cofus gm lawer ei chlywen ar heol Bethnal Green un nos Sul hafaidd, tra y pwysai gan wendid ar ei umbrella, yn dweyd ystori ei thoroedigaeth yn y fath fodd fel ag i grynboi a thynu sylw torf fawr, er ei bod yn analluog i godi ei llais mor uchel ag arferol. Y Sabbuth diweddaf o'i bywyd, dywedodd wrth Mrs. Wheatley, Nid wyf yn credo y byddaf yma yn hir." Ond aeth gyda hi i'r cyfarfod yn yr awyr agored ar y Mile End Waste. Teimlodd yn rhy wan i siarad, ond gweddiodd yn ddifrifol iawn, a cherddodd yn yr orymdaith sydd wedi ei arwain ar hyd Whitechipel bob prydrawn Sul, a:u y 13 uilynedd diwe (dÎ. Dywedodd Mrs. Wne.tley Withi, "Nid ydych yu ymdd-tiigos yn vich ?" O byd iaf yn ull • righ: yn Î'u it. oedd ei hatebi-xl Ilaw.n.

TAITH 0 GYMRU I PERU. S :lf Pjrt Rjyal ar dd. rn o dir pigfain sydd yn ymestyn o'r m6*, nes y mae yn u-r:on rhvngom a Kingston wrth fyned i mewn. Y maa yoia adeiladau h^irdd a gwych yn cael eu hamgylchynu gan go-dydd bychain prydferth; y mae yma barracks e ivg hefyd, a yn gorwedd un bob ochr i'r fynult'a, yr oedd dwy B, itish Man of lVtz, Po bellaf o dre', ruw/.if i gyd o d yddordeb a deimlvm yn mhob peth psrthyn -i i'r He Wlad; ac am fod Jamaica yn petllyn i Bry i;iin, rhaidi chwi gnni it,,u i mi sylwi H yr hyn a welais yma yn fwy manwl nag ar leoedd ereill, er y dichon i'r sylw idau fod yn anmherthyoasol. Y mae p >bpeth yma vn 'Frtnhiaol.' Enw y dref ydyw Kingston; ac fel y mae y teulu brenhinol yn d vwysogion, duciiid,-&c., felly y mae pob path yma; yr heolydd, y tai, (t'r celfi am wa i), yn gwisgo y teitlau anrhydeddus (?) Gwyddoch gwisgo y teitlau anrhydeddus (?) Gwyddoch nad wyf fi yi» gwybod dim am r.yy I eiqu tie; o gaolyniad ni fyddwch y(j dysgwyl dioa oddiwrthyf yn yr ystyr byny; ac hyd yn nod pe byddech, a phe baw i y.. eeisi- b th ;.llai un o'r tanddaeaiolion befch iu fel myfi adyweyd am a: dderchogrwydd sefvllta, gwynfydigrwydd cyp.t iuwyaiana-i bodau nafola-dd mewn par dwys sautaidd (?) a brenhinol? Bydd i mi mewn gwyleidd-dra dwys a gostyngeiddrwydd pur anturio nodi rhyw bethau a welaia yn y baradwys frenLinol yma, yr hon sydd o d'in lyvvodraeth 'Ein GrasusafFrenhines;' hefyd, fed morrbyfygas a gwneuthur sylw neu ddau ar gysondeb pethiu, yna feallai cael fy nghymeryd i fyoy am high treason. Ffarfir yr adeiladtu vma yn fath o locks yagwar, 60, 80, neu 100 llath yr un, drwy fod heolydd union yn rhedeg yn groes i'w gilydd—y prif heolydd, de illwch. Y mae rhwng pob Main Street heol fachan, yr hon sydd yn gwaanaethu fel dramzje. Diau y gwyddoch fod dau b-n gan wyr brenhinol fel sydd gan werinwyr, ac y mae yn rh dd i'r naill fel y llall gydymffmfio & deldfau a threfniadau natur felly y mae yr heolydd bychain yr un mor was jnaetbgar a'r heolydd m Awrion. 0 bob tui'r prif heolydd y mae muriau uchel, a grisiau yn y muriau yma i esgyu at y tai, y rhai sydd y rhan fwyaf wedi eu hadeiladu ar ben nen tu cefn i'r muriau. Tebyg, gallwn feddwl, i fwyniant circharor yn cerdded to fawn i furiau y carchardy, ydyw y mwyniant a deimlir wrth gerdded heolydd Kingston. Dylii llygaid dyn fod dair nea bedair liath yn ut-ch nsli soryn er mwyn canfod y golygfaydd yma. Wrth ddylyn ein trwyniu ar hyd Duke Street, Prince Street, Queen St eet, Earl Street, &c., ar yr expedition nosawl wrth olenni y nwy, aethom am draws cofada;l i un Ed. Jordan wedi ei cherfio yn Saesoig, ac un arall i Baron Rodney mewn geiriau estrmol. Hefyd, aethom heibio i lawer o addoldai heirdd a destlus, wedi eu goreuro oddifewn yn ysplenydd pwy a aidolir ynddynt, uia gwyddom, ac er fod y dryaau yn agored, ac ynsm-ser cyfarfod, a tiyny ar nos Su), ychydig i iwn oadd wedi ym^ynull ynddynt. Gwisg d yr holl addoldai a welsom agwedd ar stoor.it- aidd iawn, a dichon fod hyny yn bra-y h't y tlodion (y mie yma dlodion yn wir yst r y gair), nis gwyddom; eithr hyn a wydd im y gellid cael cymanfa luosog* yn y Docks. Ai nid oes Bonn Missionaries yn Kingston ? Fodd bynag, dychwelaaom i'r 'Moselle' heb ganfod un. Boreu dydd LIuD, talasom ymweliid drachefn !'r Post Office, y Farchnadle, (fee., y rhai sydd yn adeiladau destlus, eang, a chyfleus. Yn y Farchoadle, yr oedd eyf. lawnder o bob math o ffrwythau melnsion. Yr oeddwn yn cofio am dy eiriau di, Evan, pan yn bwyta y Green Orange, ac yn clywed swn y ffrydiau yn disgyn o'th ddanedd. Nos Sul, yn Kingston, Jamaica. G,iygfLi ydoedd hon a wnai i dy galon ddyngarol ruddfan a gwaeda, ac a wnai i ti wylo dros gyflwr dy gydgreaduriaid nes rhedeg ya mydiau o gydymdeimlad dwys allan o'u hystafelloedd .irgel; ie, coli gwrid o eirias- boeth i'th wyneb wrth feddwl dy. fod yn ddeiliad yr un lly wodraeth annynol, farbar- aidd, a chreulon, a'r brodorion hyn, A chreu digUonedd diderfyn ac atgasrwydd tra- gwyddol at y llywiawdwyr dieflig a feiddiant ormesu a sathru hawliau ac iawnderau dyn i'r fath raddau. Pe gallwn fenthyca d) ddawn a'th athrylith am gymaint ag awr, medrwn roddi darluniad ffyddlnwn o'r hyn a welaif, ond nid oes modd gwnenthur hyny pe cynygiwa ugain y cant o 16g i ti arnynt. Yma yr oedd tua chant o bersonau, yn wrywod a benywod, hen ac ieuainc, blith draphith, yn llwyd a Uwm, ie, hyd yn nod yn noeth, ac yn warthus i wareiddiaid eu harddei.' Ceir darluniad calonrwygol yn hanes ciethwa3iaeth; d irlunir hwy yn cael bu gyru yn fi-toioedd eadwynedig i'r farch- n id i'w gwerthu megys anifeiliaid mudion a direswm; ieuid hwy fi-I y gwelai y meistr iaid yn dda; sethrid eu hawliffU; dirmygid eu herfyniadau; a throid y glust fyddar i'w rhesymau a'u h peliadau. Y mse darlup fel yna yn drist a thorcalonus, onid yw? Ond yn Kingston, gwelais ddarlua mwy trist a thorcal mus. Yma yr oedd dynoliaeth ar yr un safle ac yn yr un cyflwr a'r anifail direswm a diddyeg; gwn am geffylau a fuasent yn cicio eu perchenogion yn chwil- feiw p9 unid hwy fel y poor fellows hyn. Dyweai i y gwerthid y caethion; dengys hyny eu bod yn farchnadol: ond am y nigger, rhyddion (?) hyn, ni thalai y ffordd i neb eu cymeryd i'r farchnad am nad ydynt mewn cyflwr march adol! Eu gwath ydoedd cario gl8 o'r Yard i fwrdd y 'Moselle;' telid hwy wrth y fasgedaid, a chedwiq. y eyfrif gan tua. haner dwsin,-daa nen drl yn y cyfrif- dy, a chanddynt b^s (peas), a phob tro y gwaeddid y rhif oddiallan, gosodid pysen mewu blwch o'r un rhif. Oddiallan yr oedd un yn rhifo yr oil a basiai, ac ar ben bob deg, gwaeddai'txllycedwid cyfrif y tallies gan un neu ddau ereill, ac yn y diwedd cyfrifid y p's gan un blaid, a'r tallies gan y llall. Gofynai fy nghyfaill, ai slaviiid cedd' y rhai hyn, a cheisiwn inau egluro nad oedd Prydain Fawr yn goddjf caethwasiaeth o fewn ei therfynan; ond yr oedd ef yn sicr na fu caethion yn un wlad erioed yn is eu sefyllfa na'r rhai hyn. Digon gwir nad oedd yma un Slave Driver cyflogedig fel y gwr hwnw o Tennessee fel y darlnnia Ceiriog ef,— ) 'A chwip rhwng ei hip a'i fmich, Yn gyru'r truan dan ei faicti.1 Na, nis gall Prydain oidef y fath svni d am eiliad. Byddai y wlad o John O'Groat's i Land's End yn un pair b^rwedig yn orllwys eimelidithioi br, mstanaidt av b!n.y cyfryw a Kynyg'ai vfa-h befch, ne3 llosgi ei esgyrn yn gdeh fel esg-rn i-i Edom. Oni thaioid Prydain filiy:.au o bunoedd am ryddhad caethsou ? Oni abeithwyd miloedd o fywydau ei milwyr dewr er mwyn cyrh xedd yrun amcan clolwiw? Onid yw ei haur a'i liaiam yn cael eu gwari.) yn bres-nol wrth y degaiji o filoedd o bunoedd yn flyn- yddol ar lenydd Affrica i gadw milwyr a m rwyr, er k-tal y T,vrc a ereill i fasnachu mew;, caethion P,i fa-.nt o dvrr-v godwt d y.. ddiwvddar ya y Senedd, a thu' allan p xrthed y Slave Ci culat ? Pa fatutoarir' i,C i'rian a gesgl r rn flynyddol yn Mhrydiih,- dd -nf nir i wledydd paganaHd aiewu t aeth- odau a beibl-iu i ddysgu'r anllythyrenog beth, yw hawliau, iiwnd-rau, a breiutiair dya r Ie, pa nif-r o Brydai jwyr de-.vr a ffyddlon' sydd wedi abertUu pob mwyniant, cysur,a thangnefedd, eiido a n-,eddianau, gwragedd gwi a plants, RC hyd y nod eu bywyd u ditryc' e lyd ar allor dyagarweh a chref di, er mwyn codi a dyr. hafu y rhai odi yn for weld. yn nhywyllwoh caddugawl nnwari.eth dan or- mes a thrais haiarnaidi llywiiwJw r c,: ,it g- edig y f igd.iu; ie, os nal Wyf yn c iaiiyniel. yn ddirfawr, yn Jamaia cyu hyn? Bith a, ddy,gir i aramo: ia d gan y gwe thr- deedd frasusol hyn? Dim llai n d gwl.d ydfw P y.iain sydd yn 'llifeirio o laeth a mê; lie m") iitdd--ch fel yr afon c fi iwnder fel tr au y m-'r -I' a 'santeiddrwydd yr argraff- edig hyd y nod ar ffrwynau meirch;' yn wlad lie mae cydymdeiculad yn gorlmw myswesau pawb o'i thrigolion, ac yn tod allan yn ffrydiau dihy bydd o haelioni, f lu?engatwch, a oharedlgrwydd, fel nud- -w a.ngei1, tylodi, a newyn, yn adnibyddas i neb' o fewn terfynau lly wodraeth ein GraSiisaf Frenhines.' (Too barhau,)

Y GLOWR-EI ORTEIRYMDFRAU A!I. BERYOLON. MRI. GOL.,—rCrefaf arnoch amof ;d fechan o'ch newyddiadur i draet^iu yabydig-,o. fy syniadau clugyrnaidil'itel hpn hWt, ar yll- fa isel a gorthrymediyglwl'yn bresenol. Yohydig iawn 0 w^rin yngyffredfn- > 01 am y peryglon ofnadwy-h.amgylchynanty glowr pan yn dilyn ei alwedigaeth t mddaear- d (yn onwedig glowr y steam coal), oddi- eithr yr hyn a Welant yn ngoleuni y tan- chwaau ofi-adwy ac a glywnnt yn swn y cyflafaneddau e' chyli a adygwyddant mor fynych yn ein plith ac yn wir, credaf mai nifer fechan o'r glowyr eu hunain sydd yn ystyriol o'r peryglon a'u, hamgylchynant yn ddyddiol. Dadleua rhai mai dyma y sefyllfa oreu i'r glowr aros ynd i, amy rheswm pe byddai ef yn portre^du y peryglon a'i amgylchyna yn ei feddwl yn wastadol, y creai hyny nervous- ness ynddo, ac y byddai yn niweidiol iddo ddilyn ei alwedigaeth gyda'.r egni angen- rheidiol. Ond a hynyna nis gallaf gydsynio, am nad wyf yn credu fod ignoi-unce ac an- nystyriaeth yn rhinwedd mewn unrhyw f6i rhesymol, ond i'r g wrth wyneb, y m-to yu dra i iwcidiol. Ignorance ac aunystyriaeth a ar- weinia i dd faterwoh ac anngwyliadwriaeth, ffrwyth yr hyn yw ilawer o'r damweiniau a ddygwyid iut yn eiu plith o Wytl i bryd. Hebiaw bod yn niweidiol i beraon y glowr, y mae ignorance ac annystyriaeth yn niweid- iol i'w amgylchiadau bydol, ac i'^ gym9riad fel bod rhesymo). Pe meddyliai ef yn fynych a in bwysigrwydd ei alwedigieth 'a'r paryglon sydd yn nglyn a hi, creai hyny fwy o wrol- deb ynddo i hawiiy'r iawndorau hyny sydd yn d iyledus iddo. I br. R hyn, 'does eiaieu ond sylwi ar y g Nahaniaeth a ganfyddir rhivngy driniaeth a ga estroniaia anghel fydd ac annystyriol, a hen lowyr profedig gan gaffers ein gwahanol lofeydd; er, ar yr un pryd, y mae'n wir fod y dosbarth blaenaf yn ■ wy derbyniol ganddynt yn y tymor bLn presenol, o herwydd eu bod yn hawddach i'w d ryn i ufydd-dod cyffelyb i'r creadur a elwir" aoyn." Rhaid cael thagor o'r metel a elwir p-es yn eu gwynebau pan fyddant yn YUlFneud a'r glowr profedig ac ystyriol. Oaafydd:r gwrid euogcwydd yn eu gwyneb- au pan fyddant yn diystyru hwn. Gwell gan ein gaffers heb weled dynion o'r stamp p hyn, am eu bod yn achlyauri w cydwybodau euog rao ar brydiau. Nid fy a mean wrth hyn yw beio yr estron a'r an^helfydd lowr, nac ych waith canmawl y profedig, ond yn hytrach wasgu ar feddyl- iau fy nghyd-lowyr yr angenrheidrwydd i ni os)d mwy o bwys ar yr alwedigaeth gas a pheryglus ag yr ydym yn nglyn a hi. Mewn gwirionadd, nid yw eniilion presen- ol y glowyr ynormod am yristi per^onol yn unig ag y maent ynddo yn ddyddiol, heb son am dal am y labour a wnant. Gyda'ch can- iatad, Mri. GoJ., manylaf ychydig ar berygl- on tanddaearol y glowr yn fy llith nesaf.. Amim ANARMN.

Y FEIBL GYMDEITHAS. MR. GOL.Teimla Pwyllgor Cangen Aber- dar o'c Gymdeithis uchod yn ddiolchgar i chwi os caniatewch i'r llythyr a'r Apel can- lynol olcliwith y Feibl Gymdeithas Frytan- aid d a Thramor, ymddangos yn y DARIAN. Yr eiddoch yn barchus, Dros y Pwyllgor, DELTA DA VIES, Ysg.

"y FEIBL GYMDEITHAS FRYTANAIDD A THRAMOR. 146, Queen Victoria-street, Llundain, Mawrth laf, 1879. "Anwyl Gyfaill,—Goddefwch ni, yn enw y Fam GymdeithaPj alw eich sylw difrifol at yr Apel amgiuedig, yr hwn a gafwyd ei fod yn angenrheidiol ei gyhoeddi. Yr y iym yn ddyledus i chwi eisioes. am eich cynoithwy parod a charedig i'r Gym- deithas hon, ac yr ydym yn awr yn ciefu arnoch am wasanaeth pellach, trwy alw yn nghyd heb oedi eich Pwyllgor Heol, gan osod ein hachos gerbron yr aelodau, ac ym- gynghori a hwy pa un a ellir gwneud ym- drech arbenig yn yr angen presenol. A gawn ni awgrymu casglia,lau ar y Sabboth yn mhob Capel ac Eglwys yn eich tref, a bod eich Pwyllgor yn codi swm neill- duol, i'w ddanfon ar wahan i'r rhoddion arferol a ddanfonir yn flynyddol gan eich Cymdeithas. Yr ydym yn gwerthfawrogi rhoddion mawrion, ond nid yn fwy felly na'r rhai lleiaf, yn enwedig os byddant yn dyfod i fewn yn y ffurf o rai newyddion, ac yn gynydd ar y Tanysgrifiadau Blynyddol. Yr y iym yn dadleu dros gan-dloedd f-ydd yn ed. y.h atom am OLEUNI GWIK.IOXEDI> Duw, a thros dalaethau mawr .on sydd yu derbyn trwy e;n Beibl-glad wyr o-i huiiig ;d- gy lien wad o'r Efengyl. Yr ydyn yn cvf irio ein deisyfiad at y rhai mae y Gym teith s vfiedi bod yn eu cynorthwyo hyd eithaf ei gallu yn yr ymdrec dros yr ieuenctyd, y di- ymgë!edd, ac <.J.mddlfaldem gwlad.: • v Credwch ni, Anwyl Gyfaill, Ein bod yn go; phwys, Yr eiddoch yn gywir, CHARLES JACKSON, K-R S. B. BKRGNE, YS^- At Mr. Delta D¿; vies, Ysgrifenydd, Aberdar."

EANGIAD MAES LLAFUR Y GYMDEITIIAS.— APELIAD DIF-RIFOL AM GYMHORTH YCH-- S WASEGOL. Tcitnla Pwyllgor y Feibl Gymdeithas Gar- ^t-pafol»' Thramor fod y m ddion sydd at eu- ar z ■KWEsanaeth ynannigoaoligyfarfo.i a threul- la:i oynyddol-sy'n cyfodi od iwrth helaell-hi. d rnau3 cu g -vt-.ithreii-idau. Maent, aiodd byn- g, wedi gweithio yn I'tnlaen trwy ffydd, ac o fewn ychydig flyn- \ddoeid dd wedi eu hagjr neu ea he'ae'iiu yu Rwsii, Awstria, Yspasn, Pori- ti Itali, i Yn y dechreu yr oedd y|treuliau yn gyd. inarol fyohau, ond cynyddodd yn rhaddol hyd oni idaotii y pum gwlad yna a'a coatau yn X37,000 yn flynyddul. Yn yatjd y rhyfeloedd diwaddar, barnodd y Gymdeithas maepriodol fyddai c,niat-.au gwerthu yr ysgrytbyrau i'r milwyr am bris llaweris "ttag arferol, yn nghyd a/u d spa thu yn rhad ac am ddim i'r clwyfedigion a'r cfeifiuiL Yr oedd traul yfath waith o angeiuheid- rwydd yn fawr iawn. Yn ystod Rhyfel cythaoddodd i 116,0001 ae YD'-un RW61& a Thwrci yr oedd wedi rhwyddö i'r swm o X23,000 Nid yw'r Pwyllgor yn e'.th^f boddloni dyau yn ol eu gweitbrediadau o unrhyw wlad sydd ganddynt yn bresenol wedi ei m'eddianu, n^u leihau rhif y Beibl Glydw-yrr y rhai a gyfiogir gauddynt. 'C_ Byddai ya Ilawer gwell gauddynt ddal eu gafael ya eu gwaith preseuol yn ei syml- rwi dd,- ac ar yr un pryd ymwthio yn mlaen a chyrneryd medd ant llawnach o wledydd ereill, megys Affrica, y Caucasus, Persia, a'r gjrofaa tu hwnt. Ond yr oedd cyfrif y ^flWydiii n ddiweddaf yndangos y treuliau yn fý na'r derbyniadau o 15,000p. ac fe ddys- gwylir y bydd y diffyg hyd yn nod yn fwy na hyny y flwyddyn hon. I gyfarfod a'r d ffygion hyn goifodwyd y Pwyllgor i dynu yn helaeth oV Ol-Drysorfa (Reserved Fund) yr hon sydd erbyn hyn wedi ei lleihau i 47, OOOp. neuprin treilian tri mis swm a ystyriv yn mhell islaw yr hyn a ddylid i gyfarfod ac ymrwymiadau mawrion pa rai a raid en cyf- arfod yn brydlon. J Y mae angenrheidrwydd anheb^orol yn ein gosod dan orfodaeth i gwtogu y gwaith sydd yn bjdoli, ac i ymatal oddiwrth fedd- ianu tir newydd; odd eithr i'r fath ateb gael ei roddi i'n apf Had presenol fel ac i gyfiawnh,iu parfead y drefn i baun yrar- weiniwyd ni byd yn hyn. Teimla y Pwyllgor bob amser yn ga'onog i ddelio yn haelionus at yr oil o'r ymgf»iswyr am ortht pa un bynag a'i o'r wlad bon nen wledydd tramor, dan yr argyh jeddiad eu bod wrth wneud hyny yn gweithredu yn ol teimlad ac ewyllys en cynorthwywyr, ac na byddai aritn yn eisieu tra bydd ii yn wybyddus fod trysorfa y Gymdeithas yn annigonol i gyfarfod ag angenion y byd. Mae'r ffaith fod y gwahanol Gymdeithas- au Cenadol yn ymddybynu ar y Feibl Gym- deithas, am yn agos yr oil o'r cyfieithiadau a ddefnyddiant yn nygiad en gwaith yn mlaen, yn rhoddi iddihawl gref i ddysgwyl cynorth- wy oddiwrth Gristionogion o bob enwad. Gweddi mwyaf ddifrifol y Pwyllgor yw ar i Dduw ogwyddo calonau luweroedd i roddi o'u llawnder yn y fath fesur a'a gaUuoga i gario yn y blaen eu gwaith pwysig gyda bywiogrwydd adnewyadol, er gogoniant Duw, a iiesiant yalurydol miloedd o'r hil ddynol SHAFTESBURY, Llywydd, J OSBPH HOOB% Trysorydd. CHARLES JACKSON, ) • A B. BERQNB, R8^-

*1 BURGLAR BARDDOL. MRI. Gou,-Y mae Uthr Wyon yn y DARIAN cyn y diweddaf yn gwadu nas gftyr efe ddim am yr englyn y cyhuddid ef o fod wedi ei ddwyn yn Nghyfarfod Cystadl- euol yr Ystrad. Nis gwn, ac ni'm dawir chwaith pa. un a fu efe yne ai peidio ac nid oedd angen iddo fyned i draffsrth i roddi rhesymau i mi am ei absenoldeb. Fy ngwaith i oedd dal y llaidr, a chan fod enw Uthr Wyon fel sel wrth gynffoa yr englyn a draddodwyd yn y eyfairod crybwylledxg, y mae fy evidence yn parhau yn ddiwyro. Dywed ei fed ya gyfarwyddathriciau y btMes. Tebyjj iawn; ond bydded hysbys iddo fy mod man yn rhy gyfarwydd a thric- iau burglars i ddiengyd o afael y bobies fel i ollwng fy ngafael arno ef mor esmwyth ag y myn yn y DARIAN cyn diweddaf. Cs nad yw yn euog o'r eyhuddiad, gan fy mod wedi cyflwyno yr holl foot* i'r llys, dylai fod yn ddigon call i wneud ei amadiffyniad yn briodol. Gan mai ysgrifenydd y gymdeithas anfonodd hanes y cyfarfod i'r DARIAN, efe yw y tyst goren a allai gael for the defence, a chan nad yw ofe wedi dweyd dim ar y mater, the ease is remanded for a week. Bail accepted. P. C. ROBINSON.

Bydd Ariandy Lloegr yn 185 mlwvdd oed ar y 27am o Orpfienaf nesaf. Wil- iam PatersoD, brodor o Scotland, oedd ei sylfaenydd, ac mae y drwydded a roed iddo wedi ei dyddio Gorphenaf 27, 1694, Cwmni unol oedd y perchenogion, yn meddn 1,200,000 o gyfalaf, a rhoddasant yr holl swm yn fenthyg i'r lly wodraeth ar y pryd, gan fod William a Mary mewn prin- derarianol at y cyfnodhwnw. Am 11 o flyn- yddoedd y caniatawyd trwydded yn y de- ohren, yna adnewyddwyd yr unrhyw o amser i amser. Cariwyd holl fasnach yr anandy yn mlaen dros amser mewn un ystafell; ond yn awr gorchuddia yr adeilad sgwar gyflawn yn heol Threadneedle, Llundain. Rhoddir gwaith yno i 800 o bersonau. Ni rydd allan nodau llai na 5p,, ac ni argreffir unrhyw nodyn yr ail waith. [ Yn gyffredin bydd gan yr ariandy 25,000 000 mewn cylchrediad.

hydrate, bromide of potassium, opium, sulphate of morphia, a valerianate of morphia. Ond ffaelodd y pethan hyn a'i wella ef. O'r diwedd gosododd y doctor ei Jreswm ar waith mewn llwybr arall. Meddyliodd fol y saer wedi colli nerth ya ei gïs!.t, a bod piosphorus yn fwyd priod- ol i borthi y giaa a nerth. Rhoddod.d y doctor iddo yr haner-oanfed ran o bwys grain dair gwaith yn y dydd fe! pleen. Me wn yehydig ddyddiaa, cysgodd gystal ag erioed, a daeth wedi hyny yn gryf fel o'r blaen heb orfod cymeryd y pills ond am ychydig amser. Defnyddioldeb Dwfr.—Y mae y Sanitary Uncord yn gwneud sylwadau ar ddiily4 chwaeth dynion at ddwfr yn ei sefyllfa nsturiol, fel diod at dori syched. Gofynwy i'r plant mewn rhyw ysgol ddydd- iol, at bA bwrpas y defnyddid dwfr. Ateb- odd y plant at ddiodi ceffylau," ac at ysl icio neu doddi cerig calch." Nid J'm- ddengys fod y phnt yn yr ysgol byuy wedi arfer gweled dwfr yn cael ei yfed gan ddynion. Tybir mai ilawer o achos hyn yw, anmhnredd y dwfr mewn Ilawer tref.